"პრე­ზი­დენ­ტი სა­ა­კაშ­ვი­ლი დამფრ­თხა­ლი მოწ­მე­სა­ვით იქ­ცე­ვა", - ეს გან­ცხა­დე­ბა პო­ლი­ტი­კურ­მა ექ­სპერ­ტმა, სოსო ცის­კა­რიშ­ვილ­მა მას შემ­დეგ გა­ა­კე­თა, რაც ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მხრი­დან აგ­ვის­ტოს ომის ხე­ლა­ხა­ლი გა­მო­ძი­ე­ბის სურ­ვილს "ნა­ცი­ო­ნა­ლე­ბის" მწვა­ვე კრი­ტი­კა მოჰ­ყვა. მათი გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბა კი იმან გა­მო­იწ­ვია, რომ იუს­ტი­ცი­ის მი­ნის­ტრმა, თეა წუ­ლუ­კი­ან­მა სა­ა­კაშ­ვი­ლის და­კი­თხვის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბა­ზე ილა­პა­რა­კა. თა­ვად პრე­ზი­დენ­ტმა ომის დე­ტა­ლე­ბის ხე­ლა­ხა­ლი გა­მო­ძი­ე­ბა ან­ტი­სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რივ ქმე­დე­ბად შე­ა­ფა­სა. "ნა­ცი­ო­ნა­ლე­ბი" ირ­წმუ­ნე­ბი­ან, რომ გა­მო­ძი­ე­ბა ომის და­წყე­ბა­ში სა­ქარ­თვე­ლოს და­და­ნა­შა­უ­ლე­ბას ისა­ხავს მიზ­ნად. რა არის გა­მო­ძი­ე­ბის და­წყე­ბის რე­ა­ლუ­რი მი­ზა­ნი და რა შეც­დო­მე­ბი და­უშ­ვა სა­ა­კაშ­ვი­ლის გუნ­დმა ომის დროს, ამის გარ­კვე­ვას, პო­ლი­ტო­ლოგ სოსო ცის­კა­რიშ­ვილ­თან და პარ­ლა­მენ­ტარ შოთა მა­ლაშ­ხი­ას­თან სა­უბ­რი­სას შე­ვე­ცა­დეთ.

სოსო ცის­კა­რიშ­ვი­ლი, ექ­სპერ­ტი:

- ბა­ტო­ნო სოსო, თქვე­ნი აზ­რით, ახალ­მა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ რამ­დე­ნად შე­სა­ფე­რი­სი დრო აირ­ჩია 2008 წლის ომის გა­მო­სა­ძი­ებ­ლად? რო­გო­რია თქვე­ნი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა და ემ­ხრო­ბით თუ არა ამ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას?

- ჩემი აზ­რით, არა­ერ­თი გა­მო­ძი­ე­ბა, რო­მე­ლიც 2008 წლის აგ­ვის­ტოს მოვ­ლე­ნე­ბის გა­მო­სარ­კვე­ვად ჩა­ტარ­და, ძი­რი­თა­დად, სა­ერ­თა­შო­რი­სო ინ­ტე­რე­სის სა­გა­ნი გახ­ლდათ და მა­შინ სა­ხელ­მწი­ფო­თა­შო­რი­სი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი იყო აქ­ტუ­ა­ლუ­რი. ის, რა­ზეც დღეს ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა სა­უბ­რობს, ში­და­სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი თე­მაა და გარ­ჩე­ვის სა­გა­ნი ომის პე­რი­ოდ­ში სა­ქარ­თვე­ლოს წინა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ქმე­დე­ბე­ბი და ყვე­ლაფ­რის სა­მარ­თლებ­რი­ვი შე­ფა­სე­ბა იქ­ნე­ბა და სა­ერ­თა­შო­რი­სო პრეს­ტი­ჟის სა­კითხს არ უკავ­შირ­დე­ბა. რო­დე­საც ქვე­ყა­ნა ომობს და მარ­ცხდე­ბა, შიდა გა­მო­ძი­ე­ბა ობი­ექ­ტუ­რი უნდა იყოს, რათა სა­მუ­და­მო გაკ­ვე­თი­ლად დარ­ჩეს. მარ­თა­ლია, რამ­დე­ნი­მე წლის წინ, სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტმა ასე­თი სა­გა­მო­ძი­ე­ბო კო­მი­სია თით­ქოს შექ­მნა, მაგ­რამ ეს მო­რი­გი სი­ყალ­ბე გახ­ლდათ. ისი­ნი თვი­თონ არ­ჩევ­დნენ სა­კუ­თა­რი ნა­ბი­ჯე­ბის სის­წო­რეს. ასე კი ჭეშ­მა­რი­ტე­ბამ­დე ვერ მი­ვი­დო­დით. ღმერ­თმა ნუ ქნას, რომ ისევ ომი და­ი­წყოს, მაგ­რამ თუ ჩვენს სა­ხელ­მწი­ფოს რა­ი­მე საფრ­თხე შე­ექ­მნე­ბა, ის მა­ინც გვე­ცო­დი­ნე­ბა, რა არ უნდა გა­ვა­კე­თოთ. წი­ნას­წარ ის­ტე­რი­კის ატე­ხა იმა­ზე, რომ ეს გა­მო­ძი­ე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს შე­არ­ცხვენს და რუ­სეთს ახე­ი­რებს, პო­ლი­ტი­კუ­რი მო­ტი­ვა­ცი­ი­თაა შე­კაზ­მუ­ლი და სხვა არა­ფე­რი. და­ბომბვის შემ­თხვე­ვა­ში, სა­ქარ­თვე­ლო­ში თავ­შე­სა­ფა­რი რომ აღარ არ­სე­ბობს, ამას ხომ უნდა და­ფიქ­სი­რე­ბა? იმა­საც ხომ უნდა მო­ძი­ე­ბა, სად წა­ვი­და და რა­ტომ გა­ი­ყი­და ეს თავ­შე­საფ­რე­ბი? რა­ტომ შე­ეც­ვა­ლა ფუნ­ქცია? რა­ტომ არ ხდე­ბო­და მო­სახ­ლე­ო­ბის დრო­უ­ლი ევა­კუ­ა­ცია და ა.შ. დიახ, რუ­სე­თი აგ­რე­სო­რია, ოკუ­პან­ტია, მაგ­რამ ჩვენ სა­კუ­თა­რი თვა­ლით უნდა და­ვი­ნა­ხოთ ის, რაც აღარ უნდა გან­მე­ორ­დეს. ჩემი აზ­რით, ეს იქ­ნე­ბა ანა­ლი­ზი და არა - რა­ი­მე ტი­პის სის­ხლის სა­მარ­თლის გა­მო­ძი­ე­ბა და უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, ჩვე­ნი სა­ხელ­მწი­ფოს­თვის იქ­ნე­ბა სა­სარ­გებ­ლო. არ გა­მოვ­რი­ცხავ, რომ გა­მო­ძი­ე­ბის შე­დე­გე­ბი გა­სა­ი­დუმ­ლო­ე­ბუ­ლი იყოს, რად­გან ეს ჩვე­ნი შიდა პრობ­ლე­მე­ბია და ჩვენს სუსტ მხა­რე­ებ­ზე პო­ტენ­ცი­უ­რი მტრე­ბის წი­ნა­შე, სა­ჯა­როდ არ უნდა ვიმ­სჯე­ლოთ. მი­მაჩ­ნია, რომ ხე­ლა­ხა­ლი გა­მო­ძი­ე­ბა ახა­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის­თვის და­მა­ტე­ბი­თი თა­ვის ტკი­ვი­ლი უფ­როა, მაგ­რამ უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, ვალ­დე­ბუ­ლე­ბაა სა­კუ­თა­რი მო­სახ­ლე­ო­ბის წი­ნა­შე.

- რო­გორ ფიქ­რობთ, "ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბა" ასე რა­ტომ ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბა ხე­ლა­ხალ გა­მო­ძი­ე­ბას? ისი­ნი ათას­გვარ ეპი­თეტს იშ­ვე­ლი­ე­ბენ - ბრიყ­ვუ­ლი საქ­ცი­ე­ლი, რუ­სე­თის და­ვა­ლე­ბა, და­სავ­ლე­თის­თვის სა­ხე­ში სი­ლის გაწ­ვნა და ა.შ. შე­საძ­ლე­ბე­ლია, რომ და­სავ­ლეთ­მა რე­ა­ლუ­რად ასე მი­იჩ­ნი­ოს?

- ნათ­ქვა­მია, შიშს დიდი თვა­ლე­ბი აქ­ვსო და "ნა­ცი­ო­ნა­ლებს" ამ ტო­ნით სწო­რედ ეს ალა­პა­რა­კებს. და­სავ­ლე­თის­გან რომ თა­ვის დრო­ზე არა­ფე­რი შე­ის­მი­ნეს და არა­ფე­რი და­ი­ჯე­რეს, იქ­ნებ ესეც გახ­დეს გა­მო­ძი­ე­ბის სა­გა­ნი. რა­ტომ არ მოხ­და იმ საფრ­თხე­ე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა, რო­მელ­ზეც პარტნი­ო­რი ქვეყ­ნე­ბის ლი­დე­რე­ბი ესა­უბ­რე­ბოდ­ნენ? ამი­ტომ, ამ გა­მო­ძი­ე­ბა­ში და­სავ­ლე­თის რა­ი­მე კომ­პო­ნენ­ტად მოყ­ვა­ნა მარ­თე­ბუ­ლი არ არის, ეს უბ­რა­ლოდ, მაშ­ვე­ლი რგო­ლის ძი­ე­ბაა იმ ადა­მი­ან­თა­გან, რომ­ლე­ბიც უკვე იძი­რე­ბი­ან პო­ლი­ტი­კურ წარ­სულ­ში.

- რა აზ­რის ხართ პრე­ზი­დენ­ტის გა­მოს­ვლა­ზე ამ სა­კი­თხთან და­კავ­ში­რე­ბით? რა­ტომ გა­ღი­ზი­ან­და?

- რო­გორც ჩანს, პრე­ზი­დენტს აქვს შეშ­ფო­თე­ბის მი­ზე­ზი, რად­გან რის და­მალ­ვა­საც ცდი­ლობ­და, სა­აშ­კა­რა­ო­ზე გა­მო­ვა და ბო­ლოს და ბო­ლოს, გა­ირ­კვე­ვა, რას დაჰ­პირ­დნენ ან რით შე­ა­ში­ნეს, რომ კო­დო­რის ხე­ო­ბა ერთ ღა­მე­ში და­აც­ლე­ვი­ნეს, თა­ნაც ისე, რომ მას შემ­დეგ, უკან დაბ­რუ­ნე­ბის მსურ­ველ ად­გი­ლობ­რივ მო­სახ­ლე­ო­ბას ამის უფ­ლე­ბას არ აძ­ლე­ვენ.

- უნდა ითა­ნამ­შრომ­ლოს თუ არა პრე­ზი­დენ­ტმა გა­მო­ძი­ე­ბას­თან და სა­ერ­თოდ, რო­გო­რი უნდა იყოს წინა მთავ­რო­ბის როლი ამ საქ­მე­ში?

- პრე­ზი­დენტს რომ გო­ნი­ე­რე­ბა ჰყოფ­ნო­და და სა­კუ­თა­რი თავი ოპო­ზი­ცი­ო­ნე­რად არ გა­მო­ე­ცხა­დე­ბი­ნა, ასე­თი გა­მო­ძი­ე­ბის ინი­ცი­ა­ტო­რი თვი­თონ უნდა ყო­ფი­ლი­ყო და თა­ვად­ვე უნდა გას­ძღო­ლო­და მას. სა­უ­ბა­რი იმა­ზე, რომ სა­ა­კაშ­ვი­ლი გა­მო­ძი­ე­ბას­თან არა­ვი­თარ შემ­თხვე­ვა­ში არ ითა­ნამ­შრომ­ლებს, თვით­ლუსტრა­ცი­ის შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას უფრო ტო­ვებს, ვიდ­რე სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი აზ­როვ­ნე­ბის მქო­ნე ხე­ლი­სუ­ფა­ლის ნათ­ქვამს. მან კონ­სტი­ტუ­ცი­ის რამ­დე­ნი­მე მუხ­ლი და­არ­ღვია და ეს და­მო­უ­კი­დე­ბელ ექ­სპერტთა კლუ­ბის მიერ 2009 წელს გა­მო­ცე­მულ კრე­ბულ­შია აღ­წე­რი­ლი. ავ­ტო­რებ­მა - ზა­ქა­რია ქუც­ნაშ­ვილ­მა და ვახ­ტანგ ხმა­ლა­ძემ დე­ტა­ლუ­რად აღ­წე­რეს, თუ რო­მე­ლი კონ­სტი­ტუ­ცი­უ­რი ნორ­მა არ და­იც­ვეს ან უარ­ყვეს სა­ო­მა­რი ქმე­დე­ბე­ბის დროს. ეს იყო პრე­ზი­დენ­ტის იმ­პიჩ­მენ­ტის და­წყე­ბის სა­ფუძ­ვე­ლი.

- თქვენ რა კი­თხვა გექ­ნე­ბო­დათ პრე­ზი­დენ­ტთან?

- მა­ინ­ტე­რე­სებს, რას ერ­ჩოდ­ნენ კო­დორს? რა­ტომ ხდე­ბო­და მა­ნამ­დე, ორი თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში დიდი რა­ო­დე­ნო­ბით ია­რა­ღის შე­ტა­ნა? 5-6 ხიდი აშენ­და და ადა­მი­ა­ნე­ბის გა­მოყ­ვა­ნა უს­წრა­ფე­სად მოხ­და. სა­წყო­ბე­ბიც ხე­ლუხ­ლე­ბე­ლი დარ­ჩა და არც ერთ ხიდს ზი­ა­ნი არ მი­ად­გა. გა­ლა­მა­ზე­ბულ-გამ­შვე­ნი­ე­რე­ბუ­ლი კო­დო­რი კი აფხა­ზებს ჩაჰ­ბარ­და, რომ­ლებ­საც იქ არას­დროს უცხოვ­რი­ათ. ხვდე­ბო­და თუ არა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა, რა რის­კზე მი­დი­ო­და, რო­დე­საც ომამ­დე რამ­დე­ნი­მე თვით ადრე, ახალ­გო­რი სამ­ხრეთ ოსეთს მი­ა­წე­რა?

- თო­მას ჰა­მარ­ბერ­გი (ევ­რო­კავ­ში­რის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი) ორი­ვე მხა­რის მიერ ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბა­თა დარ­ღვე­ვა­ზე სა­უბ­რობს. შე­საძ­ლე­ბე­ლია თუ არა, სა­ქარ­თვე­ლო­საც და­ე­კის­როს რა­ი­მე სა­ხის პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა?

- მხო­ლოდ მას შემ­დეგ, რაც ამ პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას რუ­სე­თი სა­კუ­თარ თავ­ზე აი­ღებს და შე­სა­ბა­მის ნა­ბი­ჯებს გა­დად­გამს ეთ­ნი­კუ­რი წმენ­დის შე­დე­გე­ბის გა­მოს­წო­რე­ბის კუ­თხით. თუ ვინ­მეს არა აქვს ხმა ამო­სა­ღე­ბი, სწო­რედ რუ­სე­თია. მათი ყოვ­ლად უპა­სუ­ხის­მგებ­ლო, ბო­რო­ტი ნა­ბი­ჯე­ბი, რაც სა­ქარ­თვე­ლოს მი­მართ გა­დად­გეს, შე­ფა­სე­ბის სა­გა­ნი არ არის. რუ­სეთ­მა თა­ვის მხრივ უნდა აგოს პა­სუ­ხი სა­კუ­თარ და­ნა­შა­ულ­ზე, ამის დრო დად­გე­ბა, ოღონდ სა­ჭი­როა ერთი აუ­ცი­ლე­ბე­ლი წინა პი­რო­ბა - ხალ­ხის გო­ნი­ე­რე­ბა.

- ბა­ტო­ნო სოსო, რა კო­მენ­ტარს გა­ა­კე­თებ­დით დათა ახა­ლა­ი­ას მიერ სო­ცი­ა­ლუ­რი ქსე­ლით გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი გან­ცხა­დე­ბის შე­სა­ხებ? რო­გორ ფიქ­რობთ, მსგავ­სი შიდა და­პი­რის­პი­რე­ბა ად­რეც არ­სე­ბობ­და "ნა­ცი­ო­ნა­ლურ მოძ­რა­ო­ბა­ში"?

- თუ ვი­ვა­რა­უ­დებთ, რომ ის სი­ტყვე­ბი ნამ­დვი­ლად დათა ახა­ლა­ი­ას ეკუთ­ვნის, შეგ­ვიძ­ლია ჩავ­თვა­ლოთ, რომ რო­გორც ყვე­ლა მა­ფი­ო­ზურ დაჯ­გუ­ფე­ბა­ში, "ნა­ცი­ო­ნა­ლურ მოძ­რა­ო­ბა­შიც" და­ი­წყე­ბა რღვე­ვა, რად­გან ამ გა­ერ­თი­ა­ნე­ბის წევ­რე­ბი სხვა­დას­ხვა სტა­ტუ­სის მქო­ნე­ნი აღ­მოჩ­ნდნენ - ზოგი ცი­ხე­ში ზის, ზოგი პრე­ზი­დენ­ტო­ბის­თვის ემ­ზა­დე­ბა და ა.შ. ის შიდა და­პი­რის­პი­რე­ბა, რო­მე­ლიც უთუ­ოდ არ­სე­ბობ­და წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში და ტა­ბუ­და­დე­ბუ­ლი იყო, მა­ფი­ო­ზუ­რი თუ ქურ­დუ­ლი მენ­ტა­ლი­ტე­ტის გამო, ახლა იც­ვლე­ბა. ეს ბუ­ნებ­რი­ვი მოვ­ლე­ნაა და ამ შემ­თხვე­ვა­ში მოწ­მე­ნი გავ­ხდე­ბით, თუ რო­გორ უპი­რის­პირ­დე­ბი­ან ერ­თმა­ნეთს ის ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ერ­თი­ან­დე­ბოდ­ნენ მხო­ლოდ იმ მიზ­ნით, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბის დიდ ნა­წილს დაჰ­პი­რის­პი­რე­ბოდ­ნენ და მათი უბე­დუ­რე­ბის ხარ­ჯზე, სა­კუ­თა­რი ბედ­ნი­ე­რი ცხოვ­რე­ბა მო­ე­წყოთ.

შოთა მა­ლაშ­ხია, პარ­ლა­მენ­ტა­რი:

- ბა­ტო­ნო შოთა, რა­ტომ არ უნდა გა­მო­ვი­ძი­ოთ აგ­ვის­ტოს ომის დე­ტა­ლე­ბი, რა­ტომ არის ეს ან­ტი­სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი საქ­მე?

- აგ­ვის­ტოს ომზე, რო­გორც სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენტს, ისე სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს, მათ შო­რის - ევ­რო­კავ­ში­რის სპე­ცი­ა­ლურ კო­მი­სი­ას დას­კვნა უკვე გა­კე­თე­ბუ­ლი აქვს. იქ ცალ­სა­ხად წე­რია, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს ტე­რი­ტო­რია ოკუ­პი­რე­ბუ­ლია და აქ ეთ­ნოწ­მენ­და მოხ­და. პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრი, ივა­ნიშ­ვი­ლი კი ამ­ბობს, რომ ომი ქარ­თულ­მა მხა­რემ და­ი­წყო და გა­მო­ძი­ე­ბით ამის დამ­ტკი­ცე­ბა უნდა. ეს არის ან­ტი­სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი გან­ცხა­დე­ბა. ივა­ნიშ­ვი­ლი რუ­სე­თის მო­თხოვ­ნას ას­რუ­ლებს. თქვენ შე­გიძ­ლი­ათ ნა­ხოთ პუ­ტი­ნის გან­ცხა­დე­ბა, რო­მელ­შიც ის ამ­ბობს, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს პრე­ზი­დენტს თა­ვი­სი ხალ­ხი გა­ა­სა­მარ­თლებს.

- რო­გორც პო­ლი­ტი­კუ­რი და სამ­ხედ­რო ექ­სპერ­ტე­ბი ამ­ბო­ბენ, ამ გა­მო­ძი­ე­ბის მი­ზა­ნი ომის და­წყე­ბა­ში სა­ქარ­თვე­ლოს და­და­ნა­შა­უ­ლე­ბა კი არა, იმის გარ­კვე­ვაა, თუ რა­ტომ შევ­ხვდით რუ­სე­თის აგ­რე­სი­ას ასე­თი მო­უმ­ზა­დებ­ლე­ბი და თა­ვად სამ­ხედ­რო ოპე­რა­ცი­ის დროს რა­ტომ და­ვუშ­ვით ამ­დე­ნი შეც­დო­მა...

- ისი­ნი, ვინც ამას ამ­ბო­ბენ, ექ­სპერ­ტე­ბი კი არა, უცო­დი­ნა­რე­ბი არი­ან. წი­ნა­აღ­მდეგ შემ­თხვე­ვა­ში, საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის ის­ტო­რია ეცო­დი­ნე­ბო­დათ და ისიც ემახ­სოვ­რე­ბათ, რომ საბ­ჭო­თა კავ­შირ­მა სა­დაც ჩა­ი­ფიქ­რა, ყველ­გან გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა აგ­რე­სია და ყო­ველ­თვის მის­თვის სა­სურ­ველ შე­დეგს მი­აღ­წია. მა­გა­ლი­თად, ბალ­ტი­ის­პი­რეთ­ში, უნ­გრეთ­ში, ჩე­ხოს­ლო­ვა­კი­ა­ში, პო­ლო­ნეთ­სა და ავ­ღა­ნეთ­ში. ერ­თა­დერ­თი შემ­თხვე­ვა, სა­დაც ეს ვერ გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა, სა­ქარ­თვე­ლო იყო. მოს­კოვ­მა ჩვე­ნი ქვეყ­ნის მხო­ლოდ 20%-ის ოკუ­პა­ცია მო­ა­ხერ­ხა. ამ მონ­სტრმა სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის დამ­ხო­ბა ვერ შეძ­ლო. კრემ­ლის გან­ზრახ­ვა რომ სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის დამ­ხო­ბა იყო, ამას ამ­ბობს კონ­დო­ლი­ზა რა­ი­სი, ბუში, კუშ­ნე­რი... ამას­ვე მოწ­მობს პუ­ტი­ნის გან­ცხა­დე­ბა, სა­დაც აღი­ა­რებს, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში შეჭ­რის გეგ­მა ჯერ კი­დევ 2006 წელს ჰქონ­და შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი.

- დიახ, მსგავს გან­ცხა­დე­ბებს აკე­თებ­დნენ მედ­ვე­დე­ვი და ლავ­რო­ვიც, თუმ­ცა ქარ­თუ­ლი არ­მია რუ­სულ აგ­რე­სი­ას მა­ინც მო­უმ­ზა­დე­ბე­ლი დახ­ვდა. რა იყო ამის მი­ზე­ზი?

- მოდი, მივ­ყვეთ თა­ნა­მიმ­დევ­რუ­ლად: საბ­ჭო­თა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ ბალ­ტი­ის­პი­რეთ­ში, უნ­გრეთ­ში, ჩე­ხოს­ლო­ვა­კი­ა­ში, პო­ლო­ნეთ­სა და ავ­ღა­ნეთ­ში ერთ დღე­ში გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა ოკუ­პა­ცია. ამ სა­ხელ­მწი­ფოს მე­თა­უ­რებ­მა არ იცოდ­ნენ, რომ რუ­სე­თი სამ­ხედ­რო აგ­რე­სი­ის­თვის ემ­ზა­დე­ბო­და? სხვა­თა შო­რის, სა­ქარ­თვე­ლო­ში რუ­სეთს კი­დევ ერთი კო­ზი­რი ჰქონ­და: მისი სამ­ხედ­რო ბა­ზე­ბი, ე.წ. სამ­შვი­დო­ბო­ე­ბის სა­ხით უკვე იდ­გნენ აფხა­ზე­თი­სა და ცხინ­ვა­ლის რე­გი­ო­ნებ­ში. ამას გარ­და, ოჩამ­ჩი­რე­ში და­მა­ტე­ბი­თი კონ­ტინ­გენ­ტი ანუ სა­დე­სან­ტო, სარ­კი­ნიგ­ზო და 22-ე მო­ტომსრო­ლე­ლი არ­მია ჰყავ­და შე­მოყ­ვა­ნი­ლი. ეს კი­დევ არა­ფე­რი, ცხინ­ვალ­ში 58-ე არ­მია გა­დი­ო­და წვრთნებს. წვრთნა დამ­თავ­რდა 1-ელ აგ­ვის­ტოს და ომი და­ი­წყო 7-ში. ნუთუ ეს არა­ფერს გე­უბ­ნე­ბათ? ე.ი. ფრონ­ტი, რო­მელ­ზეც სა­ქარ­თვე­ლოს თავ­დაც­ვი­თი სამ­ხედ­რო ოპე­რა­ცია უნდა გა­ნე­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­ნა, იმ­დე­ნად დიდი იყო, რომ არა­თუ არ­მია, მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბაც კი არ ეყო­ფო­და. ის ფაქ­ტი, რომ ქარ­თულ­მა ჯარ­მა 5 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში შე­ა­ჩე­რა რუ­სე­თის აგ­რე­სია, უკვე დიდი მიღ­წე­ვა იყო. სწო­რედ ქარ­თველ­მა გმირ­მა ჯა­რის­კა­ცებ­მა და შემ­დეგ უკვე სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მონ­დო­მე­ბამ უზ­რუნ­ველ­ყო, რომ კრემ­ლმა სა­ქარ­თვე­ლოს სრუ­ლი ოკუ­პა­ცია ვერ მო­ა­ხერ­ხა.

- ე.ი. სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ იცო­და, რომ რუ­სე­თი სა­ქარ­თვე­ლო­ში სამ­ხედ­რო აგ­რე­სი­ის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის­თვის ემ­ზა­დე­ბო­და?

- დიახ, არა­ერ­თხელ გა­ვა­კე­თეთ გან­ცხა­დე­ბა რუსი მა­ღალ­ჩი­ნოს­ნე­ბის გა­მოთ­ქმულ მუ­ქა­რებ­ზე და სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­საც ვაფრ­თხი­ლებ­დით, რომ რუ­სე­თის მხრი­დან აგ­რე­სია იყო მო­სა­ლოდ­ნე­ლი. მეტ­საც გე­ტყვით, - გა­ე­როს გე­ნე­რა­ლურ­მა მდი­ვან­მა, პან გი მუნ­მა თა­ვის მოხ­სე­ნე­ბა­ში ჩა­წე­რა, რომ ქარ­თუ­ლი მხა­რე აჭარ­ბებს, რო­დე­საც ამ­ბობს, - რუ­სე­თის მხრი­დან აგ­რე­სი­ას ვე­ლი­თო. ანუ სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­ზო­გა­დო­ე­ბა არ იყო მზად იმის­თვის, რომ კრემ­ლის­თვის სა­თა­ნა­დო პა­სუ­ხი გა­ე­ცა. ეს არ არის მხო­ლოდ ჩვე­ნი მო­საზ­რე­ბა, ტა­ლი­ა­ვი­ნის დას­კვნა­ში წე­რია, რომ სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­ზო­გა­დო­ე­ბას ქარ­თუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფოს და­სა­ცა­ვად შე­სა­ბა­მი­სი მე­ქა­ნიზ­მე­ბი არ ჰქონ­და.

- თუ სა­ქარ­თვე­ლო რუ­სე­თის აგ­რე­სი­ას ელო­და და ამის შე­სა­ხებ სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­საც აფრ­თხი­ლებ­და, რა­ტომ არ უზ­რუნ­ველ­ყო კონ­ფლიქ­ტის რე­გი­ო­ნი­დან მშვი­დო­ბი­ა­ნი მო­სახ­ლე­ო­ბის გა­მოყ­ვა­ნა?

- თქვენ ხომ იცით, რომ ცხინ­ვა­ლის რე­გი­ონ­ში ქარ­თუ­ლი სოფ­ლე­ბი ჭად­რა­კი­სე­ბუ­რად არის გან­ლა­გე­ბუ­ლი. იმ ტე­რი­ტო­რი­ას თუ მთლი­ა­ნად არ გაწ­მენ­დდი ოსი სე­პა­რა­ტის­ტე­ბის­გან, ისე მო­სახ­ლე­ო­ბას ვერ გა­მო­იყ­ვან­დი. რაც შე­ე­ხე­ბა და­ნარ­ჩენ ტე­რი­ტო­რი­ებს, ამა­საც არ ჰქონ­და აზრი. სად უნდა წაგ­ვეყ­ვა­ნა ეს ხალ­ხი? რუ­სებს მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს და­ბომბვა შე­ეძ­ლოთ. ასეც იყო, იბომ­ბე­ბო­და რო­გორც კონ­ფლიქ­ტის ზო­ნე­ბი, ისე აჭა­რა, სა­მეგ­რე­ლო, იმე­რე­თი, ქვე­მო ქარ­თლი... ასე რომ, აზრი არ ჰქონ­და.

- სამ­ხედ­რო ექ­სპერ­ტე­ბის თქმით, რო­დე­საც ქვე­ყა­ნა ომში ებ­მე­ბა, სამ­ხედ­რო მე­თა­უ­რებს უპირ­ვე­ლე­სად სამ­ხედ­რო და­ნა­ყო­ფე­ბი გაჰ­ყავთ მუდ­მი­ვი დის­ლო­კა­ცი­ის ად­გი­ლი­დან შეკ­რე­ბის სა­თა­და­რი­გო რა­ი­ონ­ში, რად­გან მო­წი­ნა­აღ­მდე­გის ავი­ა­ცია შე­ეც­დე­ბა, მა­შინ­ვე და­ბომ­ბოს წი­ნას­წარ ცნო­ბი­ლი მუდ­მი­ვი დის­ლო­კა­ცი­ის ად­გი­ლე­ბი - სამ­ხედ­რო ბა­ზე­ბი, აე­როდ­რო­მე­ბი. სა­ქარ­თვე­ლოს სამ­ხედ­რო ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბამ რა­ტომ არ გა­ით­ვა­ლის­წი­ნა ეს ფაქ­ტი და რა­ტომ და­ი­წყო რე­ზერ­ვის­ტე­ბის შეკ­რე­ბა სწო­რედ მუდ­მი­ვი დის­ლო­კა­ცი­ის ად­გი­ლებ­ზე - ვა­ზი­ან­სა და სე­ნაკ­ში?

- რე­ზერ­ვის­ტე­ბი სა­დაც უნდა შეკ­რე­ბი­ლიყ­ვნენ, ყველ­გან და­ბომ­ბავ­დნენ. აბა, მი­თხა­რით, რო­მე­ლი ქა­ლა­ქი არ და­ბომ­ბეს? რუ­სებ­მა არა მარ­ტო სამ­ხედ­რო ბა­ზე­ბი და აე­რო­პორ­ტე­ბი, არა­მედ ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი სა­ცხოვ­რე­ბე­ლი სახ­ლე­ბიც კი და­ბომ­ბეს. სა­ო­მა­რი მოქ­მე­დე­ბა მხო­ლოდ ცხინ­ვალ­ში რომ ყო­ფი­ლი­ყო, კი­დევ მო­ვა­ხერ­ხებ­დით რა­მეს, მაგ­რამ ასე­თი ფარ­თო­მას­შტა­ბი­ა­ნი სა­ო­მა­რი მოქ­მე­დე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ ვე­რა­ფერს ვი­ზამ­დით. ქარ­თულ­მა მხა­რემ ამ ომში ყვე­ლა­ფე­რი ისე გა­ა­კე­თა, რო­გორც უნდა გა­კე­თე­ბუ­ლი­ყო.

- რამ­დე­ნად სწო­რი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა იყო, რომ ქარ­თულ­მა მხა­რემ მტერს კო­დორ­ში, გორ­სა და სე­ნაკ­ში დი­დძა­ლი სამ­ხედ­რო ალა­ფი ხე­ლუხ­ლებ­ლად და­უ­ტო­ვა? თუ მათ გა­მო­ტა­ნას ვერ ვა­ხერ­ხებ­დით, რა­ტომ არ გა­ვა­ნად­გუ­რეთ მა­ინც, რომ ვერც მტერს გა­მო­ე­ყე­ნე­ბი­ნა?

- ბა­რემ ის მკი­თხეთ, რა­ტომ ვერ მო­ვუ­გეთ რუ­სეთს ომი და რა­ტომ ვერ ავაფ­რი­ა­ლეთ კრემ­ლის თავ­ზე ხუთ­ჯვრი­ა­ნი ქარ­თუ­ლი დრო­შა. და­მი­ჯე­რეთ, შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო, რომ ხუთ დღე­ზე მეტ­ხანს რუ­სუ­ლი არ­მი­ის­თვის წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა გაგ­ვე­წია. რაც იყო შე­საძ­ლე­ბე­ლი, იმა­ზე მეტი გა­ვა­კე­თეთ.

- რამ­დე­ნად მარ­თე­ბუ­ლად მი­იჩ­ნევთ იმ ფაქტს, რომ სა­მო­ქა­ლა­ქო პი­რე­ბი - გიგი უგუ­ლა­ვა, გოკა გა­ბაშ­ვი­ლი და გიგა ბო­კე­რია უშუ­ა­ლოდ ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­დნენ სამ­ხედ­რო ოპე­რა­ცი­ებს?

- ეს არის ჭორი, რო­მე­ლიც სა­პარ­ლა­მენ­ტო კო­მი­სი­ის გა­მო­ძი­ე­ბის დროს (რო­მელ­საც პა­ა­ტა და­ვი­თა­ია ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და) არ და­დას­ტურ­და. გვინ­დო­და, რომ ომის დროს დაშ­ვე­ბუ­ლი შეც­დო­მე­ბი კარ­გად გაგ­ვე­ა­ნა­ლი­ზე­ბი­ნა. სწო­რედ ამ მიზ­ნით შე­იქ­მნა პარ­ლა­მენ­ტში სა­გა­მო­ძი­ე­ბო კო­მი­სია.

- და გა­მო­ძი­ე­ბამ და­ად­გი­ნა, რომ ომის დროს ქარ­თულ მხა­რეს შეც­დო­მე­ბი სა­ერ­თოდ არ ჰქონ­და დაშ­ვე­ბუ­ლი?

- კი, შეც­დო­მა იყო. სწო­რედ ამ გა­მო­ძი­ე­ბის შე­დე­გად გა­ირ­კვა, რომ რე­ზერვმა არ გა­ა­მარ­თლა...

- თუ ფიქ­რობთ, რომ თქვენს გუნდს შეც­დო­მე­ბი არ და­უშ­ვია, ზო­გი­ერთ თქვენ­განს უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბის­თვის არ გა­და­უ­მე­ტე­ბია და არც მტრის წის­ქვილ­ზე და­უს­ხამს წყა­ლი, რა­ტომ არ გინ­დათ გა­მო­ძი­ე­ბას­თან თა­ნამ­შრომ­ლო­ბა?

- იცით, ეს ამ­ბა­ვი რას ჰგავს? გა­მო­ძი­ე­ბა რომ და­ი­წყოს იმის შე­სა­ხებ, ჰო­ლო­კოს­ტის დროს გერ­მა­ნე­ლებ­მა ჩა­ი­დი­ნეს თუ არა და­ნა­შა­უ­ლი. "ქარ­თულ ოც­ნე­ბას" უნდა, რომ იმ და­ნა­შა­უ­ლის გამო, რო­მე­ლიც 2008 წლის 7 აგ­ვის­ტოს მოხ­და, მსხვერ­პლმა აგოს პა­სუ­ხი.

- ჰო­ლო­კოს­ტის დროს ებ­რა­ე­ლე­ბის მი­მართ არა­ვის გას­ჩე­ნია კი­თხვე­ბი. სა­ა­კაშ­ვი­ლის გუნ­დის მი­მართ კი აგ­ვის­ტოს ომ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, სა­ზო­გა­დო­ე­ბის საკ­მა­ოდ დიდ ნა­წილს აქვს კი­თხვა...

- ვი­ღაც "თავ­გა­ცხე­ლე­ბუ­ლებს" ებ­რა­ე­ლე­ბის მი­მარ­თაც გა­უჩ­ნდათ უაზ­რო კი­თხვე­ბი, მაგ­რამ არც ერთ ოფი­ცი­ა­ლურ პირს არ მო­უ­თხო­ვია ამ ამ­ბის გა­მო­ძი­ე­ბა. "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბა" კი ამ­ბობს, მოდი, ქარ­თვე­ლებ­მა თავ­ზე ნა­ცა­რი წა­ვი­ყა­როთ, ყვე­ლა­ფე­რი სა­კუ­თარ თავს და­ვაბ­რა­ლოთ, იქ­ნებ მარ­თლაც ჩვე­ნი ბრა­ლია, რუ­სეთ­მა რომ დაგ­ვი­პყროო. სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­მარ­თლის პრაქ­ტი­კა­ში არ ყო­ფი­ლა შემ­თხვე­ვა, რომ ვინ­მეს მსხვერ­პლის­თვის მო­ე­თხო­ვოს პა­სუ­ხი.

თამ­თა და­დე­შე­ლი

ხა­თუ­ნა ბახ­ტუ­რი­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)