გა­ზა­ფხულ­ზე გა­მო­ზამ­თრე­ბუ­ლი ყვა­ვი­ლე­ბის მოვ­ლის ახა­ლი ეტა­პი იწყე­ბა. რა უნდა ვი­ცო­დეთ ოთა­ხის და ბა­ღის ყვა­ვი­ლე­ბის მოვ­ლი­სას, კი­თხვებს ბი­ო­ლო­გი ზუ­რაბ შე­ვარ­დნა­ძე პა­სუ­ხობს.

ლილი-ლი­ლი­კო:

რო­დის უნდა დავ­თე­სოთ ბაღ­ში ყვა­ვი­ლის თეს­ლი და რა პი­რო­ბე­ბი უნდა შე­ვუქ­მნათ რომ მალე და კარ­გად აღ­მო­ცენ­დეს?

-ერ­თწლო­ვა­ნი სა­ზა­ფხუ­ლო ყვა­ვი­ლე­ბი ითე­სე­ბა 15 აპ­რი­ლი­დან ღია გრუნ­ტში, პირ­ვე­ლი თე­ბერ­ვლი­დან ვთე­სავთ სა­ო­რან­ჟე­რიო პი­რო­ბებ­ში ოთა­ხის ან ფან­ჯრის რა­ფა­ზე ან და­ხუ­რულ სივ­რცე­ში, სათ­ბურ­ში. პირ­ვე­ლი თე­ბერ­ვლი­დან ვი­წყებთ სა­გა­ზა­ფხუ­ლო და სა­ზა­ფხუ­ლო ყვა­ვი­ლე­ბის თეს­ვას, ღია გრუნ­ტში ყვა­ვი­ლე­ბის თეს­ვა კი 15 აპ­რი­ლი­დან. კარ­გად და­მუ­შა­ვე­ბულ ნი­ა­დაგ­ში, რწყვის რე­ჟი­მი შერ­ჩე­უ­ლი უნდა იყოს, გა­აჩ­ნია რო­მელ ჯიშს და რო­მელ სა­ხე­ო­ბა­ზეა სა­უ­ბა­რი იმის მი­ხედ­ვით. ძა­ლი­ან ზო­გა­დი შე­კი­თხვაა და ამი­ტომ მო­მი­წია ზო­გა­დი პა­სუ­ხი გა­მე­ცა.

თა­მა­რი:

ეზო­ში მაქვს ვარ­დის ნერ­გე­ბი, რომ­ლებ­საც ძი­რე­ბი უხ­მე­ბა, რით ვუშ­ვე­ლო?

-ვარ­დე­ბი ძა­ლი­ან ად­ვი­ლად ბერ­დე­ბი­ან და იმის­თვის, რომ ვარ­დი უხ­ვად, თა­ნა­მიმ­დევ­რუ­ლად და ზო­გა­დად, სულ ყვა­ო­დეს, ამის­თვის მას გას­ხვლა სჭირ­დე­ბა, 80%-ით ვარ­დის ყვა­ვი­ლო­ბა ამ პრო­ცე­დუ­რა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. ამი­ტომ, თე­ბერ­ვლის ბო­ლოს, მარ­ტის და­სა­წყის­ში ვარ­დი კარ­გად უნდა გა­ის­ხლას, და ამ გას­ხვლას­თან არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი მისი ასე­თი მდგო­მა­რე­ო­ბა. სწო­რედ ვარ­დის გას­ხვლაა სა­წინ­და­რია, რომ შემ­დეგ ის კარ­გად იყ­ვა­ვი­ლებს.

ირმა ირე­მა­ძე:

სა­შო­ბა­ოდ შე­ვი­ძი­ნე ქოთ­ნით სა­შო­ბაო ყვა­ვი­ლი (წი­თე­ლი ფოთ­ლე­ბი)თეფ­შზე ვუს­ხავ­დი წყალს კვი­რა­ში ერთხელ რო­გორც მირ­ჩი­ეს,მაგ­რამ აღარ გამ­ყუ­რე­ბა ისე, რო­გო­რიც თავ­და­პირ­ვე­ლად იყო. რო­გორ მოვ­ქცე, ჩვე­უ­ლებრვი მი­წით სავ­სე ქო­თან­ში გა­დავრგო? რა ინ­ტენ­სი­ვო­ბით მოვრწყა, რომ შემ­დეგ შო­ბა­საც ისე­ვე ლა­მა­ზად გა­მო­ი­ყუ­რე­ბო­დეს.

-პუ­ან­სე­ტი­ა­ზეა სა­უ­ბა­რი, ეს მცე­ნა­რე არის ტორფში გა­მოყ­ვა­ნი­ლი და ერთჯე­რა­დი მცე­ნა­რე, ერთჯე­რა­დად ხა­რობს. რომც გა­და­არ­ჩი­ნოს ეს მცე­ნა­რე და შე­ე­ცა­დოს, ნი­ა­დაგ­ში გა­და­ი­ტა­ნოს, სხვა ქო­თან­ში გა­დარ­გას, ეს მცე­ნა­რე მა­ინც ვერ გა­ი­ხა­რებს და ფოთ­ლე­ბი არ გა­უ­წით­ლდე­ბა სა­შო­ბა­ოდ ისევ, მისი მწვა­ნე ფოთ­ლე­ბი კი ნაკ­ლე­ბად მიმ­ზიდ­ვე­ლია. ჰო­ლან­დი­უ­რი წარ­მო­შო­ბი­საა, იქ გა­მოჰ­ყავთ ეს მცე­ნა­რე, ტრო­პი­კუ­ლია, პუ­ან­სე­ტია ჰქვია, რძი­ა­ნაა და მას სპე­ცი­ა­ლუ­რად ამ­რავ­ლე­ბენ სა­შო­ბა­ოდ, ამი­ტომ ამ მცე­ნა­რის შემ­დეგ გა­მო­ყე­ნე­ბა და გამ­რავ­ლე­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლია. რო­გო­რი ფორ­მი­თაც ქალ­ბა­ტონ­მა შე­ი­ძი­ნა, ამ ფორ­მით გა­მოყ­ვა­ნი­ლი პუ­ან­სე­ტია, არ გა­მო­ად­გე­ბა. ვერ გა­ამ­რავ­ლებს და ვერ შე­ი­ნარ­ჩუ­ნებს.

ლიკა მორ­ჩი­ლა­ძე:

ეზო­ში მაქვს წი­თე­ლი მიწა (გუ­რი­ა­ში), ამი­ტომ ძა­ლი­ან მი­ჭირს ყვე­ვი­ლე­ბის მო­შე­ნე­ბა. მირ­ჩი­ეთ, რო­გორ მო­ვახ­დი­ნო მი­წის გა­ნოყი­ე­რე­ბა, რომ ბაღი გა­ვა­შე­ნო.

-გა­დამ­წვა­რი ნა­კე­ლი ამის­თვის სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბაა. იმ ქვე­ყა­ნა­ში, სა­დაც ამ­დე­ნი ნა­კე­ლი მო­ი­პო­ვე­ბა, სხვა მი­წის გა­მა­ნოყი­ე­რე­ბე­ლი და მი­წის სტრუქ­ტუ­რის შემ­ქმნე­ლი სა­სუ­ქე­ბის ძებ­ნა არ იქ­ნე­ბო­და სწო­რი. გა­დამ­წვა­რი, დამ­წვა­რი, რამ­დე­ნი­მე წლის ნა­კე­ლი ამის­თვის სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბაა და ნა­კე­ლით გა­ა­ნოყი­ე­როს. შე­იძ­ლე­ბა ქვი­შის და­მა­ტე­ბაც იმის­თვის, რომ მი­წამ სტრუქ­ტუ­რა გა­ი­უმ­ჯო­ბე­სოს. გა­აჩ­ნია, თუ თიხ­ნა­რია ნი­ა­და­გი და წყალს ნაკ­ლე­ბად ატა­რებს, მა­შინ ქვი­შის შე­რე­ვაც შე­იძ­ლე­ბა. გა­დამ­წვა­რი ნა­კე­ლი თით­ქმის ყვე­ლა მცე­ნა­რეს ძა­ლი­ან მო­უხ­დე­ბო­და.

ნა­თია და ლიკა:

გვაქვს ოჯახ­ში ქოთ­ნის ყვა­ვი­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც წლე­ბია უკვე ამ ქოთ­ნებ­ში გვაქვს, მინ­და დიდ ქოთ­ნებ­ში გა­და­ვი­ტა­ნო, რად­გან აღარ იზ­რდე­ბი­ან. რო­გო­რი წე­სით მო­ვა­ხერ­ხო გა­დარ­გვა, რომ ყვე­ვი­ლი არ და­ვა­ზი­ა­ნო და არ "მო­ი­წყი­ნოს".

-სა­უ­კე­თე­სო პე­რი­ო­დი, რო­დე­საც ქოთ­ნის ყვა­ვი­ლე­ბის გა­დარ­გვა ხდე­ბა, არის თე­ბერ­ვლის ბოლო, მარ­ტის და­სა­წყი­სი. აპ­რი­ლამ­დე შე­იძ­ლე­ბა მათი გა­დარ­გვა, გა­ნახ­ლე­ბა და ქოთ­ნე­ბის შეც­ვლა. ქოთ­ნის შეც­ვლა ავ­ტო­მა­ტუ­რად სუბსტრა­ტის, ქოთ­ნი­დან ნი­ა­და­გის შეც­ვლა­საც ნიშ­ნავს, ამი­ტომ ქოთ­ნის ნი­ა­და­გი, მიწა, სუბსტრა­ტი უნდა შე­ვა­ზა­ვოთ სამი წილი ტყის მი­წით, ერთი წილი გა­დამ­წვა­რი ნა­კე­ლით, ერთი წილი ქვი­შით და ამ სუბსტრატ­ში შე­ვუც­ვა­ლოთ მას მი­წაც, გან­ვა­ახ­ლოთ, ძვე­ლი ტო­ტე­ბი და ფოთ­ლე­ბი მო­ვა­ცა­ლოთ, გა­ვა­ა­ხალ­გაზ­რდა­ვოთ და ახალ ქოთ­ნებ­ში გა­დავრგათ.

ქე­თე­ვან კა­პა­ნა­ძე:

სახ­ლში მაქვს "ბა­რა­ქის ხე" 7 წლის. ამ ზამ­თარ­ში ძა­ლი­ან მო­ი­წყი­ნა და ფოთ­ლე­ბი სულ დასცვივ­და, რაც ადრე არ ემარ­თე­ბო­და. მირ­ჩი­ეთ, რო­გორ გა­ვა­ცო­ცხლო (ბა­რა­ქის ხის მოვ­ლის წე­სე­ბი).

-კრა­სუ­ლას, რო­გორც უწო­დე­ბენ, ბა­რა­ქის ხეს, რა შუ­ა­შია ბა­რა­ქას­თან, მე დღემ­დე ვერ ამოვხსე­ნი ეგ ამ­ბა­ვი, აუ­ცი­ლებ­ლად სჭირ­დე­ბა წე­ლი­წად­ში ორი თვე მოს­ვე­ნე­ბის პე­რი­ო­დი, ეს იმას ნიშ­ნავს, რომ მთე­ლი წლი­დან ყვე­ლა­ზე უფრო ცივი ორი თვე უნდა ამო­ვარ­ჩი­ოთ ჩვენს ბი­ნა­ში, სახ­ლში და ორი თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­ერ­თოდ არ მოვრწყათ. ერთი წვე­თიც არ და­ვას­ხათ, თუ გვინ­და, რომ წლის და­ნარ­ჩე­ნი პე­რი­ო­დი ხა­რობ­დეს და კარ­გად გრძნობ­დეს თავს, მა­შინ არ უნდა მოვრწყათ მი­ნი­მუმ ორი თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში მთე­ლი ზამ­თა­რი. არ სჭირ­დე­ბა კრა­სუ­ლას ისე­თი სით­ბო და სი­ცხე, რო­გო­რიც ჩვენს ოთა­ხებ­ში არის ხოლ­მე. ურ­ჩევ­ნია უფრო გრილ ოთახ­ში, შე­სა­ნიშ­ნა­ვად გრძნობს თავს მო­ურ­წყა­ვად. ამი­ტომ გა­მო­ზამ­თრე­ბი­სას უნდა ვი­ფიქ­როთ იმა­ზე, რომ მას შე­ვურ­ჩი­ოთ ად­გი­ლი, სა­დაც არ იქ­ნე­ბა ტემ­პე­რა­ტუ­რა +10 გრა­დუს­ზე უფრო მა­ღა­ლი.

ნო­და­რი ცის­კა­რი­ძე:

ეზო­ში მინ­და გა­ვა­კე­თო მო­სას­ვე­ნე­ბე­ლი ზა­ფხუ­ლის­თვის, რო­მე­ლი მცე­ნა­რე გა­ვა­შე­ნო, რომ ტა­ლა­ვე­რი ლა­მა­ზი გა­მო­ვი­დეს?

-ბევ­რი ხვი­ა­რა მცე­ნა­რე შე­იძ­ლე­ბა, გა­აჩ­ნია, სად. აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში კარ­გად ხა­რობს გლი­ცი­ნია, ტე­კო­მა, პარ­თე­ნო­ცი­სუ­სი. ხვი­ა­რა ვარ­დის ფან­ჩა­ტუ­რიც წარ­მო­მიდ­გე­ნია, რომ სა­სი­ა­მოვ­ნო იქ­ნე­ბა. სა­ერ­თოდ ამ დროს, როცა აკე­თე­ბენ მო­სას­ვე­ნე­ბელ კუ­თხეს, ანუ ფან­ჩა­ტურს, ქარ­თუ­ლი სი­ტყვა რომ ვიხ­მა­როთ, ცდი­ლო­ბენ, რომ კომ­ბი­ნი­რე­ბუ­ლად დარ­გონ ეს მცე­ნა­რე­ე­ბი. გა­ზა­ფხულ­ზე აყ­ვავ­დე­ბა გლი­ცი­ნია, ახლა უკვე ყვა­ვის აპ­რი­ლის თვე­ში, შემ­დეგ ივ­ნი­სის თვი­დან ტე­კო­მა აყ­ვავ­დე­ბა, ტე­კო­მა და­ამ­თავ­რებს ყვა­ვი­ლო­ბას, შემ­დეგ აყ­ვავ­დე­ბა უკვე ზა­ფხულ­ში მოყ­ვა­ვი­ლე მცე­ნა­რე­ე­ბი, ხვი­ა­რა ვარ­დი ყვა­ვი­ლო­ბას გა­ი­მე­ო­რებს სექ­ტემ­ბერ-ოქ­ტომ­ბრის თვე­ში, შე­მოდ­გო­მა­ზე გა­წით­ლდე­ბა პარ­თე­ნო­ცი­სუ­სის ფო­თო­ლი და ზამ­თარ­ში დარ­ჩე­ბა მწვა­ნე ცუ­როს ფო­თო­ლი. ამი­ტომ, ამ პერ­გო­ლის თუ ფან­ჩა­ტუ­რის ირ­გვლივ ცდი­ლო­ბენ, რომ ბევ­რი ხვი­ა­რა მცე­ნა­რე დარ­გან, რომ სულ ეფექ­ტუ­რი იყოს ეს ფან­ჩა­ტუ­რი და არა წლის ერთი, რო­მე­ლი­მე მო­ნაკ­ვე­თი.

მა­დო­ნა მა­დო­ნა:

ზა­ფხულ­ში რა სიხ­ში­რით უნდა მოვრწყოთ ყვა­ვი­ლე­ბი?

-ძა­ლი­ან ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად. ამი­სი რე­ცეპ­ტი არ არ­სე­ბობს, თუ რამ­დენ დღე­ში ერთხელ, ეს არას­წო­რად დას­მუ­ლი შე­კი­თხვაა. ყვე­ლა­ფე­რი ხე­ლით უნდა გა­ი­სინ­ჯოს, ხე­ლით უნდა ვნა­ხოთ მი­წის ზე­და­პი­რი, მიწა უმ­რავ­ლეს შემ­თხვე­ვა­ში მცე­ნა­რე­ე­ბის უმე­ტე­სო­ბას უნდა ჰქონ­დეს ნეს­ტი­ა­ნი და არა სვე­ლი. აი, ამ პრინ­ცი­პით უნდა მი­ვუდ­გეთ და ყვე­ლა მცე­ნა­რეს ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად სჭირ­დე­ბა მორ­წყვა. გა­აჩ­ნია, სად დევს, რო­გორ სუბსტრატ­შია, რო­გორ ქო­თან­შია თუ მი­წა­შია, მზე რამ­დე­ნად უდ­გე­ბა, ქარი რამ­დე­ნად უდ­გე­ბა, რო­გორ შრე­ბა. აბ­სო­ლუ­ტუ­რად ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რია და ამა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. მცე­ნა­რემ თვი­თონ უნდა გვი­კარ­ნა­ხოს, თუ რო­გორ სჭირ­დე­ბა მორ­წყვა.

მა­რი­ნა ნი­ნი­ძე:

რო­გორ მო­ვუ­ა­როთ ოთა­ხის იას?

-ოთა­ხის, უზუმ­ბა­რის ია რთუ­ლი მო­სავ­ლე­ლია. მას, ვი­საც შე­უძ­ლია, რომ უზუმ­ბა­რის იას გა­უ­გოს და მისი პრე­ტენ­ზი­ე­ბი გა­ით­ვა­ლის­წი­ნოს, ყვე­ლა მცე­ნა­რეს­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა შე­უძ­ლია უკვე. ერთი მთა­ვა­რი პრინ­ცი­პი, რაც არის უზუმ­ბა­რას იებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, არის ის, რომ ფო­თოლ­ზე არ უნდა მოხ­დეს წყა­ლი, არ უყ­ვარს პირ­და­პი­რი მზის სხი­ვე­ბი და აუ­ცი­ლებ­ლად დღის ერთ მო­ნაკ­ვეთ­ში უნდა ხვდე­ბო­დეს მზე. მსუ­ბუ­ქი ნი­ა­და­გი სჭირ­დე­ბა და ქო­თა­ნი, რაც შე­იძ­ლე­ბა, და­ბა­ლი უნდა იყოს. დიდი მიწა მას არ სჭირ­დე­ბა და ცდი­ლო­ბენ, რომ ჩად­გან თხელ, და­ბალ ქო­თან­ში. მიწა უნდა იყოს კარ­გად გა­ნოყი­ე­რე­ბუ­ლი და კარ­გად შე­ზა­ვე­ბუ­ლი, წყლის კარ­გად გამ­ტა­რი, ნა­ხევ­რად ჩრდი­ლი და ფოთ­ლებს არ უნდა მი­ვა­კა­როთ წყა­ლი.

თი­ნა­თი­ნი:

რას გვე­ტყვით კაქ­ტუ­სის შე­სა­ხებ და რამ­დე­ნად კარ­გია გვქონ­დეს ის ეზო­ში დარ­გუ­ლი?

-არ ვი­ტყვით ახალს, თუ ვი­ტყვით, რომ კაქ­ტუ­სე­ბი უპ­რე­ტენ­ზიო მცე­ნა­რე­თა ჯგუფს გა­ნე­კუთ­ვნე­ბი­ან. მთა­ვა­რი პრინ­ცი­პი კაქ­ტუ­სებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, რაც უნდა და­ვიც­ვათ, არის ის, რომ ზამ­თარ­ში მოს­ვე­ნე­ბუ­ლე­ბი უნდა იყ­ვნენ და შე­იძ­ლე­ბა, კაქ­ტუ­სე­ბი სა­ერ­თოდ, მთე­ლი ზამ­თრის გან­მავ­ლო­ბა­ში არ მოვრწყათ და ბნელ, გა­უთ­ბო­ბელ ოთახ­ში, თუნ­დაც სარ­დაფ­ში შე­ვი­ნა­ხოთ, სა­ერ­თოდ მო­ურ­წყა­ვად. ღია გრუნ­ტში რომ ხა­რობ­დეს, ასე­თი კაქ­ტუ­სი სა­ქარ­თვე­ლოს პი­რო­ბებ­ში სულ რამ­დე­ნი­მეა, ოპუნ­ცი­ე­ბი, აგა­ვე­ბიც კაქ­ტუ­სებს და სუ­პუ­ლენ­ტებს გა­ნე­კუთ­ვნე­ბი­ან. ცო­ტაა ისე­თი კაქ­ტუ­სი, რო­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა, ღია გრუნ­ტში და­იდ­გას, ამი­ტომ ამა­ზე ბევ­რი არაფ­რის თქმა შე­იძ­ლე­ბა. და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში შე­იძ­ლე­ბა, გა­რეთ 7-8 ჯიში ხა­რობ­დეს, აღ­მო­სავ­ლეთ­ში კი ძა­ლი­ან ცოტა, ოპუნ­ცია და კი­დევ 1-2.

მა­რი­ამ ბა­თი­აშ­ვი­ლი:

სა­გა­რე­ჯოს რა­ი­ონ­ში მაქვს 10 წლის აგა­ვა, ზო­მით საკ­მა­ოდ დი­დია და მინ­და ეზო­ში გა­დავრგო ქოთ­ნი­დან, მა­ინ­ტე­რე­სებს ხომ არ გა­ი­ყი­ნე­ბა ზამ­თარ­ში კარ­გად შე­ფუთ­ვის შემ­თხვე­ვა­ში?

-ჩვენ­თან გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი აგა­ვე­ბი­დან სულ ორი სა­ხეს­ხვა­ო­ბა არ­სე­ბობს: ერთი ჭრე­ლი ფოთ­ლე­ბით და მე­ო­რე - მწვა­ნე, მო­ცის­ფრო, თრთვი­ლით და­ფა­რუ­ლი ფოთ­ლე­ბით. აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში, მწვა­ნე­ფოთ­ლე­ბი­ა­ნი აგა­ვა, თუ არ იქნა გან­სა­კუთ­რე­ბით ცივი ზამ­თა­რი, მა­შინ უპ­რობ­ლე­მოდ ხა­რობს, თუ ძა­ლი­ან ცი­ვია ზამ­თა­რი, მა­შინ გა­ი­ყი­ნე­ბა აუ­ცი­ლებ­ლად, დაც­ვა სჭირ­დე­ბა ყინ­ვის­გან. შე­ფუთ­ვა თუ არა, და­ფა­რე­ბა მა­ინც სჭირ­დე­ბა, ტო­ტე­ბის და­ფა­რე­ბა შე­იძ­ლე­ბა, ან წიწ­ვი­ა­ნი ტო­ტე­ბი და­ვა­დოთ, ან ჩა­ლით, ან თი­ვით შე­იძ­ლე­ბა მისი შე­ფუთ­ვა. ზამ­თარ­ში და­ცულ ეზო­ებ­ში ხა­რობს, აღ­მო­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში, სა­გა­რე­ჯო­ში, ალ­ბათ, გა­უ­ჭირ­დე­ბა. არა მგო­ნია, რომ ჯობ­დეს მისი ეზო­ში გა­დარ­გვა და თუ გა­დარ­გავს, მა­შინ ისე­თი ეზო უნდა იყოს, სა­დაც მყუდ­რო ად­გი­ლია და ყინ­ვის­გან და ქა­რის­გან და­ცუ­ლი იქ­ნე­ბა ეს მცე­ნა­რე.

იხი­ლეთ ვი­დეო