ის ფი­ლო­სო­ფო­სიც არის და სამ­ხედ­როც. ერთ დროს ქვეყ­ნის "თავ­დაც­ვა­საც" ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და. ფი­ლო­სო­ფი­ურ მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა კან­დი­და­ტი იყო, როცა აფხა­ზეთ­ში, ომში წა­ვი­და... შემ­დეგ იყო სამ­ხედ­რო ფორ­მი­რე­ბა "ორ­ბის" ხელ­მძღვა­ნე­ლი, თავ­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს სა­გა­რეო ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა სამ­მარ­თვე­ლოს უფ­რო­სი და ბო­ლოს, ყვე­ლა­ზე უც­ნა­უ­რი, კო­ლო­რი­ტუ­ლი თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრი. "ვერ და­ვი­ჩე­მებ, რომ კარ­გი ადა­მი­ა­ნი ვარ... თუმ­ცა, თუ ჩემ­ში რა­ი­მე კარ­გია, ეს იმ ადა­მი­ა­ნე­ბის დამ­სა­ხუ­რე­ბაა, რომ­ლებ­საც ჩემი ცხოვ­რე­ბის სა­ვალ გზა­ზე შევ­ხვდი. თუ რა­ი­მე ცუდი გა­მი­კე­თე­ბია ან შეც­დო­მა და­მიშ­ვია, ყვე­ლა­ფე­რი მხო­ლოდ ჩემი ბრა­ლი იყო", - ასე ახა­სი­ა­თებს სა­კუ­თარ თავს გა­დამ­დგა­რი გე­ნე­რალ-ლე­ი­ტე­ნან­ტი, და­ვით თევ­ზა­ძე.

ერთ დროს სი­ტყვა­ძუნ­წო­ბით გა­მორ­ჩე­უ­ლი მი­ნის­ტრი საკ­მა­ოდ სა­ინ­ტე­რე­სო რეს­პონ­დენ­ტი აღ­მოჩ­ნდა. თუმ­ცა, ჩემ­თვის სი­ურპრი­ზი მხო­ლოდ ეს არ ყო­ფი­ლა - ერ­თსა­ა­თი­ა­ნი სა­უბ­რის შემ­დეგ სულ სხვა და­ვით თევ­ზა­ძე და­ვი­ნა­ხე...

- ბა­ტო­ნო და­ვით, ფი­ლო­სო­ფო­სი კაცი სამ­ხედ­რო საქ­მით რო­გორ და­ინ­ტე­რეს­დით?

- რა­ტომ არ უნდა და­ვინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი­ყა­ვი?

- სად ფი­ლო­სო­ფია და სად - სამ­ხედ­რო საქ­მე?

- გა­აჩ­ნია, სამ­ხედ­რო საქ­მეს რო­გორ შე­ხე­დავ.

- თქვენ რო­გორ შე­ხე­დეთ?

- თა­ვი­დან, რო­გორც პრაქ­ტი­კას, შემ­დეგ კი - რო­გორც ცხოვ­რე­ბის ყა­ლიბს.

- ამ სის­ტე­მა­ში რო­გორ მოხ­ვდით?

- აფხა­ზე­თის ომი­დან.

- მა­ნამ­დე სამ­ხედ­რო გა­მოც­დი­ლე­ბა არ გქონ­დათ მი­ღე­ბუ­ლი?

- არა, უბ­რა­ლოდ უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში სამ­თვი­ა­ნი კურ­სი მქონ­და გავ­ლი­ლი.

- აფხა­ზეთ­ში წას­ვლა რო­გორ გა­და­წყვი­ტეთ?

- ვი­ფიქ­რე, რომ ვალ­დე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვი, წავ­სუ­ლი­ყა­ვი და - წა­ვე­დი.

- ზოგ­ჯერ ომში მყო­ფი ადა­მი­ა­ნე­ბი სა­კუ­თარ თავ­ში მა­ნამ­დე უც­ნობ თვი­სე­ბებს აღ­მო­ა­ჩე­ნენ ხოლ­მე...

- სხვებ­შიც...

- თქვენ რა თვი­სე­ბა აღ­მო­ა­ჩი­ნეთ სა­კუ­თარ თავ­ში?

- აღ­მოჩ­ნდა, რომ მე ჯა­რის­კა­ცი ვარ.

- აფხა­ზე­თის ომში ბო­ლომ­დე იბ­რძო­ლეთ?

- კი, ბო­ლომ­დე ვიბ­რძო­ლე.

- ბა­ტო­ნო და­ვით, თქვენ­ზე მი­თხრეს, რაც თა­ნამ­დე­ბო­ბი­დან წა­ვი­და, ლა­პა­რა­კი და­ი­წყოო...

- სა­ნამ თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე დამ­ნიშ­ნავ­დნენ, მა­ნამ­დეც ვლა­პა­რა­კობ­დი.

- თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე ყოფ­ნის დროს ხელს რა გიშ­ლი­დათ?

- რო­დე­საც თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრი ხარ, სხვა ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა გაქვს ქვე­ყა­ნა­სა და სა­კუ­თარ სინ­დის­თან.

- ახლა რა გიშ­ლით ხელს?

- ახლა არა­ფე­რი.

- მა­შინ ცოტა ვრცე­ლი პა­სუ­ხე­ბი გა­მე­ცით.

- (იღი­მის) ვეც­დე­ბი.

- ომში მარ­ცხის შემ­დეგ "თავ­დაც­ვა­ში" დარ­ჩე­ნი­სა და მუ­შა­ო­ბის სურ­ვი­ლი რა­ტომ გა­გიჩ­ნდათ?

- ასე­თი სურ­ვი­ლი არ გამ­ჩე­ნია, ფი­ლო­სო­ფი­ის ინ­სტი­ტუ­ტში დაბ­რუ­ნე­ბას ვა­პი­რებ­დი, მაგ­რამ ყარ­ყა­რაშ­ვილ­მა მთხო­ვა, დავ­რჩე­ნი­ლი­ყა­ვი...

- ფი­ლო­სო­ფო­სის თვა­ლით და­ნა­ხუ­ლი ქარ­თვე­ლი მებ­რძო­ლი რო­გო­რია?

- თუ მე­ომ­რებს გუ­ლის­ხმობთ, ცუ­დე­ბი არ ვართ. ომში და­მარ­ცხე­ბა ზოგ­ჯერ იღ­ბლის ბრა­ლია, მეტ­წი­ლად კი - არას­წო­რი სტრა­ტე­გი­ის... ამა­ში რი­გით ჯა­რის­კაცს ყვე­ლა­ზე ნაკ­ლე­ბად მი­უ­ძღვის ბრა­ლი...

- ძა­ლი­ან რთულ პი­რო­ბებ­ში მო­გი­წი­ათ თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრო­ბამ...

- კი, იოლი ნამ­დვი­ლად არ იყო.

- რო­გო­რი იყო თქვე­ნი რე­აქ­ცია, რო­დე­საც "შლო­პან­ცე­ბი­ა­ნი" ჯა­რის­კა­ცე­ბის მე­თა­უ­რი გი­წო­დეს?

- კარ­გი, არ გვინ­და სი­ტყვე­ბის ასე­თი უტ­რი­რე­ბა. მა­შინ მარ­თლა ძა­ლი­ან რთუ­ლი პე­რი­ო­დი იყო... ყვე­ლაფ­რის მი­უ­ხე­და­ვად, გა­ცი­ლე­ბით ად­ვი­ლი იყო არ­მი­ა­ში მუ­შა­ო­ბა. თით­ქმის ყვე­ლა­ნი თა­ნა­მებ­რძო­ლე­ბი ვი­ყა­ვით და ერ­თმა­ნე­თის კარ­გად გვეს­მო­და. ბი­ჭე­ბი მა­შინ უფრო მო­ტი­ვი­რე­ბუ­ლე­ბი ჩან­დნენ, მათ­თვის დიდი მნიშ­ვნე­ლო­ბა არ ჰქონ­და, რა ეც­ვათ ან ხელ­ში რა ია­რა­ღი ეჭი­რათ. ვე­რა­ვინ დაგ­ვწა­მებს, რომ რო­მე­ლი­მე საქ­მე გა­ვა­ფუ­ჭეთ, ყვე­ლა­ფერს კარ­გად გა­ვარ­თვით თავი, კო­დო­რის მოვ­ლე­ნე­ბი­დან და­წყე­ბუ­ლი, სა­ზღვაო აკ­ვა­ტო­რი­ის კონ­ტრო­ლი­თა და პან­კი­სის მოვ­ლე­ნე­ბით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი...

- ის ფაქ­ტი რით იყო გან­პი­რო­ბე­ბუ­ლი, რომ წვე­ვამ­დე­ლე­ბი ფულს იხ­დიდ­ნენ, გამ­წვევ-გა­მა­ნა­წი­ლე­ბელ კო­მი­სი­ას სა­ვალ­დე­ბუ­ლო სამ­სა­ხუ­რის­თვის გა­მო­უ­სა­დეგ­რად რომ ჩა­ეთ­ვა­ლა?

- იცით, რა? მე პა­ტივს არ ვცემ ადა­მი­ანს, რო­მელ­მაც ჯარს ცუდი პი­რო­ბე­ბის გამო აა­რი­და თავი. იმა­ზე ცუდი პი­რო­ბე­ბი რო­გორ იყო, ვიდ­რე ჩვენ აფხა­ზე­თის ომში გვქონ­და? რამ­დე­ნი­მე კვი­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში საჭ­მე­ლიც კი არ გვქო­ნია, მაგ­რამ მა­ინც ვიბ­რძო­დით, პო­ზი­ცი­ე­ბის გაძ­ლი­ე­რე­ბა­ზე ვფიქ­რობ­დით, სახ­ლებ­ში გაქ­ცე­ვა­ზე არც კი გვი­ფიქ­რია. თუ შენს ქვე­ყა­ნა­ზე გული შეგ­ტკი­ვა, თუ კარ­გად გაქვს გაც­ნო­ბი­ე­რე­ბუ­ლი, რის­თვის გაჩ­ნდი ამ ქვე­ყა­ნა­ზე, რა არის შენი მო­ვა­ლე­ო­ბა და ფუნ­ქცია, მა­შინ იმა­ზე ფიქ­რს არ და­ი­წყებ, რას ჩა­გაც­მე­ვენ ან გაჭ­მე­ვენ ჯარ­ში ყოფ­ნის დროს. მარ­თლა ცუდი პი­რო­ბე­ბი იყო, ამი­ტო­მაც არ მქონ­და კარ­გი ურ­თი­ერ­თო­ბა სა­ხელ­მწი­ფო უწყე­ბებ­თან, გან­სა­კუთ­რე­ბით - ფი­ნანსთა სა­მი­ნის­ტროს­თან. რო­დე­საც ქვეყ­ნის ბი­უ­ჯეტს ად­გენ­დნენ, ძაღ­ლე­ბის გა­მო­საკ­ვე­ბად უფრო მეტ თან­ხას იმე­ტებ­დნენ, ვიდ­რე - ჯა­რის­კა­ცის­თვის. რა მექ­ნა? რო­გორ და­მე­პუ­რე­ბი­ნა ან სა­ი­დან მო­მე­ტა­ნა ჯა­რის­კა­ცის­თვის ჩა­საც­მე­ლი და კარ­გი ია­რა­ღი? დღეს ხომ გვყავს კარ­გად ჩაც­მულ-აღ­ჭურ­ვი­ლი არ­მია, რით არი­ან ისი­ნი იმა­ზე უკე­თე­სე­ბი, ვინც ჩემი თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრო­ბის დროს მსა­ხუ­რობ­და? მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ახლა გა­ცი­ლე­ბით კარ­გად ჩაც­მულ-და­პუ­რე­ბუ­ლი არ­მი­აა, სამ­ხედ­რო­ებს ძვე­ლე­ბუ­რი მო­ტი­ვა­ცია აღარ აქვთ და ამას ბევ­რი ამ­ბობს. რო­დე­საც შენს სამ­შობ­ლო­ში ომია, შენ კი ამ დროს დუ­ბა­ი­ში სა­ვაჭ­რო ურ­თი­ერ­თო­ბებს მარ­თავ, ამას რა ჰქვია? აფხა­ზეთ­ში ომი რომ და­ი­წყო, 43 წლის ვი­ყა­ვი. არც დავ­ფიქ­რე­ბულ­ვარ, ისე წა­ვე­დი...

- 2008 წლის აგ­ვის­ტოს ომში არ გინ­დო­დათ მო­ხა­ლი­სედ წას­ვლა?

- ყვე­ლა­ფერს თა­ვი­სი წესი აქვს. რო­დე­საც აფხა­ზეთ­სა და ცხინ­ვალ­ში (იგუ­ლის­ხმე­ბა 90-იანი წლე­ბი) სა­ო­მა­რი მოქ­მე­დე­ბე­ბი და­ი­წყო, მა­შინ ჯარი, რო­გორც სტრუქ­ტუ­რა, ჯერ კი­დევ არ იყო ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლი, ამი­ტომ ვი­საც სამ­შობ­ლო­ზე გული შეგვტკი­ო­და და ია­რა­ღის ხელ­ში აღე­ბა შეგ­ვეძ­ლო, ყვე­ლა ომში წა­ვე­დით. 2008 წლის­თვის სხვა სი­ტუ­ა­ცია იყო. ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ამ­ბობ­და, რომ მთელ ამი­ერ­კავ­კა­სი­ა­ში სა­უ­კე­თე­სო ჯარი გვყავ­და. თა­ნა­მედ­რო­ვე, კარ­გად ორ­გა­ნი­ზე­ბუ­ლი არ­მია მო­ხა­ლი­სე­ო­ბას ვერ იტანს. თუ ვჭირ­დე­ბო­დით, არ­სე­ბობ­და მო­ბი­ლი­ზა­ცი­ის სის­ტე­მა. ჰოდა, გა­მო­ვე­ძა­ხეთ...

- ელო­დით, რომ და­გი­ძა­ხებ­დნენ?

- რომ არ მო­გა­ტყუ­ოთ, ვე­ლო­დი. სახ­ლი­დან კი არ გავ­სულ­ვარ, ტე­ლე­ფო­ნი არ გა­მი­თი­შავს. ჩემ გარ­და, ძა­ლი­ან ბევ­რი პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი სამ­ხედ­რო ელო­და გა­მო­ძა­ხე­ბას. ჩემ­მა ორმა შვილ­მა - და­ვით­მა და ქე­თიმ, რომ­ლე­ბიც ოფიც­რე­ბი არი­ან, მკი­თხეს, - რო­გორ მო­ვიქ­ცე­თო? ვუ­თხა­რი, - შინ დას­ხე­დით და გა­მო­ძა­ხე­ბას და­ე­ლო­დეთ-მეთ­ქი. ერთი ჯერ ელო­და, მერე მე­ზო­ბელ­თან ერ­თად სა­მო­ბი­ლი­ზა­ციო გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში მი­ვი­და. ნა­ხეს მისი პი­რა­დი საქ­მე და უთხრეს, - სახ­ლში წადი, თუ დაგ­ვჭირ­დე­ბი, და­გი­ძა­ხებ­თო. მე­ზო­ბე­ლი წა­იყ­ვა­ნეს. მე­ო­რე შვი­ლი სა­ერ­თოდ არ­სად მი­სუ­ლა, პირ­და­პირ წა­ვი­და საბ­რძო­ლო მოქ­მე­დე­ბე­ბის ზო­ნა­ში. ჩემი აზ­რით, პირ­ვე­ლი სწო­რად მო­იქ­ცა, მე­ო­რე - არა.

- რო­გორ ფიქ­რობთ, რა­ტომ არ გა­მო­ი­ყე­ნეს 2008 წლის ომში პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი სამ­ხედ­რო­ე­ბის ცოდ­ნა და გა­მოც­დი­ლე­ბა?

- პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი არას­დროს ჩა­ი­დენს სი­სუ­ლე­ლეს. 2008 წლის სა­ო­მა­რი კამ­პა­ნია მთლი­ა­ნად ავან­ტი­უ­რა იყო... საქ­მე მთლი­ა­ნად უცო­დი­ნარ ადა­მი­ა­ნებ­ზე იყო მი­ბა­რე­ბუ­ლი. ისი­ნი კი შეც­დო­მებს შეც­დო­მებ­ზე უშ­ვებ­დნენ. პირ­ვე­ლი­ვე პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი, რო­მე­ლიც იმ წრე­ში მოხ­ვდა, მა­შინ­ვე კონ­ფლიქ­ტში აღ­მოჩ­ნდა გარ­შე­მო მყო­ფებ­თან. რო­გორც ჩანს, ეს იმა­თაც ჰქონ­დათ გა­აზ­რე­ბუ­ლი და პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლებ­საც.

- დღე­ვან­დელ ქარ­თულ არ­მი­ა­ზე რას იტყვით?

- ჯერ ვე­რა­ფერს. ვნა­ხოთ, მო­მა­ვალ­ში რა იქ­ნე­ბა.

- "თავ­დაც­ვის" ახალ ინი­ცი­ა­ტი­ვა­ზე სამ­ხედ­რო სა­ვალ­დე­ბუ­ლო სამ­სა­ხუ­რის გა­უქ­მე­ბა­სა და მთლი­ა­ნად პრო­ფე­სი­ულ არ­მი­ა­ზე გა­დას­ვლას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, თქვე­ნი პო­ზი­ცია რო­გო­რია?

- ეს ამ­ბა­ვი ერში მებ­რძოლ სულს და­აკ­ნი­ნებს. იდე­ა­ში, და­ქი­რა­ვე­ბუ­ლი ჯა­რის პატ­რონს სულ არ აინ­ტე­რე­სებს, რა ეროვ­ნე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი იმ­სა­ხუ­რებს მას­თან. ის სა­უ­კე­თე­სოს ეძებს, სა­უ­კე­თე­სო კი შე­საძ­ლოა, სხვა ქვეყ­ნი­დან მო­ვი­დეს. ასეთ დროს პატ­რი­ო­ტიზ­მის გან­ცდა ქრე­ბა, ერი ზარ­მაც­დე­ბა... სხვა ქვეყ­ნი­დან მო­სუ­ლი მებ­რძო­ლი კი კაც­მა არ იცის, რო­დის გახ­დე­ბა აღ­მა­შე­ნებ­ლის მე­ო­მა­რი­ვით თავ­გან­წი­რუ­ლი ქარ­თვე­ლი. ყივ­ჩა­ღებს მთე­ლი სა­უ­კუ­ნე და მეტი დას­ჭირ­დათ, რომ გა­ქარ­თვე­ლე­ბუ­ლიყ­ვნენ. ძა­ლი­ან ბუნ­დო­ვა­ნი წარ­მოდ­გე­ნა გვაქვს იმ მებ­რძო­ლებ­ზე, რომ­ლებ­საც ქარ­თვე­ლო­ბა "შე­ით­ვი­სებ­და".

- პრო­ფე­სი­ულ არ­მი­ა­ზე გა­დას­ვლის მი­ზე­ზი ის გახ­ლავთ, რომ სამ­ხედ­რო სამ­სა­ხუ­რის­თვის ვარ­გი­სი ახალ­გაზ­რდე­ბის რი­ცხვი შემ­ცირ­და თუ უბ­რა­ლოდ, ეს უფრო იაფი ჯდე­ბა?

- ძნე­ლი სათ­ქმე­ლია. თუმ­ცა, ერთი კა­ცის 4 წელი შე­ნახ­ვა უფრო იაფი უნდა იყოს, ვიდ­რე ყო­ველ წელს ახა­ლი წვე­ვამ­დე­ლის მი­ღე­ბა და გაწ­ვრთნა. ჩემი აზ­რით, ოფი­ცერ­თა შე­მად­გენ­ლო­ბა მთლი­ა­ნად სა­კად­რო უნდა იყოს. ოფი­ცერს სა­ხელ­მწი­ფო 4-წლი­ან კონ­ტრაქტს კი არ უნდა უფორ­მებ­დეს, არა­მედ 20-წლი­ა­ნი სამ­სა­ხუ­რის გა­რან­ტი­ას უნდა აძ­ლევ­დეს და ყო­ველ­წლი­უ­რად წვე­ვამ­დე­ლე­ბის ახალ ნა­კადს აძ­ლევ­დეს აღ­საზ­რდე­ლად. ანუ, ოფიც­რის­თვის არ­მია უნდა იყოს მუდ­მი­ვი სამ­სა­ხუ­რი, რი­გით ჯა­რის­კაცს კი უფ­ლე­ბა უნდა ჰქონ­დეს, რომ სამ­ხედ­რო გა­მოც­დი­ლე­ბა პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლის­გან მი­ი­ღოს.

- რო­გორ ფიქ­რობთ, უნდა შემ­ცირ­დეს თუ არა, ავ­ღა­ნეთ­ში ქარ­თუ­ლი კონ­ტინ­გენ­ტი?

- რა თქმა უნდა. მე­ტიც, დღე­ვან­დელ ვი­თა­რე­ბა­ში, გა­მოყ­ვა­ნა­ზე­ცაა ლა­პა­რა­კი.

- ბა­ტო­ნო და­ვით, აღ­მო­სავ­ლუ­რი ორ­თაბ­რძო­ლით მას მერე და­ინ­ტე­რეს­დით, რაც თავ­დაც­ვა­ში და­ი­წყეთ მუ­შა­ო­ბა?

- არა, რა თავ­დაც­ვა... ეჰ, მას შემ­დეგ ბევ­რი დრო გა­ვი­და... აღ­მო­სავ­ლუ­რი ორ­თაბ­რძო­ლით 1978 წლი­დან ვარ და­კა­ვე­ბუ­ლი. კა­რა­ტე აკ­რძა­ლუ­ლი იყო. რამ­დე­ნი­მე ენ­თუ­ზი­ას­ტი გა­ვი­ცა­ნი და მათ­თან ერ­თად, "ია­ტაკ­ქვეშ" და­ვი­წყე ვარ­ჯი­ში. 1989 წელს, საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის მას­შტა­ბით პირ­ვე­ლი და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი ფე­დე­რა­ცია ჩა­მო­ვა­ყა­ლი­ბეთ. საბ­ჭო­თა კავ­ში­რი ჯერ კი­დევ არ იყო დაშ­ლი­ლი, რო­დე­საც ჩვე­ნი გუნ­დი სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ხე­ლით წარ­დგა მსოფ­ლი­ოს ჩემ­პი­ო­ნატ­ზე.

- რო­გორც ვიცი, შავ ქა­მარ­საც ფლობთ...

- კი, მაგ­რამ ეს მთლად ჩემი დამ­სა­ხუ­რე­ბა არ არის, კახა ბა­სი­ლა­ი­ას მე­ცა­დი­ნე­ო­ბით რა­ღა­ცე­ბი "წა­მა­ტე­ბუ­ლი" მაქვს.

- აღ­მო­სავ­ლუ­რი ორ­თაბ­რძო­ლა ომში თუ გა­მო­გად­გათ?

- რო­გორც ჩანს, გა­მო­მად­გა. კა­რა­ტე სუ­ლი­ე­რი წვრთნა უფ­როა. ნე­ბის­ყო­ფა და ამ­ტა­ნო­ბა გა­მო­მი­მუ­შავ­და. ისე, რომ იცო­დეთ, ადა­მი­ანს ყვე­ლა­ზე დიდი მტე­რი სა­კუ­თარ გულ­ში ჰყავს. ის თუ არ და­ა­მარ­ცხა, არა­ფე­რი გა­მო­ვა.

- თქვენ და­ა­მარ­ცხეთ?

- ჯერ კი­დევ ვებ­რძვი.

- არ ნა­ნობთ, სა­კუ­თარ პრო­ფე­სი­ას სამ­ხედ­რო სამ­სა­ხუ­რი რომ არ­ჩი­ეთ?

- არ ვიცი, შე­იძ­ლე­ბა შევ­ცდი, მაგ­რამ სხვაგ­ვა­რად მოქ­ცე­ვა არ შე­მეძ­ლო. რო­დე­საც ქვე­ყა­ნა­ში პირ­ვე­ლი კონ­ფლიქ­ტი და­ი­წყო, და­ნი­ა­ში, აალ­ბორ­გის უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში ვი­ყა­ვი, სა­ერ­თა­შო­რი­სო კონ­ფე­რენ­ცი­ა­ზე... ვე­რაფ­რით გავ­ჩერ­დი. აქ რომ ჩა­მო­ვე­დი, პირ­ვე­ლი შე­თან­ხმე­ბა ცე­ცხლის შე­წყვე­ტის შე­სა­ხებ, უკვე და­დე­ბუ­ლი იყო. ვი­ფიქ­რე კი­დეც, - რა­ტომ ჩა­მო­ვე­დი, ომი დამ­თავ­რდა-მეთ­ქი. თურ­მე ჯერ სად ხარ? ომი მერე და­ი­წყო, თუ და­ი­წყო... პირ­ვე­ლად საბ­რძო­ლო მოქ­მე­დე­ბებ­ში გაგ­რის შემ­დეგ მოვ­ხვდი. ეჰ, რა ვიცი, ფიქ­რობ­დნენ, რომ ცუდი ფი­ლო­სო­ფო­სი არ გა­მო­ვი­დო­დი...

- ამ­ბობ­დნენ, ია­რა­ღის ბიზ­ნე­სი გქონ­დათ...

- სხვა რა­მე­ებ­საც ლა­პა­რა­კობ­დნენ, ხალ­ხს პირს ვერ აუკ­რავ...

- ე.ი. ჭორი იყო?

- რო­გორც ჩანს.

- უსა­ფუძ­ვლო ჭო­რე­ბი გულს არ გტ­კენ­დათ?

- არა.

- რამ შე­იძ­ლე­ბა, გული გატ­კი­ნოთ?

- ახლა არა­ფერ­მა. გული უკვე მატ­კი­ნა შვი­ლის სიკ­ვდილ­მა. ამას­თან შე­და­რე­ბით, სხვა ყვე­ლა­ფე­რი უმ­ნიშ­ვნე­ლოა.

- შვი­ლი რო­დის ან რო­გორ და­გე­ღუ­პათ?

- 1993 წელ­ში, ტყვი­ით.

- იბ­რძო­და?

- არა, ის მხო­ლოდ სამი წლის იყო.

- სამი წლის ბავ­შვს ტყვია რო­გორ მოხ­ვდა?

- ასე­თი რა­მე­ე­ბიც ხდე­ბა, რო­დე­საც ხში­რად ის­ვრი­ან და სახ­ლშიც ია­რა­ღი გაქვს. ბრმა ტყვია მოხ­ვდა. სა­მო­ქა­ლა­ქო ომი ახა­ლი დამ­თავ­რე­ბუ­ლი იყო.

- რამ­დე­ნი შვი­ლი გყავთ?

- ექ­ვსი, სამი ბიჭი და სამი გოგო. უფ­რო­სი ვაჟი, და­ვი­თი 35 წლის გახ­ლავთ, ნიკა - 18-ის, ალექ­სან­დრე - 15-ის. გო­გო­ნე­ბი ნა­თია - 41-ის, ქეთი - 36-ის და ოლი­კო - 27-ის.

- მათ რო­გო­რი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა აქვთ სამ­ხედ­რო სამ­სა­ხუ­რის მი­მართ?

- რო­გორ გი­თხრათ, აფხა­ზე­თის ომის დროს ჩემი უფ­რო­სი ბიჭი კა­დე­ტე­ბის სას­წავ­ლე­ბელ­ში იყო, ყვე­ლა­ფე­რი მი­ა­ტო­ვა და ფრონტზე ჩა­მო­ვი­და.

- კი, მაგ­რამ რამ­დე­ნი წლის იყო?

- 14 წლის.

- ომში დარ­ჩე­ნის უფ­ლე­ბა მი­ე­ცით?

- აბა, რა მექ­ნა? ჩემი შვი­ლის მსგავ­სად ბევ­რი მო­იქ­ცა. მათ­გან ერთი ჯგუ­ფი ჩა­მო­ვა­ყა­ლი­ბეთ და "გავ­რო­შე­ბი" და­ვარ­ქვით.

- იმის გამო, რომ თქვე­ნი 14 წლის ვაჟი ფრონტზე იყო, ში­შის გრძნო­ბა გქონ­დათ თუ სი­ა­მა­ყის?

- შიში ერთხელ ვიგ­რძე­ნი. მა­შინ, რო­დე­საც ზურ­გში დე­სან­ტი გად­მოგ­ვის­ხეს, მე კი ფრონტზე ორი შვი­ლი მყავ­და.

- მე­ო­რე რამ­დე­ნი წლის იყო?

- მე­ო­რე, გო­გო­ნა იყო - ნა­თია. მა­შინ სტუ­დენ­ტი იყო. სა­ნამ ომში წა­მო­ვი­დო­და, ფსი­ქო­ლო­გი­ურ­ზე სწავ­ლობ­და.

- გო­გო­ნამ ომში წას­ვლა რო­გორ გა­ბე­და?

- დი­ლით შინ უთ­ქვამს, სა­ღა­მომ­დე არ მო­ვა­ლო და სა­ღა­მოს ფრონტზე გა­მო­მე­ცხა­და.

- რო­გო­რი მებ­რძო­ლია თქვე­ნი ქა­ლიშ­ვი­ლი?

- ური­გო არ იყო. თუმ­ცა, მე­ო­რე ქა­ლიშ­ვი­ლი - ქეთი, გა­ცი­ლე­ბით სე­რი­ო­ზუ­ლი მებ­რძო­ლია.

- ახლა სად არის?

- სახ­ლში.

- რა­ტომ?

- იმი­ტომ, რომ უმუ­შე­ვა­რია. ისე, მარ­თლა კარ­გი პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლია. სპეც­მომ­ზა­დე­ბის ისე­თი ძლი­ე­რი კურ­სე­ბი გა­ი­ა­რა, რომ მეც კი გა­ო­ცე­ბუ­ლი დავ­რჩი, თურ­ქებ­მა მო­ამ­ზა­დეს... მერე ერაყ­ში წა­ვი­და. იქი­დან დაბ­რუ­ნე­ბულს უთხრეს, რომ არ­მი­ა­ში აღარ მსა­ხუ­რობ­და.

- თქვე­ნი ვა­ჟიშ­ვი­ლიც უმუ­შე­ვა­რია?

- კი.

- უმ­ცრო­სი ბი­ჭე­ბი და ქა­ლიშ­ვი­ლი რას საქ­მი­ა­ნო­ბენ?

- ბი­ჭე­ბი ჯერ სკო­ლა­ში და­დი­ან, ოლი­კო კი ექი­მია.

- ამ­ბო­ბენ, ომმა აზარ­ტში შეს­ვლა იცი­სო. თქვენ და თქვე­ნი მებ­რძო­ლი შვი­ლე­ბი, სამ­ხედ­რო საქ­მის გა­რე­შე რო­გორ ძლებთ?

- რა გი­თხრათ... მე ის ძვე­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი მე­ნატ­რე­ბა, სუფ­თა და გულ­წრფე­ლი. ახლა დროც შე­იც­ვა­ლა და ბევ­რი ჩვენ­გა­ნიც. ჩვენ მშვი­დო­ბის­თვის მო­უმ­ზა­დებ­ლე­ბი აღ­მოვ­ჩნდით...

- ბა­ტო­ნო და­ვით, სულ სხვა თვა­ლით და­გი­ნა­ხეთ...

- ჰო, ადა­მი­ა­ნე­ბი შო­რი­დან ხში­რად სხვა­ნა­ი­რე­ბი ჩა­ნან...

ხა­თუ­ნა ბახ­ტუ­რი­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)