პირ­ვე­ლი ცვლი­ლე­ბა ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვი­ლის მთავ­რო­ბა­ში და პირ­ვე­ლი კო­რუფ­ცი­უ­ლი სკან­და­ლი; ში­ნა­გან საქ­მე­თა სა­მი­ნის­ტროს ინ­ფორ­მა­ცი­ით, 2013 წლის იან­ვარ­ში ტრაქ­ტო­რე­ბი­სა და სა­ჭი­რო ტექ­ნი­კის შე­ძე­ნი­სას სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის სა­მი­ნის­ტროს რიგ­მა თა­ნამ­დე­ბო­ბის პი­რებ­მა და­ნა­შა­უ­ლებ­რი­ვი ქმე­დე­ბით გაფ­ლან­გეს მო­სახ­ლე­ო­ბის და­სახ­მა­რებ­ლად სა­ხელ­მწი­ფო ბი­უ­ჯე­ტი­დან გა­მო­ყო­ფი­ლი ორი მი­ლი­ონ ხუ­თა­სი ათა­სი ლარი. და­კა­ვე­ბუ­ლია ათი ადა­მი­ა­ნი, აქე­დან ერთი გი­რა­ოს სა­ნაც­ვლოდ გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლეს, და­ნარ­ჩე­ნებს კი სა­სა­მარ­თლომ წი­ნას­წა­რი პა­ტიმ­რო­ბა მი­უ­სა­ჯა. მარ­თა­ლია, ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის პი­რო­ბებ­ში გა­მოვ­ლე­ნი­ლი კო­რუფ­ცი­უ­ლი სქე­მე­ბი ზედ­მე­ტი შეშ­ფო­თე­ბის სა­ფუძ­ველს თით­ქოს არ იძ­ლე­ვა, მაგ­რამ წე­სით, არც სიმ­შვი­დის უფ­ლე­ბას უნდა აძ­ლევ­დეს სა­ზო­გა­დო­ე­ბას. "ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბის" მმარ­თვე­ლო­ბის პირ­ველ ხა­ნებ­ში სწო­რედ კო­რუფ­ცი­ას­თან ბრძო­ლის ლო­ზუნ­გით არა­ერ­თი კა­ნონ­დარ­ღვე­ვა მოხ­და, რო­დე­საც ძვე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებს ყო­ველ­გვა­რი სა­სა­მარ­თლო გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის გა­რე­შე არ­თმევ­დნენ სა­ხელ­მწი­ფოს ხარ­ჯზე ნა­შოვნ ქო­ნე­ბას და ამას სა­ზო­გა­დო­ე­ბა გა­გე­ბით, მე­ტიც, სი­ხა­რუ­ლი­თაც კი ხვდე­ბო­და. ამან ნელ-ნელა მი­ი­ღო მა­ხინ­ჯი ფორ­მა, აღ­მოჩ­ნდა, რომ კო­რუფ­ცი­ულ­მა გა­რი­გე­ბებ­მა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მა­ღალ ეშე­ლო­ნებ­ში გა­და­ი­ნაც­ვლა და ამის მი­ხედ­ვით და­ი­წყო ბიზ­ნეს­წი­ლე­ბის გა­და­ნა­წი­ლე­ბა. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ პირ­ველ ეტაპ­ზე სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მიერ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წა­ხა­ლი­სე­ბამ და შუ­რის­ძი­ე­ბის წყურ­ვილ­მა სა­ბო­ლო­ოდ მო­ი­ტა­ნა ის, რომ მა­ღა­ლი რან­გის სა­ხელ­მწი­ფო მოღ­ვა­წე­ე­ბი ბი­უ­ჯე­ტის თან­ხებს სა­კუ­თა­რი ჯი­ბის ფუ­ლი­ვით ხარ­ჯავ­დნენ, რაც ახ­ლა­ხან სა­ხელ­მწი­ფო დაც­ვის სამ­სა­ხუ­რის ხარ­ჯე­ბის გა­სა­ჯა­რო­ე­ბა­მაც ცხად­ყო. აღა­რა­ფერს ვამ­ბობთ სა­ხელ­მწი­ფო სტრუქ­ტუ­რე­ბის მხრი­დან გა­რი­გე­ბით ჩა­ტა­რე­ბულ ტენ­დერებ­სა თუ ფა­ვო­რი­ტი ბიზ­ნე­სე­ბის ლო­ბი­რე­ბა­ზე. ამ­გვა­რი სა­მარ­თალ­დარ­ღვე­ვე­ბის თა­ო­ბა­ზე, ალ­ბათ, უახ­ლო­ეს მო­მა­ვალ­ში პრო­კუ­რა­ტუ­რა არა­ერთ მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბას წარ­მო­ად­გენს. თუმ­ცა ერ­თია ძვე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის შეც­დო­მე­ბი თუ და­ნა­შა­უ­ლი და მე­ო­რეა ის, თუ რა ხდე­ბა დღეს - რამ­დე­ნად რე­ა­ლუ­რია საფრ­თხე იმი­სა, რომ ელი­ტურ­მა კო­რუფ­ცი­ამ უკვე ახალ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­შიც გა­იდ­გას ფეს­ვი ან უფრო უა­რე­სი მოხ­დეს და გა­ცი­ლე­ბით მას­შტა­ბუ­რი სახე მი­ი­ღოს. არ­სე­ბობს თუ არა რა­ი­მე ბერ­კე­ტი იმის­თვის, რომ სა­ხელ­მწი­ფომ ამის­გან თავი და­იც­ვას?

მსოფ­ლი­ოს წამ­ყვა­ნი ქვეყ­ნე­ბიც კი ვერ და­იკ­ვეხ­ნი­ან, რომ მათი პო­ლი­ტი­კუ­რი სივ­რცე აბ­სო­ლუ­ტუ­რად ჯან­სა­ღი და კო­რუფ­ცი­ის­გან თა­ვი­სუ­ფა­ლია. არა­ერ­თი გახ­მა­უ­რე­ბუ­ლი საქ­მის გახ­სე­ნე­ბა შეგ­ვიძ­ლია, თუმ­ცა ასე­ვე საკ­მა­ოდ მყი­სი­ე­რი რე­აქ­ცია აქვს ამა­ზე სა­მარ­თალ­დამ­ცავ სტრუქ­ტუ­რებ­სა და სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­საც, რო­მე­ლიც ამ ვი­თა­რე­ბა­ში უპირ­ვე­ლე­სი მსა­ჯუ­ლია. სა­მო­ქა­ლა­ქო სექ­ტო­რი არის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ქმე­დე­ბე­ბის უპირ­ვე­ლე­სი ზე­დამ­ხედ­ვე­ლი და მო­ნი­ტო­რი. ჩვენ­ში კი კვლა­ვაც ყვე­ლა­ფე­რი ჯერ­ჯე­რო­ბით ძვე­ლე­ბუ­რა­დაა და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის უმაღ­ლე­სი პი­რე­ბის კე­თილ ნე­ბა­ზე უფ­როა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი კო­რუფ­ცი­ულ სქე­მებ­ზე უა­რის თქმა, ვიდ­რე სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მო­თხოვ­ნა­სა და კონ­ტროლ­ზე.

პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრ ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვი­ლის­გან ამა თუ იმ პრობ­ლე­მას­თან მი­მარ­თე­ბა­ში არა­ერ­თგზის გვსმე­ნია, რომ პი­რა­დად იქ­ნე­ბა გა­რან­ტი ქვე­ყა­ნა­ში პრო­ცე­სე­ბის სწო­რად წარ­მარ­თვი­სა. უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სია არ­სე­ბობ­დეს იმის პო­ლი­ტი­კუ­რი ნება, რომ არ და­ი­წყოს ბიზ­ნეს­წი­ლე­ბის ხე­ლა­ხა­ლი გა­და­ნა­წი­ლე­ბა და უკვე ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებ­ზე მორ­გე­ბა. ამას მხო­ლოდ ერთი ადა­მი­ა­ნის მიერ მო­ცე­მუ­ლი გა­რან­ტია რომ არ ეყო­ფა, იმ მა­გა­ლი­თე­ბი­და­ნაც ჩანს, რაც ბოლო ხანს ვი­ხი­ლეთ. ვი­ნა­ი­დან ჯერ სა­სა­მარ­თლო არ გა­მარ­თუ­ლა და და­კა­ვე­ბულ­თა ბრა­ლე­უ­ლო­ბა არ დამ­ტკი­ცე­ბუ­ლა, ვე­რა­ფერს და­ვას­კვნით, თუმ­ცა მომ­ხდარ­ში ალ­ბათ გარ­კვე­უ­ლი ტენ­დენ­ცია მა­ინც ჩანს. ის, რომ ქვე­ყა­ნა­ში სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბა პრი­ო­რი­ტე­ტად გა­მო­ცხად­და და სე­რი­ო­ზუ­ლი ფული იდე­ბა ამ სფე­როს გა­სა­ვი­თა­რებ­ლად, პირ­და­პირ აი­სა­ხა კო­რუფ­ცი­ულ გა­რი­გე­ბებ­ში. სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის არა­ერ­თი მა­ღალ­ჩი­ნო­სა­ნი და­კა­ვე­ბუ­ლია, გა­დად­გა სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის მი­ნის­ტრი და­ვით კირ­ვა­ლი­ძე, და­კა­ვე­ბულ­თა ად­ვო­კა­ტი სოსო ბა­რა­თაშ­ვი­ლი აცხა­დებს, რომ არ არის გა­მო­რი­ცხუ­ლი ექსმი­ნის­ტრიც და­კი­თხონ. უკვე ნელ-ნელა ცნო­ბი­ლი ხდე­ბა, რომ სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბია სა­სოფ­ლო-სა­მე­ურ­ნეო ბა­რა­თე­ბის და­რი­გე­ბი­სას და არ­სე­ბობს ეჭ­ვე­ბი, რომ არა­ერ­თი ქვე­და რგო­ლის ჩი­ნო­სა­ნი შე­იძ­ლე­ბა და­ა­კა­ვონ ამ ბა­რა­თე­ბის არა­მიზ­ნობ­რი­ვად გა­მო­ყე­ნე­ბის­თვის. ასე­ვე და­ა­კა­ვეს გურ­ჯა­ა­ნის რა­ი­ო­ნუ­ლი სამ­მარ­თვე­ლოს თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი სტი­ქი­ით მი­ყე­ნე­ბუ­ლი ზა­რა­ლის კომ­პენ­სა­ცი­ე­ბის გა­ცე­მი­სას გა­მო­ჩე­ნი­ლი არა­კე­თილ­სინ­დი­სი­ე­რე­ბის გამო. ის, რომ სა­მარ­თალ­დამ­ცა­ვებ­მა საკ­მა­ოდ სწრა­ფად მო­ახ­დი­ნეს რე­ა­გი­რე­ბა ამ ფაქ­ტებ­ზე, მი­სა­სალ­მე­ბე­ლია და იქ­ნებ პრე­ვენ­ცი­ა­დაც გა­მოდ­გეს. წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­ხელ­მწი­ფო არ გვქონ­და, იმ სა­ხელ­მწი­ფოს­თვის კი, რო­მელ­შიც ვცხოვ­რობ­დით, ხა­ზი­ნის ქურ­დო­ბა დამ­პყრობ­ლის­თვის რა­ი­მეს მო­პარ­ვას­თან უფრო ასო­ცირ­დე­ბო­და, ვიდ­რე და­ნა­შა­ულ­თან.

და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის მიღ­წე­ვის შემ­დეგ, რო­გორც ჩანს, უკვე ჩვე­უ­ლე­ბად ქცე­ულ ქურ­დო­ბას და­უს­ჯე­ლო­ბის სინ­დრო­მიც და­ერ­თო და 90-იან წლებ­ში ამან რა მას­შტა­ბებს მი­აღ­წია, ყვე­ლამ კარ­გად უწყის. ამი­ტო­მაც დღეს ალ­ბათ გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი სიფრ­თხი­ლე და ყვე­ლა იმ კუ­ლუ­ა­რუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცი­ის ძირ­ფეს­ვი­ა­ნად შეს­წავ­ლაა სა­ჭი­რო, რაც ბოლო ხანს ჩვენ­ში ჭორ-მარ­თლად ვრცელ­დე­ბა. ისე, სა­ა­კაშ­ვი­ლის მმარ­თვე­ლო­ბის პე­რი­ოდ­შიც კო­რუფ­ცი­უ­ლი გა­რი­გე­ბე­ბის შე­სა­ხებ ძი­რი­თა­დად არა­ო­ფი­ცი­ა­ლუ­რი წყა­რო­ე­ბი­დან ვი­ცო­დით და ამის დამ­ტკი­ცე­ბა, ფაქ­ტობ­რი­ვად, შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო, იმ­ჟა­მინ­დე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბაც ამ­გვარ ინ­ფორ­მა­ცი­ებს მუ­დამ ჭორ­სა და მო­გო­ნილს ეძახ­და და ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში ამის სათ­ქმე­ლა­დაც არ იწუ­ხებ­და თავს. ის, რომ რიგი ბიზ­ნეს­მე­ნე­ბი და მათი საქ­მი­ა­ნო­ბა წინა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მიერ იყო წა­ხა­ლი­სე­ბუ­ლი, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის ცნო­ბი­ლია, მაგ­რამ უნდა იქ­ცეს თუ არა ეს დღეს ამ ბიზ­ნეს­მე­ნე­ბი­სა და მათი საქ­მი­ა­ნო­ბის­თვის ხელ­შემ­შლელ მი­ზე­ზად? ქვე­ყა­ნა­ში, სა­დაც ეროვ­ნუ­ლი წარ­მო­ე­ბა ისე­დაც მწი­რია, რაც გვაქვს, იმას ნამ­დვი­ლად სჭირ­დე­ბა ხე­ლის შე­წყო­ბა და შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა. ის, რაც დღეს ე.წ. კვერ­ცხის ბიზ­ნეს­ში ხდე­ბა, მა­ვან­თა აზ­რით, სწო­რედ ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა მიერ ძველ­ზე შუ­რის­ძი­ე­ბა და წი­ლე­ბის ახ­ლე­ბუ­რი გა­და­ნა­წი­ლე­ბაა. ბოლო წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ქვე­ყა­ნა­ში თუ რამ გან­ვი­თარ­და, ერთ-ერთი მათ შო­რის მეფ­რინ­ვე­ლე­ო­ბა­ცაა. ამას ხელი შე­უ­წყო იმა­ნაც, რომ ქვე­ყა­ნა­ში კვერ­ცხის იმ­პორ­ტი თით­ქმის აკ­რძა­ლუ­ლი იყო. რა­საც იმით ხსნიდ­ნენ, რომ ამ ბიზ­ნეს­ში თა­ვი­სი ინ­ტე­რე­სი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის რიგ მა­ღალ­ჩი­ნოს­ნებს ჰქონ­დათ. ამ ბიზ­ნესს უკავ­ში­რებ­დნენ ვანო მე­რა­ბიშ­ვი­ლის სა­ხელს, რაც, ვი­მე­დოვ­ნებთ, ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მიერ შეს­წავ­ლი­ლი იქ­ნე­ბა. დღეს ივა­ნიშ­ვი­ლის მთავ­რო­ბის პი­რო­ბებ­ში იმ­პორტზე აკ­რძალ­ვა მო­ის­პო, შე­სა­ბა­მი­სად, ბა­ზარ­ზე იმ­პორ­ტი­რე­ბუ­ლი კვერ­ცხი ისე­თი რა­ო­დე­ნო­ბით შე­მო­ვი­და, რომ ად­გი­ლობ­რი­ვი მწარ­მო­ებ­ლე­ბი უკვე სა­კუ­თა­რი წარ­მო­ე­ბის შემ­ცი­რე­ბა­სა და შე­საძ­ლო გა­უქ­მე­ბა­ზე ლა­პა­რა­კო­ბენ. ისე, გა­მო­დის, რომ აწყო­ბი­ლი ეროვ­ნუ­ლი წარ­მო­ე­ბა იმ­პორ­ტი­რე­ბუ­ლი პრ­ოდუქ­ცი­ით შე­იძ­ლე­ბა ჩა­ი­ძი­როს, ანუ ნა­ბან წყალს ბავ­შვიც გა­და­ვა­ყო­ლოთ. ზო­გი­ერ­თე­ბი მომ­ხდარს კონ­კრე­ტუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის ბიზ­ნე­სინ­ტე­რე­სებს უკავ­ში­რე­ბენ. ით­ქვა ისიც, რომ ამას ლო­ბი­რებს დღეს უკვე პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრის მრჩე­ვე­ლი გია ხუ­ხაშ­ვი­ლი. "რო­გორ წარ­მო­გიდ­გე­ნი­ათ, მე მო­ვე­დი სა­ქარ­თვე­ლო­ში პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრად და სხვა­დას­ხვა ბიზ­ნე­სის ლო­ბი­რე­ბას და­ვი­წყებ?! ის და ჩემი გუნ­დის წევ­რე­ბი ამას გა­ბე­და­ვენ?! ეს წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია. გია ხუ­ხაშ­ვილს და­ვა­ვა­ლე, რაც რამ­დე­ნი­მე კომ­პა­ნი­ას­თან იყო და­სა­ლა­გე­ბე­ლი, ვინც სა­ხელ­მწი­ფო ბიზ­ნე­სით იყ­ვნენ და­კა­ვე­ბუ­ლი და ეს მო­ვაგ­ვა­რეთ, და­ვა­რე­გუ­ლი­რეთ. სამ-ოთხ ბიზ­ნეს­მენ­თან იყო ყვე­ლა­ფე­რი და გა­და­ვე­ცით რკი­ნიგ­ზას, რო­მე­ლიც სა­ხელ­მწი­ფო სა­კუთ­რე­ბა­შია. ის, რომ ბიზ­ნესს ეძახ­დნენ და ამ დროს სა­ხელ­მწი­ფო სა­კუთ­რე­ბა იყო, ეს მო­ვაგ­ვა­რეთ და ამა­ში გია ხუ­ხაშ­ვი­ლი და­მეხ­მა­რა. ამის­თვის მისი ძა­ლი­ან მად­ლო­ბე­ლი ვარ. უწე­სი­ე­რე­სი ადა­მი­ა­ნია, გა­მო­რი­ცხუ­ლია, რა­ი­მე იკად­როს და, მეც არ გა­ვა­ჩე­რებ ასეთს ჩემს გვერ­დით," - გა­ნა­ცხა­და ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვილ­მა ამ სა­კი­თხზე დას­მუ­ლი შე­კი­თხვის პა­სუ­ხად. თუმ­ცა არ და­უ­კონ­კრე­ტე­ბია მა­ინც რის და­ლა­გე­ბა­ში და რო­გორ და­ეხ­მა­რა გია ხუ­ხაშ­ვი­ლი, რო­მე­ლიც ამავდრო­უ­ლად რკი­ნიგ­ზის დი­რექ­ტო­რის მრჩე­ვე­ლი­ცაა. სა­ვა­რა­უ­დოდ, ლა­პა­რა­კია რკი­ნიგ­ზის­თვის სატ­რან­ზი­ტო გა­და­ზიდ­ვე­ბის უფ­ლე­ბის დაბ­რუ­ნე­ბა­ზე.

მოკ­ლედ, ამ წე­რი­ლით შე­ვე­ცა­დეთ სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ყუ­რა­დღე­ბა მიგ­ვექ­ცია იმ მო­სა­ლოდ­ნელ საფრ­თხე­ებ­ზე, რაც შე­საძ­ლოა ქვე­ყა­ნა­ში გაჩ­ნდეს ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის პი­რო­ბებ­შიც. მი­უ­ხე­და­ვად იმ ლე­გენ­დე­ბი­სა, რაც პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრ ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვი­ლის პა­ტი­ოს­ნე­ბა­სა და სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბა­ზე და­დის. ვფიქ­რობთ, მა­ინ­ცდა­მა­ინც არც ივა­ნიშ­ვილ­მა უნდა წარ­მო­ად­გი­ნოს თავი ყვე­ლაფ­რის გა­რან­ტად. დროა, ქვე­ყა­ნა­ში ჩა­მო­ყა­ლიბ­დეს მძლავ­რი სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი ინ­სტი­ტუ­ტე­ბი, რომ­ლე­ბიც მკაცრ მო­ნი­ტო­რინგს გა­უ­წე­ვენ რო­გორც სა­ბი­უ­ჯე­ტო თან­ხე­ბის ხარ­ჯვას, ასე­ვე სა­ხელ­მწი­ფო შეს­ყიდ­ვე­ბი­სა და გა­რი­გე­ბე­ბის პრო­ცესს, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ კი სწო­რედ აქ უნდა გა­მო­ი­ჩი­ნოს პო­ლი­ტი­კუ­რი ნება და ბა­რი­ე­რე­ბის შექ­მნის გა­რე­შე ითა­ნამ­შრომ­ლოს ამ ინ­სტი­ტუ­ტებ­თან.

ნა­თია დო­ლი­ძე

ყო­ველკ­ვი­რე­უ­ლი გა­ზე­თი "ყვე­ლა სი­ახ­ლე"

(გა­მო­დის ოთხშა­ბა­თო­ბით)