ის პირ­ვე­ლი ამე­რი­კე­ლია, რო­მელ­თა­ნაც ინ­ტერ­ვიუ ქარ­თულ ენა­ზე ჩავ­წე­რე. როცა პირ­ვე­ლად რა­ი­ანს შევ­ხვდი, მის­მა ქარ­თუ­ლად უაქ­ცენ­ტოდ სა­უ­ბარ­მა ჩემ­ზე დიდი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა მო­ახ­დი­ნა. მით უმე­ტეს, რომ ახალ­გაზ­რდა ამე­რი­კელს საკ­მა­ოდ სა­ინ­ტე­რე­სო ცხოვ­რე­ბა აქვს და გა­დავ­წყვი­ტე, რა­ი­ა­ნი თქვენ­თვი­საც გა­მეც­ნო.

- სა­ქარ­თვე­ლო­ში "მარ­თლმა­დი­დე­ბელ სტუ­დენ­ტთა" კავ­ში­რის წყა­ლო­ბით მოვ­ხვდი. ჩემ­მა მო­ძღვარ­მა მი­თხრა, რომ ერთ ქარ­თველ მღვდელს იც­ნობ­და, რო­მელ­საც ყო­ველ ზა­ფხულს ამე­რი­კე­ლი სტუ­დენ­ტე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩაჰ­ყავ­და და შე­მომ­თა­ვა­ზა, - ხომ არ გინ­და, შენც წახ­ვი­დეო?.. მღვდე­ლი რომ გა­ვი­ცა­ნი, სა­ქარ­თვე­ლოს ფო­ტო­ე­ბი გვაჩ­ვე­ნა და უკვე ვი­ცო­დი, რომ ამ ქვე­ყა­ნა­ში აუ­ცი­ლებ­ლად წა­მო­ვი­დო­დი. აქ ჩა­მოს­ვლის შემ­დეგ ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში ყვე­ლა­ფე­რი შე­იც­ვა­ლა. მა­ნამ­დე ჩი­კა­გოს უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში ვსწავ­ლობ­დი, სა­მე­დი­ცი­ნო გა­ნათ­ლე­ბას ვი­ღებ­დი. სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩა­მოს­ვლი­სას კი ღუ­დუ­შა­უ­რის კლი­ნი­კა­ში თან სტა­ჟი­ო­რად ვმუ­შა­ობ­დი, თან ქარ­თულ ენას ვსწავ­ლობ­დი. თბი­ლის­ში ხუთი კვი­რა ვი­ცხოვ­რე და მერე ჯა­ვა­ხეთ­ში გა­ვემ­გზავ­რე, სა­დაც თავკვე­თუ­ლას გა­მოქ­ვა­ბუ­ლის ტე­რა­სებს ვა­შე­ნებ­დით. იქ ინ­გლი­სუ­რად მო­სა­უბ­რე არა­ვინ იყო, ამი­ტომ ხუთ კვი­რა­ში ნას­წავ­ლი ქარ­თუ­ლი გა­მო­მად­გა. შე­მიყ­ვარ­და ხალ­ხი, ქვე­ყა­ნა, ენა... ამი­ტო­მაც ამე­რი­კა­ში წა­ვე­დი და უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში გან­ვა­ცხა­დე, რომ ქარ­თუ­ლის სწავ­ლა მინ­დო­და, სა­ქარ­თვე­ლო­ში ვა­პი­რებ­დი ცხოვ­რე­ბას და ერ­თწ­ლი­ა­ნი შეს­ვე­ნე­ბა ავი­ღე... მერე თბი­ლი­სის სა­მე­დი­ცი­ნო უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში გა­ნა­ცხა­დი შე­ვი­ტა­ნე, მაგ­რამ რად­გან დიპ­ლო­მის დე­და­ნის ნაც­ვლად ასლი მქონ­და, ჩა­რი­ცხვა გა­ჭი­ა­ნურ­და და უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში თა­ვი­სუ­ფალ მსმე­ნე­ლად დავ­რჩი... ცოტა ხან­ში რუ­სუ­ლი ენის შე­სას­წავ­ლად ყირ­გი­ზეთ­ში გა­ვემ­გზავ­რე...

- რა­ი­ან, მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი ოჯა­ხი­დან ხარ?

- თავ­და­პირ­ვე­ლად კა­თო­ლი­კე­ე­ბი ვი­ყა­ვით. მერე მა­მამ გა­და­წყვი­ტა, რომ ჩვე­ნი ოჯა­ხი მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი გამ­ხდა­რი­ყო...

- მოდი, ვრცლად მო­მი­ყე­ვი შენს ოჯახ­ზე...

- მამა ბავ­შვებს მსოფ­ლიო ლი­ტე­რა­ტუ­რას გვი­კი­თხავ­და და შვი­ლებ­ში ლი­ტე­რა­ტუ­რი­სა და კი­თხვის მი­მართ ინ­ტე­რესს ასე აღ­ვი­ვებ­და. მყავს და-ძმა, რომ­ლე­ბიც ჩემ­ზე უმ­ცრო­სე­ბი არი­ან. ძმა ჩი­ნეთ­ში ცხოვ­რობს და მუ­შა­ობს, და კი სწავ­ლობს, - მალე ექთა­ნის დიპ­ლომს აი­ღებს. მარ­თა­ლია, ტა­ი­ვა­ნელ-ამე­რი­კე­ლი ვარ, მაგ­რამ შვე­დუ­რი წარ­მო­მავ­ლო­ბა მაქვს და ამე­რი­კა­ში გა­ვი­ზარ­დე. დედა ტა­ი­ვა­ნი­და­ნაა და მა­მამ მა­შინ გა­იც­ნო, როცა იქ ცხოვ­რობ­და. მა­მა­ჩე­მი ჩი­ნუ­რი ენის თარ­ჯი­მა­ნია. ბავ­შვო­ბა­ში სან-დი­ე­გო­ში ვცხოვ­რობ­დით, როცა წა­მო­ვი­ზარ­დე, ტე­ხა­სის შტა­ტის ერთ მიყ­რუ­ე­ბულ სო­ფელ­ში გა­და­ვე­დით, სა­დაც სულ 50 ადა­მი­ა­ნი ცხოვ­რობ­და. იქ სკო­ლა არ იყო და სხვა შტა­ტის სკო­ლა­ში დავ­დი­ო­დით... ჩემს მშობ­ლებს ფერ­მა აქვთ, ჰყავთ თხე­ბი, იხ­ვე­ბი, ქათ­მე­ბი, ღო­რე­ბიც კი გვყო­ლია...

- ახლა რას საქ­მი­ა­ნობ?

- ერთ-ერთ უმ­სხვი­ლეს სა­ინ­ფორ­მა­ციო სა­ა­გენ­ტოს­თან ვთა­ნამ­შრომ­ლობ, სტა­ტი­ებს ქარ­თუ­ლი­დან და რუ­სუ­ლი­დან ინ­გლი­სუ­რად ვთარ­გმნი. მოკ­ლედ, ექი­მო­ბა გა­და­ვი­ფიქ­რე და ენე­ბის სწავ­ლას მოვ­კი­დე ხელი. პრო­ფე­სი­ით ქი­მი­ი­სა და რუ­სუ­ლი ენის სპე­ცი­ა­ლის­ტი ვარ. ბოლო დროს სპარ­სუ­ლი ენაც შე­ვის­წავ­ლე, ამის გამო ტა­ჯი­კეთ­ში წა­ვე­დი. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, ამე­რი­კე­ლის­თვის ირან­ში წას­ვლა შე­უძ­ლე­ბე­ლია, ამი­ტო­მაც ალ­ტერ­ნა­ტი­უ­ლი გზა ავირ­ჩიე... მოკ­ლედ, 2007 წლი­დან დღემ­დე არა­ერთ ქვე­ყა­ნა­ში ვცხოვ­რობ­დი, მაგ­რამ ბო­ლოს მა­ინც სა­ქარ­თვე­ლო­ში ვბრუნ­დე­ბი.

- რო­გორც შე­ვი­ტყვე, ერთ-ერთი ქვე­ყა­ნა ეთი­ო­პია იყო, სა­დაც ბო­ლოს ცხოვ­რობ­დი, არა?

- კი, იქ სა­ქარ­თვე­ლო­დან წა­ვე­დი. მახ­სოვს, ჩემს ბე­ბია-ბა­ბუ­ას უნ­დო­და სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ნა­ხუ­ლე­ბა, იყი­დეს კი­დეც თვითმფრი­ნა­ვის ბი­ლე­თე­ბი, მაგ­რამ მე­ო­რე დღეს და­მი­რე­კეს და მი­თხრეს, ეთი­ო­პი­ა­ში უნდა წახ­ვი­დე და ად­გი­ლობ­რი­ვი მო­სახ­ლე­ო­ბის გა­დარ­ჩე­ნის საქ­მე­ში წვლი­ლი შე­ი­ტა­ნოო. იმ პე­რი­ოდ­ში ეთი­ო­პი­ა­ში სას­ტი­კი გვალ­ვა და შიმ­ში­ლი მძვინ­ვა­რებ­და, ამი­ტომ და­უ­ფიქ­რებ­ლად მი­ვი­ღე გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა და მო­ხა­ლი­სედ წა­ვე­დი. კე­ნი­ი­სა და სო­მა­ლის სა­ზღვარ­თან, ლტოლ­ვილ­თა ბა­ნა­კის სი­ახ­ლო­ვეს ვცხოვ­რობ­დი, რო­მელ­საც ტოლო ადო ჰქვია. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას ჩემ შე­სა­ხებ ინ­ფორ­მა­ცია ჰქონ­და, ბა­ნაკ­ში არა­ვინ იცო­და, ვინ ვი­ყა­ვი და რა­ტომ ჩავ­დი­ო­დი. ამი­ტო­მაც, რომ ჩა­ვე­დი, მი­თხრეს, ინ­გლი­სუ­რად კარ­გად ლა­პა­რა­კობ და ბავ­შვებს გაკ­ვე­თი­ლე­ბი ჩა­უ­ტა­რეო. გა­და­ვი­რიე, აქ იმი­ტომ ჩა­მო­ვე­დი, რომ მო­შიმ­ში­ლე ხალ­ხის­თვის ინ­გლი­სუ­რი მეს­წავ­ლე­ბი­ნა-მეთ­ქი?! მიხ­ვდნენ, რომ საქ­მეს სე­რი­ო­ზუ­ლად ვუდ­გე­ბო­დი და კვე­ბის პროგ­რა­მის კო­ორ­დი­ნა­ტო­რად გა­და­მიყ­ვა­ნეს.

ლტოლ­ვი­ლებს სურ­სათს ვუ­რი­გებ­დით, ვზრუ­ნავ­დით ბავ­შვე­ბის ჯან­მრთე­ლო­ბა­ზე, იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ პა­ტა­რა მე­ტის­მე­ტად გამ­ხდა­რი იყო, სპე­ცი­ა­ლურ დის­პან­სერ­ში ვგზავ­ნი­დით. ექ­ვსი თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში უდაბ­ნო­ში, ყო­ველ­გვარ ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ას მოკ­ლე­ბუ­ლი, ბა­ნაკ­ში ვცხოვ­რობ­დი, სა­დაც არც ინ­ტერ­ნე­ტი იყო და არც გარე სამ­ყა­როს­თან და­მა­კავ­ში­რე­ბე­ლი რა­ი­მე სა­შუ­ა­ლე­ბა. ბა­ნაკ­ში 25 ათა­სი ადა­მი­ა­ნი ცხოვ­რობ­და. იყო შემ­თხვე­ვა, როცა სურ­სა­თის გა­და­სა­ზი­დად მან­ქა­ნა არ გვქონ­და და ტვირ­თი ბა­ნა­კამ­დე ვი­რებ­შებ­მუ­ლი ურ­მით მიგ­ვი­ტა­ნია... წე­ლი­წად­ში ორ­ჯერ ტრო­პი­კუ­ლი წვი­მე­ბის სე­ზო­ნი დგე­ბო­და და მო­უ­ლოდ­ნე­ლად მო­ვარ­დნი­ლი თქე­ში ყვე­ლა­ფერს ტბო­რავ­და. ლტოლ­ვილ­თა ბა­ნა­კი­დან 1 სა­ა­თის სა­ვალ­ზე ვცხოვ­რობ­დით, ჩვენ შო­რის მდი­ნა­რე ეთ­რო­სი ჩა­მო­დი­ო­და. ხვატ­ში ვე­რა­სო­დეს წარ­მო­ვიდ­გენ­დით, რუდ ქცე­ულ ეთ­როსს ასე ადი­დე­ბა და ყვე­ლაფ­რის დატ­ბორ­ვა თუ შე­ეძ­ლო. ერთხელ მახ­სოვს, ლტოლ­ვილ­თა ბა­ნაკ­ში ყოფ­ნი­სას გაწ­ვიმ­და და მდი­ნა­რე იმ­დე­ნად ადიდ­და, ჩვენს ბა­ნაკ­ში დაბ­რუ­ნე­ბა ვე­ღარ მო­ვა­ხერ­ხეთ და ლტოლ­ვილ­თა ბა­ნაკ­ში დავ­რჩით...

ეთი­ო­პი­ამ დიდი ცხოვ­რე­ბი­სე­უ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბა მომ­ცა, პირ­ვე­ლად ვი­ყა­ვი ქვე­ყა­ნა­ში, სა­დაც ადა­მი­ა­ნე­ბი იმი­სათ­ვის იბ­რძვი­ან, რომ შიმ­ში­ლით არ და­ი­ხო­ცონ, მაგ­რამ მი­უ­ხე­და­ვად გა­უ­საძ­ლი­სი მდგო­მა­რე­ო­ბი­სა, ბავ­შვე­ბი გა­რეთ თა­მა­შო­ბენ, თით­ქოს შიმ­ში­ლი მათ­ზე არც კი მოქ­მე­დებს. იქ პა­ტა­რე­ბი სა­თა­მა­შო­ებს თა­ვად ქმნი­ან. ზე­თის პლასტმა­სის ბოთ­ლი­სა­გან გა­კე­თე­ბუ­ლი მან­ქა­ნა გი­ნა­ხავთ? ბორ­ბლე­ბად ბოთ­ლის თავ­სა­ხუ­რებს იყე­ნებ­დნენ, ხოლო პო­ლი­ე­თი­ლე­ნის პარ­კე­ბის­გან ფრა­ნებს აკე­თებ­დნენ... იცი­ნოდ­ნენ, ბედ­ნი­ე­რე­ბი იყ­ვნენ იმით, რაც გა­აჩ­ნდათ. 6 თვის მუ­შა­ო­ბის შემ­დეგ ეთი­ო­პი­ი­დან წა­მოს­ვლა გა­დავ­წყვი­ტე. ერთ-ერთ ქარ­თულ სა­იტ­ზე ვა­კან­სია ვნა­ხე, თარ­ჯი­მან-ჟურ­ნა­ლისტს ეძებ­დნენ და სა­ქარ­თვე­ლო­ში დავ­ბრუნ­დი.

- ახლა იმა­ზე გვი­ამ­ბე, სა­ქარ­თვე­ლო­ში რო­გორ ცხოვ­რობ?

- აქ მე­გობ­რო­ბის ფასი იცი­ან და თუ ვინ­მე შენი მე­გო­ბა­რია, მას­თან ახ­ლოს ხარ, მის­თვის ყვე­ლაფ­რის გა­კე­თე­ბა შე­გიძ­ლია. ქარ­თვე­ლე­ბი ძა­ლი­ან ამა­ყე­ბი ხართ, გინ­დათ, ყვე­ლას აჩ­ვე­ნოთ, თუ რა სა­გან­ძუ­რი გაქვთ... აქ პირ­ვე­ლად 19 წლის ჩა­მო­ვე­დი და თით­ქმის თბი­ლის­ში გა­ვი­ზარ­დე. ამ ქა­ლაქ­ში თავს კომ­ფორ­ტუ­ლად ვგრძნობ და სუ­ლაც არ მგო­ნია, რომ სხვა ქვეყ­ნის შვი­ლი ვარ, მაგ­რამ როცა ხალ­ხი ქუ­ჩა­ში რო­გორც უცხო­ელს, ისე მი­ყუ­რებს, ეს ფაქ­ტი რე­ა­ლო­ბა­ში მაბ­რუ­ნებს (იღი­მის). მიყ­ვარს ქარ­თუ­ლი სტუ­მარ­თმოყ­ვა­რე­ო­ბა და სით­ბო. სით­ბო­ზე გა­მახ­სენ­და, ამე­რი­კა­ში ნა­ცხოვ­რებ ერთ ქარ­თველ ბავ­შვს ინ­გლი­სურ­ში ვამ­ზა­დებ­დი. აქ ბე­ბია-ბა­ბუ­ას­თან იყო და კვი­რა­ში ერთხელ მათ­თან მივ­დი­ო­დი. ერთ დღეს, გაკ­ვე­თი­ლი რომ და­ვას­რუ­ლეთ, ბე­ბი­ას ვკი­თხე, - აქ სად­მე სა­ხა­ჭა­პუ­რე ხომ არ იცით, მშია-მეთ­ქი. მა­ნაც, სამ­ზა­რე­უ­ლო­ში შე­მი­პა­ტი­ჟა, სა­დაც ბა­ბუა და მისი მე­გო­ბა­რი დამ­ხვდნენ. მოკ­ლედ, მას­პინ­ძელ­მა ორ­ნა­ხა­დი ჭა­ჭის ბოთ­ლი გა­მო­ი­ღო და ნა­ხე­ვა­რი სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში ეს არა­ყი შვი­დი, ლა­მის ჩაის ჭი­ქის­ხე­ლა ფინ­ჯნით დავ­ლიე. მა­ნამ­დე ასე­თი ცო­ფი­ვით ალ­კოჰო­ლი არა­სო­დეს გა­მე­სინ­ჯა. კი­დევ კარ­გი, ჩემს სახ­ლთან ახ­ლოს ცხოვ­რობ­დნენ, მას­პინ­ძლებ­მა სახ­ლამ­დე მი­მა­ცი­ლეს... ერთი ასე­თი ამ­ბა­ვიც მახ­სოვს: სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ას­თან თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის პე­რი­ოდ­ში სო­ფელ დირბში ვი­ყა­ვით, სა­დაც მო­სახ­ლე­ო­ბას სურ­სათს ვუ­რი­გებ­დით. 2008 წლის ომი ახა­ლი დას­რუ­ლე­ბუ­ლი იყო და ჯერ კი­დევ არ­სე­ბობ­და იმის სა­შიშ­რო­ე­ბა, რომ რუ­სებს შე­ტე­ვა ისევ გა­ნე­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­ნათ. ერთ-ერ­თმა ად­გი­ლობ­რივ­მა მო­სახ­ლემ გვი­მას­პინ­ძლა, რო­მელ­საც სახ­ლში კარ­გი სა­ნა­დი­რო თოფი ჰქონ­და. რომ შე­მა­ტყო, მო­მე­წო­ნა, გა­და­მე­კი­და, გინ­და თუ არა, გა­ის­რო­ლეო. უარი აღარ მით­ქვამს, მაგ­რამ იმ თოფს ისე­თი ხმა ჰქონ­და, მთე­ლი სა­ღა­მო მე­ში­ნო­და, ომი თა­ვი­დან არ და­ი­წყოს-მეთ­ქი. თა­ნაც, ჩემს გას­რო­ლას ოსე­ბის მხრი­დან სა­პა­სუ­ხო სრო­ლე­ბის ხმაც მოჰ­ყვა... კი­დევ კარ­გი, მეც გა­დავ­რჩი და სა­ქარ­თვე­ლოც, თო­რემ შე­საძ­ლოა, ხე­ლა­ხა­ლი ომი ერთი ამე­რი­კე­ლის გამო და­წყე­ბუ­ლი­ყო...

- აქა­უ­რე­ბი შენს გა­მარ­თულ ქარ­თუ­ლად ლა­პა­რაკს რო­გორ აღიქ­ვა­მენ?

- ყო­ველ­თვის ვცდი­ლობ, არ შე­მამ­ჩნი­ონ, უცხო­ე­ლი რომ ვარ, მაგ­რამ დღი­სით გა­რეთ რომ გა­ვალ, რთუ­ლია, ჩემი გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი გა­რეგ­ნო­ბა დავ­მა­ლო. აი, შე­ბინ­დე­ბულ­ზე ტაქ­სი­ში თუ ჩავ­ჯდე­ბი, მძღო­ლი ისეთ თე­მებ­ზე იწყებს ლა­პა­რაკს, ვხვდე­ბი, აშ­კა­რად ფიქ­რობს, ქარ­თვე­ლი ვარ (იცი­ნის). ეს ძა­ლი­ან მა­ხა­რებს. ზო­გა­დად, ჩემი სა­უ­ბა­რი სა­სი­ა­მოვ­ნოდ აო­ცებთ და ამავდრო­უ­ლად ახა­რებთ კი­დეც. ამას წი­ნათ, სტა­ტია დავ­წე­რე იმ უცხო­ე­ლე­ბის­თვის, რომ­ლე­ბიც სა­ქარ­თვე­ლო­ში ცხოვ­რო­ბენ და ავ­ხსე­ნი, თუ რა­ტომ ღირს ქარ­თუ­ლი ენის შეს­წავ­ლა. ხში­რად მი­წევს იმის ახ­სნა, რომ უცხო­ე­ლებ­მა პირ­ველ რიგ­ში, ქვე­ყა­ნას პა­ტი­ვი უნდა სცენ და მისი ენა შე­ის­წავ­ლონ.

- სულ რამ­დე­ნი ენა იცი?

- ქარ­თუ­ლი, რუ­სუ­ლი, ჩი­ნუ­რი, ინ­გლი­სუ­რი, სპარ­სუ­ლი. ცოტა აბ­ჰა­რულს (ეთი­ო­პი­უ­რი ენა) ვფლობ. ჩვენს ოჯახ­ში ჩი­ნუ­რად ვსა­უბ­რობთ, რად­გან დე­დამ ინ­გლი­სუ­რი კარ­გად არ იცის. მამა ჩი­ნუ­რის სპე­ცი­ა­ლის­ტია, ამ ენის გარ­და არა­ერ­თი ენა იცის და რო­გორც ჩანს, ენე­ბის შეს­წავ­ლის ნიჭი მის­გან გა­მომ­ყვა.

- სა­ქარ­თვე­ლო­ში ცხოვ­რე­ბას დიდ­ხანს აპი­რებ?

- აქ 1 წელი კი­დევ დავ­რჩე­ბი, მას შემ­დეგ კი სა­ით­კე­ნაც ქარი და­უ­ბე­რავს, იქით წა­ვალ (იღი­მის)...

ელე­ნე ბა­სი­ლი­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)