ალბათ ბევრმა არ იცის, რომ თბილისში არსებობს ძაღლების ბაღი, სადაც მდიდარ და დაკავებულ ადამიანებს შეუძლიათ, შინაური ცხოველები ყოველდღიურად ატარონ. ისინი საუკეთესო პირობებში ცხოვრობენ და სწავლისა და განვითარების უკეთესი საშუალება აქვთ, ვიდრე ზოგიერთ ბავშვს. ამ თემაზე დაწვრილებით ძაღლების ბაღის მენეჯერს, ნათია ბურჯალიანს ვესაუბრე.
- როგორ გაჩნდა იდეა, ძაღლების ბაღი დაგეარსებინათ?
- უკვე 10 წელიწადზე მეტია, კინოლოგიური სკოლა გვაქვს, სადაც ძაღლებს სათანადოდ ვწვრთნით. ამ დროის განმავლობაში უამრავმა ადამიანმა მოიყვანა შინაური ცხოველი ჩვენთან. ბუნებრივია, ადამიანს, რომელიც დაკავებულია, დრო არ რჩება ლეკვის გასაწვრთნელად. პატრონი მთელი დღე გასულია შინიდან, ძაღლი მარტოა, მან უნდა იცოდეს, რომ არ შეიძლება ავეჯისა და სხვა საოჯახო ნივთების გაფუჭება და დაღრღნა; რომ ოთახში კი არა, გარეთ უნდა მოისაქმოს. სწორედ ამისთვისაა საჭირო ბაღში სიარული. ჩვენი ბაღი ეზოიან სახლშია განთავსებული. იდეა კი 7 თვის წინ გაჩნდა. აქ ძაღლები ორ ჯგუფად არიან გაყოფილი. ლეკვები 3 თვიდან მიიღებიან. მათ ჯანმრთელობას კი ჩვენი ვეტერინარი ამოწმებს.
- საბავშვო ბაღში ბავშვი რომ მიიღონ, მშობელმა ჯანმრთელობის ცნობა უნდა წარადგინოს. გამოდის, რომ თქვენთანაც ანალოგიური მოთხოვნაა...
- ჩვენ ჯანმრთელობის ცნობას არ ვითხოვთ, მაგრამ ვეტექიმმა მისი ჯანმრთელობა აუცილებლად უნდა შეამოწმოს. ძაღლის პასპორტის წარდგენაც აუცილებელია.
- დაბადების მოწმობას არ ითხოვთ?
- არა, დაბადების მოწმობა და საგვარეულო ნუსხა არ გვჭირდება. ვეტერინარული პასპორტი გვესაჭიროება, სადაც აღრიცხულია, თუ რა ვირუსული დაავადება აქვს ძაღლს გადატანილი და აცრები თუ აქვს ჩატარებული. 3 თვემდე ცოფის ვაქცინაცია არ კეთდება. როცა ამ აცრასაც გაიკეთებს, მხოლოდ ამის შემდეგ არის შესაძლებელი, რომ ძაღლი ბაღში მოხვდეს. უამრავი ვირუსული დაავადება არსებობს, რომლებზეც ძაღლები იცრებიან. ჩვენ ხომ მათზე პასუხისმგებლები ვართ. როცა ძაღლი მთელი დღე ჩვენთან არის, ის ავად არ უნდა გახდეს და არაფერი არ უნდა დაემართოს.
- არ გქონიათ შემთხვევა, რომ თქვენი "აღსაზრდელი" ძაღლი ავად გამხდარიყო?
- როგორ არა, ცივდებიან. განსაკუთრებით, ლეკვობის ასაკში ძალიან დიდი ყურადღება სჭირდებათ. მათ ძირითადად, კუჭ-ნაწლავის პრობლემები აქვთ, რადგან ადამიანისგან განსხვავებით, ძირს დაგდებულ ნივთებს ან საკვებს ჭამენ. ფაქტობრივად, ისეთივე ყურადღება ესაჭიროებათ, როგორიც თოთო ბავშვს. ჯანმრთელობის კუთხითაც ჩვილებისთვის დამახასიათებელი პრობლემები აქვთ: ვაქცინაციები დროულად უნდა ჩაუტარდეთ, იმუნიტეტი უნდა გამოუმუშავდეთ... გარდა ამისა, მნიშვნელოვანია ლეკვის სწორად აღზრდა. როგორც ბავშვებთან გვაქვს სხვადასხვა აღმზრდელობითი მიდგომა, ასეთივეა ძაღლებთანაც. მათთვისაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია სკოლა, წვრთნა, განათლება და ა.შ.
- არ მითხრათ, რომ ძაღლებისთვის უმაღლესი განათლების სტანდარტის შემუშავებაც ხდება.
- არსებობს წვრთნის სხვადასხვა პროგრამა, რომელსაც უმაღლესი განათლება ჰქვია.
- მოდი, ჯერ ამ ბაღის არსზე ვისაუბროთ უფრო კონკრეტულად და უმაღლეს განათლებამდეც ეტაპობრივად მივიდეთ.
- მოკლედ, გვაქვს ორი ჯგუფი. თითოში 4-5 ძაღლია. ჯგუფებში ასაკის მიხედვით არ ნაწილდებიან. ეს მათ ჯიშზეა დამოკიდებული. მაგალითად, გვყავს ჩიხუახუა, რომელიც ლეკვებს უფრო კარგად ეგუება, ვიდრე მოზრდილ ძაღლებს. გარდა ამისა, როგორც უნდა გაგიკვირდეთ, ძაღლებმა ერთმანეთის ამოჩემება იციან. მაგალითად, ჩვენი აღსაზრდელები არიან როიმარანელი და ერთი ბოქსიორი, რომლებიც სხვებთანაც კარგად ურთიერთობენ, მაგრამ ერთმანეთთან განსაკუთრებული მეგობრობა აკავშირებთ. გამორიცხულია, რომ ისინი სხვადასხვა ჯგუფში "დასვა", რადგან სულ ერთად თამაშობენ, ყველაფერს ერთად აკეთებენ.
- ბაღში ლიმიტირებული მიღების საათები გაქვთ?
- ბაღს საკუთარი ტრანსპორტი - მიკროავტობუსი ემსახურება, ძაღლების აყვანას 8 საათიდან ვიწყებთ. დაახლოებით 9-ზე უკვე ყველა ძაღლი მანქანაში ზის. საღამოსაც 8-დან 9 საათამდე ვაბრუნებთ სახლებში. მთელი დღის განმავლობაში ბაღში თამაშობენ, სეირნობენ, ჭამენ...
- მათთვის ალბათ კვალიფიციური პედაგოგები გყავთ შერჩეული...
- რასაკვირველია, ამ საკითხს საკმაოდ მკაცრად ვუდგებით. ჩვენთან მომუშავე ადამიანს, პირველ რიგში, ცხოველები უნდა უყვარდეს და მათი მოვლის დიდი გამოცდილებაც უნდა ჰქონდეს. აუცილებელი მოთხოვნაა, რომ თითოეულ ჩვენს თანამშრომელს 3-4 ძაღლი მაინც ჰყავდეს. გარდა ამისა, ჩვენთან თანამშრომლობის მსურველებს სპეციალურ ტრენინგს ვუტარებთ, რათა ისინი გადავამზადოთ და ჩვენი ბაღისთვის უფრო კვალიფიციური თანამშრომლები გახდნენ. ეს ძალიან რთული სამსახურია, ბავშვის მოვლაზე რთულიც კი...
- ბავშვისგან განსხვავებით, ძაღლი არ წაიქცევა და თავს მაინც არ დაარტყამს...
- როგორ გეკადრება?! წაიქცევა კიდეც და ბევრ რამესაც იტკენს. ძაღლს სულ უნდა უყურო. მუდმივი დაკვირვების ქვეშ უნდა გყავდეს.
- თითო ჯგუფთან თითო პედაგოგი მუშაობს?
- არა, მათთან მინიმუმ ორი ადამიანი მაინც უნდა იყოს. ჩვენი ბაღი წვრთნას არ ითვალისწინებს. ჩვენ მათ იქ მხოლოდ ვუვლით. თუმცა, გვაქვს რამდენიმე პუნქტი, რომელსაც ვასწავლით. ძაღლის წვრთნა 6 თვიდან იწყება. მანამდე კი მათ ვასწავლით, რომ ოთახში არ უნდა მოისაქმონ, ავეჯი და სხვა ნივთები არ დაღრღნან და შეჭამონ. ვასეირნებთ. მათ მკაცრი განრიგი აქვთ, რომ ერთსა და იმავე დროს გავიდნენ სასეირნოდ. ასევე, ძაღლმა თავისი ადგილი უნდა იცოდეს. ყველას პერსონალური ლოგინი აქვს და იციან, რომელი რომლისაა, თუმცა სულ პრობლემა გვაქვს - ყველას ერთმანეთის ლოგინში უნდა დაწოლა. ამიტომ, პატრონებს ვთხოვთ, ეს ლოგინები სახლიდან არ მოიტანონ.
- დღის განმავლობაში თქვენი აღსაზრდელები სასადილოში იკვებებიან?
- კი, ერთი ოთახი გვაქვს გამოყოფილი, სადაც მორიგეობით ჭამენ. ჭამის დროს პატარებს მაინც თავზე უნდა ედგას ვინმე, რადგან დანაყრებულიც რომ იყოს, სხვას მაინც შეუჭამს. საკვები პატრონს თვითონ მოაქვს. კვების განრიგიც თითოეულ ძაღლს ისეთივე აქვს, როგორიც სახლში. პატრონთან რა პირობებშიც ცხოვრობს, იმავე პირობებში ვაცხოვრებთ. თუ პატრონი გვეტყვის, რომ ის დღეში ოთხჯერ აჭმევს, ჩვენც ასე ვიქცევით. თუ პირველ საათზე ასეირნებს, ჩვენც იმ დროს გაგვყავს სასეირნოდ. ისეთი შემთხვევაც ხშირია, როცა მოჰყავთ 4-5 თვის ასაკის, განუვითარებელი ძაღლები. ასეთ შემთხვევაში ექიმის რჩევას ვითვალისწინებთ - თუ გვეტყვის, რომ მისი ფიზიკური დატვირთვისთვის დღეში სამი საათია საჭირო, ის ძაღლი სამი საათი გარანტირებულად გარეთ არის და სეირნობს.
- პედაგოგებს როგორი დამოკიდებულება აქვთ ძაღლებთან? ადამიანურ გრძნობებს ვგულისხმობ, გამორჩეული დამოკიდებულება თუ უჩნდებათ რომელიმე მათგანთან...
- გულახდილად გეტყვი: ჩვენს პედაგოგებს იმაზე მეტად უყვართ ძაღლები, ვიდრე საბავშვო ბაღის მასწავლებელს ბავშვები. ისე ნამდვილად არ ხდება, რომ რომელიმე მათგანი გამოარჩიონ და მეტი ყურადღება მიაქციონ. ეს არც შეიძლება. თვითონ ძაღლებიც განსხვავდებიან ერთმანეთისგან, ზოგი მეტად თბილია, ზოგი - არა. ყველა მათგანს ინდივიდუალური ხასიათი აქვს. მომვლელები იცავენ ბალანსს.
- არ უბრაზდებიან?
- გაბრაზება და ჩხუბი გამორიცხულია. შეიძლება რომელიმე ძაღლი მსუბუქად დატუქსონ. ადამიანი და ძაღლი ხომ ერთმანეთისგან განსხვავდებიან. ძაღლის ფსიქიკაში პედაგოგს თავისი ადგილი უნდა ჰქონდეს. ტრენინგის დროს პედაგოგი სწავლობს მოქცევის წესს, რომ ძაღლებმა პატივი სცენ. როგორც პედაგოგი მოექცევა ძაღლს, მისგანაც იმავეს მიიღებს. ძაღლი ბუმერანგივით არის - თუ სწორად მოექცევი, ანალოგიურად გიპასუხებს. ჩვენს აღსაზრდელებს უყვართ პედაგოგები. პატრონები გვეუბნებიან, რომ ძაღლები დილით კართან დგანან და მოუთმენლად ელიან მიკროავტობუსს, რომლის ხმასაც საკმაოდ შორი მანძილიდან იგებენ. განსაკუთრებული დამოკიდებულება აქვთ ჩვენს მძღოლთან - მახოსთან. მასზე ყველა ძაღლი გიჟდება. ჩასხდებიან მიკროავტობუსში, თავიანთ ადგილს დაიკავებენ, ღვედებს "გაიკეთებენ" და ბაღამდე ასე სხედან.
- ერთმანეთთან როგორი დამოკიდებულება აქვთ?
- ჩვენთან მოჰყავთ ძაღლები, რომლებსაც სხვა ძაღლი არასოდეს უნახავს. ასეთ აღსაზრდელს განსაკუთრებული მოვლა სჭირდება. მან ჯერ მომვლელი უნდა გაიცნოს. მერე ეტაპობრივად ვაცნობთ დანარჩენ ძაღლებსაც. ბაღში მიღებამდე, ვეტერინარულ შემოწმებასთან ერთად, აგრესიის ტესტსაც გადიან. თუ ძაღლი აგრესიულია, უარს ვეუბნებით. არის შემთხვევა, როცა ახალმოსული იბნევა, ეშინია და ცდილობს, თავი დაიცვას. ან რომელიმე ძაღლთან წაჩხუბებას ცდილობს, მაგრამ მუშაობის შედეგად მალევე მეგობრდებიან.
- სასიყვარულო ურთიერთობები არ აქვთ?
- არა, რას ამბობ! ძაღლებს წელიწადში ორჯერ, 25-დღიანი ციკლი აქვთ, როცა შეჯვარება ხდება. ამას ჩვენ ამძუვნების პერიოდს ვეძახით. როცა ძაღლი ძუ არის, მაშინ ბიჭი ძაღლები ნერვიულობენ და ამიტომ ასეთ დღეებში ძაღლი ბაღში არ დადის. დანარჩენ დროს მათი შეჯვარება არ ხდება.
- მითხარით, რომ სკოლაც გაქვთ. ბაღის დასრულების მერე სკოლაში გადადიან?
- ეს ინდივიდუალურია. თუ პატრონს სურვილი აქვს, რომ მისმა ძაღლმა ბრძანებების შესრულება ისწავლოს, ის ძაღლი სკოლაში გადაგვყავს. ბაღის პარალელურადაც გვაქვს ასეთი მომსახურება. ანუ, პატრონის სურვილის შემთხვევაში, ძაღლთან მიდის კინოლოგი და მასთან რამდენიმე საათს მუშაობს. ჩვენ დიდი ძაღლებიც გვყავს. ზოგიერთი მათგანი უკვე გაწვრთნილია, მაგრამ პატრონის მოუცლელობის გამო, ძაღლი ისევ ჩვენს ბაღში დადის. კომფორტული მომსახურება გვაქვს. აცრა სჭირდება, დაბანა, სტილისტი თუ ვეტერინარი, ძაღლისთვის ყველაფერს ვაკეთებთ. გარდა ამისა, თუ პატრონი დასასვენებლად მიდის, შეუძლია, ძაღლი ჩვენთან დატოვოს. მნიშვნელობა არ აქვს, რამდენი დღით წავა. მოკლედ, სასტუმროს ფუნქციასაც ვითავსებთ.
- ღია გაკვეთილები არ გაქვთ?
- დიდი სურვილის მიუხედავად, ვერ მოვახერხეთ ასეთი გაკვეთილების ჩატარება, ახლა ექსკურსიას ვგეგმავთ.
- არ მითხრათ, რომ ისტორიული ძეგლები უნდა მოინახულოთ.
- ძეგლები არა, მაგრამ ლამაზი მინდვრებისა და ტყის ნახვას ნამდვილად ვაპირებთ, რომ კარგად ირბინონ და ითამაშონ.
- ძაღლი რომ გაგაბრაზებთ, "მშობელს" იბარებთ?
- არა, არ გვაბრაზებენ. ბავშვი რომ რაიმეს დააშავებს, მშობელს ეტყვით, მაგრამ ამ შემთხვევაში ძაღლმა რაც უნდა დააშავოს, მისი ბრალი არ არის. ის ყველაფერს ინსტინქტურად აკეთებს. ჩვენ ვცდილობთ უზრუნველვყოთ ისეთი გარემო, რომ ძაღლმა არაფერი დააშავოს. "მშობლებთან" ყოველდღიური კონტაქტი გვაქვს. დღის განმავლობაში რამდენჯერმე რეკავენ და კითხულობენ, ახლა რას აკეთებს, ჭამა თუ არა და ა.შ.
- ანალოგი თუ აქვს თქვენს ბაღს?
- საქართველოში არა.
- ხალხს ბავშვები ვერ დაჰყავს კერძო ბაღებში და ძაღლებს როგორ ატარებენ?
- ძაღლის მოვლა იმდენად ძვირი ჯდება, რომ ვისაც ძაღლი ჰყავს, მისი ბაღში ტარების საშუალებაც აქვს.
- რა საფასურის გადახდა უწევთ თქვენს ბაღში კლიენტებს?
- 300-400 ლარი. ეს იმაზეა დამოკიდებული, ტერიტორიულად სად ცხოვრობს ძაღლი. მას ხომ ჩვენმა ტრანსპორტმა უნდა მიაკითხოს.
- ვინ არიან თქვენი აღსაზრდელების "მშობლები". მათ საზოგადოება თუ იცნობს?
- ჩვენთან ძირითადად, ჟურნალისტებს დაჰყავთ ძაღლები. მათ შორის, მხოლოდ ერთია, რომელსაც საზოგადოება კარგად იცნობს, მაგრამ მის ვინაობას ვერ დაგისახელებთ. არ მაქვს უფლება, რომ მისი სახელი და გვარი გავამჟღავნო.
- თავად რამდენი ძაღლი გყავთ?
- ოთხი. მათგან მხოლოდ ერთი, ისიც ხანდახან დადის ჩვენს ბაღში. მათ ჩემს ეზოში დამოუკიდებელი, ჩვენი ბაღის ფილიალი აქვთ მოწყობილი... (იცინის).
ნათია ჟივიძე
(გამოდის ხუთშაბათობით)