მას შემ­დეგ, რაც ცნო­ბი­ლი გახ­და, რომ შარ­დენ­ზე შეკ­რე­ბი­ლი ნა­ცი­ო­ნა­ლე­ბის (ვანო მე­რა­ბიშ­ვი­ლის ცოლი თაკო სა­ლა­ყა­ია, დათა ახა­ლა­ია, ვა­სილ სა­ნო­ძე, გუ­რამ დო­ნა­ძე, ოლეგ მელ­ნი­კო­ვი) წა­ფი­თი­ლე­ბით, სან­დრო გირ­გვლი­ა­ნი ოქ­რო­ყა­ნის სა­საფ­ლა­ო­ზე აიყ­ვა­ნეს და წა­მე­ბით მოკ­ლეს, სან­დროს დე­დამ, ქალ­ბა­ტონ­მა ირი­ნამ სი­მარ­თლის სა­პოვ­ნე­ლად, რო­გორც იტყვი­ან, რკი­ნის ქა­ლამ­ნე­ბი ჩა­იც­ვა...

შვი­ლი რომ მო­უკ­ლეს, ირი­ნა ენუ­ქი­ძე საღ­სა­ლა­მა­თი ქალ­ბა­ტო­ნი იყო. ყო­ველ შემ­თხვე­ვა­ში, გა­რეგ­ნუ­ლად არ ეტყო­ბო­და, რომ რა­მეს უჩი­ო­და... 2007 წლის ზა­ფხულ­ში, ანუ შვი­ლის სა­დის­ტუ­რი მკვლე­ლო­ბი­დან წე­ლი­წად­ნა­ხევ­რის შემ­დეგ, ქალ­ბა­ტო­ნი ირი­ნა რეს­პუბ­ლი­კუ­რი სა­ა­ვად­მყო­ფოს რე­ა­ნი­მა­ცი­ულ გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში გარ­და­იც­ვა­ლა.

გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ით, ირი­ნა ენუ­ქი­ძის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის მი­ზე­ზი პანკრი­ა­სი, ანუ კუ­ჭქვე­შა ჯირ­კვლის კიბო გახ­და, თუმ­ცა მა­შინ­ვე ით­ქვა, რომ სან­დრო გირ­გვლი­ა­ნის დედა მო­წამ­ლეს.

სხვა­თა შო­რის, ქალ­ბა­ტო­ნი ირი­ნას გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ, მის­მა მო­ძღვარ­მა დე­კა­ნოზ­მა გრი­გოლ­მა (გო­გი­ჩა­ძე) ერთ-ერთ ინ­ტერ­ვი­უ­ში გა­ნა­ცხა­და:

"ირი­ნა სულ მე­უბ­ნე­ბო­და, მა­მაო, მომ­კლა­ვენ, არ მა­ცო­ცხლე­ბე­ნო. როცა საპ­რო­ტეს­ტო აქ­ცი­ებს აწყობ­და, ვე­უბ­ნე­ბო­დი, რომ დამ­შვი­დე­ბუ­ლი­ყო, მაგ­რამ მპა­სუ­ხობ­და, რა მაქვს და­სა­წყნა­რე­ბე­ლი, ვიცი, მომ­კლა­ვენ და რაც მალე წა­ვალ ჩემს შვილ­თან, მით უფრო ბედ­ნი­ე­რი ვიქ­ნე­ბიო... მან მი­თხრა, რომ მო­წამ­ლეს, თუმ­ცა მისი ოფი­ცი­ა­ლუ­რი დი­აგ­ნო­ზი პანკრე­ა­სის სიმ­სივ­ნე იყო. სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში რა­ღაც პე­რი­ო­დი გა­თი­შუ­ლი იყო, მერე, გა­მო­კეთ­და. რამ­დენ­ჯერ­მე ვი­ყა­ვი მის სა­ნა­ხა­ვად და როცა უკა­ნას­კნე­ლად ვნა­ხე, მი­თხრა, მა­მაო, ამ ურ­ჯუ­ლო­ებ­მა მეც მომ­კლეს, ჩემი და სან­დროს სუ­ლე­ბის­თვის ილო­ცე... სა­ა­კაშ­ვი­ლის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის პი­რო­ბებ­ში ჩემს მკვლე­ლო­ბას არა­ვინ გა­მო­ი­ძი­ებს და როცა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა შე­იც­ვლე­ბა, ახალ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას სთხო­ვე, ჩემი მკვლე­ლო­ბის საქ­მეც გა­მო­ი­ძი­ოს. ესაა ჩემი უკა­ნას­კნე­ლი სურ­ვი­ლიო... აი, ეს და­მი­ტო­ვა ან­დერ­ძად".

ირი­ნა ენუ­ქი­ძის სიკ­ვდი­ლი­დან რამ­დე­ნი­მე თვის შემ­დეგ, 2007 წლის მი­წუ­რულს, მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვილ­თან და­ახ­ლო­ე­ბუ­ლი კა­ხე­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნი ნო­დარ სა­ქუ­აშ­ვი­ლი გარ­და­იც­ვა­ლა. სა­ქუ­აშ­ვი­ლიც, ირი­ნა ენუ­ქი­ძის მსგავ­სად, რო­გორც ამ­ბო­ბენ, ჯან­მრთე­ლი იყო, მაგ­რამ მო­უ­ლოდ­ნე­ლად ავად გახ­და, სამ­კურ­ნა­ლოდ, თურ­მე, სა­ზღვარ­გა­რე­თაც წა­ვი­და, მაგ­რამ არა­ფე­რი ეშ­ვე­ლა. უც­ნა­უ­რია, მაგ­რამ სა­ქუ­აშ­ვი­ლის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის მი­ზე­ზიც, რო­გორც ამ­ბო­ბენ, პანკრე­ა­სის, ანუ კუ­ჭქვე­შა ჯირ­კვლის კიბო გახ­და.

კი­დევ ერთი სა­ინ­ტე­რე­სო დე­ტა­ლი: პანკრე­ა­სის კი­ბო­თი, რო­გორც ამ­ბო­ბენ, ლა­ფან­ყუ­რის სპე­ცო­პე­რა­ცი­ის დროს მოკ­ლუ­ლი ერთ-ერთი ქის­ტის მა­მაც იტან­ჯე­ბა. არა­და, ისიც, ირი­ნა ენუ­ქი­ძი­სა და ნო­დარ სა­ქუ­აშ­ვი­ლის მსგავ­სად, მა­ნამ­დე, ვიდ­რე გა­აქ­ტი­ურ­დე­ბო­და, ჯან­მრთე­ლი ყო­ფი­ლა...

მაშ ასე, სკან­და­ლუ­რი ვერ­სი­ის­თვის საკ­მა­რის­ზე მეტი ეჭვი არ­სე­ბობს - ირი­ნა ენუ­ქი­ძეს, ნო­დარ სა­ქუ­აშ­ვილ­სა და ლა­ფან­ყუ­რის სპე­ცო­პე­რა­ცი­ის დროს მოკ­ლუ­ლი ერთ-ერთი ქის­ტის მა­მას პანკრე­ა­სის კიბო "აერ­თი­ა­ნებს". აქვე, აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ სა­მი­ვე ადა­მი­ა­ნი ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის­თვის ზო­მა­ზე მე­ტად იყო სა­ინ­ტე­რე­სო, ანუ ირი­ნა ენუ­ქი­ძემ სა­ა­კაშ­ვი­ლის რე­ჟი­მის კრი­მი­ნა­ლუ­რი ბუ­ნე­ბა, პრაქ­ტი­კუ­ლად, მთელ მსოფ­ლი­ოს გა­ა­გე­ბი­ნა. სტა­ლი­ნი ამ­ბობ­და, არ არის ადა­მი­ა­ნი, არ არის პრობ­ლე­მა. მარ­თა­ლია, გირ­გვლი­ა­ნის საქ­მემ სტრას­ბურ­გამ­დე მი­აღ­წია, მაგ­რამ ქალ­ბა­ტო­ნი ირი­ნას მო­ცი­ლე­ბით, სან­დროს მკვლე­ლო­ბას, შე­საძ­ლოა, აქ­ტუ­ა­ლო­ბა და­ე­კარ­გა - ირი­ნა ენუ­ქი­ძე, მკვლე­ლე­ბის დას­ჯის მო­თხოვ­ნით, პრო­ტეს­ტის ყვე­ლა ფორ­მას მი­მარ­თავ­და. სან­დროს მკვლე­ლო­ბას აქ­ტუ­ა­ლო­ბა არც ქალ­ბა­ტო­ნი ირი­ნას გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ და­უ­კარ­გავს, მაგ­რამ ის მუხ­ტი, რო­მე­ლიც დე­და­მი­სის სი­ცო­ცხლე­ში არ­სე­ბობ­და, ერ­თგვა­რად მი­ნავ­ლდა... შე­სა­ბა­მი­სად, სტა­ლი­ნურ­მა ლო­გი­კამ - არ არის ადა­მი­ა­ნი, არ არის პრობ­ლე­მა - გა­ა­მარ­თლა. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ვერ­სი­ას, რომ ირი­ნა ენუ­ქი­ძე მო­წამ­ლეს, არ­სე­ბო­ბის უფ­ლე­ბა, ცხა­დია აქვს...

რაც შე­ე­ხე­ბა ნო­დარ სა­ქუ­აშ­ვილს, რომ­ლის ახ­ლობ­ლე­ბიც, ასე­ვე, ეჭ­ვობ­დნენ, რომ ბიზ­ნე­სე­ნი მო­წამ­ლეს.

ვინ იყო ნო­დარ სა­ქუ­აშ­ვი­ლი? - ლე­გენ­დით, სა­ქუ­აშ­ვი­ლი თა­ვის დრო­ზე, სატ­ვირ­თო მან­ქა­ნის მძღო­ლი გახ­ლდათ. მე-20 სა­უ­კუ­ნის 90-იანი წლე­ბის პირ­ველ ნა­ხე­ვარ­ში, ესე იგი, მა­შინ, როცა პოსტსაბ­ჭო­თა ქვეყ­ნებ­ში "ბე­ზპ­რე­დე­ლი" მძვინ­ვა­რებ­და, სა­ქუ­აშ­ვი­ლი ჩეჩ­ნებ­მა და­ი­ქი­რა­ვეს და ტვირ­თი წა­ა­ღე­ბი­ნეს. ეს ტვირ­თი, თურ­მე, ტომ­რებ­ში ჩა­ლა­გე­ბუ­ლი ფული იყო, მაგ­რამ მძღოლს აზ­რა­დაც არ მოს­ვლია ტომ­რე­ბის გახ­სნა. ჰოდა, მად­ლი­ერ ჩეჩ­ნებს სა­ქუ­აშ­ვი­ლის­თვის რამ­დე­ნი­მე ტო­მა­რა უჩუ­ქე­ბი­ათ. ასე უშო­ვია სა­ქუ­აშ­ვილს მი­ლი­ო­ნე­ბი, თუმ­ცა აწ გარ­დაც­ვლი­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნის გამ­დიდ­რე­ბის შე­სა­ხებ მე­ო­რე ვერ­სი­აც არ­სე­ბობს, რო­მე­ლიც უფრო სარ­წმუ­ნოა - სა­ქუ­აშ­ვი­ლის მე­ო­რე ცოლი, რო­გორც ამ­ბო­ბენ, ვანო მე­რა­ბიშ­ვი­ლის მე­უღ­ლის, თაკო სა­ლა­ყა­ი­ას ნა­თე­სა­ვია.

ცნო­ბი­ლია, რომ ნაც­მოძ­რა­ო­ბის და­ტუ­სა­ღე­ბულ გენმდი­ვანს თა­ვის დრო­ზე არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცია ჰქონ­და, რო­მე­ლიც მი­წის მე­სა­კუთ­რე­ე­ბის უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვა­ზე მუ­შა­ობ­და. მო­ა­რუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ით, მე­რა­ბიშ­ვი­ლის არა­სამ­თავ­რო­ბო სო­ლი­დურ გრან­ტებს იღებ­და. ამას­თან, მო­სახ­ლე­ო­ბას, მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს მას­შტა­ბით, ფა­რა­ტი­ნა ქა­ღალ­დებს ური­გებ­და, რო­მელ­საც მი­წის სა­კუთ­რე­ბის და­მა­დას­ტუ­რე­ბელ მოწ­მო­ბას ეძახ­და. საქ­მე­ში ჩა­ხე­დულ­ნი ამ­ბო­ბენ, რომ ამ მა­ქი­ნა­ცი­ით სე­რი­ო­ზუ­ლი ფული კეთ­დე­ბო­და... ასე­ვე, მო­ა­რუ­ლი ხმით, მე­რა­ბიშ­ვი­ლის არა­სამ­თავ­რო­ბომ იმ­დე­ნი მო­ა­ხერ­ხა, რომ რამ­დე­ნი­მე სა­ხელ­მწი­ფო ინ­სტი­ტუ­ტის სა­კუთ­რე­ბა­ში არ­სე­ბუ­ლი მი­წის ნაკ­ვე­თე­ბი გა­და­ი­ფორ­მა. ერთ-ერთ სა­ხელ­მწი­ფო ინ­სტი­ტუტს მიწა სა­ქუ­აშ­ვი­ლის მშობ­ლი­ურ სო­ფელ სა­ნი­ო­რე­შიც ჰქო­ნია, რო­მე­ლიც ასე­ვე, მე­რა­ბიშ­ვი­ლის არა­სამ­თავ­რო­ბოს სა­კუთ­რე­ბა გახ­და... მოკ­ლედ, რო­გორც ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლი წყა­რო ამ­ბობს, ნა­ცი­ო­ნა­ლე­ბი სა­ქუ­აშ­ვილს ფუ­ლის გა­სა­თეთ­რებ­ლად იყე­ნებ­დნენ, მაგ­რამ კა­ხე­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნი ისე გა­თავ­ხედ­და, რომ ცა ქუ­დად არ მი­აჩ­ნდა და დე­და­მი­წა - ქა­ლამ­ნად. სა­ნი­ო­რელ საქ­მო­სანს ფრთე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბით მას შემ­დეგ გა­უშ­ლია, რაც სა­ა­კაშ­ვილ­მა მას­თან სტუმ­რად იუ­ლია ტი­მო­შენ­კო ჩა­იყ­ვა­ნა. ამით "გა­გუ­ლა­ვე­ბულ" სა­ქუ­აშ­ვილს ვი­ღაც "გა­ნა­ბი" და­უ­მე­გობ­რე­ბია, რომ­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც მთე­ლი კა­ხე­თის გა­კონ­ტრო­ლე­ბა და­უ­წყია და ეს მა­შინ, როცა მე­რა­ბიშ­ვი­ლი და, სა­ერ­თოდ, ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მთავ­რო­ბა თავს იწო­ნებ­და, ქურ­დუ­ლი სამ­ყა­რო და­ვა­მარ­ცხეო...

ერთი სი­ტყვით, კონ­ფი­დენ­ცი­ა­ლუ­რი წყა­როს ვერ­სი­ით, ნო­დარ სა­ქუ­აშ­ვი­ლი­სა და ვანო მე­რა­ბიშ­ვი­ლის გზე­ბი გა­ი­ყო. სწო­რედ ამ დროს სა­ქუ­აშ­ვილს შე­უ­ტყვია, რომ უკურ­ნე­ბე­ლი სენი სჭირ­და... სა­ქუ­აშ­ვი­ლის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ, მის­მა ყო­ფილ­მა მე­უღ­ლემ, ლია ელიზ­ბა­რაშ­ვილ­მა ერთ-ერთ ინ­ტერ­ვი­უ­ში გა­ნა­ცხა­და: "... ჩემი მე­უღ­ლე 2007 წლის 30 იან­ვარს გარ­და­იც­ვა­ლა. უცხო­ეთ­ში ხე­ლოვ­ნუ­რი სიმ­სივ­ნის დი­აგ­ნო­ზი და­უდ­გი­ნეს... სიმ­სივ­ნის ხე­ლოვ­ნუ­რად გა­მოწ­ვე­ვის ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბიც არ­სე­ბობს, თურ­მე".

ყო­ვე­ლი­ვე ზე­მოთ­ქმუ­ლის რე­ზი­უ­მე ასე­თია: ირი­ნა ენუ­ქი­ძე, რო­გორც მისი მო­ძღვა­რი გან­მარ­ტავს, სი­ცო­ცხლე­ში­ვე ამ­ბობ­და, რომ მო­წამ­ლეს. კა­ხე­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნის ყო­ფი­ლი მე­უღ­ლეც ამ­ბობს, რომ ნო­დარ სა­ქუ­აშ­ვილს უცხო­ეთ­ში ხე­ლოვ­ნუ­რი სიმ­სივ­ნის დი­აგ­ნო­ზი და­უს­ვეს. თით­ქმის და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ით, სიმ­სივ­ნე აქვს ლა­ფან­ყუ­რის სპე­ცო­პე­რა­ცი­ის დროს და­ღუ­პუ­ლი ერთ-ერთი ქის­ტის მა­მა­საც, ანუ გა­მო­დის, ნაც­მოძ­რა­ო­ბის ზე­ო­ბის დროს, ვი­ღაც არა­სა­სურ­ველ ადა­მი­ა­ნებს თა­ვი­დან იცი­ლებ­და.

ისე, გა­მო­რი­ცხუ­ლი არაა, სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბის აღ­დგე­ნის პი­რო­ბებ­ში, ირი­ნა ენუ­ქი­ძი­სა და ნო­დარ სა­ქუ­აშ­ვი­ლის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის გა­მო­ძი­ე­ბაც და­ი­წყოს, მით უმე­ტეს, ქალ­ბა­ტონ ირი­ნას, რო­გორც ზე­მოთ აღ­ვნიშ­ნეთ, სიკ­ვდი­ლის წინ მო­ძღვრის­თვის უთ­ქვამს, ქვეყ­ნის სა­თა­ვე­ში ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა რომ მოვა, ჩემი სიკ­ვდი­ლიც გა­მო­ი­ძი­ო­სო...

რამ­დე­ნი­მე კვი­რის წინ სა­ბურ­თა­ლოს სა­საფ­ლა­ო­ზე სან­დრო გირ­გვლი­ა­ნი­სა და ირი­ნა ენუ­ქი­ძის საფ­ლა­ვე­ბი გა­ძარ­ცვეს. სა­მარ­თალ­დამ­ცა­ვებ­მა ბო­როტ­მოქ­მე­დე­ბი მა­ლე­ვე და­ა­კა­ვეს. "შსს-ს ვაკე-სა­ბურ­თა­ლოს სამ­მარ­თვე­ლოს პო­ლი­ცი­ის მე-2 გან­ყო­ფი­ლე­ბის თა­ნამ­შრომ­ლებ­მა, ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი ოპე­რა­ტი­უ­ლი სა­გა­მო­ძი­ე­ბო მოქ­მე­დე­ბე­ბის შე­დე­გად, მიც­ვა­ლე­ბუ­ლი­სად­მი უპა­ტივ­ცე­მუ­ლო­ბის ბრალ­დე­ბით, 1977 წელს და­ბა­დე­ბუ­ლი ლალი დ. და 1985 წელს და­ბა­დე­ბუ­ლი ალექ­სან­დრე კ. და­ა­კა­ვეს. გა­მო­ძი­ე­ბით დად­გინ­და, რომ და­კა­ვე­ბუ­ლე­ბი თა­ნამ­ზრახ­ვე­ლებ­თან ერ­თად მოქ­მე­დებ­დნენ. ისი­ნი ჩა­დე­ნილ და­ნა­შა­ულს აღი­ა­რე­ბენ.

საფ­ლა­ვე­ბი თბი­ლის­ში სხვა დრო­საც გა­უ­ძარ­ცვავთ, მაგ­რამ უც­ნა­უ­რია, რომ ბო­როტ­მოქ­მე­დებ­მა იე­რი­ში მა­ინ­ცდა­მა­ინც ნა­ცი­ო­ნა­ლე­ბის­გან ნა­წა­მე­ბი დედა-შვი­ლის ძვალ­შე­სა­ლაგ­ზე მი­ი­ტა­ნეს, მით უმე­ტეს, რომ გირ­გვლი­ან-ენუ­ქი­ძის საფ­ლავ­ზე მი­ლი­ონ­ჯრ "მდიდ­რუ­ლი" სა­მარ­ხე­ბიც არ­სე­ბობს. ყო­ვე­ლი­ვე აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ვი­ზენ­ტა­ლის ქარ­თუ­ლი ფონ­დის ხელ­მძღვა­ნე­ლი მი­რი­ან ყა­რა­უ­ლაშ­ვი­ლი გა­მო­დის ინი­ცი­ა­ტი­ვით, რომ სან­დრო­სა და ირი­ნა ენუ­ქი­ძის საფ­ლა­ვის რა­დი­ა­ცი­უ­ლი ექ­სპერ­ტი­ზა ჩა­ტარ­დეს.

ნიკა ჯან­ხო­თე­ლი

გა­ზე­თი "ვერ­სია"