ექსპრემიერისა და "ნაციონალური მოძრაობის" გენერალურ მდივან ვანო მერაბიშვილის დაკავებიდან ერთი კვირის თავზე პროკურატურა წინასწარ დაანონსებული ბრალდებების გამომზეურებას იწყებს. ამჯერად საქმე შეეხება 2011 წლის 26 მაისის ღამეს რუსთაველზე განსაკუთრებული სისასტიკით დარბეულ აქციას, რომლის დროსაც სამი ადამიანი დაიღუპა, მათგან ერთი პოლიციელი. ამასთანავე, დააკავეს არაერთი ადამიანი, რომლებსაც თავისუფლების აღკვეთის შემდეგაც არაადამიანურად ეპყრობოდნენ უკვე საპატიმრო დაწესებულებებში. იმ კოშმარულ ღამეს არაერთი ადამიანი დასახიჩრდა ფიზიკურადაც და სულიერადაც.
საქართველოს მთავარი პროკურატურის განცხადებით, ვანო მერაბიშვილი ცნობილი იქნა ბრალდებულად 2011 წლის 26 მაისს დამამძიმებელ გარემოებებში სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებისთვის. დანაშაული, რომელშიც ყოფილ პრემიერს სდებენ ბრალს, 5-დან 8 წლამდე თავისუფლების აღკვეთას ითვალისწინებს.
"2011 წლის 26 მაისს შინაგან საქმეთა იმდროინდელ მინისტრ ივანე მერაბიშვილის უშუალო დავალებითა და ხელმძღვანელობით დაიგეგმა არა საპროტესტო აქციის დაშლის, ანუ მასში მონაწილე პირების შეკრების ადგილიდან პროპორციული ძალის გამოყენებით გაძევებისა და გაფანტვისათვის ორგანიზებული ლეგიტიმური ღონისძიება, არამედ განსხვავებული პოლიტიკური შეხედულებების მქონე ადამიანებზე ფართომასშტაბიანი და განურჩეველი თავდასხმა, რომლის გამოკვეთილი მიზანი იყო მათი მასობრივი დაკავება, დაშინება, დასჯა, ფიზიკური და ფსიქოლოგიური ზემოქმედება" - ვკითხულობთ პროკურატურის განცხადებაში. პრესა გამუდმებით წერდა, რომ სამართალდამცავებმა არცთუ მრავალრიცხოვანი მომიტინგეების დასაშლელად გამოიყენეს როგორც წყლის ჭავლი, ასევე რეზინის ტყვიები და ხელკეტები, არ მისცეს აქციის მონაწილეებს გზა, რომ დაეტოვებინათ შეკრების ადგილი, ისინი, ფაქტობრივად, ალყაში მოაქციეს, რის შემდეგაც სასტიკად გაუსწორდნენ, რასაც იმჟამინდელი ხელისუფლება კატეგორიულად უარყოფდა, თუმცა დღეს მთავარი პროკურატურა აცხადებს, რომ გამოძიებამ სწორედ ეს დაადგინა: "პოლიციამ წინდაწინ გადაკეტა მოსწავლე-ახალგაზრდობის სასახლის, საქართველოს პარლამენტის ყოფილი შენობის, კინოთეატრ "რუსთაველისა" და სხვა მიმდებარე ქუჩები. დაახლოებით 00 საათსა და 10 წუთზე, პირადად ივანე მერაბიშვილის ბრძანებითა და კონტროლით, "პოლიციის შესახებ" საქართველოს კანონის მოთხოვნათა საპირისპიროდ, კერძოდ, მომიტინგეებისათვის ტერიტორიის ნებაყოფლობით დატოვებისთვის აუცილებელი გონივრული ვადის მიცემის გარეშე, მხოლოდ ფორმალური გაფრთხილების შემდეგ, საპოლიციო ქვედანაყოფებმა დაუყოვნებლივ დაიწყეს მიტინგის დაშლის ოპერაცია. წყალსატყორცნი საშუალების გამოყენებისთანავე, არსებითი წინააღმდეგობის გარეშე, მომიტინგეები შეეცადნენ გაქცევას, თუმცა, წინასწარ შეთანხმებული ზემოაღნიშნული გეგმის შესაბამისად, მათ განზრახ არ მიეცათ ტერიტორიიდან უსაფრთხოდ გასვლისა და პოლიციის მოთხოვნის შესრულების შესაძლებლობა. შესაბამისად, ალყაშემორტყმულ მშვიდობიან მოქალაქეებზე ერთდროულად და ინტენსიურად, რამდენიმე მიმართულებიდან, რეზინის ხელკეტებითა და ტყვიებით აღჭურვილმა პოლიციის რაზმებმა იერიში მიიტანეს როგორც ქუჩაში, ასევე შენობებში, რა დროსაც შეგნებულად გამოიყენეს გაუმართლებლად არათანაზომიერი და გადაჭარბებული ძალა. შედეგად, გარდაიცვალა ორი (მათი სიკვდილის მიზეზის დასაზუსტებლად გამოძიება გრძელდება), დასახიჩრდა და ჯანმრთელობის სხვადასხვა ხარისხის დაზიანება მიიღო სამასამდე ადამიანმა. უსაფუძვლოდ დააკავეს რამდენიმე ათეული პირი", - აცხადებენ პროკურატურაში.
გამოძიების მიერ დადგინდა ისიც, რომ იმჟამინდელმა ხელისუფლებამ, საერთაშორისო საზოგადოებისა და საქართველოს მოსახლეობის დეზინფორმირებისა და შეცდომაში შეყვანის მიზნით, პოლიციელთა უკანონო ქმედებებზე მხოლოდ თვალთმაქცურად მოახდინა რეაგირება. კერძოდ: "არსებული ვითარების გაუბრალოებისა და, რაც მთავარია, დანაშაულში ივანე მერაბიშვილისა და სხვა მაღალი თანამდებობის პირების მონაწილეობის შენიღბვის მიზნით, დისციპლინური წესით მოჩვენებითად დაისაჯა შინაგან საქმეთა სამინისტროს 15 თანამშრომელი, რომელთაგან არც ერთი უშუალოდ არ მონაწილეობდა მიტინგის დაშლაში. საყურადღებო და ხაზგასასმელია, რომ სამი მათგანი აქციამდე იყო დათხოვნილი შინაგან საქმეთა ორგანოებიდან".
ყოველივე ამის გათვალისწინებით, ბუნებრივად ისმის კითხვა: ამგვარი მასშტაბის დარბევის გადაწყვეტილების მიღებას დამოუკიდებლად, პრეზიდენტის გარეშე გაბედავდა კი ვანო მერაბიშვილი? ექსპერტები არ გამორიცხავენ, რომ 26 მაისის მოვლენებთან დაკავშირებით, ადრე თუ გვიან, მიხეილ სააკაშვილის პასუხისმგებლობის საკითხიც დადგეს.
რამაზ საყვარელიძე, პოლიტოლოგი:
- ძნელად წარმოსადგენი, უფრო სწორად, პრაქტიკულად გამორიცხულია, რომ მერაბიშვილს ამ დარბევის გადაწყვეტილება პრეზიდენტისგან დამოუკიდებლად მიეღო. ეს რომ ასე ყოფილიყო, მაშინ მას მერე, რაც ამ დარბევას ასეთი მძიმე შედეგი მოჰყვა როგორც სახელმწიფოსთვის, ასევე პრეზიდენტის იმიჯისთვის, დიდი ალბათობით, მიხეილ სააკაშვილს ექნებოდა გარკვეული უარყოფითი რეაქცია მერაბიშვილის მიმართ და გარკვეულ ნაბიჯებს გადადგამდა საჯაროდ და არა ჩუმად, რათა თვითონ ბრალდებები აეცილებინა. მისგან ამგვარი რეაქცია არ გვინახავს, მეტიც, პრეზიდენტმა ამ სასტიკი დარბევის ადგილას დილით აღლუმი ჩაიბარა, რაც პირდაპირ მიანიშნებს, რომ იმ ღამეს მოვლენები სწორედ მიხეილ სააკაშვილის გეგმის მიხედვით განვითარდა.
- აქედან გამომდინარე, შესაძლოა, მიხეილ სააკაშვილის პასუხისმგებლობის საკითხიც დადგეს?
- რა თქმა უნდა, ეს ნამდვილად არ არის გამორიცხული. ვიდრე მე და თქვენ რაღაცას ვვარაუდობთ, პროკურატურამ ამ ფაქტის დასასაბუთებლად სერიოზული მასალა უნდა წარმოადგინოს. ამისთვის კი საჭიროა მერაბიშვილმა ან ვინმე წონიანმა მოწმემ დაადოს ხელი სააკაშვილს და თქვას, რომ სწორედ ის იყო 26 მაისის ტრაგედიის შემოქმედი. ვიდრე ეს არ მოხდება, ის შეძლებს ამ ბრალდების თავიდან აცილებას, თუმცა მის მიმართ აუცილებლად იქნება კითხვები.
კახა კახიშვილი, ექსპერტი:
- დარწმუნებული ვარ, რომ მერაბიშვილი დამოუკიდებლად 26 მაისს დარბევას არც დაგეგმავდა და არც ბრძანებას გასცემდა. ჩემი აზრით, ამ პროცესში ჩართული იყო "ნაციონალური მოძრაობის" მთელი პოლიტიკური ელიტა. საქართველოს პრეზიდენტისა და პროკურატურის გარეშე მერაბიშვილი ამას რომ არ გააკეთებდა, ამას განხილვაც არ სჭირდება.
- ვანო მერაბიშვილის დაკავებას წინ უსწრებდა დათა ახალაიას წერილი, რომელშიც სწორედ მერაბიშვილს დაუპირისპირდა. როგორ ფიქრობთ, შესაძლოა, რომ პროკურატურისთვის გარკვეული მასალები სწორედ მას მიეწოდებინა?
- სავარაუდოდ, მტკიცებულებებში აუცილებლად იქნება ჩვენებები, მათ შორის მაღალი რანგის პოლიციელების, სხვა შემთხვევაში ასეთი ბრალის დასაბუთება ძალიან გაჭირდებოდა. არის თუ არა მათ რიცხვში დათა ახალაია, ახლა ძნელი სათქმელია, ყველაფერი გამოჩნდება სასამართლოში საქმის არსებითი განხილვისას.
- თქვენ ახსენეთ, რომ მთელი პოლიტიკური ხელმძღვანელობა იქნებოდა ამ გადაწყვეტილების მიღებაში ჩართული. ფიქრობთ, რომ მათი პასუხისმგებლობის საკითხიც დადგება?
- მე მაინც ვფიქრობ, რომ რეალურად პრეზიდენტის პასუხისმგებლობის საკითხი არ დადგება საპრეზიდენტო არჩევნებამდე, რადგან საქართველოს კონსტიტუციის შესაბამისად ეს, ფაქტობრივად, შეუძლებელია.
- შესაძლებლად მიიჩნევთ, რომ მერაბიშვილმა ითანამშრომლოს გამოძიებასთან?
- პოლიტიკაში ყველაფერი მოსალოდნელია, მაგრამ ჯერჯერობით ვფიქრობ, რომ ვანო მერაბიშვილი გამოძიებასთან არ ითანამშრომლებს იმ კუთხით, რომ განთქმითი ჩვენებები მისცეს სააკაშვილის ან სხვა პოლიტიკური ხელმძღვანელების წინააღმდეგ. ამ ეტაპზე, სავარაუდოდ, მერაბიშვილი ფიქრობს, რომ მისი გუნდის მხარდაჭერით, იმ კონტაქტების მეშვეობით, რაც "ნაცმოძრაობას" აქვს საზღვარგარეთ, შესაძლებელია იმგვარი ზეწოლა განხორციელდეს ხელისუფლებაზე, რომ ის გამოუშვან. ამიტომაც დღეს არ ვფიქრობ, რომ ის დაუპირისპირდება საკუთარ გუნდს. თუ ვანო მერაბიშვილი მიხვდება, რომ მთელი ცხრა წლის ხისტი მმართველობის გამო ჯოხი მხოლოდ მასზე ტყდება, მაშინ შესაძლებელია, გადაიფიქროს კიდეც და ითანამშრომლოს გამოძიებასთან. ჩვენ ხომ ვიცით, რომ პოლიტიკური პროცესი არ არის მხოლოდ ის, რაც ზედაპირზე ჩანს, შეიძლება დავუშვათ ის ვერსიაც, რომ ვანო მერაბიშვილი უბრალოდ გაიცვალა, ანუ გაიწირა გუნდის მიერ სხვადასხვა გარანტიის სანაცვლოდ. როგორ დაიწყებს მერაბიშვილის გუნდი მის დაცვას და მხარდაჭერას, სწორედ აქ გამოჩნდება იყო თუ არა რაღაც შეთანხმება, თუმცა, ყველაფრის მიუხედავად, "ნაციონალური მოძრაობის" ერთი ჯგუფი მაინც შეეცდება მისი მხარდაჭერის გაგრძელებას. არის მეორე ნაწილი, რომელიც ფიქრობს, რომ მერაბიშვილის დაკავება კარგიცაა, რადგან ის ხელს უშლიდა ამ ჯგუფს პოლიტიკურ საქმიანობაში. თუ მანამდე "ნაცმოძრაობის" გარკვეული ნაწილი ემიჯნებოდა ახალაიებსა და ადეიშვილს, ასევე არის "ნაცმოძრაობაში" გარკვეული ჯგუფი, რომელიც ასევე გაემიჯნება მერაბიშვილს. ე.წ. ლიბერალურ ფრთას ვგულისხმობ.
- თქვენი აზრით, პრეზიდენტი ამ პოზიციას გაიზიარებს?
- მე ვერ შევნიშნე, რომ ვანო მერაბიშვილის დაკავების გამო მიხეილ სააკაშვილი დიდად წუხდა. მას პრესკონფერენციისას მწუხარე სახე ნამდვილად არ ჰქონდა. არ გამოვრიცხავ, მისი დაკავება მიხეილ სააკაშვილის ინტერესებშიც ჯდებოდეს, რადგან მისთვის ძნელი იქნება ვანოსთან ერთად "ნაცმოძრაობის" ხელმძღვანელობის გაყოფა მას მერე, რაც ის აღარ იქნება ქვეყნის პრეზიდენტი. ჩვენ ხომ ვნახეთ ვანო მერაბიშვილის დემონსტრაციული გასვლა ტრიბუნიდან 19 აპრილს, როცა იქ მიხეილ სააკაშვილი ავიდა. სხვათა შორის, ახალაიას მიმართ "ნაცმოძრაობას" დიდი მხარდაჭერა არ გამოუხატავს, პარტიული კოორდინატორების ფინანსურ პოლიციაში დაბარებას "ნაცმოძრაობამ" რამდენიმე ბრიფინგი მიუძღვნა, ახალაიაზე კი მაინცდამიანც თავი არ მოუკლავთ. აშკარად ჩანდა, რომ ახალაიებსა და ადეიშვილს ემიჯნებოდა სააკაშვილიც. არ გამოვრიცხავ, ცოტა ხანში სააკაშვილისგან მოვისმინოთ ირიბი განცხადება იმის შესახებ, თუ როგორ არის შეშფოთებული იმის გაგებით, რასაც თურმე ვანო მერაბიშვილი აკეთებდა. ის პოლიტიკოსია, ახლა მხოლოდ საკუთარ თავზე ფიქრობს და სულაც არ არის გამორიცხული, ამ ე.წ. სამართლიანობის ტვირთის აკიდებას ახალაიასა და მერაბიშვილისთვის ცდილობდეს.
ნათია დოლიძე
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)