"მონანიება მაღალი კატეგორიაა, უმაღლესი ვაჟკაცობაა და ფაქტია, ჩვენს რეალობაში ვერ სწვდებიან"

ბოლო ხანს განვითარებულმა მოვლენებმა კიდევ ერთხელ დააყენა დღის წესრიგში საზოგადოებისა და პიროვნების პრობლემები. ფაქტია, რომ არაერთი საკითხია მოსაგვარებელი. თითოეული მათგანის მიხედვა დროსაც მოითხოვს, მოთმინებასაც და გონიერ დაგეგმვასაც... ჩვენ დროც ცოტა გვაქვს, მოთმინებაც დაგველია და... მგონი, სრულიად დაუგეგმავად ვიქცევით. ასეთ სიტუაციაში საინტერესოა, როგორია ადამიანისა და საზოგადოების რესურსი, რა პოტენციალია ჩვენში და რა პოტენციალს ფლობს ხელისუფლება. გვესაუბრება ადამიანის რესურსების განვითარების ფონდის თავმჯდომარე, პროფესორი ნოდარ სარჯველაძე:

- ცხოვრება ვითარდება, მიდის... ხშირად ხდება რაღაც ისეთი, რაც მის მდინარებას გზას უკეტავს - აი, ეს არის პრობლემა. ადამიანისთვის პრობლემა შეიძლება იყოს უფულობა ან უბინაობა, სეტყვა, რომელმაც გლეხს მოსავალი წაართვა, ან სულაც - სიზარმაცე... პრობლემის წყარო შეიძლება იყოს გარე ფაქტორიც და შენშივე არსებულიც... მთავარია, ის დავინახოთ, როგორც გამოწვევა, მიზნად დავისახოთ, რომ გადავწყვიტოთ, გადავჭრათ და არ დავაგროვოთ პრობლემები. დააკვირდით, თვითონ სიტყვა "გადაწყვეტა", "გადაჭრა" მოიცავს წყვეტის, ჭრის შინაარსს. რაღაც უნდა დამთავრდეს, თორემ პრობლემებს თვითზრდისაკენ აქვთ მიდრეკილება და ბოლოს შეუძლიათ ნიაგარის ჩანჩქერის სიმძლავრის ნაკადად იქცნენ. ასე ხდება როგორც ინდივიდთან დაკავშირებით, ისე საზოგადოებრივ ცხოვრებაშიც. ამ მდგომარეობას "ნიაგარის კომპლექსი" ჰქვია და შეესაბამება უფსკრულის პირას მდგომ საზოგადოებას.

- და დღეს ჩვენი საზოგადოება ნიაგარის კომპლექსის მატარებელია?

- საუბედუროდ, ჩვენი საზოგადოება მიჩვეულია პრობლემების დაგროვებას და მათი მოგვარების გადადებას. მოგეხსენებათ, საბჭოთა დრო პრობლემების აკუმულირების პერიოდი იყო - მაშინდელი პრობლემის შედეგია აფხაზეთისა და ე.წ. სამხრეთ ოსეთის დღევანდელი მდგომარეობა. შევარდნაძეც პრობლემების დაგროვების დიდი ხელოვანი იყო, სააკაშვილიც ასევე აგროვებდა და არ წყვეტდა, მეტიც, ყრუ აღმოჩნდა მოსახლეობის საჭიროებების მიმართ - აშენებდა მრავალსართულიან სასტუმროებს, მაშინ, როცა სულ სხვა იყო მოქალაქეების მოთხოვნა... ამიტომაც არის დღეს ჩვენი საზოგადოება მძიმე დღეში...

მაგალითად შემიძლია მოვიყვანო ასეთი რამ: ბიოლოგებმა ჩაატარეს ცდა: ბაყაყი ჩააგდეს ცხელ წყალში, ის მაშინვე შეეცადა ამოხტომას. მეორე ბაყაყი ჩასვეს ნორმალური ტემპერატურის წყალში და ცოტ-ცოტას უმატებდნენ ტემპერატურას. ისე მოიხარშა, არც განძრეულა. ეს მკაფიო ნიმუშია, თუ ადამიანი (საზოგადოება) ორიენტირებულია შეგუებაზე, აუცილებლად ჩაეფლობა ჭაობში, რომელსაც ჰქვია პრობლემების დაგროვება. ხომ ფაქტია, რომ დღეს ადამიანთა დიდ ნაწილს ცვლილებებისა ეშინია.

ცნობილმა ფსიქოლოგმა დევიდ მაკლელანდმა გამოიკვლია სხვადასხვა საზოგადოება. აღმოჩნდა, რომ განვითარებულ ქვეყნებში 75% ელტვის წარმატების მიღწევას და პრობლემების გადაწყვეტას, განვითარებადში - დახმარების და მხარდაჭერის მიღებას. დასავლეთში ორიენტირებულები არიან წარმატებაზე, ჩვენთან - დახმარების მიღებაზე.

ამ მდგომარეობას ფსიქოანალიტიკოსმა, ფროიდის მიმდევარმა ერიხ ფრომმა რეცეპტული ხასიათი დაარქვა, მე ვარქმევ ჰარი ჰარალეს პრინციპს. ჰარი ჰარალე ურარტუული სიტყვაა და "ღმერთო, მომეცის" ნიშნავს. ეს ახალი ტენდენცია არ გახლავთ... ქართველი მღერის კიდეც: "რად გამაჩინე, თუ გამაჩინე, გადამარჩინეო"... ღმერთს იქით ადებს ვალს...

ეს დამოკიდებულება აისახება ეკონომიკაში, პოლიტიკაში, ყოველდღიურ ცხოვრებაში. არჩევნებზე ივანიშვილს ხმა უმრავლესობამ იმიტომ მისცა, რომ მილიარდერია და დამეხმარებაო... საკუთრივ იმედი კარგი რამ არის, მაგრამ ხან დამღუპველია, თუ სულ დახმარების იმედზე იქნები, ისე მოგივა, როგორც იმ ბაყაყს, წყალში რომ ჩაიხარშა...

- შედარებით იოლია, კაცმა საკუთარი პრობლემა დაინახოს და დაარქვას სახელი: სიცივე, შიმშილი... მაგრამ საზოგადოებრივი პრობლემების დანახვა, პრიორიტეტების გამოყოფა უჭირთ ადამიანებს. ეს იმისი ბრალია, რომ განვითარებადი ქვეყანა ვართ და ჯერ კიდევ ვერ მივედით საზოგადოების ფორმირებამდე?

- საზოგადოების მიერ პრიორიტეტების დასახვა იწყება ინდივიდისგან. პრიორიტეტების გამოყოფის დროს გამმიჯნავი პრინციპია საჭიროება და სურვილები... საჭიროებას უნდა მიეცეს უპირატესობა, მერეღა ხდება აქტუალური სურვილთა სფერო. ამ პრინციპზეა აგებული ადამიანთა უფლებების დეკლარაცია. რა ხდება ჩვენთან? კაცს ჯიბეში ფული არ აქვს და აიფონს ყიდულობს. ასეთი საზოგადოება დამრეკავი კი არა, გარეკილია. თუკი სუბიექტი, ნაცვლად საჭიროებებისა, ორიენტირებს სურვილებზე გააკეთებს, ბუნებრივად დაატყდება თავს კატასტროფა...

- ლოგიკურად, ასეთი საზოგადოება საფრთხეს ვერ დაინახავს, არადა, პირველი საჭიროებაა, იცოდე, სად არის საფრთხე...

- გეთანხმებით, მაგალითად, 17 მაისის მოვლენები, ლგბტ-ის აქციის საწინააღმდეგო გამოსვლა. ჩვენ ირგვლივ გაცილებით რთული პრობლემებია, არ არის სწორი, ამხელა რეაგირება მოახდინო ასეთი ფორმით და შემდეგ ამ საქციელით ახალი პრობლემები შვა შენსავე გარემოში... რას იზამთ, ამ ეტაპზე ასეა ჩვენი საზოგადოების საქმე...

იხილეთ ინტერვიუს სრული ვერსია