ქართულად მოლაპარაკე ტაივანელ-ამერიკელი შვედური ფესვებით

ის პირველი ამერიკელია, რომელთანაც ინტერვიუ ქართულ ენაზე ჩავწერე. როცა პირველად რაიანს შევხვდი, მისმა ქართულად უაქცენტოდ საუბარმა ჩემზე დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა. მით უმეტეს, რომ ახალგაზრდა ამერიკელს საკმაოდ საინტერესო ცხოვრება აქვს და გადავწყვიტე, რაიანი თქვენთვისაც გამეცნო.

- საქართველოში "მართლმადიდებელ სტუდენტთა" კავშირის წყალობით მოვხვდი. ჩემმა მოძღვარმა მითხრა, რომ ერთ ქართველ მღვდელს იცნობდა, რომელსაც ყოველ ზაფხულს ამერიკელი სტუდენტები საქართველოში ჩაჰყავდა და შემომთავაზა, - ხომ არ გინდა, შენც წახვიდეო?.. მღვდელი რომ გავიცანი, საქართველოს ფოტოები გვაჩვენა და უკვე ვიცოდი, რომ ამ ქვეყანაში აუცილებლად წამოვიდოდი. აქ ჩამოსვლის შემდეგ ჩემს ცხოვრებაში ყველაფერი შეიცვალა. მანამდე ჩიკაგოს უნივერსიტეტში ვსწავლობდი, სამედიცინო განათლებას ვიღებდი. საქართველოში ჩამოსვლისას კი ღუდუშაურის კლინიკაში თან სტაჟიორად ვმუშაობდი, თან ქართულ ენას ვსწავლობდი. თბილისში ხუთი კვირა ვიცხოვრე და მერე ჯავახეთში გავემგზავრე, სადაც თავკვეთულას გამოქვაბულის ტერასებს ვაშენებდით. იქ ინგლისურად მოსაუბრე არავინ იყო, ამიტომ ხუთ კვირაში ნასწავლი ქართული გამომადგა. შემიყვარდა ხალხი, ქვეყანა, ენა... ამიტომაც ამერიკაში წავედი და უნივერსიტეტში განვაცხადე, რომ ქართულის სწავლა მინდოდა, საქართველოში ვაპირებდი ცხოვრებას და ერთწლიანი შესვენება ავიღე... მერე თბილისის სამედიცინო უნივერსიტეტში განაცხადი შევიტანე, მაგრამ რადგან დიპლომის დედანის ნაცვლად ასლი მქონდა, ჩარიცხვა გაჭიანურდა და უნივერსიტეტში თავისუფალ მსმენელად დავრჩი... ცოტა ხანში რუსული ენის შესასწავლად ყირგიზეთში გავემგზავრე...

- რაიან, მართლმადიდებელი ოჯახიდან ხარ?

- თავდაპირველად კათოლიკეები ვიყავით. მერე მამამ გადაწყვიტა, რომ ჩვენი ოჯახი მართლმადიდებელი გამხდარიყო...

- მოდი, ვრცლად მომიყევი შენს ოჯახზე...

- მამა ბავშვებს მსოფლიო ლიტერატურას გვიკითხავდა და შვილებში ლიტერატურისა და კითხვის მიმართ ინტერესს ასე აღვივებდა. მყავს და-ძმა, რომლებიც ჩემზე უმცროსები არიან. ძმა ჩინეთში ცხოვრობს და მუშაობს, და კი სწავლობს, - მალე ექთანის დიპლომს აიღებს. მართალია, ტაივანელ-ამერიკელი ვარ, მაგრამ შვედური წარმომავლობა მაქვს და ამერიკაში გავიზარდე. დედა ტაივანიდანაა და მამამ მაშინ გაიცნო, როცა იქ ცხოვრობდა. მამაჩემი ჩინური ენის თარჯიმანია. ბავშვობაში სან-დიეგოში ვცხოვრობდით, როცა წამოვიზარდე, ტეხასის შტატის ერთ მიყრუებულ სოფელში გადავედით, სადაც სულ 50 ადამიანი ცხოვრობდა. იქ სკოლა არ იყო და სხვა შტატის სკოლაში დავდიოდით... ჩემს მშობლებს ფერმა აქვთ, ჰყავთ თხები, იხვები, ქათმები, ღორებიც კი გვყოლია...

- ახლა რას საქმიანობ?

- ერთ-ერთ უმსხვილეს საინფორმაციო სააგენტოსთან ვთანამშრომლობ, სტატიებს ქართულიდან და რუსულიდან ინგლისურად ვთარგმნი. მოკლედ, ექიმობა გადავიფიქრე და ენების სწავლას მოვკიდე ხელი. პროფესიით ქიმიისა და რუსული ენის სპეციალისტი ვარ. ბოლო დროს სპარსული ენაც შევისწავლე, ამის გამო ტაჯიკეთში წავედი. მოგეხსენებათ, ამერიკელისთვის ირანში წასვლა შეუძლებელია, ამიტომაც ალტერნატიული გზა ავირჩიე... მოკლედ, 2007 წლიდან დღემდე არაერთ ქვეყანაში ვცხოვრობდი, მაგრამ ბოლოს მაინც საქართველოში ვბრუნდები.

- როგორც შევიტყვე, ერთ-ერთი ქვეყანა ეთიოპია იყო, სადაც ბოლოს ცხოვრობდი, არა?

- კი, იქ საქართველოდან წავედი. მახსოვს, ჩემს ბებია-ბაბუას უნდოდა საქართველოს მონახულება, იყიდეს კიდეც თვითმფრინავის ბილეთები, მაგრამ მეორე დღეს დამირეკეს და მითხრეს, ეთიოპიაში უნდა წახვიდე და ადგილობრივი მოსახლეობის გადარჩენის საქმეში წვლილი შეიტანოო. იმ პერიოდში ეთიოპიაში სასტიკი გვალვა და შიმშილი მძვინვარებდა, ამიტომ დაუფიქრებლად მივიღე გადაწყვეტილება და მოხალისედ წავედი. კენიისა და სომალის საზღვართან, ლტოლვილთა ბანაკის სიახლოვეს ვცხოვრობდი, რომელსაც ტოლო ადო ჰქვია. მიუხედავად იმისა, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციას ჩემ შესახებ ინფორმაცია ჰქონდა, ბანაკში არავინ იცოდა, ვინ ვიყავი და რატომ ჩავდიოდი. ამიტომაც, რომ ჩავედი, მითხრეს, ინგლისურად კარგად ლაპარაკობ და ბავშვებს გაკვეთილები ჩაუტარეო. გადავირიე, აქ იმიტომ ჩამოვედი, რომ მოშიმშილე ხალხისთვის ინგლისური მესწავლებინა-მეთქი?! მიხვდნენ, რომ საქმეს სერიოზულად ვუდგებოდი და კვების პროგრამის კოორდინატორად გადამიყვანეს.

ლტოლვილებს სურსათს ვურიგებდით, ვზრუნავდით ბავშვების ჯანმრთელობაზე, იმ შემთხვევაში, თუ პატარა მეტისმეტად გამხდარი იყო, სპეციალურ დისპანსერში ვგზავნიდით. ექვსი თვის განმავლობაში უდაბნოში, ყოველგვარ ცივილიზაციას მოკლებული, ბანაკში ვცხოვრობდი, სადაც არც ინტერნეტი იყო და არც გარე სამყაროსთან დამაკავშირებელი რაიმე საშუალება. ბანაკში 25 ათასი ადამიანი ცხოვრობდა. იყო შემთხვევა, როცა სურსათის გადასაზიდად მანქანა არ გვქონდა და ტვირთი ბანაკამდე ვირებშებმული ურმით მიგვიტანია... წელიწადში ორჯერ ტროპიკული წვიმების სეზონი დგებოდა და მოულოდნელად მოვარდნილი თქეში ყველაფერს ტბორავდა. ლტოლვილთა ბანაკიდან 1 საათის სავალზე ვცხოვრობდით, ჩვენ შორის მდინარე ეთროსი ჩამოდიოდა. ხვატში ვერასოდეს წარმოვიდგენდით, რუდ ქცეულ ეთროსს ასე ადიდება და ყველაფრის დატბორვა თუ შეეძლო. ერთხელ მახსოვს, ლტოლვილთა ბანაკში ყოფნისას გაწვიმდა და მდინარე იმდენად ადიდდა, ჩვენს ბანაკში დაბრუნება ვეღარ მოვახერხეთ და ლტოლვილთა ბანაკში დავრჩით...

ეთიოპიამ დიდი ცხოვრებისეული გამოცდილება მომცა, პირველად ვიყავი ქვეყანაში, სადაც ადამიანები იმისათვის იბრძვიან, რომ შიმშილით არ დაიხოცონ, მაგრამ მიუხედავად გაუსაძლისი მდგომარეობისა, ბავშვები გარეთ თამაშობენ, თითქოს შიმშილი მათზე არც კი მოქმედებს. იქ პატარები სათამაშოებს თავად ქმნიან. ზეთის პლასტმასის ბოთლისაგან გაკეთებული მანქანა გინახავთ? ბორბლებად ბოთლის თავსახურებს იყენებდნენ, ხოლო პოლიეთილენის პარკებისგან ფრანებს აკეთებდნენ... იცინოდნენ, ბედნიერები იყვნენ იმით, რაც გააჩნდათ. 6 თვის მუშაობის შემდეგ ეთიოპიიდან წამოსვლა გადავწყვიტე. ერთ-ერთ ქართულ საიტზე ვაკანსია ვნახე, თარჯიმან-ჟურნალისტს ეძებდნენ და საქართველოში დავბრუნდი.

- ახლა იმაზე გვიამბე, საქართველოში როგორ ცხოვრობ?

- აქ მეგობრობის ფასი იციან და თუ ვინმე შენი მეგობარია, მასთან ახლოს ხარ, მისთვის ყველაფრის გაკეთება შეგიძლია. ქართველები ძალიან ამაყები ხართ, გინდათ, ყველას აჩვენოთ, თუ რა საგანძური გაქვთ... აქ პირველად 19 წლის ჩამოვედი და თითქმის თბილისში გავიზარდე. ამ ქალაქში თავს კომფორტულად ვგრძნობ და სულაც არ მგონია, რომ სხვა ქვეყნის შვილი ვარ, მაგრამ როცა ხალხი ქუჩაში როგორც უცხოელს, ისე მიყურებს, ეს ფაქტი რეალობაში მაბრუნებს (იღიმის). მიყვარს ქართული სტუმართმოყვარეობა და სითბო. სითბოზე გამახსენდა, ამერიკაში ნაცხოვრებ ერთ ქართველ ბავშვს ინგლისურში ვამზადებდი. აქ ბებია-ბაბუასთან იყო და კვირაში ერთხელ მათთან მივდიოდი. ერთ დღეს, გაკვეთილი რომ დავასრულეთ, ბებიას ვკითხე, - აქ სადმე სახაჭაპურე ხომ არ იცით, მშია-მეთქი. მანაც, სამზარეულოში შემიპატიჟა, სადაც ბაბუა და მისი მეგობარი დამხვდნენ. მოკლედ, მასპინძელმა ორნახადი ჭაჭის ბოთლი გამოიღო და ნახევარი საათის განმავლობაში ეს არაყი შვიდი, ლამის ჩაის ჭიქისხელა ფინჯნით დავლიე. მანამდე ასეთი ცოფივით ალკოჰოლი არასოდეს გამესინჯა. კიდევ კარგი, ჩემს სახლთან ახლოს ცხოვრობდნენ, მასპინძლებმა სახლამდე მიმაცილეს... ერთი ასეთი ამბავიც მახსოვს: საერთაშორისო ორგანიზაციასთან თანამშრომლობის პერიოდში სოფელ დირბში ვიყავით, სადაც მოსახლეობას სურსათს ვურიგებდით. 2008 წლის ომი ახალი დასრულებული იყო და ჯერ კიდევ არსებობდა იმის საშიშროება, რომ რუსებს შეტევა ისევ განეხორციელებინათ. ერთ-ერთმა ადგილობრივმა მოსახლემ გვიმასპინძლა, რომელსაც სახლში კარგი სანადირო თოფი ჰქონდა. რომ შემატყო, მომეწონა, გადამეკიდა, გინდა თუ არა, გაისროლეო. უარი აღარ მითქვამს, მაგრამ იმ თოფს ისეთი ხმა ჰქონდა, მთელი საღამო მეშინოდა, ომი თავიდან არ დაიწყოს-მეთქი. თანაც, ჩემს გასროლას ოსების მხრიდან საპასუხო სროლების ხმაც მოჰყვა... კიდევ კარგი, მეც გადავრჩი და საქართველოც, თორემ შესაძლოა, ხელახალი ომი ერთი ამერიკელის გამო დაწყებულიყო...

- აქაურები შენს გამართულ ქართულად ლაპარაკს როგორ აღიქვამენ?

- ყოველთვის ვცდილობ, არ შემამჩნიონ, უცხოელი რომ ვარ, მაგრამ დღისით გარეთ რომ გავალ, რთულია, ჩემი განსხვავებული გარეგნობა დავმალო. აი, შებინდებულზე ტაქსიში თუ ჩავჯდები, მძღოლი ისეთ თემებზე იწყებს ლაპარაკს, ვხვდები, აშკარად ფიქრობს, ქართველი ვარ (იცინის). ეს ძალიან მახარებს. ზოგადად, ჩემი საუბარი სასიამოვნოდ აოცებთ და ამავდროულად ახარებთ კიდეც. ამას წინათ, სტატია დავწერე იმ უცხოელებისთვის, რომლებიც საქართველოში ცხოვრობენ და ავხსენი, თუ რატომ ღირს ქართული ენის შესწავლა. ხშირად მიწევს იმის ახსნა, რომ უცხოელებმა პირველ რიგში, ქვეყანას პატივი უნდა სცენ და მისი ენა შეისწავლონ.

- სულ რამდენი ენა იცი?

- ქართული, რუსული, ჩინური, ინგლისური, სპარსული. ცოტა აბჰარულს (ეთიოპიური ენა) ვფლობ. ჩვენს ოჯახში ჩინურად ვსაუბრობთ, რადგან დედამ ინგლისური კარგად არ იცის. მამა ჩინურის სპეციალისტია, ამ ენის გარდა არაერთი ენა იცის და როგორც ჩანს, ენების შესწავლის ნიჭი მისგან გამომყვა.

- საქართველოში ცხოვრებას დიდხანს აპირებ?

- აქ 1 წელი კიდევ დავრჩები, მას შემდეგ კი საითკენაც ქარი დაუბერავს, იქით წავალ (იღიმის)...

ელენე ბასილიძე

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)