ვიქტორ ჰიუგოს სასიყვარულო ბარათები და ქალი, რომელიც მის მუზად იქცა

გამოჩენილი ფრანგი მწერალი - ვიქტორ ჰიუგო საყვარელი ქალისადმი მიწერილ ერთ-ერთ წერილში ირწმუნებოდა: "ამქვეყნად ყველაფერზე უფრო მნიშვნელოვანი, ქალიშვილსა და ღმერთზე უფრო მნიშვნელოვანი - შენი სიყვარულია". ამ დროს ჰიუგო უკვე 43 წლის იყო და მას არა მარტო საფრანგეთში, არამედ მთელ მსოფლიოში იცნობდნენ. მისი რომანი - "პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი" წარმოუდგენელი ტირაჟით იყიდებოდა, პიესები: "ერნანი", "რუი ბლაზი" და "მეფე ერთობა" კი თეატრალური სცენებიდან არ ჩამოდიოდა. ამავე დროს, მწერალს მიაჩნდა, რომ მისი პირადი ცხოვრება უფრო წარუმატებელი იყო, ვიდრე ლიტერატურული კარიერა...

მწერალი ადელ ჰიუგოზე ახალგაზრდობაში დაქორწინდა. ცოლ-ქმარს ხუთი ქალიშვილი შეეძინა, რომელთაგან ვიქტორ ჰიუგოს ყველაზე მეტად, ლეოპოლდინა უყვარდა. მაგრამ მოგვიანებით, მწერლის ოცნებები და ლტოლვა მთლიანად მის მუზასა და სატრფოს, ჟულიეტ დრუეს უკავშირდებოდა. სწორედ ჟულიეტისადმი სიყვარული გახლდათ მისთვის ღმერთისა და ლეოპოლდინას სიყვარულზე მნიშვნელოვანი.

ჰიუგომ ჟულიეტ დრუე 1833 წელს, პიესის - "ლუკრეცია ბორჯია" რეპეტიციებზე გაიცნო, სადაც ჟულიეტი პრინცესა ნეგრონის პატარა როლს თამაშობდა.

ჟულიეტი და ვიქტორი

26 წლის ჟულიეტი მწველი სილამაზით გამოირჩეოდა. მამაკაცებს მისი ვნებიანი ტემპერამენტი და დამოუკიდებელი აზროვნება იზიდავდა.

ახალგაზრდა მსახიობის საყვარელი გამოთქმა იყო: "ქალი, რომელსაც მხოლოდ ერთი საყვარელი ჰყავს - ანგელოზია, რომელსაც ორი საყვარელი ჰყავს - ურჩხულია, ხოლო ქალი, რომელსაც სამი საყვარელი ჰყავს, ჭეშმარიტი ქალია", - ჟულიეტის ცხოვრებისეული გზის შესახებ ზოგადი წარმოდგენის შექმნა ამ სიტყვებითაც შეიძლება. ჯერ კიდევ სრულიად ახალგაზრდა, პარიზში ცნობილი კურტიზანი ქალი იყო და მდიდარი საყვარლების ხარჯზე ცხოვრობდა. ის რესტორნებსა და თეატრებში დაჰყავდათ, მისთვის დიდებულ მეჯლისებს აწყობდნენ. ძალზე ცოტა ქალს თუ შეეძლო, ჟულიეტის მსგავსად დახვეწილად, გემოვნებით ჩაცმა. ის ფულს ხარჯავდა და ვალებს იღებდა. მდაბიო წარმოშობის მიუხედავად, იუმორის გრძნობით, ელეგანტურობითა და არისტოკრატიზმით გამოირჩეოდა. იგი ბევრს უყვარდა და ამით სარგებლობდა. მუდამ მოიძებნებოდა ვინმე, ვინც მომხიბვლელი ჟულიეტის ვალებს სიამოვნებით დაფარავდა.

ამ ქალმა გამოცდილება ადრეულ ასაკში შეიძინა და დაბრძენდა. როდესაც მოისურვებდა, ერთ წამში საყვარელ, გულუბრყვილო ბავშვად შეეძლო გადაქცევა და ამით თაყვანისმცემლებს, რომელთა შორის ცნობილი პარიზელი მოქანდაკე პრადიეც იყო, უფრო მეტად ხიბლავდა.

ჟულიეტ დრუემ და პრადიემ ერთად საკმაოდ დიდხანს იცხოვრეს და ბავშვიც შეეძინათ. მოქანდაკე საყვარლისადმი გაგზავნილ ბარათებს ხელს მუდამ ასე აწერდა: "შენი მეგობარი, შენი საყვარელი, შენი მამა". იგი, რა თქმა უნდა, პირველ რიგში, საყვარელი იყო, რადგან ჟულიეტის სხეული უზომოდ უყვარდა, მაგრამ ერთი გაღიმებაც კი ქალს იმ პატარა გოგონად გადააქცევდა, რომელსაც ალერსი და მამობრივი ზრუნვა ესაჭიროებოდა. სწორედ ღიმილი სძენდა მის სახეს სიწმინდესა და გულუბრყვილო გამომეტყველებას. ამასთან, ჟულიეტის ღიმილი ყალბი კეკლუცობა ან სპეციალური ფანდი როდი იყო, მისი გულწრფელი ღიმილი უბედური ბავშვობის მოგონება და წუხილი გახლდათ.

ჟულიეტი ადრე დაობლდა, მშობლები თითქმის არ ახსოვდა. თავდაპირველად ბიძასთან ცხოვრობდა, რომელმაც გოგონა კათოლიკურ პანსიონატში მიაბარა. იქ კარგი განათლება მიიღო. წიგნებმა ბევრი რამ შესძინა, იმ თვალსაზრისით, რომ ლიტერატურულ ნაწარმოებებს მამაკაცებთან ურთიერთობის სახელმძღვანელოდ მიიჩნევდა.

როდესაც პანსიონში სწავლა დაასრულა, ჟულიეტმა გადაწყვიტა, მსახიობი გამხდარიყო. XIX საუკუნეში ეს პროფესია ცხოვრების გარკვეული სტილი უფრო იყო. მართალია, მსგავსი ცხოვრება ქალს მანამდე შეეფერებოდა, ვიდრე ახალგაზრდა და ლამაზი იყო, მაგრამ ასე დიდხანს ვერ გაგრძელდებოდა და გონიერ ჟულიეტს ეს კარგად ესმოდა. ალბათ ამ აზრების გამო იყო, რომ მშვენიერი ქალის ღიმილში მუდამ მსუბუქი ნაღველი გამოსჭვიოდა და ცნობილი მწერლის, ვიქტორ ჰიუგოს გულიც ამით დაიპყრო.

ვიქტორ ჰიუგომ ჟულიეტი მაშინ გაიცნო, როდესაც უდიდესი სულიერი ტრავმა მიიღო. სწორედ იმ პერიოდში შეიტყო, რომ მეუღლე მის მეგობართან და თანამოაზრესთან, სენტ-ბევთან ღალატობდა. მწერალმა შექმნილი მდგომარეობა მუხანათობად აღიქვა, რადგან ბუნებით რომანტიკოსი იყო (ანდა ცოლისა და მეგობრის ერთდროულად დაკარგვის შემდეგ სიმშვიდეს ვინ შეინარჩუნებდა?!). ჰიუგო შვებას მხოლოდ მუშაობაში პოულობდა და აი, "ლუკრეცია ბორჯიას" დადგმისას იპოვა ჭეშმარიტი სიყვარული.

"მე ორი დაბადების დღე მაქვს და ორივე თებერვალში. პირველად, როდესაც 1802 წლის 28 თებერვალს მოვევლინე ქვეყნიერებას, დედის მკლავებში ვიყავი, ხოლო მეორედ, 1833 წლის 16 თებერვალს, შენს მკლავებში, შენი სიყვარულის წყალობით აღვსდექი. პირველად დაბადებამ სიცოცხლე მაჩუქა, მეორედ დაბადებამ - ვნება", - წერდა ჰიუგო რამდენიმე წლის შემდეგ და მართალიც იყო. ჟულიეტთან შეხვედრის შემდეგ მწერლის სტილი სხვაგვარი გახდა, ცხოვრებისადმი მისი დამოკიდებულება შეიცვალა, წარსულიდან ("პარიზის ღვთისმშობლის ტაძარი") რეალურ ცხოვრებაში დაბრუნება პირველად მოუნდა.

მწერალი ხედავდა, რომ ჟულიეტი დიდი მსახიობი არა, მაგრამ შესანიშნავი საყვარელი და ამასთან, გულითადი მეგობარი იყო. განქორწინების შესახებ არასდროს ელაპარაკებოდა. ჟულიეტი ჰიუგოს შთააგონებდა და ამით კმაყოფილდებოდა. საყვარლებს შორის აქტიური მიმოწერა ეპისტოლარული ჟანრის კლასიკად იქცა. მათ ერთმანეთისთვის 15 ათასი ვნებიანი და ამავე დროს, ინტელექტუალური წერილი აქვთ გაგზავნილი.

ჰიუგომ საყვარლის გვერდით სულიერი სიმშვიდე პოვა, ჟულიეტმა კი თავის მხრივ, სამსახიობო კარიერის გაგრძელებაზე უარი თქვა, მაღალი საზოგადოების შეკრებებს აღარ ესწრებოდა, ურიცხვი თაყვანისმცემლები უარით გაისტუმრა და ფრანგული ლიტერატურის კლასიკოსის ერთგვარ აჩრდილად გადაიქცა. ისინი ერთმანეთს იშვიათად ხვდებოდნენ, განშორება ნაღველით აღსავსე იყო, მათი მთელი ცხოვრება კი, ამ იშვიათ შეხვედრებს შორის თავმოყრილი.

1834 წელს ვიქტორ ჰიუგო მოჩვენებით ოჯახურ კეთილდღეობას ინარჩუნებდა. ზაფხულს ჩვეულებისამებრ, ოჯახთან ერთად, პროვინციაში ატარებდა, მაგრამ ერთი წამითაც არ ავიწყდებოდა, რომ მისი სიყვარული სულ ახლოს, რამდენიმე კილომეტრის მოშორებით იყო. ჟულიეტი და ჰიუგო საიდუმლო შეხვედრებით ცოცხლობდნენ, ტყეში ერთ-ერთ წაბლის ხეს საფოსტო ყუთად იყენებდნენ. ბებერი ხე სევდიანი სინაზით აღსავსე წერილებს ინახავდა: "დიახ, შენ გწერ, როგორ შემიძლია არ მოგწერო?.. და რა მომივა ღამით, თუ ამ საღამოს წერილს არ მოგწერ?.. ჩემო ჟულიეტ, მიყვარხარ. მხოლოდ შენ ერთს შეგიძლია ჩემი სიკვდილ-სიცოცხლის, ჩემი ბედის განსაზღვრა. შემიყვარე, შენი გულიდან ამოშალე ყველაფერი, რაც სიყვარულს არ უკავშირდება, რათა შენი სიყვარული ჩემსას დაემსგავსოს. არასდროს მყვარებიხარ ისე, როგორც გუშინ, ეს სიმართლეა... მომიტევე. საზიზღარი გიჟი ვიყავი, რომელმაც ეჭვიანობისა და სიყვარულისგან თავი დაკარგა. არ ვიცი, რას ჩავდიოდი, მაგრამ ვიცი, რომ შენ მიყვარდი".

ამ ვნებიან და ნაზ წერილს ჟულიეტი ასე პასუხობს: "მიყვარხარ, მიყვარხარ, ჩემო ვიქტორ, არ შემიძლია, ეს სიტყვები კვლავ და კვლავ არ ვიმეორო. როგორ მიჭირს იმის ახსნა, თუ რას ვგრძნობ. ჩემ გარშემო არსებულ ყველა მშვენიერებაში შენ გხედავ, მაგრამ შენ კიდევ უფრო სრულყოფილი ხარ... შენ უბრალოდ შვიდსხივიანი მზის სპექტრი არ ხარ, შენ თავად მზე ხარ, რომელიც ანათებს, ათბობს და სიცოცხლეს აღორძინებს. ეს ყველაფერი შენ ხარ, მე კი მორჩილი ქალი ვარ, რომელიც გაღმერთებს".

ამრიგად, ცოლ-ქმარმა ჰიუგოებმა საკუთარი არჩევანი გააკეთეს. დიდი სურვილის მიუხედავად, ადელ ჰიუგო ერთგული ცოლის ნიმუშად ვერ დარჩებოდა; სენტ-ბევით გატაცება მის გრძნობებს ღრმად არ შეხებია, მაგრამ მეუღლისა და ჟულიეტის ურთიერთობა სწორედ იმიტომ აშფოთებდა, რომ მათი კავშირი ძალზე სერიოზული იყო. მადამ ჰიუგო ქორწინებაზე უარის თქმას არ აპირებდა და ფორმალურ ურთიერთობაზეც თანახმა იყო.

იმ დროისთვის ჟულიეტმა სცენა მთლიანად მიატოვა და განდეგილივით ცხოვრობდა. მისი ერთადერთი საქმიანობა, რომელსაც მთელ თავისუფალ დროს უთმობდა, ღვთაებრივი ვიქტორის ხელნაწერთა გადაწერა იყო. ნეტარებას განიცდიდა, რადგან საშუალება ჰქონდა, პირველი გასცნობოდა მის შედევრებს, ნაწარმოებებს, რომელთაც მომავალში მსოფლიო აღიარება ელოდათ.

ზაფხულობით საყვარლები ერთად მოგზაურობდნენ. ვიქტორის გამო ჟულიეტი სახლს ტოვებდა და სატრფოსთან ერთად საფრანგეთის სხვადასხვა კუთხეში, შვეიცარიასა და ბელგიაში, ჰოლანდიაში, ესპანეთსა და გერმანიაში მოგზაურობდა. სწორედ ამ მოგზაურობების დროს შექმნა მწერალმა ფილოსოფიური და ამავე დროს ლირიკული, შეუდარებელი პოეტური კრებულები: "სხივები და ჩრდილები", "ბინდბუნდის სიმღერები", "შემოდგომის ფოთლები" და "შინაგანი ხმები".

თითოეული ლექსი საყვარელი ჟულიეტისადმი პოეტის ვნებიან გრძნობას ასახავს. იგი პირველად ალაპარაკდა თანაცხოვრების ისეთ უბრალო, მაგრამ შესანიშნავ, ბედნიერების მომნიჭებელ დეტალებზე, როგორიც არის: ოჯახი, ბავშვების ყოლის სურვილი, ბუნების წიაღში ერთად დასვენება... ცნობილია, რომ ადრე, მწერლის შთაგონების წყაროს მხოლოდ შუა საუკუნეებთან დაკავშირებული თემები, დაუჯერებელი და დამღუპველი ვნებები, სასტიკი შინაომები წარმოადგენდა.

ჰიუგო სოციალურ კიბეზე საოცარი სისწრაფით მიიწევდა. ის 1841 წელს აკადემიკოსი გახდა, რამაც პოლიტიკურ სარბიელზე მის მოღვაწეობას დაუდო დასაბამი; ოთხი წლის შემდეგ ძალზე საპატიო - საფრანგეთის პერის ტიტული მიანიჭეს, მომდევნო ორი წლის განმავლობაში კი პარიზის დეპუტატად აირჩიეს.

ვიქტორ ჰიუგომ პოლიტიკურ ასპარეზზე დიპლომატიის უბადლო ნიჭი გამოამჟღავნა; საერთო ენის გამონახვას მონარქისტებთანაც ახერხებდა და რესპუბლიკელებთანაც. როდესაც საქმე მეფის არჩევაზე მიდგა, რომელიც თითქოსდა, ხალხის მხარდაჭერით სარგებლობდა, ჰიუგომ ნაპოლეონის ნათესავის, ლუი ბონაპარტ ნაპოლეონ III-ისთვის ხმის მიცემაზე სასტიკი უარი განაცხადა. იმის ნაცვლად, რომ მმართველ ძალას დამორჩილებოდა, ჰიუგო საარჩევნო ფარსს პამფლეტით - "ნაპოლეონ-მცირე" გამოეხმაურა.

ამ ყველაფრის გამო, ჰიუგო 20 წლით გააძევეს ქვეყნიდან. როდესაც 1851 წელს, საფრანგეთში მომხდარი სახელმწიფო გადატრიალების შემდეგ მწერალი სამშობლოს ტოვებდა, მის გვერდით მხოლოდ ერთგული მეგობარი - ჟულიეტი იყო, რომელმაც საყვარელი ადამიანის ცოტა ხნის წინანდელი ღალატი დიდსულოვნად დაივიწყა.

ჟულიეტის მეტოქე ლამაზი, ახალგაზრდა ლეონი დ"ონე თავდაპირველად ჰიუგოს მისი ნიჭის მხურვალე თაყვანისმცემლის როლში ხვდებოდა, მაგრამ თანდათან მასთან სასიყვარული კავშირის გაბმა მოახერხა. ვიქტორი წერილებს ლეონი დ"ონესაც სწერდა. შურიან ქალს არ მოერიდა და ეს წერილები ჟულიეტს გაუგზავნა. ამავდროულად, ჰიუგოს გამო საზოგადოებრივი მდგომარეობისა და კეთილდღეობის რისკის ქვეშ დაყენება არც ადელ ჰიუგოს სურდა, არც - ლეონის და ისე მოხდა, რომ დევნილობაში მხოლოდ ჟულიეტთან ერთად გაემგზავრა, ვისთვისაც იგი ცხოვრების ერთადერთ არსს წარმოადგენდა.

ქალისთვის მნიშვნელობა არ ჰქონდა, ჰიუგო წარმატებული იყო თუ შერისხული, ჟულიეტი პოლიტიკას, მეტოქეებსა და ჭორებს არად აგდებდა. მის გარეშე ვიქტორი ქვეყნის სწრაფად დატოვებას ვერც მოახერხებდა - ქალმა აქტიური საქმიანობა გააჩაღა, საყვარელს გამგზავრებისთვის აუცილებელი დოკუმენტები შეუგროვა და მოგვიანებით, ქვეყანა თავადაც საიდუმლოდ დატოვა - ვიქტორს ბელგიაში შეუერთდა, საიდანაც ინგლისში ერთად გაემგზავრნენ.

ასე იქცა სამშობლოდან გადახვეწილი ვიქტორ ჰიუგო საფრანგეთის ახალი მმართველის, ნაპოლეონ III-ის დიქტატურის წინააღმდეგ ბრძოლის სიმბოლოდ.

ჟულიეტი ჰიუგოს გვერდიდან არ შორდებოდა და მისთვის არა მხოლოდ საყვარელი, არამედ უახლოესი მეგობარი, თანამოაზრე გახდა. ის მწერლის საქმეებს აწარმოებდა, ხელნაწერებს, დოკუმენტებს და არქივებს აწესრიგებდა. მათ კავშირს ჰიუგოს ცოლიც შეეგუა და ჟულიეტი ოჯახის მეგობრების წრეში მიიღო. ადელ ჰიუგომ მეტოქის სიყვარულის ძალის დაფასება შეძლო და როდესაც სიკვდილის მოახლოება იგრძნო, მეუღლესა და ჟულიეტს ოდესღაც მიყენებული უსიამოვნებების გამო პატიება სთხოვა. ადელ ჰიუგო 1868 წელს გარდაიცვალა.

სამი წლის შემდეგ ჰიუგო ჟულიეტთან ერთად საფრანგეთში დაბრუნდა. მას, როგორც ეროვნულ გმირს, ისე შეხვდნენ, ჟულიეტს კი მწერლის კანონიერი მეუღლის შესაფერისი პატივი მიაგეს, მაგრამ დაქორწინებაზე ფიქრი უკვე დაგვიანებული იყო: იმ პერიოდში ჟულიეტი უკვე 75 წლის გახლდათ. წყვილი ერთმანეთს პრაქტიკულად, არ შორდებოდა. ერთმანეთისთვის ბარათების გაგზავნა ძველებურად უყვარდათ. "ჩემო ღვთაებავ, არ ვიცი, მომავალი წლის ამ დღეს სად ვიქნები, მაგრამ ბედნიერი და ამაყი ვარ, რადგან შენდამი მადლიერება მხოლოდ ამ სიტყვებით შემიძლია გამოვხატო: მე შენ მიყვარხარ", - წერდა ჟულიეტი 1883 წელს გაგზავნილ ახალი წლის მისალოც ბარათში. იგი თითქოს მოახლოებულ სიკვდილს გრძნობდა და ცდილობდა, ჰიუგოსთვის დაენახვებინა, რომ საიქიოშიც ეყვარებოდა. ჟულიეტი 1883 წლის მაისის დასაწყისში გარდაიცვალა. ჰიუგოს უერთგულესი მეგობრის დაკრძალვაზე მისასვლელად ძალა არ ეყო - მისთვის სიცოცხლე მაშინ დასრულდა, როდესაც ჟულიეტის გული გაჩერდა და ბუნებრივ დასასრულს შვებასავით ელოდა. წერა უკვე აღარ შეეძლო და საყვარელი ქალის გარდაცვალების შემდეგ კალამი ხელში აღარ აუღია. სახელგანთქმული მწერლის უბის წიგნაკში მცირერიცხოვან ჩანაწერებს შორის ერთი ასეთი ჩანაწერია: "მალე ჰორიზონტს აღარ დავჩრდილავ". მომდევნო ორი წელი ჰიუგომ თითქოს, ძილ-ბურანში განვლო და 1885 წლის 15 მაისს, ჟულიეტის გარდაცვალების დღეს დალია სული.

ნატო მანჯავიძე

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)