ფიქ­რია ჩიხ­რა­ძე - "არც ქა­ლის იდე­ა­ლი მყო­ლია და არც მა­მა­კა­ცის"

პო­ლი­ტი­კუ­რი გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა "ა­ხა­ლი მე­მარ­ჯვე­ნე­ე­ბის" ლი­დე­რი­ ფიქ­რია ჩიხ­რა­ძე, ერ­თი შე­ხედ­ვით, პრაგ­მა­ტუ­ლი და საქ­მი­ა­ნი ქა­ლი­ა, თუმ­ცა ბავ­შვო­ბის დრო­ინ­დე­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბე­ბი დღემ­დე მოჰ­ყვე­ბა და ახ­ლაც დი­დი სი­ა­მოვ­ნე­ბით კითხ­უ­ლობს წიგ­ნებს, რომ­ლებ­მაც მის სუ­ლი­ერ სამ­ყა­რო­ზე სე­რი­ო­ზუ­ლი გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნეს. და­ნარ­ჩენს ინ­ტერ­ვი­უ­დან შე­იტყ­ობთ:

- ქალ­ბა­ტო­ნო ფიქ­რი­ა, თუ გახ­სოვთ პირ­ვე­ლი წიგ­ნი, რო­მე­ლიც წა­ი­კითხ­ეთ და არას­დროს გა­ვიწყ­დე­ბათ?

- პირ­ვე­ლი წიგ­ნი, რო­მე­ლიც დღემ­დე მიყ­ვარს და მახ­სოვს, იყო ძა­ლი­ან ლა­მა­ზი გა­მო­ცე­მა "ყა­ყა­ჩო­სა სი­წით­ლი­თა", მხატ­ვარ თენ­გიზ მირ­ზაშ­ვი­ლის ნა­ხა­ტე­ბით გა­ფორ­მე­ბუ­ლი ლექ­სე­ბის კრე­ბუ­ლი, რო­მე­ლიც ად­რე­ულ ასაკ­ში წა­ვი­კითხე და ჩემს ცნო­ბი­ე­რე­ბას ცხოვ­ლად და­აჩ­ნდა. სწო­რედ მა­შინ, ოთხ­ი-­ხუ­თი წლის ასაკ­ში ჩა­ე­ყა­რა სა­ფუძ­ვე­ლი იმ გა­ნუ­მე­ო­რე­ბელ გრძნო­ბას, რო­მე­ლიც მოგ­ვი­ა­ნე­ბით პო­ე­ზი­ის მი­მართ გა­მიჩ­ნდა. არა­ნაკ­ლებ მიყ­ვარ­და ზღაპ­რე­ბი, მაგ­რამ ჩე­მი პირ­ვე­ლი შე­ხე­ბა ლი­ტე­რა­ტუ­რას­თან სწო­რედ ამ წიგ­ნით და­იწყ­ო. სხვა­თა შო­რის, სე­რი­ო­ზულ წიგ­ნებ­ზე ად­რე­ულ ასაკ­ში გა­და­ვე­დი, მაგ­რამ ზღაპ­რებს ძა­ლი­ან დი­დი ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვკითხ­უ­ლობ­დი - სკო­ლა­შიც და სტუ­დენ­ტო­ბის პე­რი­ოდ­შიც. ჩემს ბავ­შვო­ბა­ში მსოფ­ლი­ოს ხალ­ხთა ზღაპ­რე­ბის მთე­ლი სე­რია გა­მო­დი­ო­და და ყვე­ლა მათ­გა­ნი წა­კითხ­უ­ლი მქონ­და. გა­მო­გიტყ­დე­ბით, რომ ახ­ლაც, ჩე­მი დისშ­ვი­ლი­სათ­ვის ნა­ყიდ ზღაპ­რე­ბის წიგ­ნებს მეც არა­ნაკ­ლე­ბი ინ­ტე­რე­სით ვკითხ­უ­ლობ. ამ ცო­ტა ხნის წინ დი­დი სი­ა­მოვ­ნე­ბით წა­ვი­კითხე სპარ­სუ­ლი ზღაპ­რე­ბი.

- "წიგ­ნის ჭი­ა" თუ იყა­ვით?

- წიგ­ნე­ბი ბავ­შვო­ბი­დან­ვე მიყ­ვარ­და, დე­და­ჩე­მი ბიბ­ლი­ო­თე­კათ­მცოდ­ნე იყო, მას­თან სამ­სა­ხურ­ში ხში­რად მივ­დი­ო­დი და ში­ნაც კარ­გი ბიბ­ლი­ო­თე­კა გვქონ­და. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ წიგ­ნე­ბის გა­რე­მოც­ვა­ში ვიზ­რდე­ბო­დი. ჩემ­ში ახ­ლაც სა­ო­ცარ ემო­ცი­ას იწ­ვევს წიგ­ნის სურ­ნე­ლი, მი­სი გა­და­ფურ­ცვლით გა­მოწ­ვე­ულ გან­ცდა­საც ვე­რა­ფე­რი შე­მიც­ვლის. რო­ცა ჩე­მი წიგ­ნე­ბის თა­როს და­ლა­გე­ბას შე­ვუდ­გე­ბი, ვი­ცი, რომ სულ ცო­ტა, ერ­თი კვი­რა მა­ინც დამ­ჭირ­დე­ბა. ეს არ არის მხო­ლოდ მტვრის გა­დაწ­მენ­და, ეს არის ჩემ­თვის ნაც­ნობ და საყ­ვა­რელ წიგ­ნებ­თან ათას­ჯერ მიბ­რუ­ნე­ბის პრო­ცე­სი. ამი­ტომ ჩე­მი ოჯა­ხის წევ­რებს ძა­ლი­ან არ უყ­ვართ, რო­დე­საც მე ამ საქ­მი­ა­ნო­ბას შე­ვუდ­გე­ბი ხოლ­მე.

- ქალ­ბა­ტო­ნო ფიქ­რი­ა, რო­მე­ლი უფ­რო გიყ­ვართ - პრო­ზა თუ პო­ე­ზი­ა?

- ძა­ლი­ან გა­მი­ჭირ­დე­ბა ამის თქმა. ამ ეტაპ­ზე უკ­ვე არა ვარ იმ გან­ცდებ­ში, რომ ლექ­სე­ბი ვი­კითხ­ო, მაგ­რამ პო­ე­ზი­ის კითხ­ვის სურ­ვი­ლი მა­ინც არ მტო­ვებს. ხში­რად ვუბ­რუნ­დე­ბი ოთარ ჭი­ლა­ძის ლექ­სებს. მი­სი პრო­ზა შე­უ­და­რე­ბე­ლი­ა, მაგ­რამ ბო­ლო პე­რი­ოდ­ში ისე­თი გან­ცდა მაქვს, რომ ჭი­ლა­ძის პო­ე­ზია არაფ­რით ჩა­მო­უ­ვარ­დე­ბა მის პრო­ზას. გა­ნუ­მე­ო­რე­ბე­ლია ვა­ჟა-­ფშა­ვე­ლა, რო­მე­ლიც ჩემ­თვის არის ძა­ლი­ან დი­დი მო­აზ­როვ­ნე, პო­ე­ტი და სა­ერ­თოდ, გა­უ­ხუ­ნა­რი მოვ­ლე­ნა, რო­მელ­საც მუდ­მი­ვად უნ­და და­ვუბ­რუნ­დე. ასე­ვე მუდ­მი­ვად ვუბ­რუნ­დე­ბი "ვეფ­ხის­ტყა­ო­სან­საც", რო­მე­ლიც უბ­რა­ლოდ მე­ნატ­რე­ბა ხოლ­მე. პო­ე­ზია ძა­ლი­ან მიყ­ვარს, თუმ­ცა ცხა­დი­ა, რომ ჩემს ასაკ­ში პრო­ზი­სად­მი ინ­ტე­რე­სი გა­ცი­ლე­ბით დი­დი­ა. რო­გორც წე­სი, თუ წიგ­ნი მო­მე­წო­ნე­ბა, სულ­მო­უთ­ქმე­ლად ვკითხ­უ­ლობ, მაგ­რამ თუ ვატყ­ობ, რომ თავს ძა­ლას ვა­ტან, ასე­თი წიგ­ნი შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ნიშ­ნუ­ლი დამ­რჩეს მა­გი­და­ზე და დი­დი ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში არ წა­ვი­კითხ­ო.

- რო­გორ ფიქ­რობთ, ადა­მი­ა­ნის ცხოვ­რე­ბა პო­ე­ზი­ას უფ­რო ჰგავს თუ პრო­ზას?

- ბა­ნა­ლუ­რად თუ ვიტყ­ვით, რა თქმა უნ­და, პრო­ზას, რო­მე­ლიც პო­ე­ზი­ის გა­რე­შე წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი­ა. თი­თო­ე­უ­ლი ადა­მი­ა­ნის თავ­გა­და­სა­ვა­ლი, მი­სი გან­ვლი­ლი ცხოვ­რე­ბა ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სოა სწო­რედ იმი­ტომ, რომ მას­ში პო­ე­ტუ­რი გა­მო­ნა­თე­ბე­ბი ყო­ველ­თვის არის. ამის გა­რე­შე ცხოვ­რე­ბა წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი იქ­ნე­ბო­და. ასე­თი წა­მე­ბი რომ არ იყოს ჩვენს ცხოვ­რე­ბა­ში, ალ­ბათ, ყვე­ლას ძა­ლი­ან გაგ­ვი­ჭირ­დე­ბო­და.

- შე­გიძ­ლი­ათ და­ა­სა­ხე­ლოთ მწე­რა­ლი, რო­მე­ლიც ზუს­ტად ასა­ხავს ქარ­თულ ხა­სი­ათს, ჩვე­ნი ხალ­ხის ღირ­სე­ბებ­საც და ნაკ­ლო­ვა­ნე­ბებ­საც?

- ალ­ბათ, ერ­თი მათ­გა­ნის გა­მო­ყო­ფა ძა­ლი­ან გა­მი­ჭირ­დე­ბა, რად­გან გა­ნათ­ლე­ბით ფი­ლო­ლო­გი ვარ და შე­სა­ბა­მი­სად, ლი­ტე­რა­ტუ­რი­სად­მი სულ სხვაგ­ვა­რი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა მაქვს. წე­ღან ვა­ჟა-­ფშა­ვე­ლა ვახ­სე­ნე, მის შე­მოქ­მე­დე­ბა­ში ნაჩ­ვე­ნე­ბი პრობ­ლე­მა­ტი­კა დღე­ვან­დელ სა­ქარ­თვე­ლო­შიც აქ­ტუ­ა­ლუ­რი­ა, თით­ქოს დღე­ვან­დელ სა­ქარ­თვე­ლო­ზეა და­წე­რი­ლი. იგი­ვე შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას მი­ხე­ილ ჯა­ვა­ხიშ­ვილ­ზეც, რომ­ლის "ჯა­ყოს ხიზ­ნებ­შიც" მკა­ფი­ოდ არის წარ­მო­ჩე­ნი­ლი ჩვე­ნი ის­ტო­რი­უ­ლი ბე­დუ­კუღ­მარ­თო­ბა. ბავ­შვო­ბა­ში ცო­ტა არ იყოს ზე­რე­ლედ გა­და­ვი­კითხე "არ­სე­ნა მა­რაბ­დე­ლი", მაგ­რამ სულ მახ­სოვ­და, რომ იქ ბევ­რი რამ იყო ნათ­ქვა­მი რუ­სულ­-ქარ­თულ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ზე. ახ­ლა­ხან წა­ვი­კითხე და დავ­რწმუნ­დი, რომ მას­ში უამ­რა­ვი კარ­გი მიგ­ნე­ბაა და ძა­ლი­ან სა­ყუ­რადღ­ე­ბო თხზუ­ლე­ბა­ა. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ეს არ არის ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლად გა­მორ­ჩე­უ­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბი, იქ წა­აწყ­დე­ბი სა­ინ­ტე­რე­სო პა­სა­ჟებს, რომ­ლე­ბიც ბევრ რა­მე­ზე და­ფიქ­რე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას იძ­ლე­ვა.

- უცხ­ო­ელ მწერ­ლებს შო­რის თუ გყავთ ფა­ვო­რი­ტე­ბი?

- ად­რე­უ­ლი ასა­კი­დან მიყ­ვარ­და თო­მას მა­ნი და ჩე­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ამ მწერ­ლი­სად­მი დღემ­დე არ შეც­ვლი­ლა. ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და ერ­ნესტ ჰე­მინ­გუეი და გაბ­რი­ელ გარ­სია მარ­კე­სი, გან­სა­კუთ­რე­ბით მი­სი "მარ­ტო­ო­ბის ასი წე­ლი­წა­დი", რო­მელ­საც პე­რი­ო­დუ­ლად ალ­ბათ ყვე­ლა უბ­რუნ­დე­ბა. ერიხ მა­რია რე­მარ­კის "ტრი­უმ­ფა­ლუ­რი თა­ღი" საკ­მა­ოდ გვი­ან წა­ვი­კითხ­ე, მაგ­რამ რო­ცა წა­ვი­კითხ­ე, მივ­ხვდი, რომ ეს ჩემ­თვის ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ნა­წარ­მო­ე­ბი იყო. ახ­ლა­ხან წა­ვი­კითხე ორ­ჰან ფა­მუ­ქის "მე წი­თე­ლი მქვი­ა", რო­მე­ლიც ჩემ­თვის სრუ­ლი­ად ახა­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი მოვ­ლე­ნა­ა. დი­დი სურ­ვი­ლი მაქვს, ამ მწერ­ლის ყვე­ლა ნა­წარ­მო­ე­ბი წა­ვი­კითხო და იმე­დი­ა, ამას სულ მა­ლე, აგ­ვის­ტო­ში შევ­ძლებ. თა­ნა­მედ­რო­ვე რუ­სულ ლი­ტე­რა­ტუ­რას კარ­გად არ ვიც­ნობ, თუმ­ცა ძა­ლი­ან მიყ­ვარს ცნო­ბი­ლი რუ­სი მწერ­ლე­ბი, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი ბო­რის აკუ­ნი­ნი, შე­უ­და­რე­ბე­ლი მწე­რა­ლი, რომ­ლის მი­მარ­თაც კრი­ტი­კო­სებს არა­ერ­თგვა­რო­ვა­ნი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა აქვთ. ის სა­ოც­რად ღრმად სწვდე­ბა რუ­სეთ­ში მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სებს და რუ­სუ­ლი სუ­ლის თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბებს. სულ ახ­ლა­ხან წა­ვი­კითხე მი­სი "ა­რის­ტო­ნო­მი­ა", რო­მე­ლიც ძა­ლი­ან მო­მე­წო­ნა.

- მო­ზარ­დებს, გან­სა­კუთ­რე­ბით გო­გო­ნებს, ლი­ტე­რა­ტუ­რულ პერ­სო­ნა­ჟებს შო­რის ხში­რად ჰყავთ თა­ვი­ან­თი იდე­ა­ლი. თქვენ თუ გყო­ლი­ათ მათ შო­რის მა­მა­კა­ცის ან ქა­ლის იდე­ა­ლი?

- ლი­ტე­რა­ტუ­რის მი­მართ ასე­თი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა არა­სო­დეს მქო­ნი­ა. მა­გა­ლი­თად, ალუ­და ქე­თე­ლა­უ­რი რომ მომ­წონს, მომ­წონს რო­გორც ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი გმი­რი. ამის გა­მო პერ­სო­ნა­ჟებს შო­რის არც ქა­ლის იდე­ა­ლი მყო­ლია და არც მა­მა­კა­ცი­სა.

- და­სას­რულ, თა­ნა­მედ­რო­ვე ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სებს თუ ადევ­ნებთ თვალს?

- გუ­ლი მწყდე­ბა, რომ ად­რე უფ­რო ვა­ხერ­ხებ­დი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი პრო­ცე­სე­ბი­სათ­ვის თვა­ლის დევ­ნე­ბას. სწო­რედ ამი­ტომ, მო­უთ­მენ­ლად ვე­ლო­დე­ბი აგ­ვის­ტოს, რო­ცა უფ­რო მე­ტი თა­ვი­სუ­ფა­ლი დრო მექ­ნე­ბა და ამ და­ნაკ­ლი­სის ანაზღ­ა­უ­რე­ბას შევ­ძლებ.

ხა­თუ­ნა ჩი­გო­გი­ძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)