"თბი­ლი­სე­ლი შავი ვარ!" - ასე პა­სუ­ხობს სა­ქარ­თვე­ლო­ში მცხოვ­რე­ბი ნი­გე­რი­ე­ლი ბიზ­ნეს­მე­ნი, რი­ჩარდ არინ­ზე ოგ­ბუ­ნუ­ჯუ მათ, ვინც მისი ვი­ნა­ო­ბით და­ინ­ტე­რეს­დე­ბი­ან. რი­ჩარ­დი თე­ო­ლო­გია, დამ­თავ­რე­ბუ­ლი აქვს სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ფა­კულ­ტე­ტი, ფლობს რამ­დე­ნი­მე ენას და ცდი­ლობს, ქარ­თვე­ლე­ბი და აფ­რი­კე­ლე­ბი ერ­თმა­ნეთს გა­აც­ნოს. პირ­ვე­ლი ნა­ბი­ჯი ამ მიზ­ნის­კენ იქ­ნე­ბა ფეს­ტი­ვა­ლი, რომ­ლის ჩა­ტა­რე­ბა­საც ის ივ­ლის­ში აპი­რებს.

ინ­ტერ­ვიუ ქარ­თუ­ლად წა­რი­მარ­თა - რი­ჩარ­დი ჩვენს მშობ­ლი­ურ ენას უკვე საკ­მა­ოდ კარ­გად და­ე­უფ­ლა.

- ჩემი წი­ნაპ­რე­ბი წარ­მო­შო­ბით ნი­გე­რი­ი­დან, უგა­დან არი­ან. მე კი ქა­ლაქ ონი­ჩა­ში და­ვი­ბა­დე. ჩემს წი­ნაპ­რებს ბევ­რი ომი გა­და­უხ­დი­ათ და გა­უ­მარ­ჯვი­ათ კი­დეც. ჩვენ ჩვე­ნი მხა­რის, იბოს დიდ­გვა­როვ­ნე­ბი ვართ. სწო­რედ ჩემი წარ­მო­მავ­ლო­ბის გამო არ შე­იძ­ლე­ბა, რომ არა­ორ­დი­ნა­რუ­ლი ვარ­ცხნი­ლო­ბა ვა­ტა­რო ანუ ისე­თი­ვე დრე­დე­ბი მქონ­დეს, რო­გორ­საც ბევ­რი შავ­კა­ნი­ა­ნი ატა­რებს, რად­გან ეს ჩემი გვა­რის­თვის ძა­ლი­ან და­ბალ დო­ნედ მი­იჩ­ნე­ვა.

ბევ­რი დედ­მა­მიშ­ვი­ლი მყავ­და, მაგ­რამ სამ­წუ­ხა­როდ, ყვე­ლა დავ­კარ­გე. მა­მა­ჩე­მი 106 წლის და­ი­ღუ­პა. ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მა არ ჰქო­ნია, მან­ქა­ნა და­ე­ჯა­ხა. ბე­ბი­ა­ჩე­მი 138 წლი­სა გარ­და­იც­ვა­ლა. ჩემი მე­ო­რე სა­ხე­ლი - "არინ­ზე" მისი დარ­ქმე­უ­ლია... ჩემს კუ­თხე­ში მცხოვ­რებ­ნი ისე­თი­ვე ტრა­დი­ცი­უ­ლე­ბი ვართ, რო­გო­რე­ბიც ქარ­თვე­ლე­ბი არი­ან. ჩვენ­თან უფ­რო­სე­ბის პა­ტი­ვის­ცე­მა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ისე­ვე, რო­გორც თქვენ­თან. ასე­ვე გვაქვს სტუ­მარ­თმოყ­ვა­რე­ო­ბის ტრა­დი­ცი­აც. მა­გა­ლი­თად, უკ­რა­ი­ნა­სა და რუ­სეთ­ში ასე­თი ტრა­დი­ცი­უ­ლი ხალ­ხი არ ცხოვ­რობს. თქვე­ნი და ნი­გე­რი­ე­ლე­ბის კულ­ტუ­რა ერ­თმა­ნე­თის მსგავ­სია. ქარ­თვე­ლებს ტრა­დი­ცი­ე­ბი, ან­და­ზე­ბი, ბრძნუ­ლი გა­მო­ნათ­ქვა­მე­ბი უყ­ვართ. სა­ქარ­თვე­ლო და იბო ერ­თმა­ნეთს ენობ­რი­ვა­დაც ჰგავს (იღი­მის). თქვენ ამ­ბობთ სი­ტყვას: "გა­ა­ჩე­რე", ჩვენ კი - "ჩერე"; ორი­ვე ერ­თსა და იმა­ვეს ნიშ­ნავს. კი­დევ არ­სე­ბობს მრა­ვა­ლი რამ, რისი მიმსგავ­სე­ბაც შეგ­ვიძ­ლია.

- სა­ქარ­თვე­ლო­ში რო­გორ მოხ­ვდით?

- აქ და­ახ­ლო­ე­ბით 20 წლის წინ ჩა­მო­ვე­დი. სტუ­დენ­ტო­ბის პე­რი­ოდ­ში თურ­ქეთ­ში ვი­ყა­ვი, როცა შე­ვი­ტყვე, რომ არის ასე­თი ქვე­ყა­ნა - სა­ქარ­თვე­ლო. მერე ჩა­მო­ვე­დი, და­ვათ­ვა­ლი­ე­რე. დარ­ჩე­ნა მა­შინ­ვე არ გა­და­მი­წყვე­ტია, მაგ­რამ მივ­ხვდი, რომ კარგ ხალ­ხთან მოვ­ხვდი, მე­გობ­რე­ბი შე­ვი­ძი­ნე; ვი­ფიქ­რე, რომ იქ­ნებ აქ მი­მეღ­წია წარ­მა­ტე­ბის­თვის და დავ­რჩი.

- ამ­ჟა­მად რას საქ­მი­ა­ნობთ?

- სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბის ფა­კულ­ტე­ტი მაქვს დამ­თავ­რე­ბუ­ლი და ასე­ვე, თე­ო­ლო­გი ვარ. მშობ­ლი­უ­რის გარ­და, კი­დევ ოთხ ენას ვფლობ: ინ­გლი­სურს, ქარ­თულს, რუ­სულ­სა და ფრან­გულს. ამ­ჟა­მად ნა­ქი­რა­ვებ ბი­ნა­ში ვცხოვ­რობ, ვმუ­შა­ობ ჩე­მი­ვე და­ფუძ­ნე­ბულ ფირ­მა­ში Wisdom Gate და ამი­ერ­კავ­კა­სი­ა­ში აფ­რი­კის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი ვარ. ხში­რად ვმოგ­ზა­უ­რობ სხვა­დას­ხვა ქვე­ყა­ნა­ში.

- სა­ქარ­თვე­ლო­ში ყვე­ლა­ზე მე­ტად რა მოგ­წონთ?

- ძა­ლი­ან მომ­წონს სი­ტყვე­ბი: "ძმა­კა­ცო­ბა" და "და­ქა­ლო­ბა". ეს მა­გა­რი რამ არის. სხვა­გან ასე­თი რამ არ არ­სე­ბობს. შე­იძ­ლე­ბა, ყვე­ლა ენა­შია სი­ტყვა "მე­გობ­რო­ბა", მაგ­რამ თქვენ­თან "ძმა­კა­ცი" ის ადა­მი­ა­ნია, რო­მე­ლიც შენი ღვიძ­ლი ძმა­სა­ვი­თაა და ყო­ველ­თვის გვერ­დში და­გიდ­გე­ბა, არ აქვს მნიშ­ვნე­ლო­ბა, საქ­მე კარ­გად მიგ­დის თუ ცუ­დად. სხვა ქვე­ყა­ნა­ში ასე­თი "ძმა­კა­ცო­ბა" არ მი­ნა­ხავს. წა­კი­თხუ­ლი მაქვს თქვე­ნი მე­ფე­ე­ბის ცხოვ­რე­ბი­სა და მოღ­ვა­წე­ო­ბის შე­სა­ხებ, აგ­რეთ­ვე წა­ვი­კი­თხე შოთა რუს­თა­ვე­ლის "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნიც". ვიცი, რო­გო­რი ურ­თი­ერ­თო­ბა ჰქონ­დათ ავ­თან­დილ­სა და ტა­რი­ელს. ჩვენ­მა ხალ­ხმაც ასე­თი­ვე მე­გობ­რო­ბა იცის. თქვენ­თან ცხოვ­რე­ბა კარ­გია, რად­გა­ნაც ადა­მი­ა­ნებს ერ­თმა­ნე­თი უყ­ვართ, ისი­ნი გრძნო­ბენ, მე­გო­ბარს რო­დის რა გა­სა­ჭი­რი აქვს და ერ­თმა­ნეთს ეხ­მა­რე­ბი­ან. ეს თა­ვის­თა­ვად, ქრის­ტი­ა­ნო­ბაა. ბევ­რი ამ­ბობს, რომ ქრის­ტი­ა­ნია, მაგ­რამ ისე არ ცხოვ­რობს, რო­გორც სა­ჭი­როა. ქრის­ტი­ან­მა უნდა იგ­რძნოს თა­ვი­სი ახ­ლობ­ლის ტკი­ვი­ლი და მი­ეშ­ვე­ლოს იმ ტკი­ვი­ლის გა­და­ტა­ნა­ში, გა­უ­ქარ­წყლოს დარ­დი. ქარ­თვე­ლებ­ში სი­კე­თე მომ­წონს, გულ­ღი­ე­ბი არი­ან. კი­დევ, რაც მა­ო­ცებს, ის არის, რომ აქ კარ­გი მე­ზობ­ლო­ბა იცი­ან. სხვა ქვე­ყა­ნა­ში ასეთ რა­მეს ვერ ნა­ხავ... ბევ­რი ქარ­თვე­ლი ძმა­კა­ცი და და­ქა­ლი მყავს. ერ­თად კარ­გად ვართ, მათ­თან დროს ტა­რე­ბა მიყ­ვარს. თუ რამე დას­ჭირ­დათ, მათ­თვის აფ­რი­კა­ში ყოფ­ნის დრო­საც ბევ­რი რა­მის გა­კე­თე­ბა შე­მიძ­ლია. უკ­რა­ი­ნა­შიც ბევრ ქარ­თველს ვიც­ნობ, რომ­ლებ­საც გარ­კვე­უ­ლი პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­ცხოვ­რე­ბე­ლი ფარ­თო­ბის პრობ­ლე­მა ჰქონ­დათ და და­ვეხ­მა­რე - ჩემ­თან ცხოვ­რობ­დნენ. მიყ­ვარს ქარ­თვე­ლე­ბი და მათ­თან კარ­გი ურ­თი­ერ­თო­ბა მაქვს.

- ახლა ზა­ფხუ­ლის­თვის და­გეგ­მილ ფეს­ტი­ვალ­ზე მოგ­ვი­ყე­ვით.

- მინ­და, რომ ნი­გე­რი­ე­ლებ­მა და ქარ­თვე­ლებ­მა ერ­თმა­ნე­თი გა­იც­ნონ. თქვენს ქვე­ყა­ნას ბევ­რი რამ სჭირ­დე­ბა, ისე­ვე, რო­გორც ნი­გე­რი­ას. მა­გა­ლი­თად, თქვენ­თან არის ის, რაც ძა­ლი­ან მომ­წონს - ქარ­თუ­ლი ღვი­ნო, ჩვენ­თან - ოქრო, ნავ­თო­ბი. სა­ქარ­თვე­ლოს პირ­ველ რიგ­ში, კარ­გი მე­გო­ბა­რი სჭირ­დე­ბა. შე­იძ­ლე­ბა გა­მოგ­ვი­ვი­დეს კო­მერ­ცი­უ­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბიც, რაც ძა­ლი­ან კარ­გი იქ­ნე­ბა. ორ­მა­გი მო­ქა­ლა­ქე­ო­ბა მაქვს, სა­ქარ­თვე­ლოს მო­ქა­ლა­ქე და­ახ­ლო­ე­ბით 5 წლის წინ გავ­ხდი. მოკ­ლედ, ორი ქვეყ­ნის ერ­თმა­ნეთ­თან და­კავ­ში­რე­ბა­სა და და­მე­გობ­რე­ბას ვეც­დე­ბი. ყვე­ლა­ზე მთა­ვა­რი - ბიზ­ნე­სია, ამი­ტომ მინ­და, ნი­გე­რი­ე­ლე­ბი ჩა­მო­ვიდ­ნენ და ქარ­თვე­ლებს აჩ­ვე­ნონ ისე­თი სა­ქო­ნე­ლი, რაც აქ არ მო­ი­პო­ვე­ბა, მა­გა­ლი­თად: ჩვე­ნი სპე­ცი­ფი­კუ­რი ზე­თე­ბი, მუ­სი­კა­ლუ­რი ინ­სტრუ­მენ­ტე­ბი, აფ­რი­კუ­ლი ტა­ნი­სა­მო­სი, ტყა­ვის ფეხ­საც­მე­ლე­ბი, ნი­ან­გის ჩან­თე­ბი. ბევ­რი კარ­გი რამ გვაქვს... თქვენ­თან შო­კო­ლა­დი ყვე­ლას უყ­ვარს, ის ფირ­მა კი, რო­მე­ლიც შო­კო­ლადს ამ­ზა­დებს, სპე­ცი­ა­ლუ­რი ფხვნი­ლით გერ­მა­ნი­ი­დან მა­რაგ­დე­ბა. ნამ­დვი­ლი შო­კო­ლა­დი კა­კა­ოს­გან კეთ­დე­ბა, კა­კაო კი მხო­ლოდ აფ­რი­კა­შია. ამი­ტომ, ჯობს, რომ პირ­და­პირ აფ­რი­კას­თან იყოთ და­კავ­ში­რე­ბუ­ლე­ბი. მინ­და, ოდეს­მე აფ­რი­კუ­ლი და ქარ­თუ­ლი, "სუ­ხიშ­ვი­ლე­ბის" ცეკ­ვა გა­ვა­ერ­თი­ა­ნო, რად­გან "სუ­ხიშ­ვი­ლე­ბი" ძა­ლი­ან მომ­წონს. ფეს­ტი­ვა­ლი, რომ­ლის­თვი­საც მე და ჩემი პარტნი­ო­რი, მუსა სა­მო­რი მო­ცეკ­ვა­ვე­ებ­საც ჩა­მო­ვიყ­ვანთ, სა­ქარ­თვე­ლო­ში 4-7 ივ­ლისს გა­ი­მარ­თე­ბა. სა­მო­მავ­ლოდ მინ­და, რომ ნი­გე­რი­ა­შიც მო­ვა­წყო მსგავ­სი ფეს­ტი­ვა­ლი, სა­დაც ქარ­თვე­ლებს ჩა­ვიყ­ვან და ასე მოხ­დე­ბა ამ ორი ქვეყ­ნის ერ­თმა­ნეთ­თან და­კავ­ში­რე­ბა.

- ცნო­ბი­ლი ქარ­თვე­ლე­ბი­დან ვინ­მეს თუ იც­ნობთ?

- ბევ­რი ცნო­ბი­ლი ქარ­თვე­ლი მე­გო­ბა­რი მყავს. მა­გა­ლი­თად, ვახ­ტანგ რჩე­უ­ლიშ­ვი­ლი, გუჯა ჯამ­ბუ­რია, ლელა წურ­წუ­მია, დათო ილუ­რი­ძე. ნინო ბურ­ჯა­ნა­ძე­საც ვიც­ნობ - მო­ქა­ლა­ქე­ო­ბა იმ დროს მი­ვი­ღე, როცა ის პირ­ვე­ლი პი­რის მო­ვა­ლე­ო­ბას ას­რუ­ლებ­და. ვიც­ნობ ასე­ვე ყვე­ლა­ზე პო­პუ­ლა­რულ პო­ლი­ტი­კურ ფი­გუ­რას - პრე­ზი­დენტ მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვილს, რომ­ლის შე­სა­ხე­ბაც მთელ­მა მსოფ­ლი­ომ იცის. ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვი­ლის გაც­ნო­ბაც მინ­და, მაგ­რამ ჯერ­ჯე­რო­ბით ვერ მო­ვა­ხერ­ხე.

- აქ ალ­ბათ კუ­რი­ო­ზე­ბიც გა­დაგხდე­ნი­ათ თავს...

- თბი­ლი­სის ქუ­ჩებ­ში როცა დავ­დი­ვარ და თუ მე­კი­თხე­ბი­ან, ვინ ვარ, ვპა­სუ­ხობ, რომ "თბი­ლი­სე­ლი შავი ვარ!" როცა და­მი­ძა­ხე­ბენ: "ბიჭო, შენ რა შავი ხარ", მა­შინ ვამ­ბობ, - კა­ხე­ლი შავი ვარ-მეთ­ქი, - კა­ხე­ლე­ბი ხომ შავგვრე­მა­ნე­ბი არი­ან (იღი­მის). უკ­რა­ი­ნა­ში რომ ვი­ყა­ვი, პო­ლი­ცი­ამ გა­მა­ჩე­რა. შევ­ნიშ­ნე, ფორ­მა­ზე ქარ­თუ­ლი სა­ხე­ლი ეწე­რა. მივ­ხვდი, ქარ­თვე­ლი იყო და ქარ­თუ­ლად მი­ვე­სალ­მე. შოკ­ში ჩა­ვარ­და...

- უცხო­ე­ლებს ქარ­თუ­ლი სამ­ზა­რე­უ­ლო მოს­წონთ. თქვენ რო­მელ კერძს ანი­ჭებთ უპი­რა­ტე­სო­ბას?

- ღომს, ხინ­კალს, მაგ­რამ უფრო მე­ტად, სა­ცი­ვი და მწვა­დი მომ­წონს. თქვენ­თან არის არა­ყი, ჭაჭა, ჩვენ­თან კი მსგავს სას­მელს "კი­კა­ნა" ჰქვია. აფ­რი­კა­ში არ გვაქვს ისე­თი­ვე ღვი­ნო, რო­გორ­საც თქვენ სვამთ, იქ ღვი­ნო პალ­მის­გან მზად­დე­ბა.

- თა­ვად თუ გე­ხერ­ხე­ბათ კერ­ძე­ბის მომ­ზა­დე­ბა?

- რა თქმა უნდა. ღო­მის და მწვა­დის გა­კე­თე­ბა შე­მიძ­ლია. ხინ­კალს არ ვა­კე­თებ, რად­გან ცო­მი­ა­ნი კერ­ძე­ბის მომ­ზა­დე­ბა ქა­ლე­ბის საქ­მეა.

- რა არის თქვე­ნი ჰობი?

- ჩემს ქვე­ყა­ნა­ში სპორ­ტი, ძი­რი­თა­დად, ფეხ­ბურ­თი იტა­ცებთ, მე კი მორ­ბე­ნა­ლი ვი­ყა­ვი. ძა­ლი­ან მიყ­ვარს მუ­სი­კა, სი­ა­მოვ­ნე­ბით ვუს­მენ ბობ მარ­ლის. რე­პიც მომ­წონს, მაგ­რამ ჯაზი, ბლუ­ზი მირ­ჩევ­ნია. გან­სა­კუთ­რე­ბით მიყ­ვარს ტრა­დი­ცი­უ­ლი მუ­სი­კა, ფოლკ­ლო­რი. ქარ­თუ­ლი სიმ­ღე­რე­ბიც ვიცი. "მრა­ვალ­ჟა­მი­ე­რი" მომ­წონს, "ჩაკ­რუ­ლოც". არ მიყ­ვარს უაზ­როდ გა­კე­თე­ბუ­ლი მუ­სი­კა, მთა­ვა­რია, ის ნამ­დვი­ლი, გულ­წრფე­ლი იყოს. ვცეკ­ვავ კი­დეც, ვიცი აფ­რი­კუ­ლი და ქარ­თუ­ლი ცეკ­ვაც. მიყ­ვარს ნა­დი­რო­ბა. მა­მა­ჩე­მი კარ­გი მო­ნა­დი­რე იყო; ლო­მებ­ზე, სპი­ლო­ებ­ზე, მარ­ტორ­ქებ­სა და სხვა ცხო­ვე­ლებ­ზე ნა­დი­რობ­და. როცა სამ­შობ­ლო­ში ჩავ­დი­ვარ, მეც სხვა­დას­ხვა ცხო­ველ­ზე ვნა­დი­რობ. ზო­გა­დად, ძა­ლი­ან მა­ინ­ტე­რე­სებს ის­ტო­რია.

- რა გაბ­რა­ზებთ ყვე­ლა­ზე მე­ტად?

- ბევრ რა­მე­ზე ვბრაზ­დე­ბი. არ მიყ­ვარს ტყუ­ი­ლი, ადა­მი­ა­ნე­ბის და­ჩაგ­ვრა, არ მიყ­ვარს, როცა შე­უ­რა­ცხყო­ფას გა­ყე­ნე­ბენ ან ზე­მო­დან გი­ყუ­რე­ბენ... როცა ჩა­მო­ვე­დი, პა­ტა­რა ბავ­შვე­ბი მიყ­ვი­როდ­ნენ, - ხე­ლე­ბი საპ­ნით გაქვს და­სა­ბა­ნიო (იცი­ნის)!.. "თეთ­რი" ადა­მი­ა­ნე­ბის მი­მართ ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა მაქვს, ჩემ­თვის მთა­ვა­რი - ადა­მი­ა­ნო­ბაა. "შა­ვებ­შიც" და "თეთ­რებ­შიც" მო­ი­ძებ­ნე­ბი­ან კარ­გე­ბი და ცუ­დე­ბი. ადა­მი­ა­ნებს კა­ნის ფე­რით კი არა, ადა­მი­ა­ნო­ბით ვა­ფა­სებ!

ეკა აბა­ში­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)