ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მიერ გა­მო­ცხა­დე­ბულ ამ­ნის­ტი­ას სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ნა­წი­ლი მო­წო­ნე­ბით შეხ­ვდა; პო­ლი­ტი­კურ­მა ოპო­ნენ­ტებ­მა კი, ძი­რი­თა­დად, კრი­მი­ნო­გე­ნულ საფრ­თხე­ებ­ზე მი­უ­თი­თეს. იმის მი­უ­ხე­და­ვად, თუ რო­მელ პო­ზი­ცი­ას გა­ვი­ზი­ა­რებთ, ფაქ­ტია - უამ­რავ ადა­მი­ანს ახა­ლი ცხოვ­რე­ბის და­წყე­ბის შან­სი გა­უჩ­ნდა. სხვა სა­კი­თხია, რამ­დე­ნად რე­ა­ლუ­რია ეს შან­სი.

არა­ერ­თი ამ­ნის­ტი­რე­ბუ­ლი ოდეს­ღაც ნარ­კო­ტი­კე­ბის მოხ­მა­რე­ბის­თვის და­ა­პა­ტიმ­რეს. რას ვახ­ვედ­რებთ ამ ადა­მი­ა­ნებს? ყო­ფილ პა­ტი­მარ­თა სო­ცი­ა­ლუ­რი რე­ინ­ტეგ­რა­ცი­ის სა­ხელ­მწი­ფო პო­ლი­ტი­კა არ არ­სე­ბობს. მათ ზურგს უკან ან სრუ­ლი სი­მარ­ტო­ვეა, ან - ჯა­რი­მე­ბით "გა­ტყა­ვე­ბუ­ლი" ოჯა­ხე­ბი. სავ­სე­ბით შე­საძ­ლე­ბე­ლია, გა­ჭირ­ვე­ბამ ეს ადა­მი­ა­ნე­ბი ისევ და­ნა­შა­უ­ლის გზა­ზე და­ა­ყე­ნოს.

ასე გაგ­რძე­ლე­ბა აღარ შე­იძ­ლე­ბა

დალი უშა­რი­ძე, ფსი­ქო­სო­ცი­ა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ი­სა და კონ­სულ­ტა­ცი­ის ცენ­ტრის "ახა­ლი გზა" ხელ­მძღვა­ნე­ლი:

- ამ­ნის­ტი­რე­ბუ­ლი მომ­ხმა­რებ­ლე­ბი ჩვენს ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას ხში­რად აკი­თხა­ვენ. სრუ­ლი უპერ­სპექ­ტი­ვო­ბა - მხო­ლოდ ამ სი­ტყვე­ბით შე­მიძ­ლია და­ვა­ხა­სი­ა­თო მათი მდგო­მა­რე­ო­ბა. ზი­ა­ნის შემ­ცი­რე­ბის მე­სა­მე რგო­ლი - ფსი­ქო­სო­ცი­ა­ლუ­რი რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცია ჯერ­ჯე­რო­ბით არ არის და­ნერ­გი­ლი და ქმე­დით დახ­მა­რე­ბას ვერ ვთა­ვა­ზობთ. ყვე­ლა­ფე­რი ამო­ი­წუ­რე­ბა კონ­სულ­ტა­ცი­ით ან ერთჯე­რა­დი დახ­მა­რე­ბით, რა­საც ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის მუ­შაკ­თა პი­რა­დი ინი­ცი­ა­ტი­ვით ვა­ხერ­ხებთ. სა­პა­ტიმ­რო­დან ახალ­გა­მო­სულ ადა­მი­ა­ნებს უამ­რა­ვი პრობ­ლე­მა აწუ­ხებთ: ზოგს სა­ბუ­თი სჭირ­დე­ბა, ზოგს - დაკ­ვა­ლი­ა­ნე­ბა. პირ­ველ რიგ­ში კი - და­საქ­მე­ბა. ასე გაგ­რძე­ლე­ბა აღარ შე­იძ­ლე­ბა. პრობ­ლე­მის გა­და­სა­წყვე­ტად, მთე­ლი არა­სამ­თავ­რო­ბო სექ­ტო­რი უნდა გა­ერ­თი­ან­დეს.

სა­ინ­ტე­რე­სო ინ­ფორ­მა­ცია: ცენ­ტრი "თა­ნად­გო­მა" ახორ­ცი­ე­ლებს პრო­ექტს, რომ­ლის ერთ-ერთი მი­მარ­თუ­ლე­ბა - ყო­ფილ პა­ტი­მარ­თა ფსი­ქო­სო­ცი­ა­ლურ რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ას ით­ვა­ლის­წი­ნებს. ამ მო­დე­ლის ფარ­გლებ­ში უკ­რა­ი­ნე­ლებ­მა სო­ცი­ა­ლუ­რი სა­წარ­მო­ე­ბი გახ­სნეს, რაც ჩვენ­ში ჯერ­ჯე­რო­ბით ვერ მო­ხერ­ხდა. ფაქ­ტია: ერთჯე­რა­დი დახ­მა­რე­ბე­ბი და კონ­სულ­ტა­ცი­ე­ბი პრობ­ლე­მას ვერ გა­დაჭ­რის. სო­ცი­ა­ლუ­რი სა­წარ­მო­ე­ბის სის­ტე­მაა და­საქ­მე­ბის რე­ა­ლუ­რი შან­სი.

"უფუ­ლო­ბის გამო ხან­და­ხან სახ­ლი­და­ნაც კი ვერ გა­მოვ­დი­ვარ"

ყვე­ლა­ზე კარ­გად სა­კუ­თა­რი გა­სა­ჭი­რი თა­ვად ამ­ნის­ტი­რე­ბულ­მა მომ­ხმა­რებ­ლებ­მა იცი­ან. მო­ვუს­მი­ნოთ მო­ქა­ლა­ქე­ებს, რომ­ლე­ბიც ანო­ნი­მურ სა­უ­ბარ­ზე დაგ­ვთან­ხმდნენ.

მე­რა­ბი, 36 წლის:

- დე­დაც და ძმაც ინ­ვა­ლი­დე­ბი მყა­ვა­ნან. საკ­მა­ოდ გვი­ჭირ­და, ამი­ტომ ბიზ­ნე­სა­კა­დე­მი­ა­ში სწავ­ლის ფუ­ლის გა­და­სახ­დე­ლად, სა­მო­რი­ნე­ში ვმუ­შა­ობ­დი. მე­ტის­მე­ტად ვიღ­ლე­ბო­დი და ოპი­უ­მის მოხ­მა­რე­ბა და­ვი­წყე. 2007 წელს ნარ­კო­ტი­კე­ბის გამო, ცი­ხე­ში აღ­მოვ­ჩნდი. 3 წლის შემ­დეგ შე­წყა­ლე­ბის კო­მი­სი­ამ გა­მა­თა­ვი­სუფ­ლა. ერ­თბა­შად უამ­რა­ვი პრობ­ლე­მა და­მა­ტყდა თავს: უმუ­შევ­რო­ბა, გა­ჭირ­ვე­ბა, უი­მე­დო­ბა... რო­გო­რია, ტრან­სპორ­ტის ფული რომ არ გაქვს?! ხალ­ხიც ცუდი თვა­ლით მი­ყუ­რებ­და. მერე - პატ­რუ­ლის შიში, ოჯა­ხის მდგო­მა­რე­ო­ბა... ცოტა მო­ნატ­რე­ბაც იყო და როცა ნარ­კო­ტი­კი შე­მომ­თა­ვა­ზეს, უარი ვე­ღარ ვთქვი. 2 თვე­ში ისევ და­მა­კა­ვეს. ცი­ხე­ში სა­ში­ნე­ლი სი­ტუ­ა­ცია დამ­ხვდა. 2008 წლამ­დე თუ ტი­ლე­ბი გჭამ­დნენ, ახლა პერ­სო­ნა­ლი გა­ინ­ვა­ლი­დებ­და. უბ­რა­ლო ჩურ­ჩულ­ზე გა­გი­ნებ­დნენ და გცემ­დნენ, მუხ­ლებ­ზე გა­ყე­ნებ­დნენ, სა­პონს გაჭ­მევ­დნენ, გა­ფურ­თხებ­დნენ, დენ­ზე გა­ერ­თებ­დნენ. ცალი თვა­ლი გლ­და­ნის ცი­ხე­ში და­მი­ზი­ა­ნეს... ამ­ნის­ტი­ით გა­მო­ვე­დი. ისევ - უმუ­შევ­რო­ბა, უფუ­ლო­ბა, გა­ჭირ­ვე­ბა... თუ ახ­ლობ­ლე­ბი არ გყავს, არა­ვის უნდა, შენ­ზე პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა აი­ღოს და სამ­სა­ხუ­რი და­გა­წყე­ბი­ნოს. სი­ა­მოვ­ნე­ბით და­ვე­უფ­ლე­ბო­დი კომ­პი­უ­ტერს, ინ­გლი­სურს, მაგ­რამ კურ­სე­ბიც ფა­სი­ა­ნია. სა­ი­დან მო­ვი­ტა­ნო თან­ხა?! უფუ­ლო­ბის გამო ხან­და­ხან სახ­ლი­და­ნაც კი ვერ გა­მოვ­დი­ვარ. ფი­ზი­კუ­რად შრო­მას ვერ მო­ვა­ხერ­ხებ - ჯან­მრთე­ლო­ბა არ მი­წყობს ხელს. მარ­თვის მოწ­მო­ბა ჩა­მო­მარ­თვეს, თო­რემ მძღო­ლად ვი­მუ­შა­ვებ­დი. მრა­ვა­ლი წე­ლია, ნარ­კო­ტიკს აღარ გავ­კა­რე­ბი­ვარ, მაგ­რამ ნარ­კო­ლო­გი­უ­რი აღ­რი­ცხვი­დან მო­სახ­სნე­ლად 185 ლა­რია სა­ჭი­რო. ფსი­ქი­ატ­რი­უ­ლი ექ­სპერ­ტი­ზა 35 ლარი ჯდე­ბა, გა­მოც­და - 50 ლარი. ამ­დე­ნი ფული რომ მქონ­დეს, სახ­ლში იმ­დე­ნი პრობ­ლე­მაა, მოწ­მო­ბის­თვის მა­ინც ვერ გა­ვი­მე­ტებ­დი. მინ­დო­და, სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ვე­ლის სტა­ტუ­სი მი­მე­ღო, მაგ­რამ გვი­პა­სუ­ხეს: ამი­სათ­ვის სტა­ტუსს ჯერ დე­დას და ძმას შე­ვუ­ჩე­რებთ, 3 თვის შემ­დეგ კი ჩვე­ნი წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი გეწ­ვე­ვათ და ხე­ლახ­ლა შე­გა­ფა­სებ­თო. ეს სამი თვე რითი გვე­არ­სე­ბა? ჰოდა, შე­ვეშ­ვით. თვა­ლის ოპე­რა­ცია მჭირ­დე­ბა და ვერ გა­მი­კე­თე­ბია - 2 ათა­სი ლა­რია სა­ჭი­რო. რა­ტომ წი­ნას­წარ არ იფიქ­რეს, ცი­ხი­დან გა­მო­სულ ხალ­ხს რომ დახ­მა­რე­ბა დას­ჭირ­დე­ბო­და?!

"მინ­და, ცხოვ­რე­ბა ახ­ლი­დან და­ვი­წყო!"

ეკა, 30 წლის:

- პა­ტიმ­რე­ბის გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბით მთავ­რო­ბამ კე­თი­ლი საქ­მე გა­ა­კე­თა, მაგ­რამ ისიც ხომ უნდა ეფიქ­რა, მერე სად წა­ვი­დოდ­ნენ?! ხომ შე­იძ­ლე­ბა, ვი­ღა­ცამ გა­სა­ჭირს ვე­ღარ გა­უძ­ლოს და ისევ და­ნა­შა­უ­ლი ჩა­ი­დი­ნოს?! სახ­ლში ჯდო­მით სამ­სა­ხურს ვერ იშო­ვი, მაგ­რამ გზის ფული ხომ გინ­და?! თა­ნაც, გა­სა­უბ­რე­ბა­ზე ელე­მენ­ტა­რუ­ლად, მო­წეს­რი­გე­ბუ­ლი ხომ უნდა მიხ­ვი­დე?! სა­პო­ნი გჭირ­დე­ბა, კბი­ლის პას­ტა, სა­ვარ­ცხე­ლი... ასე­თი წვრილ­მა­ნე­ბის ფასს მხო­ლოდ მა­შინ ხვდე­ბი, რო­დე­საც არ გაქვს და ვერც ყი­დუ­ლობ. რა­ღაც დახ­მა­რე­ბა პირ­ვე­ლი 3 თვე მა­ინც მოგ­ვცენ!.. მე კი­დევ რა მი­ჭირს - ბინა შემ­რჩა. სულ გა­მო­ცა­რი­ე­ლე­ბუ­ლია: წამ­ლის გა­დამ­კი­დემ რა­საც კი ხელი მოვ­კი­დე, ყვე­ლა­ფე­რი გა­მო­ვი­ტა­ნე და გავ­ყი­დე... ჯან­მრთე­ლო­ბის მხრი­ვაც პრობ­ლე­მე­ბი მაქვს. ყვე­ლა­ზე დიდი უბე­დუ­რე­ბა კი ის არის, რომ ოჯა­ხი დავ­კარ­გე. მო­სიყ­ვა­რუ­ლე მშობ­ლე­ბი მყავ­და, მშვე­ნი­ე­რი და-ძმა, ბე­ბია-ბა­ბუა... სა­ზღვარ­გა­რეთ ვცხოვ­რობ­დით. მა­მამ იქ ბიზ­ნე­სი აა­წყო. 18 წლის ვი­ყა­ვი, მე­გობ­რე­ბის წამ­ხე­დუ­რო­ბით ნარ­კო­ტი­კი რომ გავ­სინ­ჯე. ოჯახ­მა მხო­ლოდ წლი­ნა­ხევ­რის შემ­დეგ გა­ი­გო. ყვე­ლა­ნა­ი­რად ხელს მი­წყობ­დნენ, რომ გა­და­მეგ­დო, მაგ­რამ სულ ვა­ტყუ­ებ­დი, ვე­უ­ხე­შე­ბო­დი, სახ­ლი­დან ფულ­საც კი ვი­პა­რავ­დი... მშობ­ლე­ბი ისეთ დღე­ში ჩა­ვაგ­დე, ამ­ბობ­დნენ - შვი­ლი აღარ გვინ­დაო. მა­მამ ქუ­ჩა­ში მა­ინც არ დამ­ტო­ვა და სა­ქარ­თვე­ლო­ში გა­მო­მიშ­ვა: ჩვენს ბი­ნა­ში იცხოვ­რე და რაც გინ­და, ის ქე­ნიო... ძა­ლი­ან მინ­და, ცხოვ­რე­ბა თა­ვი­დან და­ვი­წყო და რაც შეც­დო­მე­ბი და­ვუშ­ვი, გა­მო­ვას­წო­რო. ფეხ­ზე რომ დავ­დგე­ბი, ოჯახს აუ­ცი­ლებ­ლად შე­ვუ­რიგ­დე­ბი. რა­ტომ ახლა - არა?.. მინ­და, სულ სხვა­ნა­ი­რი მნა­ხონ. სამ­წუ­ხა­როდ, მხო­ლოდ სკო­ლა მაქვს დამ­თავ­რე­ბუ­ლი. კა­ფე­ში მიმ­ტა­ნად თუ ვი­მუ­შა­ვებ... ნერ­ვე­ბი ისეთ დღე­ში მაქვს, ვი­ღაც რომ დათ­ვრეს და რა­ღაც მი­თხრას, ვერ ავი­ტან. აი, გამ­ყიდ­ვე­ლად - რა პრობ­ლე­მაა, დიდი სი­ა­მოვ­ნე­ბით. რით ვარ­სე­ბობ? ჯერ ახა­ლი გა­მო­სუ­ლი ვარ და შო­რე­უ­ლი ნა­თე­სა­ვი და ახ­ლო­ბე­ლი ცო­ტა­ო­დე­ნი ფუ­ლით და­მეხ­მარ­ნენ. მაგ­რამ სის­ტე­მა­ტუ­რად ვე­რა­ვის მოს­თხოვ. სა­ხელ­მწი­ფოს მხრი­დან 3-თვი­ა­ნი დახ­მა­რე­ბა საკ­მა­რი­სი იქ­ნე­ბო­და, რომ ადა­მი­ანს ცხოვ­რე­ბა თა­ვი­დან და­ე­წყო.

არა­სამ­თავ­რო­ბო სექ­ტო­რი ყვე­ლა­ფერს ვერ გას­წვდე­ბა

ცირა, 54 წლის:

- მშობ­ლე­ბი ადრე გარ­და­მეც­ვალ­ნენ და ძმამ გამ­ზარ­და. ჩვენს უბან­ში ბევ­რი "ეთა­მა­შე­ბო­და" ნარ­კო­ტიკს - ჩემი ქმრის ჩათ­ვლით. არა­სო­დეს შე­მო­უ­თა­ვა­ზე­ბია, მაგ­რამ ისე­თი მა­ი­მუ­ნი ბავ­შვი ვი­ყა­ვი, თვი­თონ და­ვინ­ტე­რეს­დი. მერე და­ი­ჭი­რეს და ცი­ხე­ში და­ი­ღუ­პა. ძმა უკვე მოს­კოვ­ში ცხოვ­რობ­და. პა­რიკ­მა­ხე­რის ხე­ლო­ბა ვის­წავ­ლე და იმ­დე­ნი ფული ვი­შო­ვე, აღარ ვი­ცო­დი, სად წა­მე­ღო. ამა­სო­ბა­ში ოპი­უმ­ზე გა­და­ვე­დი. თა­ვი­დან ძა­ლი­ან "შემჯდა­რი" არ ვყო­ფილ­ვარ, მაგ­რამ ძმა რომ გარ­და­მეც­ვა­ლა, იმის შემ­დეგ 4 წელი აღარც "გა­მოვ­ფხიზ­ლე­ბულ­ვარ". 2005 წელს ოპი­უ­მის შე­ნახ­ვის გამო ამიყ­ვა­ნეს. ცი­ხე­ში ფსი­ქო­ლოგ მა­ნა­ნა სო­ლო­ღაშ­ვილ­თან ან­ტი­ნარ­კო­ტი­კუ­ლი თე­რა­პია - "12 ნა­ბი­ჯი" გა­ვი­ა­რე. გა­მოს­ვლის შემ­დეგ სხვა­დას­ხვა პროგ­რა­მას მი­ვა­კი­თხე, მაგ­რამ თავი უხერ­ხუ­ლად ვიგ­რძე­ნი: ზედ­მე­ტი შე­კი­თხვა, ზედ­მე­ტი შე­მო­ხედ­ვა... თან, ასა­კი­თაც არ შე­მე­ფე­რე­ბო­და. მა­ნა­ნა სო­ლო­ღაშ­ვილ­მა ორ­გა­ნი­ზა­ცია "ახალ გზა­ში" მის­ვლა მირ­ჩია. პირ­ვე­ლი­ვე წუ­თი­დან შვე­ბა ვიგ­რძე­ნი. აქ მა­ვი­წყდე­ბა, რომ ცი­ხი­დან გა­მო­სუ­ლი ვარ. მაგ­რამ ერთი ან თუნ­დაც რამ­დე­ნი­მე არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი ყვე­ლა მომ­ხმა­რე­ბელს ვერ გას­წვდე­ბა. სა­წყის ეტაპ­ზე სა­ხელ­მწი­ფო პროგ­რა­მე­ბია სა­ჭი­რო. მერე კი თვი­თო­ნაც უნდა გა­ინ­ძრე.

პრობ­ლე­მა სა­ხელ-მწი­ფო დო­ნე­ზე უნდა გა­და­იჭ­რას

ამ­ნის­ტია ისევ "მა­რილ­მო­უყ­რელ მად­ლად" თუ დარ­ჩა, პერ­სპექ­ტი­ვა­ში და­ნა­შა­უ­ლის რე­ცი­დივს ვერ ავიც­დენთ. ამის ნიშ­ნე­ბი უკვე იკ­ვე­თე­ბა. პრობ­ლე­მა სწო­რედ სა­ხელ­მწი­ფო დო­ნე­ზე უნდა გა­და­იჭ­რას. კარ­გი იქ­ნე­ბო­და, ამ­ნის­ტი­ის გა­მო­ცხა­დე­ბი­სას ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ან უფრო ჩაღ­რმა­ვე­ბო­და პრობ­ლე­მის არსს, ან სა­ერ­თა­შო­რი­სო ნორ­მე­ბი მა­ინც გა­ეთ­ვა­ლის­წი­ნე­ბი­ნა. გა­ე­როს მიერ აღი­ა­რე­ბუ­ლი მი­ნი­მა­ლუ­რი სტან­დარ­ტე­ბის თა­ნახ­მად, სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი უსაფრ­თხო­ე­ბის­თვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რომ ყო­ფილ პა­ტიმ­რებს სა­კუ­თა­რი არ­სე­ბო­ბის უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა შე­ეძ­ლოთ (წესი 58). დო­კუ­მენ­ტის მე­ო­რე ნა­წილ­ში კი ხაზ­გას­მუ­ლია სა­ხელ­მწი­ფოს მხრი­დან მათი მხარ­და­ჭე­რის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბა. სწო­რედ სა­ხელ­მწი­ფოს მო­ვა­ლე­ო­ბაა: ფი­ნან­სე­ბის მო­ძი­ე­ბა, დახ­მა­რე­ბე­ბის გა­ცე­მა, შე­სა­ფე­რის ხე­ლო­ბა­თა ნუს­ხის ოპე­რა­ტი­უ­ლად და­ზუს­ტე­ბა და უფა­სო პრო­ფე­სი­უ­ლი მომ­ზა­დე­ბა-გა­დამ­ზა­დე­ბის სის­ტე­მის გა­მარ­თვა. არა­სამ­თავ­რო­ბო სექ­ტორს ამ პრო­ცეს­ში შე­უ­ფა­სე­ბე­ლი წვლი­ლის შე­ტა­ნა შე­უძ­ლია.

P.S. სტა­ტია მომ­ზა­დე­ბუ­ლია ევ­რო­კავ­ში­რის მიერ და­ფი­ნან­სე­ბუ­ლი პრო­ექ­ტის - "ზი­ა­ნის შემ­ცი­რე­ბა - რეპ­რე­სი­უ­ლი თუ მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბებ­ზე დამ­ყა­რე­ბუ­ლი ჩა­რე­ვა: თე­მის გაძ­ლი­ე­რე­ბის, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ცნო­ბი­ე­რე­ბის ამაღ­ლე­ბი­სა და ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლი პო­ლი­ტი­კის ხელ­შე­წყო­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში" - ფარ­გლებ­ში, რო­მელ­საც "ზი­ა­ნის შემ­ცი­რე­ბის სა­ქარ­თვე­ლოს ქსე­ლი" ახორ­ცი­ე­ლებს. პრო­ექ­ტის თა­ნა­დამ­ფი­ნან­სე­ბე­ლია "მსოფ­ლიო ექი­მე­ბი - საფ­რან­გე­თი, სა­ქარ­თვე­ლოს წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბა". სტა­ტი­ის ში­ნა­არსზე სრუ­ლად პა­სუ­ხის­მგე­ბე­ლია ავ­ტო­რი და არც ერთ ვი­თა­რე­ბა­ში არ შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ით­ვა­ლოს ევ­რო­კავ­ში­რის პო­ზი­ცი­ის გა­მომ­ხატ­ვე­ლად.

მე­დეა გოგ­სა­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)