"ჩემს ბავ­შვო­ბა­ში ყვე­ლა ოჯახს მდი­და­რი ბიბ­ლი­ო­თე­კა ჰქონ­და. და­წყე­ბუ­ლი სა­ბავ­შვო წიგ­ნე­ბით, დამ­თავ­რე­ბუ­ლი სე­რი­ო­ზუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რით. პა­პა­ჩე­მი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, დღემ­დე, ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო გა­მო­ცე­მე­ბი გვაქვს და ესე­ნია XVIII-XIX სა­უ­კუ­ნის წიგ­ნე­ბი. მათ შო­რი­საა ში­ლე­რი­სა და შექ­სპი­რის ტო­მე­უ­ლე­ბი. ბიბ­ლი­ო­თე­კა მდი­და­რია რუ­სუ­ლი და და­სავ­ლუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რით, აღ­მო­სავ­ლუ­რით - ნაკ­ლე­ბად. ჩვენ რუ­სულ-ქარ­თუ­ლად მკი­თხვე­ლე­ბი ვი­ყა­ვით. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ მა­შინ ინ­გლი­სუ­რად არ ვკი­თხუ­ლობ­დით, პა­პას ჰქონ­და ინ­გლი­სუ­რე­ნო­ვა­ნი ლი­ტე­რა­ტუ­რაც. სა­ერ­თო ჯამ­ში, შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ ჩვე­ნი თა­ო­ბა უფრო მეტს კი­თხუ­ლობ­და, ვიდ­რე დღე­ვან­დე­ლი. ერთი წიგ­ნი მთელ თბი­ლისს მო­ივ­ლი­და ხოლ­მე. არ გვქონ­და ინ­ტერ­ნე­ტი და ჩვე­ნი ურ­თი­ერ­თო­ბა სამ­ყა­როს­თან წიგ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით მყარ­დე­ბო­და.

მე­გობ­რებს გვახ­სოვს, რომ ყვე­ლა ოჯახ­ში იყო კა­ბი­ნე­ტი, რო­მელ­შიც მშობ­ლე­ბის ბიბ­ლი­ო­თე­კე­ბი იყო გან­თავ­სე­ბუ­ლი. ეს ტრა­დი­ცია ევ­რო­რე­მონტმა შთან­თქა. ამ დრომ და ეპო­ქამ წიგ­ნი გან­დევ­ნა ადა­მი­ა­ნის ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბი­დან... ბევ­რი კომ­პი­უ­ტერ­ში კი­თხუ­ლობს, მაგ­რამ მე ვერა, მიჩ­ვე­უ­ლი ვარ წიგნს და მის წა­მო­წო­ლილ კი­თხვას", - მი­თხრა ინ­ტერ­ვი­უს და­სა­წყის­ში ნი­კუ­შა შენ­გე­ლა­ი­ამ, რო­მელ­მაც უპირ­ვე­ლე­სად სა­ო­ჯა­ხო ბიბ­ლი­ო­თე­კა მი­მო­ი­ხი­ლა და კი­თხვი­სად­მი თა­ვი­სი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა აღგ­ვი­წე­რა...

- ბევ­რს ახ­სოვს და­მო­უ­კი­დებ­ლად წა­კი­თხუ­ლი პირ­ვე­ლი წიგ­ნი...

- მე არა, თუმ­ცა მახ­სოვს პირ­ვე­ლი მძაფ­რი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა, რო­მე­ლიც მაინ რი­დის "უთა­ვო მხედ­რის" წა­კი­თხვი­სას მი­ვი­ღე. მა­ნამ­დე ვკი­თხუ­ლობ­დი ზღაპ­რებს, შემ­დეგ ჟიულ ვერ­ნის ნა­წარ­მო­ე­ბებს და ეს და­ახ­ლო­ე­ბით III-IV კლას­ში ხდე­ბო­და.

- იმა­ვე პე­რი­ოდ­ში ბავ­შვებს სურ­ვი­ლი უჩ­ნდე­ბათ, რო­მე­ლი­მე პერ­სო­ნაჟს ჰგავ­დნენ...

- იცი, რამ­დენს მინ­დო­და ვმსგავ­სე­ბო­დი?! მაგ­რამ ახლა არც ერთს არ და­ვა­სა­ხე­ლებ. რა თქმა უნდა, "სამი მუშ­კე­ტე­რი" ყვე­ლა ბიჭს უყ­ვარს, ასე­ვე გინ­და ჟიულ ვერ­ნი­სა და ჯო­ნა­თან სვიფ­ტის გმი­რე­ბი იყო. ვგიჟ­დე­ბო­დი "სა­ი­დუმ­ლო კუნ­ძულ­ზე", მე­კობ­რე­ე­ბის ცხოვ­რე­ბა­ზე. ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და გე­ოგ­რა­ფია და როცა ლი­ტე­რა­ტუ­რულ ნა­წარ­მო­ებ­ში ეს თემა იდო, სი­ა­მოვ­ნე­ბით ვკი­თხუ­ლობ­დი. ყო­ველ­თვის მა­ინ­ტე­რე­სებ­და ის­ტო­რია და რე­ა­ლო­ბა, ის­ტო­რი­უ­ლი ეპო­ქე­ბი მხიბ­ლავ­და და ჰო­მე­რო­სის კი­თხვა მიყ­ვარ­და. ზოგ­ჯერ ვერ ხსნი, ასე რა­ტომ ხდე­ბა, მაგ­რამ არის ეპო­ქე­ბი, რო­მე­ლიც გა­მორ­ჩე­უ­ლად გა­ინ­ტე­რე­სებს.

- წიგ­ნი, რო­მელ­მაც ისე ჩა­გით­რი­ათ, რომ ღამე გა­ა­თე­ნეთ...

- ასე­თი ბევ­რი იყო. სახ­ლში რომ დავ­რჩე­ნი­ლი­ყა­ვი და წიგ­ნი ბო­ლომ­დე წა­მე­კი­თხა, თა­ვიც მო­მი­ა­ვად­მყო­ფე­ბია, ვი­თომ სი­ცხემ ამი­წია. ეს ბავ­შვო­ბა­ში, მაგ­რამ რაც ასაკ­ში შე­ვე­დი, ისე­დაც გვი­ან ვი­ძი­ნებ და უფრო მე­ტად ღა­მით ვკი­თხუ­ლობ.

- რო­მე­ლი­მე ავ­ტო­რის გავ­ლე­ნით, თა­ვად თუ და­გი­წე­რი­ათ ლექ­სი, მო­თხრო­ბა, ჩა­ნა­ხა­ტი?

- წერა არა, მაგ­რამ ბულ­გა­კო­ვის "ოს­ტა­ტი და მარ­გა­რი­ტას" ილუსტრა­ცია გა­მი­კე­თე­ბია.

- ლექ­სი ღრმა ბავ­შვო­ბა­შიც არ და­გი­წე­რი­ათ?

- არ და­მი­წე­რია. მე ლექ­სებს ზე­პი­რად წარ­მოვ­თქვამ, ნამ­დვი­ლი პო­ე­ტი ვარ (იღი­მის). ისიც მთა­ში ყოფ­ნი­სას, ერთ ჭიქა ჟი­პი­ტა­ურს რომ დავ­ლევ, მა­შინ მო­დის ლექ­სე­ბი (იღი­მის). ამა­ზე გა­მახ­სენ­და, არ ვიცი ეს ამ­ბა­ვი სი­ნამ­დვი­ლეა თუ არა, მი­ამ­ბეს, რომ თურ­მე ერთხელ ტა­ვერ­ნა­ში ყოფ­ნი­სას ბლოკს ვი­ღა­ცის­თვის კა­ლა­მი უთხო­ვია. მას კი უთ­ქვამს, მე ნამ­დვი­ლი პო­ე­ტი ვარ, კა­ლამს არ ვა­ტა­რე­ბო.

- ანუ იმახ­სოვ­რებ­და...

- ჰო, ძველ სა­ბერ­ძნეთ­შიც ასე იყო, პო­ე­ტე­ბი ლექ­სებს ზე­პი­რად წარ­მოთ­ქვამ­დნენ და სხვე­ბი იწერ­დნენ.

- ვინ­მეს თუ ჩა­უ­წე­რია თქვე­ნი ექ­სპრომ­ტე­ბი?

- არა, ისე­თი არა­ფე­რი იყო, ახალ­გაზ­რდუ­ლი ემო­ცი­უ­რი აღ­ტკი­ნე­ბა და ისიც ხან­და­ხან.

- ჩვენ­თად არ იშო­ვე­ბო­და ცნო­ბილ მხატ­ვარ­თა რეპ­რო­დუქ­ცი­ე­ბი ან ილუსტრი­რე­ბუ­ლი წიგ­ნე­ბი და მათ უფრო მე­ტად სა­ზღვარ­გა­რეთ იძენ­დნენ...

- დიახ, ასე­თი წიგ­ნე­ბი ჩვენს ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში იყო, მას ძი­რი­თა­დად ჩემი მშობ­ლე­ბი იძენ­დნენ. მა­შინ წიგ­ნი ერ­თგვა­რი ეს­თე­ტი­კის სა­გა­ნიც გახ­ლდათ, რო­მელ­საც ცნო­ბი­ლი მხატ­ვრე­ბი აფორ­მებ­დნენ. ზო­გი­ერ­თი ხე­ლი­თაც კეთ­დე­ბო­და და ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო ილუსტრა­ცი­ე­ბი ჰქონ­და.

- გა­იხ­სე­ნეთ შემ­თხვე­ვა, როცა ბავ­შვო­ბა­ში გა­ტა­ცე­ბით კი­თხუ­ლობ­დით რო­მე­ლი­მე ავ­ტორს და შემ­დეგ­ში შეხ­ვდით, გა­ი­ცა­ნით...

- რთუ­ლია გა­მო­ვარ­ჩიო, რად­გან ბევრ მწე­რალს შევ­ხვედ­რი­ვარ და პი­რა­დად ვიც­ნობ­დი. მათ შო­რის ერთ-ერთი ოთარ ჭი­ლა­ძე გახ­ლდათ. ჩვენ სულ ერ­თად ვის­ვე­ნებ­დით ქვიშ­ხეთ­ში - მწე­რალ­თა სახ­ლში.

- უწინ ქა­ლაქ­ში ბევ­რი ბიბ­ლი­ო­თე­კა იყო, რო­მე­ლი­მე­ში ჩა­წე­რი­ლი ხომ არ ყო­ფილ­ხართ?

- არა, თუმ­ცა სა­ჯა­რო ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში დავ­დი­ო­დი, მაგ­რამ არა მხატ­ვრუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის სა­კი­თხა­ვად, არა­მედ ის­ტო­რი­უ­ლი მა­სა­ლე­ბის მო­სა­ძი­ებ­ლად. ბევ­რი ფილ­მის დამ­დგმელ მხატ­ვრად ვმუ­შა­ობ­დი და როცა რო­მე­ლი­მე კონ­კრე­ტუ­ლი თე­მის გარ­შე­მო მა­სა­ლა შინ ან ნაც­ნობ წრე­ში არა­საკ­მა­რი­სი იყო, სა­ჯა­რო ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში მივ­დი­ო­დი. იქ მა­მა­ჩე­მი იყო ჩა­წე­რი­ლი და ყო­ველ­თვის მისი ბა­რა­თით ვსარ­გებ­ლობ­დი (იღი­მის).

- სა­კუ­თა­რი შე­მო­სავ­ლით შე­ძე­ნი­ლი პირ­ვე­ლი წიგ­ნე­ბი...

- ბევ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რა შე­მი­ძე­ნია, მათ შო­რის მხატ­ვრუ­ლი და ხე­ლოვ­ნე­ბათმცოდ­ნე­ო­ბის თე­მა­ზე შექ­მნი­ლი წიგ­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც ჩვენს დროს სა­ო­ცა­რი დე­ფი­ცი­ტი იყო. შემ­დეგ ნელ-ნელა ყვე­ლა­ფე­რი გა­მოჩ­ნდა. ახლა ბა­ზარ­ზე ყვე­ლა­ფე­რია, მაგ­რამ მყიდ­ვე­ლია ნაკ­ლე­ბი. პირ­ვე­ლად სა­ზღვარ­გა­რეთ პა­რიზ­ში გა­ვემ­გზავ­რე და იქი­დან 30 კი­ლოგ­რა­მი წიგ­ნე­ბი და სა­ღე­ბა­ვე­ბი ჩა­მო­ვი­ტა­ნე. ისე­თი მძი­მე ჩე­მო­და­ნი მქონ­და, აე­რო­პორ­ტში გა­გიჟ­დნენ, მე­ბა­ჟემ მი­თხრა, რა დევს, აგუ­რე­ბი ხომ არ გი­წყვი­აო (იღი­მის). მა­შინ ასე იყო, ხალ­ხს სა­ზღვარ­გა­რე­თი­დან ჩა­მოჰ­ქონ­და ყვე­ლა­ფე­რი, რად­გან, სამ­წუ­ხა­როდ, საბ­ჭო­თა დროს ჩვენ­თან არა­ფე­რი იშო­ვე­ბო­და.

- თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თველ ავ­ტო­რებ­ზე გკი­თხავთ, ვის გა­მო­არ­ჩევთ, ვის კი­თხუ­ლობთ?

- არ მინ­და ვინ­მეს ვა­წყე­ნი­ნო, მი­ჭირს გა­მორ­ჩე­ვა. უამ­რა­ვი რა­ღაც მაქვს წა­კი­თხუ­ლი, მაგ­რამ ალ­ბათ მა­ინც აკა მორ­ჩი­ლა­ძეს და­ვა­სა­ხე­ლებ.

- ყვე­ლა თა­ო­ბის წარ­მო­მად­გე­ნე­ლი ამ ავ­ტორს მი­სა­ხე­ლებს...

- ჰო, კარ­გია, იმი­ტომ, რომ აკა სე­რი­ო­ზუ­ლად წერს. პო­ე­ზი­ა­ში კი დათო მაღ­რა­ძეს ვკი­თხუ­ლობ, ასე­ვე გაგა ნა­ხუც­რიშ­ვილს. არ მინ­და ცუ­დად გა­მო­მი­ვი­დეს, ბევ­რი ნი­ჭი­ე­რი ადა­მი­ა­ნია, მაგ­რამ ისეთ მო­ნუ­მენ­ტებ­ზე ვარ გაზ­რდი­ლი, მა­ინც წარ­სუ­ლი მი­ზი­დავს.

- კლა­სი­კას უბ­რუნ­დე­ბით თუ დღეს თა­ნა­მედ­რო­ვე ლი­ტე­რა­ტუ­რას უფრო კი­თხუ­ლობთ?

- კლა­სი­კას ვუბ­რუნ­დე­ბი. თა­ნა­მედ­რო­ვე ლი­ტე­რა­ტუ­რით მა­ინ­ცდა­მა­ინც ვერ აღვფრ­თო­ვან­დი, ვერ­სად ვი­პო­ვე "ის", რაც იმ ავ­ტო­რებ­ში ვი­პო­ვეთ, რომ­ლებ­მაც გე­ნი­ა­ლუ­რი ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი და­ტო­ვეს.

- კლა­სი­კო­სე­ბი­დან ვის კი­თხუ­ლობთ?

- უფ!.. ხან ვინ გა­მახ­სენ­დე­ბა და ხან ვინ. ძა­ლი­ან მიყ­ვარს რუ­სუ­ლი და და­სავ­ლუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რა. ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და ბულ­გა­კო­ვი, ახლა მას ნაკ­ლე­ბად ვკი­თხუ­ლობ. პო­ე­ზი­ი­დან გუ­მი­ლი­ო­ვი მიყ­ვარს, ვაჟა-ფშა­ვე­ლა­ზე აღა­რა­ფერს ვამ­ბობ, რად­გან მუდ­მი­ვად სა­კი­თხა­ვია, ისე­ვე, რო­გორც "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი".

- ოჯახ­ში უამ­რა­ვი ავ­ტო­რის ხელ­მო­წე­რი­ლი წიგ­ნი გექ­ნე­ბათ...

- არის, კი. ხან­და­ხან დღე­საც კი ახალ-ახალ აღ­მო­ჩე­ნებს ვა­კე­თებ, რო­მე­ლი­მე წიგნს გად­მო­ვი­ღებ და ავ­ტო­რი­სე­უ­ლი ხელ­მო­წე­რა ახ­ლავს. მშობ­ლე­ბის­თვის ნა­ჩუ­ქა­რი უფრო მე­ტია, ვიდ­რე ჩემ­თვის, მაგ­რამ ასე­თე­ბი მეც მრავ­ლად მაქვს: ნა­ხუც­რი­კა, მაღ­რა­ძე, ქა­რუ­მი­ძე, ვა­ხუშ­ტი კო­ტე­ტიშ­ვი­ლი, ოთარ ჭი­ლა­ძე...

- წიგ­ნი მო­გი­პა­რავ­თო, ვერ გკი­თხავთ, მაგ­რამ თუ წა­მო­გი­ღი­ათ და აღარ და­გიბ­რუ­ნე­ბი­ათ...

- ასე­თი რამ არ მახ­სოვს, რო­გორც წესი, სულ ვაბ­რუ­ნებ, მაგ­რამ, სხვა­თა შო­რის, ჩემ­გან ბევ­რი წა­უ­ღი­ათ და არ და­უბ­რუ­ნე­ბი­ათ.

- ზოგი ინიშ­ნავს, თქვენ არა?

- მე არ ვი­ნიშ­ნავ, ვენ­დო­ბი ადა­მი­ა­ნებს! ნდო­ბით ცხოვ­რე­ბას ვარ მიჩ­ვე­უ­ლი (იღი­მის).

- წიგ­ნი, რომ­ლის კი­თხვაც არას­დროს გბეზ­რდე­ბათ, ნე­ბის­მი­ერ დრო­სა და ხა­სი­ათ­ზე...

- ასე ვერ გე­ტყვით, რად­გან სულ სხვა­დას­ხვა ავ­ტორს ვკი­თხუ­ლობ. შო­პე­ნ­ჰა­უ­ე­რის, სოკ­რა­ტეს, კან­ტის, პლა­ტო­ნის კი­თხვა მიყ­ვარს. არის წიგ­ნე­ბი, რომ­ლებ­საც ხში­რად უნდა ჩა­ხე­დო. "სა­ხა­რე­ბა" ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სოა, ყო­ველ ჯერ­ზე ახალ აღ­მო­ჩე­ნას აკე­თებ.

- თუ გახ­სოვთ, ბო­ლოს ვის რა წიგ­ნი აჩუ­ქეთ და თქვენ რა გა­ჩუ­ქეს?

- დღეს ვინ­ღა იჩუ­ქე­ბა წიგ­ნებს (იღი­მის)?! გა­მახ­სენ­და, მე მა­ჩუ­ქეს ლე­ო­ნარ­დო და ვინ­ჩის ახა­ლი გა­მო­ცე­მა და ხე­ლოვ­ნე­ბის მსოფ­ლიო ის­ტო­რია. მეც და­მაქვს ხოლ­მე წიგ­ნე­ბი სა­ჩუქ­რად, ახ­ლა­ხან ჩემს მე­გო­ბარს ვა­ჩუ­ქე თა­ნა­მედ­რო­ვე არ­ქი­ტექ­ტუ­რის წიგ­ნი. დღეს უფრო მე­ტად პრო­ფე­სი­უ­ლი თვალ­საზ­რი­სით უძღვნი­ან ხალ­ხს წიგ­ნებს.

- მხატ­ვა­რი, რომ­ლის ბი­ოგ­რა­ფი­ამ შე­მოქ­მე­დე­ბამ­დე მი­გიყ­ვა­ნათ ან პი­რი­ქით, შე­მოქ­მე­დე­ბამ - ავ­ტო­რამ­დე...

- ნა­მუ­შევ­რე­ბის ნახ­ვის შემ­დეგ უფრო მე­ტად და­ვინ­ტე­რე­სე­ბულ­ვარ ავ­ტო­რის ბი­ოგ­რა­ფი­ით, ვიდ­რე პი­რი­ქით. ამ კუ­თხით კა­რა­ვა­ჯო­სა და ვა­ზა­რის ბი­ოგ­რა­ფია ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სოა. ბი­ოგ­რა­ფია ქმნის ადა­მი­ანს, სულ გა­ინ­ტე­რე­სებს, მისი სა­ხე­ლის მიღ­მა რა დევს, რა წარ­სუ­ლი ჰქონ­და. ამი­ტომ ყო­ველ­თვის შე­მოქ­მე­დე­ბით მივ­დი­ვარ ავ­ტო­რამ­დე და ვცდი­ლობ მის სიღ­რმე­ში გა­ვერ­კვე, ვინ ვინ არის და რო­გო­რი ცხოვ­რე­ბით ცხოვ­რობ­და.

ანა კა­ლან­და­ძე

ჟურ­ნა­ლი "რე­ი­ტინ­გი"

(გა­მო­დის ორ­შა­ბა­თო­ბით)