"წიგნს ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ად­გი­ლი უჭი­რავს. კი­თხვის­თვის დრო­ის გა­მო­ნახ­ვას ყო­ველ­თვის ვა­ხერ­ხებ. ამ ბოლო დროს, ინ­ტერ­ნე­ტი­დან აუ­დი­ო­წიგ­ნებ­საც ვი­წერ. მუ­დამ საქ­მის კურ­სში ვარ ახალ გა­მო­ცე­მებ­თან და­კავ­ში­რე­ბი­თაც", - ამ­ბობს თბი­ლი­სის საკ­რე­ბუ­ლოს წევ­რი, ზურა გა­ჩე­ჩი­ლა­ძე (შონ­ზო). ამ­ჟა­მად კი ფრან­გი მწერ­ლის, ერიკ-ემა­ნუ­ელ შმი­ტის - "ული­სე ბაღ­და­დი­დან" კი­თხუ­ლობს. სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რა ბავ­შვო­ბი­დან დღემ­დე გა­მორ­ჩე­უ­ლად უყ­ვარს.

პრე­ამ­ბუ­ლის მა­გი­ერ

- ზურა, პირ­ვე­ლი წიგ­ნი, რო­მელ­მაც შენ­ზე შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა მო­ახ­დი­ნა, რო­მე­ლი იყო?

- "ტომ სო­ი­ე­რის თავ­გა­და­სა­ვა­ლი". მალე 42 წლის გავ­ხდე­ბი და ის შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა დღემ­დე მომ­ყვე­ბა. ამ წიგნ­მა ჩემ­ში მოგ­ზა­უ­რის სული ჩა­ა­სახ­ლა. ძა­ლი­ან მინ­და, რაც შე­იძ­ლე­ბა მეტი ვი­მოგ­ზა­უ­რო.

- ახერ­ხებ?

- მოგ­ზა­უ­რის ჟინს ვერ ვიკ­ლავ. ხან­და­ხან ვა­ხერ­ხებ, მაგ­რამ ეს ჩემს სურ­ვი­ლებ­თან შე­და­რე­ბით, არა­ფე­რია.

- რო­მელ ქვეყ­ნებ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბა­ზე ოც­ნე­ბობ?

- ზოგს იდუ­მა­ლი აზია მე­ტად იზი­დავს, მაგ­რამ მე ბე­ბე­რი ევ­რო­პა უფრო მი­ტა­ცებს და მა­ინ­ტე­რე­სებს. თა­ნა­მედ­რო­ვე ეპო­ქა­ში ინ­ფორ­მა­ცი­ას­თან წვდო­მა ად­ვი­ლია. შე­იძ­ლე­ბა, ვირ­ტუ­ა­ლუ­რად ყველ­გან მოხ­ვდე, მაგ­რამ ვერ გა­ი­გებ, რო­გო­რი სურ­ნე­ლია სიქსტის კა­პე­ლა­ში, სიძ­ვე­ლე­ე­ბი ძა­ლი­ან მხიბ­ლავს.

- რო­მელ პერ­სო­ნაჟ­თან იმე­გობ­რებ­დი?

- ჰეკლბე­რი ფინ­თან. ეს სურ­ვი­ლიც ბავ­შვო­ბი­დან მომ­ყვე­ბა.

- "...ეს არის ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც გა­თხო­ვებს ქოლ­გას კარგ ამინ­დში და წა­გარ­თმევს მა­შინ, როცა წვიმს". რო­მე­ლი პრო­ფე­სი­ის ადა­მი­ა­ნებს ახა­სი­ა­თებ­და ასე მარკ ტვე­ნი?

- ჟურ­ნა­ლის­ტებს.

- ჟურ­ნა­ლის­ტებ­ზე ასე­თი წარ­მოდ­გე­ნა გაქვთ?

- თქვე­ნი საქ­მე კრი­ტი­კაა. იქ­ნებ მი­ნიშ­ნე­ბით გა­მო­ვიც­ნო?

- მხო­ლოდ ერთ სი­ტყვას გე­ტყვით - "ფული".

- მე­ვა­ლე.

- ვერ გა­მო­ი­ცა­ნი. მარკ ტვე­ნი ასე ბან­კი­რებს ახა­სი­ა­თებ­და.

- (იცი­ნის) სა­ნა­ხევ­როდ გა­მო­ვი­ცა­ნი. ბან­კი­რი და მე­ვა­ლე ერთი და იგი­ვეა. კარ­გი შე­და­რე­ბაა.

- ნა­პო­ლე­ონ ბო­ნა­პარ­ტი სა­კუ­თარ თავს ბედ­ნი­ე­რე­ბის "ქმარს" ეძახ­და, ხოლო ძა­ლა­უფ­ლე­ბას?

- ცოლს, არა?

- ნა­პო­ლე­ო­ნი ცოლი რო­გორ იქ­ნე­ბო­და?

- მარ­თა­ლია, ვერ გა­მო­ვი­ცა­ნი.

- ის ამ­ბობ­და, ძა­ლა­უფ­ლე­ბა ჩემი "საყ­ვა­რე­ლი­აო".

- ლო­გი­კუ­რია, უნდა მე­პა­სუ­ხა.

- მოგ­ზა­უ­რე­ბი ძველ­თა­გან­ვე ცდი­ლობ­დნენ, სას­მე­ლი წყა­ლი ვერ­ცხლის ჭურ­ჭელ­ში შე­ე­ნა­ხათ. რა­ტომ?

- ვერ­ცხლის ჭურ­ჭე­ლი წყალს კარ­გად ინა­ხავს, ბაქ­ტე­რი­ე­ბი ვერ მრავ­ლდე­ბი­ან.

- დიახ, წყლის გა­უვ­ნებ­ლო­ბის მიზ­ნით ინა­ხავ­დნენ. სა­ქარ­თვე­ლოს რო­მელ რე­გი­ონ­ში მოგ­ზა­უ­რო­ბი­სას შე­იძ­ლე­ბა მო­ვი­ნა­ხუ­ლოთ ხახ­მა­ტის, ახი­ე­ლის, ლე­ბა­ის­კა­რის ცი­ხე­ე­ე­ბი?

- ხევ­სუ­რეთ­ში.

- იტა­ლი­ის ერთ-ერთი ქა­ლა­ქის სა­კა­თედ­რო ტა­ძარ­ში ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი სამ­ყა­როს დიდი სიწ­მინ­დე ინა­ხე­ბა. თა­ნა­მედ­რო­ვე ღვთის­მე­ტყვე­ლე­ბი მას "მე­ხუ­თე სა­ხა­რე­ბას" უწო­დე­ბენ. გად­მო­ცე­მის თა­ნახ­მად, ის თავ­და­პირ­ვე­ლად პეტ­რე მო­ცი­ქულ­თან ინა­ხე­ბო­და. ქრის­ტი­ან­თა დევ­ნის დროს, მას მა­ლავ­დნენ, რად­გან იუ­დე­ვე­ლე­ბი და რო­მა­ე­ლე­ბი ქრის­ტი­ა­ნუ­ლი რე­ლიკ­ვი­ე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბას ცდი­ლობ­დნენ. და­ა­სა­ხე­ლეთ, რო­მელ სიწ­მინ­დე­ზეა ლა­პა­რა­კი?

- ტუ­რი­ნის სუ­და­რა­ზე.

- რო­მელ საბ­ჭო­თა მა­ღალ­ჩი­ნო­სან­ზე თქვა ნიქ­სონ­მა: "ის სუს­ტი პო­ლი­ტი­კო­სი, მაგ­რამ კარ­გი მძღო­ლია"?

- ლე­ო­ნიდ ბრეჟნევ­ზე, რად­გან ავ­ტო­მან­ქა­ნე­ბი უყ­ვარ­და.

- "არის რა­ღაც სა­ერ­თო ღვი­ნის სმა­სა და წიგ­ნის კი­თხვას შო­რის. მე მგო­ნი, ის, რომ ორი­ვეს ე.წ. პი­როვ­ნე­ბის თა­ვი­სუფ­ლე­ბას­თან მივ­ყა­ვართ, ოღონდ ერთი - მიშ­ვე­ბუ­ლი, აგ­დე­ბუ­ლი და ულა­მა­ზო თა­ვი­სუფ­ლე­ბაა, უპა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი, მე­ო­რე კი - შე­მარ­თე­ბუ­ლი, გა­მოც­დი­ლი და ყოვ­ლის­შემ­ძლე, ამაღ­ლე­ბუ­ლი". რო­მელ ცნო­ბილ ნა­წარ­მო­ებ­ში ვკი­თხუ­ლობთ ამ სი­ტყვებს?

- ავ­ტორს მე­ტყვით?

- გუ­რამ დო­ჩა­ნაშ­ვი­ლი.

- "კაცი, რო­მელ­საც ლი­ტე­რა­ტუ­რა ძლი­ერ უყ­ვარ­და".

- ღვი­ნის სმა­სა და კი­თხვას შო­რის თა­ვად თუ პო­უ­ლობთ რა­ი­მეს სა­ერ­თოს?

- ერ­თიც და მე­ო­რეც - სამ­ყა­როს შე­მეც­ნე­ბაა. სა­ინ­ტე­რე­სო ადა­მი­ა­ნებ­თან ერ­თად ღვი­ნის სმა ერთი წიგ­ნის წა­კი­თხვის ტოლ­ფა­სია. წიგ­ნი მა­ინც პირ­ველ ად­გილ­ზეა. ჯობს, სა­ინ­ტე­რე­სო ადა­მი­ა­ნებ­თან ერ­თად და­ლიო, ვიდ­რე ცუდი წიგ­ნი წა­ი­კი­თხო.

- სად მდე­ბა­რე­ობს ყვე­ლა­ზე პა­ტა­რა ძვლე­ბი - "ჩა­ქუ­ჩი", "გრდემ­ლი" და "უზან­გი"?

- ყბა-სა­ხის მი­და­მო­ებ­ში ყვე­ლა­ზე მეტი ძვა­ლია.

- უფრო კონ­კრე­ტუ­ლად?

- თუ სწო­რად მახ­სოვს, ყურ­შია.

- დიახ. ვინ გახ­და 1921 წელს სტამ­ბოლ­ში გა­მარ­თუ­ლი მსოფ­ლიო სი­ლა­მა­ზის კონ­კურ­სის გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლი?

- (ფიქ­რობს) ვერ გი­პა­სუ­ხებთ.

- ის ერთი ქარ­თვე­ლი პო­ე­ტის მუზა იყო.

- მა­ინც ვერ გი­პა­სუ­ხებთ.

- მერი შერ­ვა­ში­ძე. "რო­გო­რე­ბიც არი­ან ადა­მი­ა­ნე­ბი, ისე­თი­ვე არი­ან მათი წიგ­ნე­ბიც" - რო­მე­ლი ცნო­ბი­ლი გერ­მა­ნე­ლი ფი­ზი­კო­სია ამ გა­მო­ნათ­ქვა­მის ავ­ტო­რი?

- მგო­ნი, ლიხ­ტენ­ბერ­გი. არა?

- დიახ. ეთან­ხმე­ბით?

- ნა­წი­ლობ­რივ.

- თქვე­ნი წიგ­ნე­ბი რო­გო­რია?

- ჩემს ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში სა­თავ­გა­და­სავ­ლო წიგ­ნე­ბი ჭარ­ბობს. უმე­ტე­სო­ბა - წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბე­ბის დაძ­ლე­ვა­ზე, ბრძო­ლა­ზე, აღ­ზე­ვე­ბა­ზე, ფი­ას­კო­ზე, მაგ­რამ - და­უ­მორ­ჩი­ლებ­ლო­ბა­ზეც, იდე­ის ირ­გვლივ ყვე­ლა რე­სურ­სის მოკ­რე­ბა­სა და აღ­მარ­თი­ა­ნი გზით სი­ა­რულ­ზეა.

- ასე­თი ხართ?

- შე­იძ­ლე­ბა, ასეც ით­ქვას.

- ძველ ჰი­მა­ლა­ელ დურ­გლებს ახალ­გაზ­რდა ოს­ტატ­თა გა­მოც­დის უც­ნა­უ­რი წესი ჰქონ­დათ: მას­წავ­ლე­ბე­ლი შე­გირდს ხის ნა­ჭერს ეს­რო­და. რა უნდა გა­ე­კე­თე­ბი­ნა მოს­წავ­ლეს, სა­ნამ იმ ნა­ჭერს და­ი­ჭერ­და?

- ზუს­ტად არ ვიცი, მაგ­რამ ვვა­რა­უ­დობ, უნდა ეთ­ქვა, ხი­დან რა გა­მო­ით­ლე­ბო­და.

- ხის ჯიში უნდა გა­მო­ეც­ნო. ეს სა­ხელ­გან­თქმუ­ლი დი­ზა­ი­ნე­რი წიგ­ნე­ბი­სად­მი სიყ­ვა­რუ­ლით არის ცნო­ბი­ლი. მისი ბიბ­ლი­ო­თე­კა 30000-მდე ტომს ით­ვლის. წიგ­ნის მოყ­ვა­რუ­ლებს ის სი­ურპრიზს უმ­ზა­დებს - სუ­ნა­მოს, წიგ­ნის სურ­ნე­ლით. ფლა­კონ­საც წიგ­ნის ფორ­მა ექ­ნე­ბა. და­ა­სა­ხე­ლეთ ეს დი­ზა­ი­ნე­რი.

- (ფიქ­რობს)

- მი­გა­ნიშ­ნებთ, ის 1939 წელს ჰამ­ბურ­გში და­ი­ბა­და.

- ვერ ვიხ­სე­ნებ.

- კარლ ლა­გერ­ფელ­დი. აკა­კი წე­რეთ­ლის რო­მე­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბის პერ­სო­ნა­ჟია ბათუ?

- "გამ­ზრდე­ლი".

- "ისე­თი შეგ­რძნე­ბა მაქვს, თით­ქოს ან­ტიქ­რის­ტე მოვ­ნათ­ლე", - წერ­და 1725 წელს თა­ვის დღი­ურ­ში ერთ-ერთი ვე­ნე­ცი­ე­ლი მღვდე­ლი, რო­მელ­საც ცოტა ხნით ადრე მო­ე­ნათ­ლა 2 კვი­რის ჩვი­ლი, სა­ხე­ლად - ჯა­კო­მო. ამ ადა­მი­ან­მა 73 წელი იცო­ცხლა და ამ ხნის მან­ძილ­ზე 122 ქალ­თან გა­ი­ყო სა­რე­ცე­ლი. მათ შო­რის იყ­ვნენ: მა­ღა­ლი წრის მან­დი­ლოს­ნე­ბი, წარ­ჩი­ნე­ბუ­ლი მსა­ხი­ო­ბე­ბი, მო­ცეკ­ვა­ვე­ე­ბი. მო­ძა­ლა­დე არ ყო­ფი­ლა, ქა­ლე­ბის უმე­ტე­სო­ბას ის უყ­ვარ­და. სა­ხე­ლი­სა და სიმ­დიდ­რის ძი­ე­ბა­ში თით­ქმის მთე­ლი ევ­რო­პა მო­ი­ა­რა. იყო ჯა­რის­კა­ცი, მუ­სი­კო­სი, ბიბ­ლი­ო­თე­კა­რი. არა­ერ­თხელ იჯდა ცი­ხე­შიც. მი­პა­სუ­ხეთ, ვის­ზეა ლა­პა­რა­კი?

- კა­ზა­ნო­ვა­ზე.

- სად არის დაკ­რძა­ლუ­ლი ივა­ნე ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლი?

- თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ეზო­ში.

- ინ­გლის­ში მდე­ბა­რე ეს უნი­კა­ლუ­რი სა­მე­ფო რე­ზი­დენ­ცია 600 ოთა­ხის­გან შედ­გე­ბა და მას­ში და­ცუ­ლი ხე­ლოვ­ნე­ბის ნი­მუ­შე­ბი მსოფ­ლი­ოს მრა­ვა­ლი ცნო­ბი­ლი მუ­ზე­უ­მის­თვი­საც კი დიდ ფუ­ფუ­ნე­ბას წარ­მო­ად­გენს. რო­მელ სა­სახ­ლე­ზეა ლა­პა­რა­კი?

- ბუ­კინ­გე­მის სა­სახ­ლე­ზე.

- "ეს გახ­ლავთ სტი­ლი მმარ­თვე­ლო­ბი­სა, რა დრო­საც მთავ­რო­ბა არ­წმუ­ნებს ან ცდი­ლობს და­არ­წმუ­ნოს ხალ­ხი, თით­ქოს ქვეყ­ნის ბა­ტონ-პატ­რო­ნი თა­ვად ხალ­ხი იყოს". რის შე­სა­ხებ ამ­ბობ­და ამ სი­ტყვებს მუ­სო­ლი­ნი?

- დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი მმარ­თვე­ლო­ბის შე­სა­ხებ.

- "კო­მუ­ნის­ტი ადა­მი­ა­ნუ­რი სა­ხით" - რო­მელ ცნო­ბილ საბ­ჭო­თა მა­ღალ­ჩი­ნო­სან­ზე ამ­ბობ­დნენ ამას ევ­რო­პე­ლე­ბი?

- გორ­ბა­ჩოვ­ზე.

- ციყვს ხეზე აძ­რო­მა უფრო სწრა­ფად შე­უძ­ლია თუ მი­წა­ზე სირ­ბი­ლი?

- ხეზე აძ­რო­მა. მი­წა­ზე სი­ა­რუ­ლის დროს სწრა­ფად ვერ მოძ­რა­ობს, და­ცუნ­ცუ­ლებს.

- ეს ცნო­ბი­ლი ინ­გლი­სე­ლი მოღ­ვა­წე მე­მუ­ა­რებ­ში წერ­და, რომ მშობ­ლე­ბი მას არას­დროს მიჰ­ფე­რე­ბი­ან. სა­მა­გი­ე­როდ, ძი­ძას აღ­მერ­თებ­და და სა­კუ­თარ კა­ბი­ნეტ­ში წლე­ბის მან­ძილ­ზე მისი სუ­რა­თი ეკი­და. და­ა­სა­ხე­ლეთ, ვის­ზეა ლა­პა­რა­კი?

- ჩერ­ჩი­ლი ხომ არა?

- გა­მო­ი­ცა­ნით. აინშტა­ი­ნი სა­კუ­თა­რი თა­ვის შე­სა­ხებ ამ­ბობ­და: მე არა­ვი­თა­რი ტა­ლან­ტი არ გა­მაჩ­ნია, მაქვს მხო­ლოდ ის, რაც ბავ­შვებს ახა­სი­ა­თებს. რო­მელ თვი­სე­ბა­ზე მი­უ­თი­თებ­და მეც­ნი­ე­რი?

- ვერ ვხვდე­ბი.

- სტა­ტის­ტი­კო­სებ­მა დათ­ვა­ლეს, რომ ბავ­შვე­ბი ამ თვი­სე­ბის გამო დღე­ში 920 შე­კი­თხვას სვა­მენ.

- ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე­ო­ბა.

- რა ერ­ქვა ქა­ლაქს, რომ­ლის ად­გილ­ზეც ახლა მკვდა­რი ზღვა მდე­ბა­რე­ობს?

- სო­დო­მი.

- გა­ი­უს მა­რი­უ­სი, იუ­ლი­უს კე­ი­სა­რი, პომ­პე­უ­სი, მარ­კუს კრა­სუ­სი: ამ სარ­დლე­ბი­დან რო­მელ­მა და­ლაშ­ქრა სა­ქარ­თვე­ლო?

- პომ­პე­უს­მა.

- "ამი­ე­რი­დან სა­ქარ­თვე­ლოს ხალ­ხი სუ­ვე­რე­ნულ უფ­ლე­ბა­თა მა­ტა­რე­ბე­ლია და სა­ქარ­თვე­ლო სრუ­ლუფ­ლე­ბი­ა­ნი, და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი სა­ხელ­მწი­ფოა" - რო­დის წარ­მოთ­ქვა ეს სი­ტყვე­ბი ნოე ჟორ­და­ნი­ამ?

- 1918 წლის 26 მა­ისს.

- რო­მელ მთა­ზე არ არის ნე­ბა­დარ­თუ­ლი ქა­ლის­თვის ფე­ხის დად­გმა?

- ათო­ნის მთა­ზე.

- და­ბო­ლოს, და­ას­რუ­ლე მა­დამ დე სტა­ლის ცნო­ბი­ლი გა­მო­ნათ­ქვა­მი: "როცა ქა­ლის თვა­ლებ­ში რა­ი­მეს წა­კი­თხვაა სა­ჭი­რო, მა­მა­კა­ცე­ბის უმე­ტე­სო­ბა..."

- ვერ და­ვას­რუ­ლებ

- "...უწიგ­ნუ­რი აღ­მოჩ­ნდე­ბა ხოლ­მე".

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)