ულუმბოს მამათა მონასტერში, უწმინდესსა და უნეტარესს, ილია მეორეს გრიგოლ კუმელაშვილის ფოტოსურათი უნახავს და უთქვამს: ეს კაცი თქვენ არ გიყურებთ, ზეცას უყურებს, უხილავ სამყაროს ხედავსო... თბილისის ანდრია პირველწოდებულის ლურჯი მონასტრის მღვდელმსახური, დეკანოზი გრიგოლ კუმელაშვილი 5 წლის წინ (51 წლის ასაკში) გარდაიცვალა. მრავალრიცხოვანი მრევლის თხოვნით, რომელსაც სურდა, საყვარელი მოძღვარი გვერდით ჰყოლოდა, ეკლესიის ეზოში დაკრძალეს. ის ბევრი ცნობილი ადამიანის მოძღვარიც იყო.
მამა გრიგოლი ამბობდა: მე მაშინ დავიბადე, როცა ქრისტეს გზას შევუდექი; მკვდარი ვიყავი მანამ, ვიდრე ლოცვასა და მარხვას დავიწყებდიო. ბოლო კვირას, ზედიზედ სამი წირვა ჩაატარა. ისე ცხოვრობდა, თითქოს მისი ყოველი დღე უკანასკნელი იყო. ემზადებოდა ამ ქვეყნიდან წასასვლელად. აღსრულების ჟამს ნაკურთხი წყალი დალია თავისი ხელით და მშვიდად განისვენა.
მამა გრიგოლის სახელს ბევრი სასწაული უკავშირდება. მისი ქვრივი, ქალბატონი ელენე ბეგლარაშვილი გვიამბობს:
- არაქრისტიანულად ვცხოვრობდი. მღვდლის მეუღლე, ლოცვებს არ ვკითხულობდი, მარხვას არ ვიცავდი, განვიკითხავდი... მეუღლე არაფერს მაძალებდა: ყველას თავისი დრო აქვს, ყველას თავისი გზა აქვს, ეკლესიამდე ყველა თავისით უნდა მივიდესო... 27 წლისას მკერდში ტკივილები დამეწყო - ავთვისებიანი სიმსივნის მესამე სტადია დამიდგინდა. ძალიან განვიცდიდი: სულ სევდიანი ვიყავი, ვტიროდი. სიკვდილისთვის ვემზადებოდი - ოჯახის წევრებს წერილიც კი დავუტოვე: მალე აღარ გეყოლებით, არ დამივიწყოთ, თქვენზე ვილოცებ-მეთქი... ცნობილი ექიმის, მედიჩის მეთვალყურეობის ქვეშ ვიმყოფებოდი. ერთ დღესაც, ონკოლოგიურ კლინიკაში, მორიგი გამოკვლევის პასუხს ველოდი. ხელში სახარება ავიღე, შემთხვევით 117 ფსალმუნის მე-17 მუხლზე გადამეშალა, სადაც ამოვიკითხე: - "არ მოვკვდები, არამედ ვიცოცხლებ და ვილაპარაკებ უფლის საქმეებზე. დასჯით დამსაჯა უფალმა, სიკვდილს კი "არ მიმცა". გამიღეთ ჭიშკარი სიმართლისა, მხოლოდ მართლები შევლენ შიგ..."
...აქამდე უჩვეულო გრძნობა დამეუფლა: თითქოს მე - მე არ ვიყავი, თითქოს ვიღაცამ ღრმა ძილისგან გამომაღვიძა - ასეთი ბედნიერი ალბათ არასდროს ვყოფილვარ... აქ რა მინდა, აქ რას ვაკეთებ-მეთქი? - გამოკვლევის პასუხს აღარ დაველოდე და უკანმოუხედავად გამოვიქეცი; კი არ მივრბოდი, მივფრინავდი. ვთქვი: უფალო, შენთან მოვდივარ-მეთქი. დავინახე ის, რასაც აქამდე ვერ ვხედავდი და ვეღარ ვხედავდი იმას, რასაც აქამდე ვხედავდი.
- მკურნალობა გააგრძელეთ?
- არანაირი მკურნალობა არ გამიგრძელებია, უფრო მეტიც - მას შემდეგ ონკოლოგიურისკენ აღარც გამიხედავს. არანაირი ქირურგიული ჩარევა, არანაირი ქიმიური წამალი - ჩემი წამალი და რეცეპტი იყო ლოცვა. პირველად მარხვა რომ დავიწყე, ექოსკოპიამ უჩვენა, რომ ფეხმძიმედ ვიყავი. ექიმების აზრით, ბავშვი სასწრაფოდ უნდა მომეშორებინა, რადგან ეს ჩემთვის თვითმკვლელობის ტოლფასი იყო. მღვდლებმაც კი მირჩიეს, ექიმებს დავმორჩილებოდი, მაგრამ სამყაროს დავუპირისპირდი, უფალს მივენდვე, რომელმაც თქვა: ერთი ნაბიჯი გადმოდგით ჩემკენ და მე ათას ნაბიჯს გადმოვდგამ თქვენკენო. მე რომ ეს ბავშვი მომეკლა, ახლა ცოცხალი აღარ ვიქნებოდი.
- როგორ იმშობიარეთ?
- 3 შვილზე ძალიან მძიმე და რთული მშობიარობა მქონდა. დარწმუნებული ვიყავი, ამჯერადაც იგივე მელოდა. წინასწარ ვნერვიულობდი. მეოთხე შვილი კი ძალიან იოლად, ყოველგვარი ტკივილის გარეშე გავაჩინე - ეს ნამდვილი სასწაული იყო. 3 საათი ვილოცე უფლის სადიდებლად... ჩემი გოგონა ახლა 18 წლის არის.
- როგორც ვიცი, სასულიერო განათლებაც მიიღეთ...
- ბიბლიის მიხედვით, თუ იაკობი ხედავს სიზმარში ზეცაში ამავალ კიბეს და მის თავში - უფალს, მე ქვესკნელში ჩამავალი კიბე დამესიზმრა. ეს იყო რაღაც უსასრულო დაქანება. თითქოს ამ კიბეზე ვიდექი, მისი საფეხურები კი თაბახის ფურცლები იყო. ვცდილობდი, რამეს მოვჭიდებოდი, მაგრამ მოაჯირის ნაცვლად, ბავშვების თავებს ვხედავდი. მეშინოდა, არ ჩავვარდნილიყავი, რადგან თუ ჩავვარდებოდი, უამრავ ბავშვს ჩავიყოლებდი თან... სიზმარი მალე მავიწყდება, ეს კი დღემდე, როგორც ცხადში, ისე მიდგას თვალწინ. როდესაც სიზმრის შესახებ ივერიის ღვთისმშობლის ტაძრის მსახურს, მამა ვახტანგს ვუამბე, ასე ამიხსნა: ქაღალდის საფეხურები - ბიბლიას ნიშნავს, რომელიც არ იდრიკება და რომელზეც უნდა დავდგეთო... ოთხი შვილის დედამ გადავწყვიტე, სასულიერო აკადემიაში ჩამებარებინა. უკვე 33 წლის ვიყავი, იქ ასაკი კი შეზღუდულია (30 წლამდე იღებენ). იმდენი ვიბრძოლე, გამონაკლისი დაუშვეს, - ჩაბარების შანსი მომცეს. გამოცდები წარმატებით ჩავაბარე და პირველივე წელს დავიცავი დიპლომი. თბილისის #113 სკოლაში 10 წელი ვასწავლიდი რელიგიას. მერე ამ დისციპლინის სწავლება სკოლებში გაუქმდა.
- ახლა თქვენს მუღლეზე გვიამბეთ. რა გზა განვლო გივი კუმელაშვილმა, ვიდრე მამა გრიგოლი გახდებოდა?
- გორის რაიონში, სოფელ ქვახვრელში დაიბადა. ჩვეულებრივი, საშუალო მოსწავლე იყო. 16 წლისამ თირკმლის ოპერაცია გაიკეთა. სულ ავადმყოფობდა, სულ მკურნალობდა. ვფიქრობ, ამით უფალმა დაიცვა, რომ ნაკლები ცოდვა ჩაედინა. ფიზიკური ტკივილი იყო მისი ჯვარი, ყველას ტკივილიც - მისი ტკივილი. 25 წლის ასაკში დაოჯახდა. არ სვამდა, პატიოსნად ცხოვრობდა, მუდამ ოჯახის ერთგული იყო. 26 წლისა ტყავსაგალანტერიო საწყობის გამგე გახდა. მაშინ ნებისმიერი სახელმწიფო სტრუქტურა ისე იყო აწყობილი, აუცილებლად უნდა მოგეპარა. აწუხებდნენ, აიძულებდნენ, ექურდა და კანონი დაერღვია. სამსახურის მიტოვება არჩია. სრულიად უსახსროდ დავრჩით (მაშინ პირველ შვილს ველოდებოდით). 138-ე ფსალმუნში წერია: "მე ვიცი, როდის წვები, როდის დგები. მე ჩემს ხატად შეგქმენი. მე შენს ჩასახვამდეც კი გიცნობდი. ამოგირჩიე ქვეყნის შექმნისას, მე გამოგიყვანე შენს დაბადების დღეს". გრიგოლმა იპოვა საკუთარი თავი, მოძებნა თავისი გზა - 33 წლის ასაკში ჩააბარა სასულიერო სემინარიაში და დამთავრების შემდეგ, 1990 წელს მღვდლად აკურთხეს.
- რომელ ეკლესიაში დაიწყო მამა გრიგოლმა მოღვაწეობა?
- 1992-93 წლებში სოფელ მეჯვრისხევის უსანეთის ეკლესიაში (გორის რაიონში) მსახურობდა. სოფელში ჩავედით 3 შვილთან ერთად და ტაძრის წინ სახლი ვიქირავეთ. უსანეთის ეკლესია 200 წელი არ ფუნქციონირებდა. ჩვენ გვხვდა წილად, გაგვეხსნა ტაძარი. მოსახლეობა აგრესიულად შეგვხვდა. ერთადერთი, მხატვარი რეზო მექვაბიშვილი, რომლის შესახებაც თქვენს ჟურნალში დაიწერა, გვედგა გვერდში. მიწები, რომლებიც ისტორიულად ეკლესიას ეკუთნოდა, უკანონოდ განაწილდა სოფლის მოსახლეობაზე, ჩვენ კი ამის წინააღმდეგი ვიყავით და სოფელში ფიქრობდნენ, რომ მათი მიწების მითვისება გვსურდა. დაწყებული იყო ამ მიწებზე სახლების მშენებლობა, საძირკვლები იყო უკვე ჩაყრილი. არსებობს ვიდეოჩანაწერი, სადაც განრისხებული ადამიანები, ეკლესიის გახსნაზე მობრძანებულ მეუფე ვახტანგს შეურაცხყოფას აყენებენ; ისმის შეძახილები: გამოვართვათ ხელიდან კვერთხი და ფიზიკურად გავუსწორდეთო. მეუფე კი ხალხს აფრთხილებს: თუ ასეთი რწმენითა და განწყობით ხსნით ტაძარს, რაღაც ძალიან ცუდი მოხდებაო.
- როგორ დამთავრდა ეს დაპირისპირება?
- საბოლოოდ, იქიდან ისე წამოვედით, ვერც მიწები დავიცავით და ვერც სიხარბისგან დაბრმავებული ადამიანები ვიხსენით უბედურებისგან. უძლურნი აღმოვჩნდით. წმინდა წერილი ამბობს: თუ უფალმა არ აღაშენა ქალაქი, ტყუილად დაიღლებიან მისი მაშენებლებიო. არც ერთი მშენებარე სახლი არ დასრულებულა. სოფელს დიდი განსაცდელი დაატყდა თავს: ზოგს შვილი მოუკვდა, ზოგმა თავი მოიკლა... 15 წლის შემდეგ, ერთი ჩემი ახლობელი უსანეთის ეკლესიაში მოხვდა. მოსახსენიებელ კუთხეში მრავალი გარდაცვლილი ახალგაზრდის სურათი უნახავს (ნარკოტიკით, უბედური შემთხვევით, ძალადობრივი სიკვდილით დაღუპულები).
- მახსოვს, მიწისძვრამ უსანეთის ეკლესია დააზიანა.
- მიწისძვრის შედეგად ეკლესიის კედელი გაიბზარა. ღვთის მადლია, რომ ასეთ ძლიერ მიწისძვრას მსხვერპლი არ მოჰყოლია. ვფიქრობ, ეს უფლის გაფრთხილება იყო. მეორე დილას მამა გრიგოლმა გადაწყვიტა, სამადლობელი აღევლინა და წირვაზე მოსახლეობა მოიხმო. ვიდრე იმოსებოდა, სოფელში გავედი, რომ ხალხისთვის მეთხოვა, ეკლესიაში მოსულიყვნენ... წირვაზე მხოლოდ მამა გრიგოლი, მე და მესანთლე ვიყავით. არავინ მოვიდა. მამაომ გამოიტანა საზიარებელი ჭურჭელი, მაგრამ მზიარებელი არავინ იყო; არავინ გახლდათ მსურველი, ქრისტეს სისხლი და ხორცი მიეღო. უფალი გვეუბნება: "ვინც ერთხელ მაინც არ ეზიარა ჩემს სისხლსა და ხორცს, იმას ჩემი თვალი ვერ იხილავს".
- სწორედ ამ პერიოდს უკავშირდება მეჯვრისხევში მომხდარი საყოველთაოდ გახმაურებული ტრაგედია.
- ეს საშინელება სწორედ ჩვენი ჩასვლის პირველივე დღეს მოხდა. ლინჩის წესით გაასამართლეს და ცოცხლად დაწვეს 17-18 წლის უპატრონო ბიჭი, რომელმაც ნასვამმა, დანით მოკლა თანატოლი, შეძლებული ოჯახის შვილი. მოსყიდულმა პოლიციამ ბიჭი ბრბოს გადასცა. გაბოროტებულმა ადამიანებმა თოკით შეკრეს, ბენზინი გადაასხეს და ცოცხლად დაწვეს. გადაწვეს მისი საცხოვრებელი სახლიც. როგორც გითხარით, სწორედ იმ დღეს ჩამოვედით და სულ რამდენიმე საათით დავაგვიანეთ. იმ ადგილთან ახლოს, სადაც ეს უბედურება დატრიალდა, ერთი ქალბატონი, რუსული ენის მასწავლებელი ცხოვრობდა. მან გვიამბო, რომ დამფრთხალი ბიჭი ბოლო წუთებში, თითქოს თვალებით ვიღაცას ეძებდა; ვიღაცას, ვინც დაიხსნიდა... მაგრამ ადამიანი არ გამოჩნდა... სოფელმა ეს ტრაგედია სანახაობად აქცია. მეორე დღეს, ბავშვები თუ დიდები, დანაშაულის ადგილზე მიდიოდნენ და ინტერესით ათვალიერებდნენ დანახშირებული გვამის ნაწილებს. ყველა ამბობდა: ღირსი იყოო. ამის მომსწრე რომ არ ვყოფილიყავი, ვერასდროს დავიჯერებდი, რომ ასეთი რამ შესაძლებელი იყო საერთოდ. ის თუ მკვლელი იყო, მთელი სოფელი უარესი მკვლელი აღმოჩნდა. უფალმა თქვა: კაენის მკვლელს უარესად მოვთხოვო.
- შემდეგ თქვენი მეუღლე თბილისში, ანდრია პირველწოდებულის ლურჯ მონასტერში მსახურობდა...
- მამა გრიგოლს საოცრად უყვარდა ეს ეკლესია, სადაც 14 წელი იმსახურა, ბოლოს კი, მის უკანასკნელ განსასვენებლადაც იქცა. ავადმყოფი გული ჰქონდა, ძალიან განიცადა 2008 წლის ომი და იმავე წლის დეკემბერში გარდაიცვალა. მას რაღაც განსაკუთრებული კავშირი ჰქონდა ლურჯ მონასტერთან. ვფიქრობ, ეს სასწაულებრივი კავშირი მისი გარდაცვალების შემდეგაც გრძელდება.
ჩემს ქალიშვილს დიდი ხანი არ ჰყავდა შვილი. ცნობილმა ექიმმა-პროფესორმა უთხრა, - გამორიცხულია, შვილი გეყოლოსო. ეს რომ გავიგე, ძალიან ვიდარდე. რამდენიმე დღის შემდეგ, როცა ეკლესიაში ჩაფიქრებული ვიჯექი, ერთი ქალბატონი მომიახლოვდა და მითხრა: შენი შვილი პატარას ხომ ელოდებაო?.. უკმაყოფილოდ გადავაქნიე თავი. - აბა, მამა გრიგოლმა რომ მითხრა, ჩემი შვილი ბავშვს ელოდებაო?!. გაკვირვებულმა შევხედე, - რას ამბობს-მეთქი?! მამა გრიგოლი უკვე 2 წლის გარდაცვლილი იყო. ეს მოხდა პარასკევს საღამოს. შაბათი რომ თენდებოდა, ქალიშვილმა დამირეკა და მითხრა: ტესტი ჩავიტარე და აღმოჩნდა, რომ ფეხმძიმედ ვარო. ეს იყო რაღაც ენით აუწერელი სიხარული! მაშინვე იმ ქალის ნათქვამი გამახსენდა. ერთი სული მქონდა, როდის ვნახავდი. რამდენიმე დღე უშედეგოდ ვეძებეთ. თვითმხილველი რომ არა, ვიფიქრებდი, მომეჩვენა-მეთქი. ყველამ ვიცოდით, რომ ეს ადამიანი ყოველდღე დადიოდა ეკლესიაში. სახეზე კი ვცნობდით, მაგრამ არავინ იცოდა, ვინ იყო. მას შემდეგ ის ეკლესიაში აღარავის უნახავს...
- კიდევ თუ იყო მსგავსი უჩვეულო შემთხვევა?
- ეს მოხდა დაახლოებით ერთი წლის წინ. ეკლესიაში რომ მივედი, მესანთლემ 50-ლარიანი გადმომცა და მითხრა, - მამა გრიგოლის საფლავზე იდოო. გაოცებული იყო: ეკლესიაში რომ მოვედი, ახლომახლო კაციშვილი არ იყო, მით უმეტეს, ვერც მანამდე დატოვებდა ვინმე, რადგან ისეთი ძლიერი ქარი იყო ან ხრამში (იქვეა) გადააგდებდა, ან კიდევ, უფრო შორს გაიტაცებდა. რა ხდება შენს თავს, ხომ არაფერი გიჭირსო? წინადღეს ჩემთან ერთი სტუმარი იყო, რომელმაც ზუსტად ეს თანხა მთხოვა. მას მანამდე არაერთხელ გავუმართე ხელი, მაგრამ ამჯერად უარი ვუთხარი, რადგან მიმაჩნდა, რომ თავისი ცხოვრების წესიდან გამომდინარე, ამას არ იმსახურებდა. ამ სასწაულით კი მამა გრიგოლმა მიმანიშნა, რომ არასწორად მოვიქეცი და შეცდომა უნდა გამომესწორებინა. შემრცხვა ჩემი საქციელის. წმინდა წერილში წერია: უფალს ეკითხებიან: რამდენჯერ შეიძლება, დას ან ძმას აპატიოო? უფალი პასუხობს, - შვიდჯერ სამოცდაათგზისო.
- ალბათ სასწაულები მამაოს სიცოცხლეშიც ხდებოდა...
- ჩვენი ეკლესიის მრევლი, ერთი ხანდაზმული ქალბატონი სიკვდილის პირას იყო. ამერიკიდან შვილი ჩამოვიდა მის დასაკრძალად. მასთან რომ მივედი, უკვე სულს ებრძოდა. მამა გრიგოლის მეუღლე ვარ-მეთქი, - ვუთხარი... და მოხდა საოცრება: ადამიანმა, რომელიც 40 დღე უგონოდ იყო, ხმა ამოიღო! მითხრა: რამდენ ხანს გელოდიო!.. სასწრაფოდ მამა გრიგოლი მოვიყვანე. ზიარების შემდეგ, თითქოს საიქიოდან მობრუნდა, სრულიად გამოჯანმრთელდა. მას შემდეგ 7 წელი იცოცხლა, თანაც, ისე იყო, წნევაც კი არ გაუზომია, საქმესაც აკეთებდა.
- დასასრულს, კიდევ რამის თქმა ხომ არ გსურთ?
- საჯარო სკოლებში რელიგია აღარ ისწავლება. ალბათ ჩათვალეს, რომ საჭირო არ არის და სხვა, უფრო მნიშვნელოვანი საგნებით ჩაანაცვლეს. წმინდა წერილი ამბობს: "ყველა ნუ გახდებით მასწავლებელი, რამეთუ დიდ ტვირთს იტვირთავთ და ამ ტვირთის ტარება ყველას არ შეგწევთ". რატომ ხდება ამდენი დანაშაული? რატომ უსწორდება ადამიანი ასე სასტიკად თავის თანამოძმეს? მოხდებოდა თუ არა წლების წინ მეჯვრისხევში ის საშინელი ამბავი, იმ ხალხს ქრისტიანული აღზრდა რომ ჰქონოდა?.. ვფიქრობ, რომ არა.
ელენე ხირსელი
(გამოდის ხუთშაბათობით)