თბი­ლი­სის საკ­რე­ბუ­ლოს თავ­მჯდო­მა­რის მო­ად­გი­ლე ჯაბა სა­მუ­შია წლე­ბის წინ გა­ვი­ცა­ნი. მა­შინ პო­ლი­ტი­კურ საქ­მი­ა­ნო­ბა­ში ტაიმ-აუტი ჰქონ­და აღე­ბუ­ლი და რო­გორც ის­ტო­რი­კოს­თან, საკ­მა­ოდ ნა­ყო­ფი­ე­რად ვთა­ნამ­შრომ­ლობ­დი. იმ პე­რი­ოდ­ში ჯაბა ტაო-კლარ­ჯე­თის ის­ტო­რი­ულ ძეგ­ლებს იკ­ვლევ­და და დრო­დად­რო ვა­შუ­ქებ­დი მის წარ­მა­ტე­ბებს. მა­შინ ის უცო­ლოც გახ­ლდათ... ახლა კი 2 ცელ­ქი და ლა­მა­ზი ბი­ჭუ­ნას მა­მაა (მე­სა­მე ვაჟს მალე ელო­დე­ბა). წლე­ბია, მის შე­სა­ხებ არა­ფე­რი და­მი­წე­რია, თუმ­ცა, ეს იმას არ ნიშ­ნავს, რომ ჩვე­ნი მე­გობ­რუ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბა გა­წყდა. მას შემ­დეგ უამ­რა­ვი რამ შე­იც­ვა­ლა მის ცხოვ­რე­ბა­ში და მინ­და, ერთი კარ­გი ქარ­თვე­ლი­სა და სამ­შობ­ლოს გულ­შე­მატ­კივ­რის შე­სა­ხებ გი­ამ­ბოთ. უფრო სწო­რად, ის თა­ვად მო­გიყ­ვე­ბათ და გა­გა­ხა­ლი­სებთ კი­დეც თავს გა­დახ­დე­ნი­ლი კუ­რი­ო­ზე­ბით. გუ­ლახ­დი­ლად გა­უმ­ხელს მკი­თხველს, რო­გორ მო­ა­ხერ­ხა ლექ­ტორ­მა სტუ­დენ­ტი გო­გო­ნას გუ­ლის მო­გე­ბა და რა­ტომ ურ­ჩევ­და სა­სი­მამ­რო, რომ და­ქორ­წი­ნე­ბა არ ეჩ­ქა­რა.

- მა­მა­ჩე­მი წარ­მო­შო­ბით სა­მეგ­რე­ლო­და­ნაა, წა­ლენ­ჯი­ხის რა­ი­ო­ნის სო­ფე­ლი ლი­ა­დან. თბი­ლის­ში სტუ­დენ­ტო­ბის დროს ჩა­მო­ვი­და. ჩემი დიდი ბა­ბუა (დე­დის მხრი­დან) ვერ­ცხლის ქუ­ჩა­ზე ცხოვ­რობ­და, შემ­დეგ ნა­ძა­ლა­დევ­ში რომ მი­წე­ბი და­რიგ­და, იქ მი­ი­ღო სა­მო­სახ­ლო. დედა დე­დი­სერ­თა იყო და მა­მა­ჩე­მი ჩა­უ­სი­ძდა ქარ­თლე­ლებს (დე­დუ­ლე­თი სო­ფე­ლი რუ­ი­სია). და­ვი­ბა­დე 1971 წლის 15 აგ­ვის­ტოს. ნა­ხა­ლოვ­კა­ში, მე-14 სა­შუ­ა­ლო სკო­ლა­ში ვსწავ­ლობ­დი. ეს სკო­ლა იმი­თაა გა­მორ­ჩე­უ­ლი, რომ ფი­ნანსთა მი­ნის­ტრებს "უშ­ვებს". მას სა­ქარ­თვე­ლოს ფი­ნანსთა 2 მი­ნის­ტრი ჰყავს აღ­ზრდი­ლი - მი­ხე­ილ ჭკუ­ა­სე­ლი და ნო­დარ ხა­დუ­რი. ჩვენ ერთ პე­რი­ოდ­ში მოგ­ვიხ­და სწავ­ლა და სკო­ლი­დან­ვე ერ­თად ვმო­ნა­წი­ლე­ობ­დით მნიშ­ვნე­ლო­ვან ეროვ­ნულ პრო­ცე­სებ­ში. 1989 წელს ჩა­ვა­ბა­რე სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ის­ტო­რი­ის ფა­კულ­ტეტ­ზე და პირ­ვე­ლი­ვე კურ­სი­დან ჩა­ვერ­თე ეროვ­ნულ მოძ­რა­ო­ბა­ში. პირ­ვე­ლად ბე­ბოს გა­ვუმ­ხი­ლე ამის შე­სა­ხებ. იყო პე­რი­ო­დი, როცა ერთ-ერთი მი­ტინ­გის დროს და­მა­პა­ტიმ­რეს და ერთი დღე-ღამე ვი­ყა­ვი ვა­კის პო­ლი­ცი­ა­ში. რო­გორც წარ­ჩი­ნე­ბუ­ლი სტუ­დენ­ტი, ლექ­ტო­რის შუ­ამ­დგომ­ლო­ბით გა­მო­მიშ­ვეს. როცა და­მა­კა­ვეს, ოჯა­ხის წევ­რებს არ შე­ვა­ტყო­ბი­ნე და მე­გობ­რე­ბიც გა­ვაფრ­თხი­ლე, რომ არა­ფე­რი ეთ­ქვათ მათ­თვის. შინ რომ არ მი­ვე­დი, ოჯახ­მა ინერ­ვი­უ­ლა. მა­შინ მო­ბი­ლუ­რი ტე­ლე­ფო­ნე­ბი არ არ­სე­ბობ­და, ამი­ტომ ჩემს მე­გო­ბარს შინ და­უ­რე­კეს, მან კი უთხრა, რომ მე­ო­რე მე­გო­ბარ­თან დავ­რჩი.

აღ­მოჩ­ნდა, რომ იმ მი­ტინგზე და­ჭე­რი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის სა­ხე­ლე­ბი და გვა­რე­ბი გა­მო­უ­ცხა­დე­ბი­ათ ლი­დე­რებს. მე­ო­რე დღეს მა­მა­ჩე­მი სამ­სა­ხურ­ში რომ მი­ვი­და, თა­ნამ­შრომ­ლებ­მა მი­უ­ლო­ცეს - შენი შვი­ლი და­უ­ჭე­რი­ა­თო. მი­უ­ლო­ცეს, რად­გან ეს დიდ ვაჟ­კა­ცო­ბად და ერის­კა­ცო­ბად ით­ვლე­ბო­და. გა­გიჟ­და მა­მა­ჩე­მი თურ­მე, მაგ­რამ მა­ლე­ვე გა­ი­გო, რომ უკვე სამ­შვი­დო­ბოს ვი­ყა­ვი და დამ­შვიდ­და. ჩვე­ნი ჯგუ­ფი ცნო­ბი­ლი იყო ლე­ნი­ნის ძეგ­ლე­ბის მტრო­ბით... ლა­მის ყვე­ლა ძეგლი გა­დავ­ღე­ბეთ, პრო­ტეს­ტის ნიშ­ნად. ყო­ფილ საბ­ჭო­თა კავ­შირ­ში ლე­ნი­ნის რამ­დე­ნი­მე დიდი ძეგლი იყო. ერთ-ერთი მათ­გა­ნი იდგა თბი­ლის­ში და მისი ზუს­ტი ასლი - ოზურ­გეთ­ში. გა­დავ­წყვი­ტეთ, ეს ძეგლიც შეგ­ვე­ღე­ბა. ოზურ­გეთ­ში მი­ტინ­გის­თვის ემ­ზა­დე­ბოდ­ნენ. ჩვენ რამ­დე­ნი­მე დღით ადრე, ფა­რუ­ლად ჩა­ვე­დით. ჩვენ­მა მე­გო­ბარ­მა გვი­მას­პინ­ძლა, რო­მე­ლიც მი­ტინ­გის ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რიც იყო. გვე­გო­ნა, რომ უშიშ­რო­ე­ბა დაგ­ვდევ­და, ამი­ტომ ღამ­ღა­მო­ბით ყანა-ყანა დავ­დი­ო­დით, ეზო­დან ეზო­ში ვი­პა­რე­ბო­დით, ღა­მეს სხვა­დას­ხვა სახ­ლში ვა­თევ­დით, სრუ­ლი კონ­სპი­რა­ცია და ია­ტაკ­ქვე­შე­თი მო­ვა­წყვეთ.

მახ­სენ­დე­ბო­და ბოლ­შე­ვი­კუ­რი ია­ტაკ­ქვე­შე­თი... წი­ნას­წარ 2-3 კაცს ვგზავ­ნი­დით, რომ ენა­ხათ, ვინ­მე ხომ არ გვით­ვალ­თვა­ლებ­და ან გვდა­რა­ჯობ­და, შემ­დეგ ისი­ნი გვა­ნიშ­ნებ­დნენ, რომ გზა თა­ვი­სუ­ფა­ლი იყო და წელ­ში მოხ­რი­ლე­ბი გა­და­ვად­გილ­დე­ბო­დით. ერთი სი­ტყვით, უშიშ­რო­ე­ბას მთე­ლი მონ­დო­მე­ბით ვე­მა­ლე­ბო­დით. მო­ვი­და მი­ტინ­გის დღე. სა­ღე­ბავს ვას­ხამ­დით მა­ი­ო­ნე­ზის მი­ნის ქი­ლებ­ში და ძეგლს ვეს­რო­დით ხოლ­მე. ჩა­ფიქ­რე­ბუ­ლი ასე იყო: მი­ტინ­გის დროს ხალ­ხი გა­ი­წე­ო­და, ჩვენ, ოთხი "ტე­რო­რისტ-რე­ვო­ლუ­ცი­ო­ნე­რი" გა­მო­ვი­დო­დით და ძეგლს ვეს­რო­დით სა­ღე­ბა­ვე­ბი­ან ქი­ლებს. მი­ვე­დით, წინა რიგი მარ­თლაც გა­ი­ყო, გაგ­ვა­ტა­რეს და ქი­ლე­ბიც ვეს­რო­ლეთ, მაგ­რამ ამ დროს ქარ­მა და­უ­ბე­რა და სა­ღე­ბა­ვის წვე­თე­ბი ხალ­ხის­კენ წა­მო­ი­ღო. ლე­ნი­ნი კი "გავ­კრას­კეთ", მაგ­რამ მას­თან ერ­თად ჩვენც შე­ვი­ღე­ბეთ და უამ­რა­ვი მო­მი­ტინ­გეც გა­დავ­ღე­ბეთ. გა­ვი­და წლე­ბი. ჩემი ძმა და­ქორ­წინ­და ოზურ­გე­თელ გო­გო­ნა­ზე, მა­რი­ამ თო­ი­ძე­ზე. სტუმ­რად ვი­ყა­ვი ჩემი ძმის სი­მამ­რის ოჯახ­ში და სუფ­რას­თან აღ­მოჩ­ნდნენ ყო­ფი­ლი მი­ლი­ცი­ი­სა და უშიშ­რო­ე­ბის უფ­რო­სე­ბი. მათ­თან ეს ამ­ბა­ვი გა­ვიხ­სე­ნე. - უი, შვი­ლო, შენ ის ხარ, სი­მინ­დის ყა­ნებ­ში რომ დარ­ბო­დიო? თქვენ გგო­ნი­ათ, იმა­ლე­ბო­დით და არა­ვინ არა­ფე­რი იცო­და? მშვე­ნივ­რად ვი­ცო­დით, ვინ სად იყა­ვით, მაგ­რამ არ და­გი­ჭი­რეთ, ვის ჰქონ­და თქვე­ნი დარ­დი, ვქე­ი­ფობ­დი­თო... წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, ჩვენ გვე­გო­ნა, ისე­თი მაგ­რე­ბი ვი­ყა­ვით, რომ უშიშ­რო­ე­ბაც კი გა­ვა­ცუ­რეთ და ამათ ისე გა­ა­ბან­ძეს ჩვე­ნი რე­ვო­ლუ­ცი­უ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბა, რომ იმის შემ­დეგ ამ ამ­ბავს კუ­რი­ო­ზად ვყვე­ბი ხოლ­მე.

- კარ­გად მახ­სოვს, ერთი პე­რი­ო­დი პო­ლი­ტი­კურ საქ­მი­ა­ნო­ბას ჩა­მო­შორ­დი და მთლი­ა­ნად მეც­ნი­ე­რუ­ლი მუ­შა­ო­ბი­თა და პე­და­გო­გო­ბით იყა­ვი და­კა­ვე­ბუ­ლი.

- უნი­ვერ­სი­ტე­ტის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ მთლი­ა­ნად ჩა­მოვ­შორ­დი პო­ლი­ტი­კურ საქ­მი­ა­ნო­ბას და მეც­ნი­ე­რე­ბას მივ­ხე­დე. ამ­ჟა­მად ვარ ის­ტო­რი­ის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რი, თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის სრუ­ლი პრო­ფე­სო­რი სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რი­ის მი­მარ­თუ­ლე­ბით. 2007 წლის ნო­ემ­ბრის ამ­ბე­ბის შემ­დეგ გა­დავ­წყვი­ტე, რომ პო­ლი­ტი­კა­ში დავ­ბრუ­ნე­ბუ­ლი­ყა­ვი. ბევრ ჩემს სტუ­დენტს ახ­სოვს, რო­დე­საც 7 ნო­ემ­ბერს მი­ტინ­გი და­არ­ბი­ეს, მე ამ დროს ლექ­ცი­ას ვა­ტა­რებ­დი სამ­ხედ­რო ის­ტო­რი­ა­ში, - საკ­მა­ოდ დიდ აუ­დი­ტო­რი­ა­ში, 120 სტუ­დენ­ტი იყო ლექ­ცი­ა­ზე ჩა­წე­რი­ლი. შეს­ვე­ნე­ბი­სას სტუ­დენ­ტი შე­მო­ვი­და და მი­თხრა, რომ სა­ში­ნე­ლე­ბა ხდე­ბო­და რუს­თა­ველ­ზე. გა­ვე­დი და ტე­ლე­ვი­ზორ­ში ვნა­ხე ის სა­ში­ნე­ლი კად­რე­ბი. უკან დავ­ბრუნ­დი, სტუ­დენ­ტებს ვუ­თხა­რი, - თქვე­ნი ად­გი­ლი ახლა რუს­თა­ველ­ზეა, ვალ­დე­ბუ­ლი ვართ, იქ ვი­ყოთ-მეთ­ქი. ლექ­ცია შევ­წყვი­ტე და სტუ­დენ­ტებ­თან ერ­თად დარ­ბე­ვის ად­გილ­ზე მი­ვე­დი. ამ დროს უკვე სპეც­რაზ­მი სას­ტუმ­რო "თბი­ლის­თან" იდგა. ჩვენ თე­ატ­რა­ლურ უნი­ვერ­სი­ტეტ­თან ვი­ყა­ვით. სა­შიშ­რო­ე­ბა რომ ვიგ­რძე­ნით, თე­ატ­რა­ლუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის სარ­დაფს შე­ვა­ფა­რეთ თავი. იქ ასო­ბით ადა­მი­ანს მო­ე­ყა­რა თავი. ეროვ­ნუ­ლი მოძ­რა­ო­ბის დრო­ი­დან კარ­გად ვერ­კვე­ო­დი ამ ად­გი­ლებ­ში და დაც­ვას ვთხო­ვე, უკა­ნა ეზო­ში გა­სას­ვლე­ლი კარი გა­ე­ღო. ეს კარი თა­ბუ­კაშ­ვი­ლის ქუ­ჩა­ზე გა­დი­ო­და. ასე გა­მო­ვე­დით სამ­შვი­დო­ბოს და შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი ადა­მი­ა­ნი გა­და­ვარ­ჩი­ნე. ნო­ემ­ბრის მოვ­ლე­ნებ­მა და­მაბ­რუ­ნა პო­ლი­ტი­კა­ში. მა­შინ ახა­ლი ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლი იყო ქრის­ტი­ან-დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი მოძ­რა­ო­ბა, სა­დაც ლე­ვან ვე­ფხვა­ძის გარ­და არა­ვის ვიც­ნობ­დი, მაგ­რამ ნდო­ბით გან­ვე­წყვე მათ მი­მართ და შე­ვუ­ერ­თდი. ბევ­რი მე­კი­თხე­ბა, გა­დავ­ხე­დავ თუ არა ჩემს მოღ­ვა­წე­ო­ბას თუნ­დაც ქრის­ტი­ან-დე­მოკ­რა­ტებ­ში ყოფ­ნის გამო.

- ალ­ბათ იმი­ტომ, რომ ახლა "ოც­ნე­ბის" წევ­რი ხარ, ხოლო ქრის­ტი­ან-დე­მოკ­რა­ტებს ხში­რად მმარ­თვე­ლი პარ­ტი­ის ანუ "ნა­ცი­ო­ნა­ლე­ბის" სა­ტე­ლიტ პარ­ტი­ას უწო­დებ­დნენ და მას­თან თა­ნამ­შრომ­ლო­ბა­ში სდებ­დნენ ბრალს.

- მე რო­გორ ვმუ­შა­ობ­დი, ეს სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ კარ­გად იცის. არ ყო­ფი­ლა არც ერთი თემა, რო­მელ­ზეც საკ­რე­ბუ­ლოს ფრაქ­ცი­ას უკან და­ე­ხი­ოს. შეგ­ვეძ­ლო, საკ­რე­ბუ­ლოს ფარ­გლებ­ში გარ­კვე­უ­ლი კო­ა­ბი­ტა­ცია გვქო­ნო­და "ნა­ცი­ო­ნა­ლურ მოძ­რა­ო­ბას­თან", მაგ­რამ ეს არ გაგ­ვი­კე­თე­ბია. თვა­ლებს არა­ფერ­ზე ვხუ­ჭავ­დით და უკან არ ვი­ხევ­დით. არა­ფერს ვუთ­მობ­დით. ბოლო არ­ჩევ­ნე­ბამ­დე საკ­რე­ბუ­ლო­ში ის ადა­მი­ა­ნე­ბი იყ­ვნენ, ვინც დღეს ლი­დე­რე­ბი არი­ან და "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის" კო­ა­ლი­ცი­ა­ში შე­დი­ან. მათ­თან მა­ში­ნაც ვთა­ნამ­შრომ­ლობ­დი და ბევრ სა­კი­თხზე სა­ერ­თო აზ­რიც გვქონ­და. ისიც გახ­სოვთ ალ­ბათ, რო­დე­საც დე­ნი­სა და ნაგ­ვის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი გა­და­სა­ხა­დის სიმ­ბო­ლო - ცო­ცხი და მრი­ცხვე­ლი ვა­ჩუ­ქე "ნა­ცი­ო­ნა­ლურ მოძ­რა­ო­ბას". ამ სხდო­მის შემ­დეგ ჩემი სამ­სა­ხუ­რი­დან გაშ­ვე­ბის სა­კი­თხიც კი დად­გა, მაგ­რამ გა­დავ­რჩი. საკ­რე­ბუ­ლო­ში არ­სე­ბულ ქრის­ტი­ან-დე­მოკ­რა­ტე­ბის ფრაქ­ცი­ას­თან კი­თხვე­ბი არა­ვის აქვს...

- გარ­და იმი­სა, რომ საკ­რე­ბუ­ლოს თავ­მჯდო­მა­რის მო­ად­გი­ლედ მუ­შა­ობ, ასე­ვე ხარ ლექ­ტო­რი, ჟურ­ნალ "ის­ტო­რი­ა­ნის" რე­დაქ­ტო­რი და რა­დიო "პა­ლიტ­რა­ში" გა­და­ცე­მაც მიგ­ყავს. ამ ყვე­ლაფ­რის მერე ოჯა­ხის­თვის დრო გრჩე­ბა?

- დრო ისე მაქვს გა­და­ნა­წი­ლე­ბუ­ლი, რომ ყვე­ლა­ფერს ვას­წრებ.

- საკ­რე­ბუ­ლო­ში მო­ქა­ლა­ქე­ებ­თან შეხ­ვედ­რა გი­წევს ალ­ბათ. რა პრობ­ლე­მე­ბით მო­დი­ან?

- დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში 10-ზე მეტი ადა­მი­ა­ნი მო­დის, თი­თო­ე­უ­ლი 15-20 წუ­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში გიყ­ვე­ბა თა­ვი­სი პრობ­ლე­მე­ბის შე­სა­ხებ. იქ დალ­ხე­ნი­ლი ადა­მი­ა­ნი არ მო­დის. ეს ძალ­ზე გთრგუ­ნავს და გუ­ნე­ბა­საც გი­ფუ­ჭებს. ერთხელ შე­მო­ვი­და თა­ნა­შემ­წე, ერ­თი­ა­ნად ცახ­ცა­ხებ­და. ხელ­ში რა­ღაც ფურ­ცე­ლი ეჭი­რა, - აი, ეს გან­ცხა­დე­ბაა შე­მო­სუ­ლი და გა­ე­ცა­ნი­თო, - გა­მო­მი­წო­და. თავ­ფურ­ცელ­ზე დაკ­რუ­ლი იყო ახალ­გაზ­რდა ბი­ჭის მოზ­რდი­ლი ფოტო. წე­რი­ლი კი იწყე­ბო­და ასე: "მე და­ვი­ღუ­პე აფხა­ზე­თის ომში" და ამას მოჰ­ყვე­ბო­და პა­ტა­რა ამ­ბა­ვი, მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შე­სა­ხებ და თხოვ­ნა დახ­მა­რე­ბის თა­ო­ბა­ზე. ეს ყვე­ლა­ფე­რი პირ­ველ პირ­ში იყო და­წე­რი­ლი, რაც ძა­ლი­ან დამ­თრგუნ­ვე­ლი გახ­ლდათ. ისე­თი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა იქ­მნე­ბო­და, რომ 90-იან წლებ­ში გარ­დაც­ვლი­ლი ადა­მი­ა­ნი სა­ი­ქი­ო­დან მე­ლა­პა­რა­კე­ბო­და. ამას მო­ფიქ­რე­ბა ხომ უნდა? გა­ჭირ­ვე­ბამ ხალ­ხს ფან­ტა­ზი­აც კი გა­ნუ­ვი­თა­რა. ზო­გი­ერ­თი იმის­თვი­საც მო­დის, რომ თურ­მე დე­დამ­თილ­თან ნა­ჩხუ­ბა­რია და გვთხოვს, რომ მე­უღ­ლის ოჯახ­თან შე­ვა­რი­გოთ. ერთი ქალ­ბა­ტო­ნი მო­ვი­და, რო­მელ­საც უამ­რა­ვი ოქ­როს ბე­ჭე­დი ეკე­თა, თი­თო­ე­უ­ლის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა ალ­ბათ რამ­დე­ნი­მე ათა­სი იქ­ნე­ბო­და, ცხოვ­რობ­და თბი­ლი­სის ცენ­ტრა­ლურ უბან­ში, კე­თილ­მო­წყო­ბილ ბი­ნა­ში და ჰყავ­და 3 სრულ­წლო­ვა­ნი, ჯან-ღო­ნით სავ­სე ვაჟი. ითხოვ­და 200 ლარს, წამ­ლე­ბის სა­ყიდ­ლად. ასე­თი მთხოვ­ნე­ლი ცოტა არ იყოს და აგ­რე­სი­ა­საც კი იწ­ვევს. მარ­თლა ვი­საც უჭირს, ზოგ­ჯერ ის ვერ მო­დის ჩვე­ნამ­დე... ისე­თი ადა­მი­ა­ნე­ბიც მო­სუ­ლან, რომ­ლე­ბიც ჩი­ოდ­ნენ, რომ მე­ზობ­ლე­ბი ჯა­დოს უკე­თებ­დნენ და დახ­მა­რე­ბას ითხოვ­დნენ. ეს ყვე­ლა­ფე­რი სა­შინ­ლად დამ­თრგუნ­ვე­ლია. რომ არა ჩემი შვი­ლე­ბი, ამას ალ­ბათ ვერ გა­ვუძ­ლებ­დი. შინ დაბ­რუ­ნე­ბულს ყვე­ლა­ფე­რი მა­ვი­წყდე­ბა და მთლი­ა­ნად ბავ­შვებ­ზე გა­და­ვერ­თვე­ბი ხოლ­მე.

- 2 ვაჟი გყავთ - ცოტ­ნე და თორ­ნი­კე და მე­სა­მეს ელო­დე­ბით...

- 3 ბი­ჭის მა­მო­ბა უკვე "გა­ნა­ჩე­ნია". ეს ძა­ლი­ან დიდი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბაა...

- იმის შე­სა­ხე­ბაც გვი­ამ­ბე, რო­გორ და­ქორ­წინ­დი სა­კუ­თარ სტუ­დენტზე...

- (იცი­ნის) არა, მთლად ჩემი არ იყო... და­ვი­წყოთ იქი­დან, რომ ერთი პე­რი­ო­დი, კარ­გა ხნის მან­ძილ­ზე ვცხოვ­რობ­დი ლონ­დონ­ში. 6 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­ქარ­თვე­ლო­ში ნამ­ყო­ფი არ ვი­ყა­ვი. შემ­დეგ 2 კვი­რით დავ­ბრუნ­დი და ისევ ევ­რო­პა­ში გა­ვემ­გზავ­რე, სა­დაც კი­დევ კარ­გა ხანს შე­მოვ­რჩი. ასე რომ, ხან­გრძლი­ვი მოგ­ზა­უ­რო­ბი­დან დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლი, მშობ­ლი­ურ უნი­ვერ­სი­ტეტ­საც და­ვუბ­რუნ­დი. 8 თე­ბერ­ვალს და­ი­წყო მე­ო­რე სე­მესტრის ლექ­ცი­ე­ბი და პირ­ვე­ლი­ვე ლექ­ცი­ა­ზე, დაგ­ვი­ა­ნე­ბით შე­მო­ვი­და სტუ­დენ­ტი გო­გო­ნა, რო­მელ­მაც ჩემი ყუ­რა­დღე­ბა მი­ი­პყრო. 2-სა­ა­თი­ა­ნი ლექ­ცია იყო და შეს­ვე­ნე­ბის მერე აღარ დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლა. მო­ვი­კი­თხე და აღ­მოჩ­ნდა, რომ თურ­მე იმ ჯგუ­ფის სტუ­დენ­ტი არ ყო­ფი­ლა, შეშ­ლია და შეც­დო­მით შე­მო­სუ­ლა ჩემს ლექ­ცი­ა­ზე.

ნინო გძე­ლი­ძე:

- იმ სე­მესტრში და­ვი­წყეთ ახა­ლი სა­გა­ნი - სა­ქარ­თვე­ლოს ის­ტო­რია. შე­სა­ბა­მი­სად, პირ­ვე­ლი ლექ­ცია იყო და ლექ­ტორს არ ვიც­ნობ­დი. ამი­ტომ, არც მი­ფიქ­რია, რომ აუ­დი­ტო­რია შე­მე­შა­ლა. ვი­ცო­დი, რომ 2 მეგ­რე­ლი ლექ­ტო­რი კი­თხუ­ლობ­და ლექ­ცი­ას - კუ­და­ვა და სა­მუ­შია და სულ არ ვი­ცო­დი, რო­მე­ლი რო­მე­ლი იყო. კი ამ­ბობ­დნენ ხოლ­მე, რომ ახალ­გაზ­რდა, უცო­ლო ლექ­ტო­რია, გვა­რად სა­მუ­ში­აო, მაგ­რამ მის ხილ­ვას ვერ ვე­ღირ­სე, რად­გან ევ­რო­პა­ში იყო. იმ დღეს კი ისე სა­ინ­ტე­რე­სოდ ჰყვე­ბო­და ლექ­ცი­ას, რომ გა­სუ­სუ­ლი ვუს­მენ­დი. მერე ხში­რად ვხე­დავ­დი ხოლ­მე ჩვენს აუ­დი­ტო­რი­ას­თან. ხან­და­ხან ცვლი­და ლექ­ცი­ას და ჩვენ­თან შე­მო­დი­ო­და. მე­გობ­რე­ბი მე­უბ­ნე­ბოდ­ნენ - სა­მუ­ში­ას მოს­წონ­ხა­რო, მაგ­რამ თავი შორს და­ვი­ჭი­რე. თუმ­ცა, მეც ვგრძნობ­დი, რომ ჩემ მი­მართ გულ­გრი­ლი არ იყო. ექ­სკურ­სი­ებს გვი­წყობ­და ხოლ­მე. ჩვენს ჯგუფს მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლო მო­ა­ტა­რა.

ჯაბა:

- იმ პირ­ვე­ლი ლექ­ცი­ის მერე გა­მიჩ­ნდა ინ­ტე­რე­სი, მაგ­რამ 1 წელი არც მიც­დია და­ახ­ლო­ე­ბა. შო­რი­დან ვზვე­რავ­დი. შემ­დეგ კი ნელ-ნელა და­ვუ­ახ­ლოვ­დი და შეყ­ვა­რე­ბუ­ლე­ბიც გავ­ხდით.

- ყვე­ლა წე­სის დაც­ვით ითხო­ვე ნინო თუ გა­ი­პა­რეთ?

- სი­მარ­თლე თუ გინ­დათ, ისაა, რომ ნი­ნომ მო­მი­ტა­ცა (იცი­ნის). მან­ქა­ნის ტა­რე­ბა ვას­წავ­ლე და ერთხელ ქა­ლაქ­გა­რეთ გა­ვე­დით. სა­ჭეს­თან ნინო იჯდა. ორი­ენ­ტა­ცია ძა­ლი­ან ცუდი აქვს. ანა­ნურ­თან რომ მი­ვე­დით, ციხე იცნო და მიხ­ვდა, რომ თბი­ლი­სი­დან საკ­მა­ოდ შორს ვი­ყა­ვით. მე ვე­ხუმ­რე­ბო­დი, - ფაქ­ტობ­რი­ვად, მო­მი­ტა­ცე და ნება იბო­ძე და შინ და­მაბ­რუ­ნე, თო­რემ ახლა დე­დას და­ვუ­რე­კავ და ვე­ტყვი, რომ მო­ტა­ცე­ბუ­ლი ვარ-მეთ­ქი... ნი­ნოც ატირ­და, - სახ­ლში წა­მიყ­ვა­ნეო. თით­ქოს სა­ჭეს­თან მე ვი­ჯე­ქი. ერთი სი­ტყვით, იმ დღეს ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გად დამ­თავ­რდა და შინ და­მაბ­რუ­ნა. შემ­დეგ ოფი­ცი­ა­ლუ­რად ვთხო­ვე მა­მა­მისს შვი­ლის ხელი. გა­დავ­წყვი­ტე, მო­მა­ვა­ლი სი­მამ­რი გა­მეც­ნო და რეს­ტო­რან­ში დავ­პა­ტი­ჟე. ვკი­თხე, რო­გორ მო­ვიქ­ცე, - ქარ­თუ­ლი პურ­მა­რი­ლი გა­ვაშ­ლე­ვი­ნო თუ ევ­რო­პუ­ლად, შამ­პა­ნუ­რი დავ­ლი­ოთ-მეთ­ქი? იმას უფიქ­რია - ასე­თი ახალ­გაზ­რდა პრო­ფე­სო­რია, იქ­ნებ წიგ­ნე­ბის მეტი არა­ფე­რი უნა­ხავს, დე­დი­კოს ბიჭი არ აღ­მოჩ­ნდე­სო და გა­და­წყვი­ტა, სმა­ში გა­მო­ვე­ცა­დე. ამი­ტომ, - ქარ­თუ­ლი პურ­მა­რი­ლი შე­უკ­ვე­თეო, მი­თხრა. სას­მელს კარ­გად ვი­ტან. შევ­ყე­ვით... ამ მთის ვთქვით, იმ მთის მოვ­ყე­ვით და ბო­ლოს მი­თხრა - ასე­თი კარ­გი ბიჭი ხარ, პრო­ფე­სო­რი, მო­ქე­ი­ფე, ცხოვ­რე­ბა აწყო­ბი­ლი გაქვს, ცოლი რად გინ­და, დრო ატა­რე, ტვირთს რა­ტომ იკი­დე­ბო? - ახლა ასე­თე­ბი არ გინ­და, საქ­მე არ ჩა­მი­შა­ლო, გა­ჩუმ­დი-მეთ­ქი, - ვუ­თხა­რი.

- ნინო, ყუ­რა­დღე­ბი­ა­ნი კა­ვა­ლე­რი იყო ჯაბა?

- კი, ძა­ლი­ან. ყვა­ვი­ლებს ხში­რად მჩუქ­ნი­და ხოლ­მე. დი­ლით ვიღ­ვი­ძებ­დი და კარ­თან თა­ი­გუ­ლი მხვდე­ბო­და. ერთხელ ბე­ბია გარ­და­მეც­ვა­ლა. მა­შინ ჩემი და ჯა­ბას ურ­თი­ერ­თო­ბა ახა­ლი და­წყე­ბუ­ლი იყო. ბე­ბი­ას ორ­მო­ცი ჯერ არ იყო გა­სუ­ლი, რომ მა­მა­ჩემ­მა დი­ლით სა­დარ­ბა­ზოს კარი გა­ა­ღო და უზარ­მა­ზა­რი თა­ი­გუ­ლი დახ­ვდა. დე­და­ჩემს აუ­ჯუ­ჯღუნ­და, - კარი რა­ტომ იყო და­კე­ტი­ლი, სამ­ძი­მარ­ზე მო­სუ­ლან და თა­ი­გუ­ლი კარ­თან და­უ­ტო­ვე­ბი­ა­თო. ის ყვა­ვი­ლე­ბი კი გა­და­ყა­რა. რა მათ­ქმე­ვი­ნებ­და, რომ მე მე­კუთ­ვნო­და? ჯაბა ახ­ლაც ძა­ლი­ან ყუ­რა­დღე­ბი­ა­ნია. სა­ღა­მოს სა­ნამ შინ მოვა, და­რე­კავს და მე­უბ­ნე­ბა, რომ ბავ­შვე­ბი არ და­ვა­ძი­ნო. სურს, ცოტა ხანს ეთა­მა­შოს. მე ის მა­ო­ცებს, ასე დაღ­ლი­ლი მო­დის, ბავ­შვებ­თა­ნაც თა­მა­შობს და ისი­ნი რომ და­ი­ძი­ნე­ბენ, კი­დევ მუ­შა­ო­ბას იწყებს, ზის და წერს. კვი­რა­ში ერთხელ ექ­სკურ­სი­ა­ზე მივ­დი­ვართ ხოლ­მე. სა­ქარ­თვე­ლო მოვ­ლი­ლი გვაქვს. ჯაბა ცდი­ლობს, ბავ­შვებს სამ­შობ­ლო გა­აც­ნოს და შე­აყ­ვა­როს.

- სამ­სა­ხუ­რის ამ­ბებს გიყ­ვე­ბა ხოლ­მე?

- არ ვა­წუ­ხებ ზედ­მე­ტი შე­კი­თხვე­ბით.

ჯაბა:

- თა­ვი­დან, საკ­რე­ბუ­ლო­ში რომ და­ვი­წყე მუ­შა­ო­ბა, სა­ღა­მო­ო­ბით შინ დაბ­რუ­ნე­ბულს, ნინო სუფ­რას მი­წყობ­და, გვერ­დით მო­მიჯ­დე­ბო­და და მთხოვ­და, მო­მე­ყო­ლა, რა მოხ­და იმ დღეს სამ­სა­ხურ­ში. ერთ დღეს ავი­რი­დე თა­ვი­დან, მე­ო­რე დღეს ავი­რი­დე და მერე ვუ­თხა­რი - და­ჯე­ქი ახლა და უნდა მო­გიყ­ვე-მეთ­ქი. და­ვი­წყე იმ დღის ამ­ბე­ბის დაწ­ვრი­ლე­ბით მო­ყო­ლა. 15-20 წუთი გა­უძ­ლო და ად­გო­მა და­ა­პი­რა, მაგ­რამ არ გა­ვუშ­ვი - და­ჯე­ქი, სა­ნამ ბო­ლომ­დე არ მო­გიყ­ვე­ბი, არ ადგე-მეთ­ქი... კარ­გა ხანს ვაწ­ვა­ლე ასე. ახლა ხმას აღარ იღებს. აღარ მა­წუ­ხებს ზედ­მე­ტი შე­კი­თხვე­ბით. ყვე­ლა­ფერს დავ­თმობ (ოჯახს არ ვგუ­ლის­ხმობ, რა თქმა უნდა), მაგ­რამ მეც­ნი­ე­რულ მუ­შა­ო­ბას - ვერა. ეს ისაა, რაც არა­სო­დეს მომ­წყინ­დე­ბა. ახლა მა­ტე­რი­ა­ლუ­რად ისე არ გვი­ჭირს, რომ უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ხელ­ფასს ჩემ­თვის გა­დამ­წყვე­ტი მნიშ­ვნე­ლო­ბა ჰქონ­დეს, მაგ­რამ სტუ­დენ­ტე­ბი­სა და ამ ლექ­ცი­ე­ბის გა­რე­შე არ შე­მიძ­ლია... ეს ჩემი ცხოვ­რე­ბის გა­ნუ­ყო­ფე­ლი ნა­წი­ლია. ერთ სტუ­დენტზე კუ­რი­ოზს გა­ვიხ­სე­ნებ: ერ­თმა ბიჭ­მა მკი­თხა - ბა­ტო­ნო ჯაბა, სტა­ლი­ნი რა სპორ­ტით იყო გა­ტა­ცე­ბუ­ლიო? იმა­ზე სა­ში­ნე­ლე­ბა არა­ფე­რია, როცა სტუ­დენ­ტი რა­მეს გკი­თხავს და შენ პა­სუ­ხი არ გაქვს. გო­ნე­ბა­ში სტა­ლი­ნის მთე­ლი ბი­ოგ­რა­ფია გა­და­ვაბ­რუ­ნე, მაგ­რამ პა­სუ­ხი ვერ ვი­პო­ვე. ბო­ლოს ვუ­თხა­რი - ჭი­და­ობ­და, მაგ­რამ მასე სა­ქარ­თვე­ლო­ში ყვე­ლა ჭი­და­ობს და ვერ ვი­ტყვი, რომ მაგ სპორ­ტით იყო გა­ტა­ცე­ბუ­ლი-მეთ­ქი. - კი მაგ­რამ, თუ სპორ­ტსმე­ნი არ იყო, "ადი­და­სე­ბი" რა­ტომ აც­ვი­აო? ლა­მის გავ­გიჟ­დი. თურ­მე სუ­რათ­ზე შარ­ვლის ზო­ლე­ბი ისე ჩან­და, რო­გორც "ადი­და­სის" ზო­ლე­ბი და ამ სუ­ლელ ბიჭს უფიქ­რია, რომ სპორ­ტსმე­ნი იყო და სპორ­ტუ­ლი შარ­ვა­ლი ეცვა... აბა, მოდი და ასეთ კუ­რი­ო­ზებს შე­ე­ლიე.

მარი ჯა­ფა­რი­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)