იპოთეკური სესხებით დაზარალებულებს ბანკების პირისპირ ტოვებენ

იპოთეკარების სასესხო ვალდებულებას მალე კანონი განსაზღვრავს. კანონპროექტის საბოლოო ვერსია იუსტიციის სამინისტროში შემუშავდა და განსახილველად მთავრობას გადაეცა. თუმცა ცვლილებები ბანკების მიერ უკვე დაზარალებულ პირებს არ შეეხება. იუსტიციის მინისტრი თეა წულუკიანი აცხადებს, რომ მათ ევალებათ მომავალში დასადები სასესხო ხელშეკრულების უკეთესი საკანონმდებლო რეგულაციის შექმნა.

საპარლამენტო უმრავლესობის წევრის, გედევან ფოფხაძის ინიციატივით კი, რომელსაც ამ ცოტა ხნის წინ დიდი ვნებათაღელვა მოჰყვა - იპოთეკით დატვირთულ ქონებაზე აღსრულება პირველ თებერვლამდე უნდა შეჩერებულიყო. ფოფხაძის ინიციატივას საქართველოს კომერციული ბანკებისა და ეროვნული ბანკის წარმომადგენლების მხრიდან იმთავითვე მოჰყვა კრიტიკა, ბანკების პროტესტს მიკროსაფინანსო ორგანიზაციებიც შეუერთდნენ.

საბანკო და ფინანსური სექტორის წარმომადგენლებს მიაჩნიათ, რომ მორატორიუმის გამოცხადებას უარყოფითი ეკონომიკური შედეგი მოჰყვება და ამ სახით მისი მიღება არ შეიძლება.

ბანკების ასოციაციის თავმჯდომარის, ზურაბ გვასალიას განმარტებით, ახალი კანონპროექტი მხოლოდ კერძო იპოთეკარებს შეეხება და ბაზრის რეგულაციას მოახდენს. მისივე თქმით, ბოლო პერიოდში კერძო იპოთეკარების მიერ გაცემულმა სესხებმა საბანკო სექტორის იმიჯს ძალიან სერიოზული ზიანი მიაყენა, ვინაიდან მოსახლეობის მხრიდან ეს ბანკებთან იყო გაიგივებული.

"მართლა ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია და მინდა ჩვენს მოსახლეობას კიდევ ერთხელ დავუდასტურო, რომ ნდობა საბანკო სექტორისადმი ძალიან მნიშვნელოვანია. დიდი ძალისხმევა დასჭირდა თავად საბანკო სექტორსაც, მოსახლეობამდე მისულიყო რეალური ინფორმაცია, რომ არსებული პრობლემა არ იყო საბანკო სექტორისგან გამოწვეული და ძირითადად, კერძო იპოთეკარების "დამსახურებაა".

ახალი კანონპროექტი მნიშვნელოვანია, რადგან ის ბაზრის რეგულაციას მოახდენს. სხვანაირად არ შეიძლება, რადგან საქმე გვაქვს ველურ ბაზართან, სადაც დაადგენენ თამაშის ისეთ წესებს, რომელიც ორივე მხარისთვის იქნება ცნობილი", _ აცხადებს გვასალია.

რაც შეეხება ბანკების მხრიდან დაზარალებული იპოთეკარების პრობლემას, ზურაბ გვასალიას შეფასებით, ყველა საკითხი ინდივიდუალურ მიდგომას საჭიროებს. საბოლოოდ კი, ბანკების გადასაწყვეტია და სახელმწიფო არ უნდა ჩაერიოს ამ პრობლემის მოგვარებაში.

"სახელმწიფოს ჩარევა ბანკების საქმიანობაში ცუდი სიგნალი იქნება, როგორც ადგილობრივი ზარის, ისე ინვესტორებისა და საფინანსო სექტორისთვის. შესაძლოა, ინვესტორებმა ახალი ტრანშის გამოყოფისგან თავი შეიკავონ. როდესაც მორატორიუმის გამოცხადებაზე საუბრობენ, ზუსტი სტატისტიკა უნდა გაეთვალისწინებინათ, თუ როგორ მონაწილეობდა საბანკო და საფინანსო სექტორი ამ პრობლემაში.

მინდა ყველამ იცოდეს, რომ ნებისმიერ იპოთეკურ სესხს გავლილი აქვს რესტრუქტურიზაცია და ყველა შეღავათი, რაც არსებობს და საქმე აღსრულების ბიუროს მხოლოდ ამის შემდეგ გადაეცემა. მიუხედავად ამისა, კომერციული ბანკები იპოთეკით დატვირთული ბინებიდან მოქალაქეების გამოსახლებისგან თავს მაშინაც კი იკავებენ, როდესაც საქმეზე სასამართლო გადაწყვეტილება მიღებულია. თუმცა, თუ ბანკს გაცემული სესხიდან გარანტია არ აქვს, რომ თანხას ამოიღებს, ცხადია, იპოთეკით დატვირთულ ქონებას წაიღებს", - აცხადებს ზურაბ გვასალია.

ახალგაზრდა ფინანსისტთა და ბიზნესმენთა ასოციაციის ხელმძღვანელი ნოდარ ჭიჭინაძე თვლის, რომ იპოთეკარებთან დაკავშირებული პრობლემის მოგვარების უნივერსალური გამოსავალი არ არსებობს და დათმობაზე წასვლა, რაღაც დოზით, ორივე მხარეს მოუწევს.

"პრობლემის სრულად მოგვარებას გამოვრიცხავ. დაზარალებულების დიდი ნაწილი გადახდისუუნაროა. რაც არ უნდა მორატორიუმი გამოცხადდეს და აღსრულების ვადა გაიწელოს, შედეგს მაინც ვერ მოგვცემს. ანალოგიური პრობლემის წინაშე იყო აშშ, რომელიც დაზარალებულებს დაეხმარა იმით, რომ ვალი კი არ გადაუხადა, შეუმსუბუქა. მსგავსი ტიპის მექანიზმზე უნდა ვიმუშაოთ.

სამწუხაროდ, საკითხი საფუძვლიანად არ არის შესწავლილი, რომ დაზარალებულთათვის შესაბამისი პაკეტის შეთავაზება მოხდეს. გადავადება არ არის გამოსავალი, ამით ვერაფერს შეცვლიან, აჯობებს, საკითხი ინდივიდუალურად იქნას შესწავლილი. გავა დრო და ეს ადამიანები ისევ აღმოჩნდებიან დილემის წინაშე და უსიამოვნო პროცესებს მივიღებთ.

ისიც ფაქტია, რომ გამსესხებელს ვერ წავართმევთ ყველა უფლებას მსესხებლის სასარგებლოდ. მთავრობის მხრიდან ჩარევა არ უნდა მოხდეს, ნებისმიერი ასეთი მცდელობა საფინანსო ინსტიტუტს მნიშვნელოვნად დააზარალებს", - აცხადებს ჭიჭინაძე.

თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორის, ემზარ ჯგერენაიას შეფასებით, მორატორიუმის გამოცხადება გაუმართლებელია და მსგავსი პრეცედენტი მთავრობამ არ უნდა დაუშვას. ჯგერენაიას განცხადებით, საბანკო სექტორი 2 წლით ვერ გაჩერდება და ეს პროცესი ცუდ ფინანსურ შედეგს მოიტანს. ექსპერტი ამბობს, რომ გასაგებია დაზარალებული ხალხის პრობლემაც, თუმცა ხელისუფლებას შეუძლია მხოლოდ ერთგვარი შუამავლის როლი ითამაშოს ბანკს და ხალხს შორის, ხოლო მორატორიუმის გამოცხადება წარმოუდგენელია.

მარი ჩიტაია

გაზეთი ”რეზონანსი”