რა­ტომ არ ეთან­ხმე­ბა მო­საზ­რე­ბას, რომ ევ­რო­მა­ი­დან­ზე სა­ქარ­თვე­ლოს ბე­დიც წყდე­ბა, აპი­რებ­და თუ არა თა­ნა­მო­აზ­რე­ებ­თან ერ­თად ნაც­მოძ­რა­ო­ბი­დან გან­დგო­მას, რო­გორ ხსნის ერ­თკა­ცი­ა­ნი პარ­ტი­ე­ბის ფე­ნო­მენ­სა და რო­გორ აფა­სებს ინ­ტე­ლი­გენ­ცი­ის კმა­ყო­ფი­ლე­ბა-უკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბას? "ვერ­სია" ნიკა რუ­რუ­ას ესა­უბ­რა.

- ევ­რო­მა­ი­დან­ზე გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის კვალ­დაკ­ვალ, გაჩ­ნდა პა­რა­ლე­ლე­ბი 7 ნო­ემ­ბერ­თან, 26 მა­ის­თან... დარ­ბე­ვის გარ­და, უკ­რა­ი­ნა­ში გან­ვი­თა­რე­ბულ მოვ­ლე­ნებ­თან ამ ორი თა­რი­ღის კავ­შირს ვერ ვხე­დავ, პი­რი­ქით, მო­თხოვ­ნე­ბიც რა­დი­კა­ლუ­რად გან­სხვა­ვე­ბუ­ლია და პრო­ცე­სიც, თქვენ?

- ეს პა­რა­ლე­ლე­ბი ჩემ­თვი­საც სრუ­ლი­ად გა­უ­გე­ბა­რი და მი­უ­ღე­ბე­ლია. რო­გორც ჩანს, ის ხალ­ხი, რო­მე­ლიც 26 მა­ი­სის გა­მოს­ვლებს ანდა 7 ნო­ემ­ბერს სა­კუ­თარ "გმი­რო­ბად" ით­ვლის, ახლა ცდი­ლობს, ევ­რო­მა­ი­დან­ზე გა­მო­სულ უკ­რა­ი­ნე­ლებ­თან ასო­ცირ­დეს. კი­ევ­ში ევ­რო­პას­თან და­ახ­ლო­ე­ბის მიზ­ნით გა­მო­ვი­და ასო­ბით ათა­სი ადა­მი­ა­ნი, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ასო­ბით ათა­სი ადა­მი­ა­ნის ნა­წი­ლი გა­ა­ღი­ზი­ა­ნა საკ­მა­ოდ ხის­ტმა და მტკივ­ნე­ულ­მა რე­ფორ­მებ­მა, რა­ღაც ნა­წი­ლი - მთავ­რო­ბის არა­კო­მუ­ნი­კა­ბე­ლუ­რო­ბამ, ნა­წილს კი მღვრიე წყალ­ში თევ­ზის და­ჭე­რა უნ­დო­და. რო­გორც შემ­დეგ პა­ტარ­კა­ციშ­ვი­ლის ჩა­ნა­წე­რე­ბი­დან გა­ირ­კვა, ის აპი­რებ­და სა­ხელ­მწი­ფოს გა­დატ­რი­ა­ლე­ბას – მი­ნის­ტრის "და­ძი­ნე­ბას", გა­ყალ­ბე­ბუ­ლი ბი­უ­ლე­ტე­ნე­ბის და­ბეჭდ­ვას, დამ­ხო­ბას ვი­თომ ლე­გი­ტი­მუ­რი სა­ფუძ­ვე­ლი რომ ჰქო­ნო­და. ეს იყო ერთ-ერთი რუსი ოლი­გარ­ქის, თუმ­ცა ეთ­ნი­კუ­რად ქარ­თვე­ლი პა­ტარ­კა­ციშ­ვი­ლის სპექ­ტაკ­ლი, რო­მე­ლიც ძალ­ზე უსი­ა­მოვ­ნო სუ­რა­თით დამ­თავ­რდა. 26 მა­ი­სი კი პუ­ტინ­თან მი­ღე­ბა­ზე ნამ­ყო­ფი ერთ-ერთი ქარ­თვე­ლი პო­ლი­ტი­კო­სის თვით­შე­მოქ­მე­დე­ბა იყო, რო­მე­ლიც სა­ხელ­მწი­ფოს პრო­ვო­ცი­რე­ბას ცდი­ლობ­და. სამ­წუ­ხა­როდ, ეს პრო­ვო­კა­ცია მარ­თლაც მოხ­და, ასე რომ, ევ­რო­მა­ი­დან­თან არც ერ­თსა და არც მე­ო­რეს კავ­ში­რი არ აქვს.

რაც შე­ე­ხე­ბა ევ­რო­მა­ი­დანს, ბუ­ნებ­რი­ვია, ეს მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ბრძო­ლაა უკ­რა­ი­ნის­თვის იმი­ტომ, რომ იგი გე­ოგ­რა­ფი­უ­ლა­დაც ევ­რო­პის შუ­ა­გულ­შია და რი­ცხობ­რი­ვა­დაც იმ­ხე­ლა ქვე­ყა­ნაა, მისი არ­ჩე­ვა­ნი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ყვე­ლა პოსტსაბ­ჭო­თა ქვეყ­ნის­თვის, თუმ­ცა წი­ნა­აღ­მდე­გი ვარ, ავ­ტო­მა­ტუ­რად მი­ვე­ბათ უკ­რა­ი­ნას და ვთქვათ, რომ თუ იქ რამე არ გა­მო­ვი­და, აქაც არ გა­მო­ვა. ეს ასე არაა, ჩვენ გვაქვს ჩვე­ნი გზა და ეს გზა უნდა გა­ვაგ­რძე­ლოთ.

- ანუ არ ეთან­ხმე­ბით იმ შე­ფა­სე­ბას, რომ დღეს კი­ევ­ში წყდე­ბა ქვეყ­ნის ბედი?

- უკ­რა­ი­ნის ბედი ნამ­დვი­ლად წყდე­ბა. ბუ­ნებ­რი­ვია, სა­ქარ­თვე­ლოს ინ­ტე­რეს­ში­ცაა, უკ­რა­ი­ნა­ში რუ­სე­თის ნე­ო­იმ­პე­რი­ა­ლის­ტუ­რი ძა­ლე­ბი და­მარ­ცხდნენ. გარ­კვე­ულ­წი­ლად, ისი­ნი ჩვენს ბრძო­ლა­საც იბ­რძვი­ან, მაგ­რამ ის, რომ ჩვე­ნი ბედი წყდე­ბა კი­ევ­ში, ჰი­პერ­ბო­ლაა. ჩვე­ნი ბედი წყდე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში, სკო­ლებ­ში, სახ­ლებ­ში, უნი­ვერ­სი­ტე­ტებ­ში, ქუ­ჩებ­ში, ჩვენს ბიზ­ნეს­ში და, რაც მთა­ვა­რია, ჩვე­ნი მთავ­რო­ბის დე­რეფ­ნებ­სა და კა­ბი­ნე­ტებ­ში.

- კარ­გი იქ­ნე­ბო­და, ასე იყოს... თუ კი­ევ­ში ხალ­ხმა და­ამ­ხო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ევ­რო­პუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის ღა­ლა­ტის გამო, ჩვენს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას არ გა­უჩ­ნდე­ბა შიში, რომ ღა­ლა­ტის შემ­თხვე­ვა­ში, აქაც იგი­ვე მოხ­დე­ბა პრე­ცე­დენტს დიდი ძალა აქვს და სწო­რედ ამი­ტო­მაც ხომ არაა გა­რინ­დუ­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა, თუ არ ვცდე­ბი, მხო­ლოდ თინა ხი­და­შელ­მა და­წე­რა, რომ მისი სული და გული ევ­რო­მა­ი­დან­ზეა. ოფი­ცი­ა­ლუ­რი თბი­ლი­სი და­მუნ­ჯე­ბუ­ლია.

- ასე არაა, ვერ და­გე­თან­ხმე­ბით, რაც უნდა მოხ­დეს უკ­რა­ი­ნა­ში, ჩვე­ნი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა მა­გას ვერც ასე გა­ბე­დავს, ვერც ისე. ქარ­თვე­ლი ხალ­ხის უმ­რავ­ლე­სო­ბა თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­ზეა ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი და ევ­რო­ინ­ტეგ­რა­ცი­ას უჭერს მხარს. იმის­გან და­მო­უ­კი­დებ­ლად, რო­გორ დამ­თავ­რდე­ბა უკ­რა­ი­ნუ­ლი კრი­ზი­სი, სა­ქარ­თვე­ლოს ვერც ერთი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ვერ გა­ბე­დავს ხალ­ხის ნე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ წას­ვლას და ორი­ენ­ტა­ცი­ის შე­მოტ­რი­ა­ლე­ბას პუ­ტი­ნის რუ­სე­თის მო­ნო­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით – ეს გა­მო­რი­ცხუ­ლია! მინ­და მჯე­რო­დეს, რომ ეს არ აქვთ მიზ­ნად ჩვენს ხე­ლი­სუ­ფალთ და რომც ჰქონ­დეთ, ვერ გა­ა­კე­თე­ბენ, ამას არ შე­ე­გუ­ე­ბა არც დიდი, არც პა­ტა­რა. რაც შე­ე­ხე­ბა ამ ეტაპ­ზე მათ სი­ჩუ­მეს, ან­გა­რიშს უწე­ვენ ოფი­ცი­ა­ლურ კი­ევს, მოკ­ლედ, პო­ლიტ­კო­რექ­ტუ­ლო­ბას იჩე­ნენ. ჩემი გე­მოვ­ნე­ბის­თვის ეს ზედ­მე­ტად გა­ჩუ­მე­ბაა, ფრთხილ, მაგ­რამ დე­მოკ­რა­ტი­ის, უკ­რა­ი­ნე­ლი ხალ­ხის მხარ­დამ­ჭერ გან­ცხა­დე­ბას გა­ვა­კე­თებ­დი, სა­დაც ევ­რო­პის უდი­დე­სი ქვეყ­ნე­ბის ლი­დე­რე­ბი ღიად უჭე­რენ მხარს, სა­დაც გვი­დო ვეს­ტერ­ვე­ლე ევ­რო­მა­ი­დან­ზე მი­ვი­და, აშშ-ს სა­ხელ­მწი­ფო მდი­ვან­მა კი­ევ­ში ვი­ზი­ტი გა­ა­უქ­მა, ჩვე­ნებ­საც შე­ეძ­ლოთ გა­მო­ე­ხა­ტათ მხარ­და­ჭე­რა, მაგ­რამ ისი­ნი ცდი­ლო­ბენ, პო­ლიტ­კო­რექ­ტუ­ლო­ბა შე­ი­ნარ­ჩუ­ნონ, თუმ­ცა ჩემი აზ­რით, ზედ­მე­ტად.

- ამ­ბობთ, რომ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ვერც ერთ შემ­თხვე­ვა­ში ვერ შეძ­ლებს ქვეყ­ნის ორი­ენ­ტა­ცი­ის შეც­ვლას, მაგ­რამ თქვე­ნი სტა­ტუ­სე­ბი სო­ცი­ა­ლურ ქსელ­ში ყვე­ლა­ზე მწვა­ვე სწო­რედ ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბი­თაა.

- ეს ბუ­ნებ­რი­ვია, ყვე­ლა­ნი, უნდა ვი­ყოთ ფხიზ­ლად, ვა­კონ­ტრო­ლოთ ხე­ლი­სუ­ფალ­თა მო­ტი­ვა­ცი­ე­ბი იმი­ტომ, რომ ადა­მი­ა­ნი, მით უფრო ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში მყო­ფი, ვერ უძ­ლებს ცდუ­ნე­ბას, იჩენს სულ­მკო­ლე­ო­ბას. მათი გა­რე­დან კონ­ტრო­ლი აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რაც ოპო­ზი­ცი­ის საქ­მეა. ჩვე­ნი პირ­და­პი­რი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბაა, ვაჩ­ვე­ნოთ სწო­რი გზა პო­ლი­ტი­კურ ოპო­ნენ­ტებს. მათი შეც­დო­მე­ბი წე­სით უნდა გვა­წყობ­დეს, მაგ­რამ რო­დე­საც ეს ქვეყ­ნის ბედს ეხე­ბა, ყვე­ლა ერ­თად უნდა ვიდ­გეთ... არ შე­იძ­ლე­ბა ხე­ლის მოთ­ბო­ბა ქვეყ­ნის­თვის კა­ტას­ტრო­ფულ შეც­დო­მებ­ზე.

- ბოლო დროს, ბევ­რს სა­უბ­რო­ბენ ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბის შიგ­ნით მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სებ­ზე, თქვე­ნი ინ­ტერ­ვი­უც გა­მოქ­ვეყ­ნდა, სა­დაც ღიად სა­უბ­რობთ, რომ პარ­ტი­ა­ში გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას ერთი გუნ­დი იღებ­და და აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ამ წე­სის შეც­ვლა დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი მმარ­თვე­ლო­ბის ფორ­მით.

- ეს უკვე მოხ­და, პო­ლიტ­საბ­ჭოს არ­ჩევ­ნე­ბი ჩა­ტა­რე­ბუ­ლია და ამ შე­დე­გით კმა­ყო­ფი­ლი ვარ, ესაა ში­და­დე­მოკ­რა­ტი­ის­კენ გა­დად­გმუ­ლი დიდი ნა­ბი­ჯი. ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბა მალე მოხ­ვდა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში, სა­დაც პარ­ტი­ას არ აქვს ნამ­დვილ პარ­ტი­ად ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბის დრო და სა­შუ­ა­ლე­ბა. სწო­რედ ახ­ლაა ის მო­მენ­ტი, რო­დე­საც ეს ორ­გა­ნი­ზა­ცია უნდა გა­და­იქ­ცეს ნამ­დვილ, და­სავ­ლუ­რი ტი­პის პარ­ტი­ად.

- რო­დე­საც პარ­ტია ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­შია, შე­იძ­ლე­ბა არ გე­თან­ხმე­ბო­დე, მაგ­რამ გა­მოგ­ყვე ყვე­ლა გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა­ზე, თუნ­დაც იმი­ტომ, რომ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში ყოფ­ნა კომ­ფორ­ტუ­ლია, მაგ­რამ რო­დე­საც იგი ოპო­ზი­ცი­უ­რი ხდე­ბა და, სხვებ­თან ერ­თად, მეც მი­წევს ბრძო­ლა, პო­ზი­ცი­ის შუბ­ლით გა­ტა­ნა, მა­შინ კე­თი­ლი უნდა ინე­ბონ და მეც მი­მა­ღე­ბი­ნონ მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბა­ში...

- ყვე­ლა ნორ­მა­ლურ ქვე­ყა­ნა­ში ასეა, პარ­ტი­ა­ში ყო­ველ­თვის არის ში­და­დე­ბა­ტე­ბი, ში­და­არ­ჩევ­ნე­ბიც, ყო­ველ­დღი­უ­რი პარ­ტი­უ­ლი საქ­მა­ნო­ბაც უკე­თე­სია კა­მა­თის, დე­ბა­ტის, აზ­რთა გაც­ვლა-გა­მოვცლის რე­ჟიმ­ში. ერთი ადა­მი­ა­ნი უფრო მე­ტად და ხში­რად ცდე­ბა, ვიდ­რე ბევ­რი.

- თუმ­ცა ნაც­მოძ­რა­ო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, არც იყო და არც თქვენ გქონ­დათ სა­უ­ბა­რი ერთ პირ­ზე, სა­უ­ბა­რი იყო რამ­დე­ნი­მე პირ­ზე...

- ამ დი­ა­ლოგ­ში შეგ­ნე­ბუ­ლად არ შე­მო­ვალ, არ მა­ინ­ტე­რე­სებს... მა­ინ­ტე­რე­სებს მან­კი­ე­რი სის­ტე­მის გა­მოც­ვლა და არა ვინ­მეს დამ­ცი­რე­ბა, ან ვინ­მე­ზე იე­რი­შის მი­ტა­ნა; ვლა­პა­რა­კობ პრინ­ცი­პის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა­ზე, ჩემს მიერ შე­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი პრინ­ცი­პი ბევ­რად უკე­თე­სია იმა­ზე, რაც იყო, რად­გან იმან ბევ­რი შეც­დო­მა გა­მო­იწ­ვია.

- არც იმას გა­მო­რი­ცხა­ვენ, რომ პარ­ტი­ას, შე­საძ­ლოა, გა­მო­ყო­ფოდ­ნენ ახალ­გაზ­რდე­ბი და ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლი­ყო ახა­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი ძალა, მათ ერთ-ერთ სა­ვა­რა­უ­დო ლი­დე­რად თქვენც გა­სა­ხე­ლებ­დნენ. ეს იმ შემ­თხვე­ვა­ში მოხ­დე­ბო­და, თუ პარ­ტი­ის შიგ­ნით პრო­ცე­სე­ბი ისე არ წა­ვი­დო­და, რო­გორც წა­ვი­და?

- რო­გორც ჩანს, მა­ინც რა­ღაც ინ­ტრი­გას ეძებ... სა­ერ­თოდ არ ვარ პარ­ტი­ის წევ­რი და არც ვარ ჩა­ხე­დუ­ლი მის საქ­მე­ებ­ში. ყვე­ლა­ნი ჩემი მე­გობ­რე­ბი არი­ან და ეს იყო ჩემი მე­გობ­რუ­ლი რჩე­ვა. გა­მო­ყო­ფას, გა­და­ყო­ფა­სა და წას­ვლას რაც შე­ე­ხე­ბა – ვინც წამ­სვლე­ლი იყო, ზე­წო­ლას ვინც ვერ გა­უძ­ლო, წა­ვი­და დიდი ხნის წინ, ასე რომ, არა­ვინ არ­სად წას­ვლას არ აპი­რებს, ყვე­ლა ერ­თად ვა­პი­რებთ, უკე­თე­სი ქვეყ­ნის მშე­ნებ­ლო­ბას.

- ერ­თკა­ცი­ან პარ­ტი­ებ­ზე მინ­და გკი­თხოთ, სა­ქარ­თვე­ლო­ში რომ უხ­ვა­დაა. შე­დეგს ვერც ერთ არ­ჩევ­ნებ­ზე ვერ აღ­წე­ვენ და მა­ინც აგ­რძე­ლე­ბენ ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბას, და­ვი­ჯე­რო, იმ და­ფი­ნან­სე­ბის გამო წვა­ლო­ბენ, რო­მელ­საც ბი­უ­ჯე­ტი­დან იღე­ბენ, დიდი ფული იშო­ვე­ბა პო­ლი­ტი­კა­ში ამ სო­ლო­ფორ­მით თუ რა ფე­ნო­მენ­თან გვაქვს საქ­მე?

- მეც თქვენ­სა­ვით მე­ცი­ნე­ბა ამ ერ­თკა­ცი­ან პარ­ტი­ებ­ზე და თვით­და­ნიშ­ნულ ლი­დე­რებ­ზე. თუ რა­ი­მე სა­ინ­ტე­რე­სო აქვთ, სხვე­ბი რა­ტომ არ მი­დი­ან? საქ­მეც ეგაა, უჭირთ კო­მუ­ნი­კა­ცია. სა­ერ­თოდ, ქარ­თვე­ლებს გვი­ჭირს კო­მუ­ნი­კა­ცია, ტარ­ზა­ნი­ვით ვართ – კუნ­თე­ბი გვაქვს და ლა­პა­რა­კი არ ვი­ცით. და­აკ­ვირ­დით, თით­ქმის ყვე­ლა ლა­პა­რა­კი ჩხუ­ბით მთავ­რდე­ბა. უნდა ვის­წავ­ლოთ ერ­თმა­ნე­თის მოს­მე­ნა, ერ­თმა­ნე­თის ინ­ტე­რე­სე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა, რა­ღაც კონ­სენ­სუ­სამ­დე მის­ვლა, კომ­პრო­მი­სის გა­მო­ნახ­ვა. სა­ნამ კომ­პრო­მი­სი სა­გი­ნე­ბე­ლი სი­ტყვა იქ­ნე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში, პო­ლი­ტი­კურ ცხოვ­რე­ბა­ში სა­ინ­ტე­რე­სოს ვე­რა­ფერს ვნა­ხავთ. შენი ინ­ტე­რე­სე­ბი უნდა და­იც­ვა, მაგ­რამ უნდა გა­ით­ვა­ლის­წი­ნო მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის ინ­ტე­რე­სე­ბიც. ყვე­ლა­ფე­რი ან არა­ფე­რი – პო­ლი­ტი­კა­ში არ ამარ­თლებს, ეს მარ­ტო მა­შინ ხდე­ბა, რო­დე­საც მტე­რი მო­დის და ღიად გებ­რძვის, არ შე­იძ­ლე­ბა ში­და­ო­პო­ნენტს ისე­თი­ვე სი­სას­ტი­კით ებ­რძო­ლო, რო­გორც მტერს.

- ანუ ფიქ­რობთ, ესე­ნი კო­ლე­გებ­თან სა­ერ­თო ენის გა­მო­ნახ­ვას, ურ­თი­ერ­თო­ბას ვერ ახერ­ხე­ბენ, ამი­ტომ გარ­ბი­ან, ქმნი­ან სო­ლო­პარ­ტი­ებს და მათ ირ­გვლივ იკ­რი­ბე­ბა რა­ღაც პა­ტა­რა პარ­ტაქ­ტი­ვი.

- კი, კი და რო­გორც წესი, ასე­თი პარ­ტი­ე­ბი წარ­მო­ად­გე­ნენ მყვი­რა­ლა ტი­პა­ჟე­ბის­გან შემ­დგარ ერ­თმუ­ჭა ჯგუფს და სრულ პო­პუ­ლიზ­მზე არი­ან ორი­ენ­ტი­რე­ბულ­ნი.

- ძი­რი­თა­დად, ასე­თი პარ­ტი­ე­ბის­გან იყო და­კომ­პლექ­ტე­ბუ­ლი, თა­ვის დრო­ზე, თქვე­ნი ოპო­ზი­ცია...

- და ახ­ლან­დე­ლი "ოც­ნე­ბაც".

- გყავ­დათ სუს­ტი ოპო­ზი­ცია, არა­ვინ გი­წევ­დათ რე­ა­ლურ ოპო­ნი­რე­ბას და ამა­ნაც მი­გიყ­ვა­ნათ არ­ჩევ­ნებ­ში მარ­ცხამ­დე.

- გე­თან­ხმე­ბით, მაგ­რამ ეგ ერთ-ერთი მი­ზე­ზია. ჩემი აზ­რით, ეს მარ­ცხი მო­ი­ტა­ნა რამ­დე­ნი­მე ფაქ­ტორ­მა – ცვლი­ლე­ბის სურ­ვილ­მა, ძა­ლი­ან მტკივ­ნე­ულ­მა და ეგ­ზის­ტენ­ცი­ურ­მა პრობ­ლე­მებ­მა, ელექ­ტო­რა­ტის ნა­წილ­მა, უბ­რა­ლოდ, თავი მო­ი­ტყუა და ჩათ­ვა­ლა, თვალს თუ და­ხუ­ჭავ­და, მტე­რი მტე­რი აღარ იქ­ნე­ბო­და. "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის" რი­ტო­რი­კა იყო, რომ უნდა და­ვუ­ახ­ლოვ­დეთ რუ­სეთს, რომ რუ­სეთ­თან და­ძა­ბუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბა სა­ა­კაშ­ვი­ლის ბრა­ლია, გა­ი­მარ­ჯვეს და რა მოხ­და? რამ­დენ­ჯერ მი­ა­ყე­ნეს მათ შე­უ­რა­ცხყო­ფა მავ­თულხლარ­თე­ბით, ადა­მი­ა­ნის გა­ტა­ცე­ბით? რუ­სეთს პარტნი­ო­რად არა­სო­დეს გა­ნუ­ხი­ლავს სა­ქარ­თვე­ლო, არც მა­შინ და არც ახლა, მას უნდა ვა­სა­ლი, რა­ზეც ქარ­თვე­ლი ხალ­ხი არა­სო­დეს და­თან­ხმდე­ბა, რაც უნდა იფიქ­როს ზო­გი­ერ­თმა პო­ლი­ტი­კოს­მა.

- ალ­ბათ, არ გინ­დათ ელექ­ტო­რა­ტის გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბა და მაგ მი­ზე­ზე­ბი­დან იმი­ტომ გა­მო­ტო­ვეთ რუ­სუ­ლი სპეც­სამ­სა­ხუ­რე­ბის ხე­ლიც...

- რა თქმა უნდა, სპეც­სამ­სა­ხუ­რის ხე­ლიც ერია... აშ­კა­რად იყო ივა­ნიშ­ვი­ლის ფუ­ლის იმე­დი, რო­მე­ლიც მათ ღვთი­ურ მა­ნა­ნად წარ­მო­ედ­გი­ნათ და, რო­გორც გა­ირ­კვა, ისევ ღვთი­ურ მა­ნა­ნად დარ­ჩა. სწო­რიც ქნა, პი­რა­დი ფული რომ არ და­უ­რი­გა ხალ­ხს, ეს პა­რა­ზი­ტიზ­მის პირ­ვე­ლი რე­ცეპ­ტია. რაც უნდა მდი­და­რი იყოს ადა­მი­ა­ნი, მისი და­რი­გე­ბუ­ლი ფუ­ლით ქვე­ყა­ნა ვერ გამ­დიდ­რდე­ბა. ქვე­ყა­ნა მდი­და­რია მა­შინ, რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნებ­მა იცი­ან ეფექ­ტუ­რი შრო­მა, ჩვენ ახლა ეს გა­მო­სა­ვა­ლი გვაქვს, ეფექ­ტუ­რად შრო­მა უნდა ვის­წავ­ლოთ. ყვე­ლამ ერ­თად, დიდი, პა­ტა­რა, სა­შუ­ა­ლო ბიზ­ნე­სი უნდა გან­ვა­ვი­თა­როთ, გა­ნათ­ლე­ბას მივ­ხე­დოთ. სამ­წუ­ხა­როდ, ამ მთავ­რო­ბას ამის გა­კე­თე­ბის უნა­რი არ აქვს.

- ინ­ტე­ლი­გენ­ცია უკვე უკ­მა­ყო­ფი­ლოა კულ­ტუ­რის მი­ნის­ტრით, მათი უკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბა, ერთი მხრივ, ობი­ექ­ტუ­რია – მარ­თლაც არა­ფე­რი კეთ­დე­ბა, მე­ო­რე მხრივ, სუ­ბი­ექ­ტუ­რია და გა­მოწ­ვე­უ­ლია იმით, რომ რა­ღა­ცას არ უკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბენ. რა ხდე­ბა, რე­ა­ლუ­რად, ამ ფე­ნას ძა­ლი­ან კარ­გად იც­ნობთ მი­ნის­ტრის პო­ზი­ცი­ი­დან... რა ფე­ნო­მენ­თან გვაქვს საქ­მე და დღეს რამ­დე­ნად ობი­ექ­ტუ­რე­ბი არი­ან კულ­ტუ­რის მი­ნის­ტრის შე­ფა­სე­ბა­ში?

- ზუს­ტად არ ვიც­ნობ მათ პრე­ტენ­ზი­ებს, რა პრე­ტენ­ზი­ებ­ზეა სა­უ­ბა­რი? ზო­გა­დი უკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბა, ხომ იცით, ქარ­თვე­ლე­ბის სე­ნია, ყო­ველ­თვის სა­კუ­თა­რი გა­სა­ჭი­რის მი­ზეზს ეძე­ბენ სხვა­ში და სხვა­გან და არა სა­კუ­თარ თავ­ში. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, ინ­ტე­ლი­გენ­ცია საბ­ჭო­თა ტერ­მი­ნია, და­სავ­ლურ სამ­ყა­რო­ში მას არ ხმა­რო­ბენ, იქ ე.წ. ელი­ტე­ბი არ­სე­ბობს, არ­სე­ბობს ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი ელი­ტე­ბი, რო­მელ­შიც შე­დი­ან ინ­ჟინ­რე­ბი, ექი­მე­ბი, იუ­რის­ტე­ბი, მათ შო­რის მწერ­ლე­ბიც და პო­ე­ტე­ბიც, მაგ­რამ მარ­ტო ეს არ არის ელი­ტა, ჩვენ­თან კი მარ­ტო ასეა. პა­რა­ზი­ტიზ­მი არ უნდა წა­ა­ხა­ლი­სოს არც ერ­თმა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ იმი­ტომ, რომ პა­რა­ზი­ტო­ბა დავ­რდო­მი­ლო­ბის წი­ნა­პი­რო­ბაა. ჩვე­ნი ინ­ტე­ლი­გენ­ცი­ის რა­ღაც ნა­წი­ლი მიჩ­ვე­უ­ლიც იყო სა­ხელ­მწი­ფოს კმა­ყო­ფა­ზე ცხოვ­რე­ბას. მათი დიდი ნა­წი­ლი მუ­შა­ობ­და, მაგ­რამ ნა­წი­ლი მიჩ­ვე­უ­ლი იყო "ფა­ვო­რებს" სა­ხელ­მწი­ფოს მხრი­დან, ასე მა­გა­ლი­თად, და­უ­ბეჭ­დავ­დნენ ყოვ­ლად უნი­ჭო წიგნს ასი ათა­სი­ა­ნი ტი­რა­ჟით, მას ყი­დუ­ლობ­და ისევ სა­ხელ­მწი­ფო - სკო­ლე­ბის­თვის, ბიბ­ლი­ო­თე­კე­ბის­თვის და არა­ვინ კი­თხუ­ლობ­და, მაგ­რამ ეს ადა­მი­ა­ნი იყო ბედ­ნი­ე­რი, ჰყავ­და მან­ქა­ნაც, ჰქონ­და აგა­რა­კიც... ეს სის­ტე­მა რომ მო­ი­შა­ლა, ძა­ლი­ან კარ­გია. ყვე­ლა­ნა­ი­რად ვცდი­ლობ­დი, სა­ხელ­მწი­ფოს ასე­თი ფა­ვო­რი­ტე­ბი არ ჰყო­ლო­და, ყო­ველ­თვის ვეხ­მა­რე­ბო­დი მათ, ვი­საც მარ­თლა სჭირ­დე­ბო­და დახ­მა­რე­ბა – ახალ­გაზ­რდო­ბას. რო­დე­საც ქვე­ყა­ნა სუს­ტია და ღა­რი­ბი, დამ­წყებს უნდა და­ეხ­მა­რო, ნი­ჭის რე­ა­ლი­ზე­ბა რომ შეძ­ლოს, ფრთე­ბი გა­შა­ლოს. ასე­ვე აუ­ცი­ლებ­ლად ვეხ­მა­რე­ბო­დი იმ ხალ­ხს, ვი­საც უჭირს, შრო­მა აღარ შე­უძ­ლია, მაგ­რამ დამ­სა­ხუ­რე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნია. ასე­თი ასზე მეტი იყო.

- ამი­თაც ხომ არ ისარ­გებ­ლა თა­ვის დრო­ზე ივა­ნიშ­ვილ­მა, თქვენ არ გას­ცემ­დით ფა­ვო­რებს, ის გას­ცემ­და წლე­ბის მან­ძილ­ზე და მო­ი­მად­ლი­ე­რა, მი­იმხრო...

- იყო, რა თქმა უნდა, ეს... ცოტა მოს­ყიდ­ვას ჰგავ­და ეს ამ­ბა­ვი, თუმ­ცა ვი­ღა­ცის­თვის დახ­მა­რე­ბა დახ­მა­რე­ბა იყო, მაგ­რამ ისე­თე­ბიც იყ­ვნენ, ვინც სა­ხელ­მწი­ფოს­გა­ნაც იღებ­დნენ და ივა­ნიშ­ვი­ლის­გა­ნაც. ერთ-ერთ ცნო­ბილ ადა­მი­ანს, რო­მე­ლიც ღია კრი­ტი­კო­სი იყო მთავ­რო­ბი­სა, 6 ათა­სი ლარი ჰქონ­და ხელ­ფა­სი და ერთი ამ­დენს კი­დევ ივა­ნიშ­ვი­ლი აძ­ლევ­და, ვერ ვი­ტყვით, რომ ის კაცი შიმ­ში­ლით კვდე­ბო­და... ეს მა­ინც პოსტსაბ­ჭო­თა ავად­მყო­ფო­ბაა, ამ­გვა­რი ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბის ტრა­დი­ცია ყო­ველ­თვის იყო ჩვენს ინ­ტე­ლი­გენ­ცი­ა­ში - მათ უხა­რო­დათ და უნ­დო­დათ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას­თან სი­ახ­ლო­ვე იმი­ტომ, რომ საბ­ჭო­თა პე­რი­ოდ­ში ეს იყო მათ­თვის არა მხო­ლოდ ფა­ვო­რე­ბის წყა­რო, არა­მედ ხან­და­ხან გა­დარ­ჩე­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბაც. გან­სა­კუთ­რე­ბით თა­ვი­დან - საბ­ჭო­თა ოკუ­პა­ცი­ის პირ­ველ წლებ­ში მუს­რი გა­ავ­ლეს არა მარ­ტო არის­ტოკ­რა­ტი­ა­სა და ბიზ­ნე­სე­ლი­ტებს, არა­მედ შე­მოქ­მე­დე­ბით ელი­ტებ­საც. სა­ქარ­თვე­ლო რეპ­რე­სი­ე­ბის ყვე­ლა ტალ­ღა­ზე ძა­ლი­ან და­ზა­რალ­და – სა­უ­კე­თე­სო ხალ­ხი, უბ­რა­ლოდ მოგ­ვიკ­ლეს, წაგ­ვარ­თვეს. ასე­თი სო­ცი­ა­ლუ­რი "ინ­ჟი­ნე­რია" კო­მუ­ნის­ტებ­მა ჩა­ა­ტა­რეს იმი­ტომ, რომ გა­მო­ეყ­ვა­ნათ უსამ­შობ­ლო, უღი­რე­ბუ­ლე­ბო, მორ­ჩი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი, ვინც პარ­ტი­ა­სა და მის ყვე­ლა გან­ცხა­დე­ბას უსი­ტყვოდ და­ე­მორ­ჩი­ლე­ბო­და, ეს იყო ში­შით შექ­მნი­ლი სის­ტე­მა და სწო­რედ ამან დათ­რგუ­ნა ინ­ტე­ლი­გენ­ცია. თა­ვი­დან ეს მათ­თვის ხელ­შე­უ­ხებ­ლო­ბის გა­რან­ტია იყო, 50-იანი წლე­ბის შემ­დეგ კი, ამ­ქვეყ­ნი­უ­რი სი­ა­მე­ე­ბის მო­პო­ვე­ბის გა­რან­ტია - კარ­გი ბი­ნე­ბის, კარ­გი აგა­რა­კე­ბის, ნაკ­ვე­თე­ბის და ა.შ.

- კულ­ტუ­რულ მემ­კვიდ­რე­ო­ბის ნუს­ხა­ზე მინ­და გკი­თხოთ. აღ­ნიშ­ნუ­ლი ნუს­ხის შედ­გე­ნა­ზე წლე­ბი მუ­შა­ობ­დნენ სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი, ახლა სტა­ტუ­სის მოხ­სნის პრე­რო­გა­ტი­ვა ეკო­ნო­მი­კის სა­მი­ნის­ტროს ენი­ჭე­ბა, სა­უ­ბა­რია იმა­ზე, რომ 6 ათა­სი ობი­ექ­ტი­დან მხო­ლოდ 800 შე­ი­ნარ­ჩუ­ნებს სა­თა­ნა­დო სტა­ტუსს. რა ხდე­ბა, ვერ ინა­ხა­ვენ თუ ეს ყვე­ლა­ფე­რი იმის­თვი­საა, რომ უპ­რობ­ლე­მოდ გა­ყი­დონ?

- ეს ყვე­ლა­ფე­რი ხდე­ბა იმი­ტომ, რომ ინ­ვეს­ტო­რებ­ზე ოდი­ექ­ტე­ბი იო­ლად გა­ყი­დონ. რისი გა­ყიდ­ვაც შე­იძ­ლე­ბა, იმის გა­ყიდ­ვა, შე­საძ­ლოა, ცუ­დიც არ იყოს, მაგ­რამ ეკო­ნო­მი­კის სა­მი­ნის­ტროს კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კვიდ­რე­ო­ბის ძეგლის სტა­ტუ­სის მოსხნა რომ შე­ეძ­ლე­ბა, ნამ­დვი­ლად ცუდი იდე­აა იმი­ტომ, რომ ხან­და­ხან ბიზ­ნე­სი და­უნ­დო­ბე­ლია კულ­ტუ­რას­თან მი­მარ­თე­ბა­ში - მას შე­უძ­ლია ეგო­ის­ტუ­რად და­ან­გრი­ოს ღი­რე­ბუ­ლი, რა­მაც სა­უ­კუ­ნე­ებს გე­ა­უძ­ლო და წა­მო­ჭი­მოს იქ სას­ტუმ­რო, რო­მელ­საც ექ­ნე­ბა მხო­ლოდ მო­ნე­ტა­რუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა და არა კულ­ტუ­რუ­ლი. ძეგლის სტა­ტუ­სის მი­ნი­ჭე­ბი­სა და ჩა­მორ­თმე­ვის პრი­ო­რი­ტე­ტი უნდა დარ­ჩეს კულ­ტუ­რის სა­მი­ნის­ტროს პრე­რო­გა­ტი­ვად.

- თვით­მარ­თვე­ლო­ბის კა­ნო­ნის პრო­ექ­ტის წი­ნა­აღ­მდეგ გა­ი­ლაშ­ქრა პატ­რი­არ­ქმა. ბევ­რი იუ­რის­ტი, ის­ტო­რი­კო­სიც იგი­ვეს აცხა­დებს, რომ ეს კა­ნო­ნი სა­ქარ­თვე­ლოს დაშ­ლის საფრ­თხის შემ­ცვე­ლია, მაგ­რამ ფაქ­ტი, რომ პატ­რი­არ­ქი ასე ღიად ერე­ვა სა­ხელ­მწი­ფოს საქ­მე­ებ­ში - თა­ვის­თა­ვად სა­ხი­ფა­თოა.

- მომ­ხრე ვარ, ეკ­ლე­სია არ ჩა­ე­რი­ოს პო­ლი­ტი­კა­ში. ეკ­ლე­სი­ამ უნდა მწყემ­სოს მრევ­ლი ქრის­ტი­ა­ნუ­ლად, მის­ცეს შვე­ბა, აღას­რუ­ლოს სა­ი­დუმ­ლო რი­ტუ­ა­ლე­ბი - მი­ი­ღოს აღ­სა­რე­ბა და გვირ­ჩი­ოს, რო­გორ ვი­ცხოვ­როთ. პო­ლი­ტი­კუ­რი ცხოვ­რე­ბა არის ამ­ქვეყ­ნი­უ­რი ამ­ბე­ბი, მას­ში ჩარ­თვა ეკ­ლე­სი­ა­საც ბევრ შეც­დო­მას და­აშ­ვე­ბი­ნებს და სა­ხელ­მწი­ფო­საც აზა­რა­ლებს. მა­ცხო­ვარ­მა ყვე­ლა­ზე უკეთ თქვა – მი­ე­ცით კე­ი­სარს კე­ის­რი­სა და ღმერ­თს ღვთი­სა. ეს ორი რამ – საღვთო და სა­ე­რო, გა­ყო­ფი­ლი უნდა იყოს და ყვე­ლა დე­მოკ­რა­ტი­ულ ქვე­ყა­ნა­ში ასეა.

ცხა­დია, პატ­რი­არ­ქს აქვს უფ­ლე­ბა, ყვე­ლა­ნა­ი­რი აზრი გა­მოთ­ქვას, ეს მისი თა­ვი­სუფ­ლე­ბაა, მაგ­რამ რო­დე­საც იგი პო­ლი­ტი­კურ გან­ცხა­დე­ბებს აკე­თებს, იმედს ვი­ტო­ვებ, რომ პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი ამ აზრს არ მი­ი­ღე­ბენ ბოლო ინ­სტან­ცი­ის ჭეშ­მა­რი­ტე­ბად და სა­კითხს თა­ვი­სი შე­ხე­დუ­ლე­ბით, სა­კუ­თა­რი პო­ლი­ტი­კუ­რი ალ­ღო­თი და კა­ნო­ნის შე­სა­ბა­მი­სად გა­და­წყვე­ტენ.

რეზო შა­ტა­კიშ­ვი­ლი

გა­ზე­თი "ვერ­სია"