პარ­ლა­მენ­ტის იუ­რი­დი­უ­ლი კო­მი­ტე­ტის თავ­მჯდო­მა­რის, ვახ­ტანგ ხმა­ლა­ძის ოჯახ­ში ინ­ტერ­ვი­უს შე­სა­თან­ხმებ­ლად ქა­ლა­ქის ნო­მერ­ზე დავ­რე­კე. ყურ­მი­ლი პა­ტა­რა ბიჭ­მა აიღო. გა­მეც­ნო: - მე ვახ­ტანგ ხმა­ლა­ძე ვარ, ოღონდ - პა­ტა­რა ვახ­ტან­გი, პაპა სახ­ლში არ არი­სო. მერე ტე­ლე­ფონ­თან "დი­დე­და მა­ნა­ნი­კოს" უხმო. ქალ­ბა­ტო­ნი მა­ნა­ნა მა­ჩხა­ნე­ლი ფი­ლო­ლო­გი­ურ მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტო­რია, კლა­სი­კუ­რი ფი­ლო­ლო­გი­ის სპე­ცი­ა­ლის­ტი. მა­ნა­ნა­სა და ვახ­ტანგს ორი შვი­ლი ჰყავთ - ნინო და ირაკ­ლი. ნინო ბიზ­ნე­სის ად­მი­ნის­ტრი­რე­ბის მა­გის­ტრია და სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის მი­ნის­ტრის, და­ვით კირ­ვა­ლი­ძის მე­უღ­ლე. ირაკ­ლის თსუ-ის ეკო­ნო­მი­კუ­რი გე­ოგ­რა­ფი­ის ფა­კულ­ტე­ტი აქვს დამ­თავ­რე­ბუ­ლი. ქალ­ბა­ტონ­მა მა­ნა­ნამ სა­სა­უბ­როდ შინ მი­მი­პა­ტი­ჟა. ის პარ­ლა­მენ­ტის სხდო­მის პირ­და­პირ ტრანსლა­ცი­ას უყუ­რებ­და.

- პარ­ლა­მენ­ტის სხდო­მებს თვალს ხში­რად ადევ­ნებთ?

- როცა დრო მაქვს, ვუ­ყუ­რებ. ვერ ვი­ტყვი, რომ ეს ძა­ლი­ან ხში­რად ხდე­ბა.

- მე­უღ­ლეს შე­ნიშ­ვნას ან რჩე­ვას აძ­ლევთ?

- ზოგ­ჯერ აზრს ვუ­ზი­ა­რებ. რჩე­ვით, აბა, რა უნდა ვურ­ჩიო? მას ეს საქ­მე ჩემ­ზე კარ­გად ეს­მის.

- თქვენს ნათ­ქვამს ით­ვა­ლის­წი­ნებს?

- მის­მენს ხოლ­მე. რაც შე­ე­ხე­ბა მის მე­ტყვე­ლე­ბას და ლექ­სი­კას, ვფიქ­რობ, საყ­ვე­დურს არ იმ­სა­ხუ­რებს. ქ-ნი მზე­ქა­ლა შა­ნი­ძე არის თქვენ­თვის ავ­ტო­რი­ტე­ტი? ჰოდა, ქ-ნ-მა მზე­ქა­ლამ ბევ­რჯერ შე­უ­ქო ვახ­ტანგს ქარ­თუ­ლი. მე ეს, რო­გორც ფი­ლო­ლოგს, ძა­ლი­ან მა­ხა­რებს.

- პო­ლი­ტი­კო­სე­ბის ნა­წილს ოჯახ­ში პო­ლი­ტი­კა­ზე ლა­პა­რა­კი არ უყ­ვარს, თქვენს შემ­თხვე­ვა­შიც ასეა?

- რომ გი­თხრათ, პო­ლი­ტი­კა­ზე არ ვლა­პა­რა­კობთ-მეთ­ქი, ტყუ­ი­ლი იქ­ნე­ბა. რა თქმა უნდა, ვლა­პა­რა­კობთ, მაგ­რამ არ­სე­ბობს ჩვენ­თვის უფრო სა­ინ­ტე­რე­სო და სა­სი­ა­მოვ­ნო თე­მე­ბი - შვი­ლე­ბი, შვი­ლიშ­ვი­ლე­ბი, ჩვე­ნი მე­გობ­რე­ბი და ახ­ლობ­ლე­ბი, ჩვე­ნი ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბა, თა­ვი­სი რუ­ტი­ნუ­ლი თუ სე­რი­ო­ზუ­ლი პრობ­ლე­მე­ბით და ა.შ.

- ბა­ტო­ნი ვახ­ტან­გი ოჯა­ხუ­რი საქ­მე­ე­ბის­თვის დრო­ის გა­მო­ნახ­ვას ახერ­ხებს?

- შეძ­ლე­ბის­დაგ­ვა­რად. როცა დრო გვაქვს, სა­ღა­მო­ო­ბით შვი­ლიშ­ვი­ლებ­თან მივ­დი­ვართ. ჩემს ქა­ლიშ­ვილს 3 შვი­ლი ჰყავს. ვახ­ტან­გი შე­სა­ნიშ­ნა­ვი მთხრო­ბე­ლია და ბავ­შვებს ძა­ლი­ან უყ­ვართ მისი ნა­ამ­ბო­ბი ზღაპ­რე­ბი და ის­ტო­რი­ე­ბი. სა­ერ­თოდ, ოთხი­ვე შვი­ლიშ­ვი­ლი გიჟ­დე­ბა პა­პა­ზე.

- რამ­დე­ნი წე­ლია, რაც და­ო­ჯა­ხე­ბუ­ლე­ბი ხართ?

- 1980 წელს შე­ვუღლდით, დე­კემ­ბერ­ში 33 წელი გახ­დე­ბა.

- ერ­თმა­ნე­თი რო­გორ გა­ი­ცა­ნით?

- 70-იანი წლე­ბის ბო­ლოს თსუ-ის ახალ­გაზ­რდა ფი­ზი­კოს­თა და მა­თე­მა­ტი­კოს­თა ერთ ჯგუფს გა­უჩ­ნდა იდეა, დახ­მა­რე­ბო­და ჯა­ვა­ხე­თის ქარ­თუ­ლი სოფ­ლე­ბის - ბა­რა­ლე­თი­სა და კო­თე­ლი­ას სკო­ლებს, რომ­ლე­ბიც ყვე­ლა თვალ­საზ­რი­სით სა­ში­ნელ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში იყო (სამ­წუ­ხა­როდ, ახლა რა ხდე­ბა იქ, არ ვიცი). მე მა­შინ მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა აკა­დე­მი­ის ხელ­ნა­წერ­თა ინ­სტი­ტუ­ტში ვმუ­შა­ობ­დი. მე და ჩემი მე­გო­ბა­რი ფი­ლო­ლო­გე­ბი და ის­ტო­რი­კო­სე­ბი შე­ვუ­ერ­თდით უნი­ვერ­სი­ტე­ტე­ლებს. და­ი­წყო ხან­გრძლი­ვი ოდი­სეა ის­ტო­რი­ულ მეს­ხეთ­ში. ყო­ველ შა­ბათ-კვი­რას "ელექტრი­ჩკით" მივ­დი­ო­დით. გზა გა­ჭი­მუ­ლი, მაგ­რამ მხი­ა­რუ­ლი და ში­ნა­არ­სი­ა­ნი იყო. ვსა­უბ­რობ­დით ყვე­ლა­ფერ­ზე - ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ზე, მუ­სი­კა­სა და რა თქმა უნდა, ჩვე­ნი სამ­შობ­ლოს ბედ­ზე. იქ გა­ვი­ცა­ნი ვახ­ტან­გი.

- ბა­ტონ­მა ვახ­ტან­გმა რით მოგ­ხიბ­ლათ?

- გულ­წრფე­ლო­ბით, გამ­ბე­და­ო­ბით, პირ­და­პი­რო­ბით, მო­მე­ტე­ბუ­ლი წე­სი­ე­რე­ბით, სხვა­ზე ზრუნ­ვის უნა­რით. მას­ში არა­ნა­ი­რი სი­ყალ­ბე არ იყო. დღემ­დე ასე­თია. ვახ­ტანგს, ისე­ვე რო­გორც ბევრ იმ­დრო­ინ­დელ ახალ­გაზ­რდას, მრა­ვალ­მხრი­ვი გა­ნათ­ლე­ბა ჰქონ­და და სა­ინ­ტე­რე­სო მო­სა­უბ­რე იყო. გან­სა­კუთ­რე­ბით ემო­ცი­უ­რად გვიყ­ვე­ბო­და თა­ვი­სი წი­ნაპ­რე­ბის შე­სა­ხებ. ვახ­ტან­გის ოჯახს სა­ინ­ტე­რე­სო ის­ტო­რია აქვს.

- რას გუ­ლის­ხმობთ?

- ვახ­ტან­გის პა­პის ოჯა­ხი დიდი ხნის ემიგ­რი­რე­ბუ­ლი იყო საფ­რან­გეთ­ში. ვახ­ტან­გის დედა, თა­მარ თუ­მა­ნიშ­ვი­ლი, ნი­ცა­შია და­ბა­დე­ბუ­ლი. მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, ქა­ლიშ­ვილ­თან ერ­თად სა­ქარ­თვე­ლო­ში დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლი ვახ­ტან­გის პაპა და­ი­ჭი­რეს. მა­შინ ყვე­ლას ეგო­ნა, რომ იგი გა­და­სახ­ლე­ბა­ში წა­იყ­ვა­ნეს. სი­ნამ­დვი­ლე­ში, 1937 წელსვე და­უხვრე­ტი­ათ თბი­ლის­ში. დე­ი­და თა­მა­რი 18-19 წლის იყო, როცა გა­და­ა­სახ­ლეს. 4 წელი ციმ­ბი­რის მი­ვარ­დნილ სო­ფელ­ში გა­ა­ტა­რა. გა­და­სახ­ლე­ბის ამ­ბებს რომ იხ­სე­ნებ­და, თა­ვა­დაც ტი­რო­და და ჩვენც გვა­ტი­რებ­და. გა­და­სახ­ლე­ბი­დან რომ დაბ­რუნ­და, სტო­მა­ტო­ლო­გი გახ­და. დე­ი­და თა­მა­რი გა­და­სახ­ლე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ერთ სა­ხა­ლი­სო ამ­ბავს იხ­სე­ნებ­და: II მსოფ­ლიო ომი რომ და­ი­წყო, ექი­მი ქა­ლე­ბი ომში გა­საწ­ვე­ვად კო­მი­სა­რი­ატ­ში დაგ­ვი­ბა­რეს. რომ მი­ვე­დი, გა­მომ­კი­თხეს: - რა გვა­რი ხარ? - თუ­მა­ნიშ­ვი­ლი. სად და­ი­ბა­დე? - ნი­ცა­ში. - რა­ი­ო­ნი მი­თხა­რი, სოფ­ლის სა­ხელს ნუ მე­უბ­ნე­ბიო, - შე­მოს­წყრო­მია ვი­ღაც. ბო­ლოს გა­არ­კვი­ეს, რომ საფ­რან­გეთ­ში იყო და­ბა­დე­ბუ­ლი, სა­ზღვარ­გა­რეთ ნა­თე­სა­ვე­ბი ჰყავ­და და თა­ვა­დაც გა­და­სახ­ლე­ბა­ში იყო ნამ­ყო­ფი. ჩემი ბი­ოგ­რა­ფი­ის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნი სან­დოდ არ ჩამ­თვა­ლეს და ომში აღარ წა­მიყ­ვა­ნე­სო... ვახ­ტან­გის ბიძა მა­მის მხრი­დან, ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლის თა­ნა­მებ­რძო­ლი იყო. 1924 წელს დახ­ვრი­ტეს.

- ბა­ტონ ვახ­ტანგს ამ თე­მა­ზე სა­ჯა­როდ არას­დროს უსა­უბ­რია.

- მარ­თა­ლია, არ ლა­პა­რა­კობს. ასე­თი­ვე­ნი არი­ან ჩემი შვი­ლე­ბიც. არც მათ უყ­ვართ სა­ჯა­როდ გა­მო­ჩე­ნა.

- ეს თავ­მდაბ­ლო­ბაა?

- ალ­ბათ. და კი­დევ ის, რომ ასე­თი თე­მე­ბი ძა­ლი­ან ფა­ქი­ზი და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია მათ­თვის.

- თქვე­ნი სიყ­ვა­რუ­ლის ამ­ბა­ვი გაც­ნო­ბის შემ­დეგ რო­გორ გაგ­რძელ­და, მალე და­ო­ჯახ­დით?

- 1980 წელს სვა­ნეთ­ში ვი­ყა­ვით, ფე­ხით მო­ვი­ა­რეთ. იქ უფრო და­ვახ­ლოვ­დით და დავ­რწმუნ­დით, რომ ერ­თმა­ნეთ­თან მე­გობ­რო­ბა­ზე მეტი გვა­კავ­ში­რებ­და. მა­ლე­ვე დავ­ქორ­წინ­დით.

- სიყ­ვა­რულ­ში რო­გორ გა­მო­გი­ტყდათ?

- ვახ­ტან­გი სენ­ტი­მენ­ტა­ლო­ბით არ გა­მო­ირ­ჩე­ვა. ერთ დღეს მო­ვი­და და მი­თხრა, ხელი ხომ არ მო­ვა­წე­რო­თო? მორ­ჩა და გა­თავ­და.

- რო­გორც ვხვდე­ბი, რო­მან­ტი­კო­სი არ არის.

- ზო­მი­ე­რად. სა­მა­გი­ე­როდ, იდე­ა­ლის­ტი და ზედ­მე­ტად ოპ­ტი­მის­ტია.

- თქვენ?

- მეც იდე­ა­ლის­ტი ვარ და ძა­ლი­ან რო­მან­ტი­კო­სი. პრე­ტენ­ზია მაქვს მე­ლო­მა­ნო­ბა­ზე. მუ­სი­კა და პო­ე­ზია მიყ­ვარს. ვახ­ტან­გი პრო­ზის კა­ცია.

- რო­გო­რი მა­მაა?

- მისი ყო­ველ­დღი­უ­რი საქ­მი­ა­ნო­ბის გამო, ალ­ბათ, თვი­თონ რომ ისურ­ვებ­და, შვი­ლებს იმ­დე­ნი დრო ვერ და­უთ­მო. მუდ­მი­ვად რა­ღა­ცას ვერ ას­წრებს. ძა­ლი­ან ბევ­რს შრო­მობს, ფიქ­რობს, სულ მუ­შა­ობს. მო­უც­ლე­ლო­ბის გამო ბავ­შვებს ბევ­რი და­აკ­ლდათ, მაგ­რამ ცუდი შვი­ლე­ბი არ გვყავს. ვახ­ტან­გი ყო­ველ­თვის მათ გვერ­დით იდგა, როცა მნიშ­ვნე­ლო­ვან გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბებს იღებ­დნენ. თუმ­ცა, შვი­ლებს აბ­სო­ლუ­ტურ თა­ვი­სუფ­ლე­ბას ვაძ­ლევ­დით.

- თქვე­ნი ქა­ლიშ­ვი­ლის მე­უღ­ლე, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის მი­ნის­ტრი...

- (მა­წყვე­ტი­ნებს) დათო ჩემ­თვის ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი პი­როვ­ნე­ბაა.

- იშ­ვი­ა­თია, სი­დედ­რი სი­ძე­ზე ამას ამ­ბობ­დეს.

- ასე­ვე ძა­ლი­ან მიყ­ვარს ჩემი რძა­ლი. სა­ლო­მე ფრი­დონ ხალ­ვა­შის შვი­ლიშ­ვი­ლია. მე და ვახ­ტან­გი ვამ­ბობთ, რომ 4 შვი­ლი გვყავს. ჩვენს ოჯახ­ში კარ­გი ადა­მი­ა­ნე­ბი შე­მო­ვიდ­ნენ.

- ბა­ტო­ნი და­ვი­თი თქვენ­თან მო­ვი­და და ქა­ლიშ­ვი­ლის ხელი გთხო­ვათ?

- არა. ჯერ ნი­ნომ გვი­თხრა, მერე და­თოც გა­ვი­ცა­ნით. ვახ­ტან­გი შო­რი­დან იც­ნობ­და. ეს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი შეხ­ვედ­რა იყო, კლა­სი­კუ­რი რი­ტუ­ა­ლე­ბი, ხე­ლის თხოვ­ნა და მსგავ­სი რამ არ შეს­რუ­ლე­ბუ­ლა. სხვა­თა შო­რის, ჩემი ხელი არც ვახ­ტანგს უთხო­ვია მა­მა­ჩე­მის­თვის და არც - და­თოს - ვახ­ტან­გის­თვის. მახ­სოვს, ამ დღის­თვის არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი ფლა­ვი მო­ვამ­ზა­დე. აღ­მოჩ­ნდა, რომ და­თოს ბრინ­ჯი არ უყ­ვარს და ჩემი გა­კე­თე­ბუ­ლი ტკბი­ლი ფლა­ვი ხე­ლუხ­ლებ­ლად დარ­ჩა მა­გი­და­ზე.

- ქორ­წი­ლი ჰქონ­დათ?

- მხო­ლოდ ჯვა­რი და­ი­წე­რეს, მე­გობ­რებ­მა მი­უ­ლო­ცეს და მერე სა­მოგ­ზა­უ­როდ იტა­ლი­ა­ში წა­ვიდ­ნენ.

- სი­ძემ თავი რო­გორ შე­გაყ­ვა­რათ?

- ძა­ლი­ან თბი­ლი ადა­მი­ა­ნია, მის მი­მართ არა­ნა­ი­რი ხინ­ჯი არ მაქვს. დათო ძა­ლი­ან ყუ­რა­დღე­ბი­ა­ნი, მზრუნ­ვე­ლი, ცოლ-შვილ­ზე გა­დამ­კვდა­რი კა­ცია. სიძე-სი­მამრს ერ­თმა­ნე­თი უყ­ვართ და ან­გა­რიშს უწე­ვენ ერ­თმა­ნე­თის აზრს.

- როცა თქვე­ნი მე­უღ­ლის მი­სა­მარ­თით კრი­ტი­კუ­ლი გან­ცხა­დე­ბე­ბი გეს­მით, რა რე­აქ­ცია გაქვთ?

- აბა, ვინ აკ­რი­ტი­კებს? რამ­დენ­ჯერ­მე მო­ვის­მი­ნე მსგავ­სი რამ, მაგ­რამ ძა­ლი­ან უსუ­სუ­რი კრი­ტი­კა იყო.

- მშვი­დი ადა­მი­ა­ნია?

- ვერ ვი­ტყვი, რომ მშვი­დია. ზოგ­ჯერ იცის აფეთ­ქე­ბა.

- ეს რა დროს ხდე­ბა?

- როცა უსა­მარ­თლო­ბას ეჯა­ხე­ბა და ადა­მი­ანს რა­ღა­ცას უხ­სნის და ვერ აგე­ბი­ნებს. იმე­დია, სა­დაც სა­ჭი­როა, იქ თავს შე­ი­კა­ვებს.

- ახ­ლა­ხან კობა და­ვი­თაშ­ვილ­თან მო­უ­ვი­და შე­ლა­პა­რა­კე­ბა...

- მუ­შა­ო­ბის დროს მსგავ­სი შე­კა­მა­თე­ბე­ბი ხდე­ბა.

- მე­უღ­ლეს რას საყ­ვე­დუ­რობთ?

- სა­ზღვარ­გა­რეთ წას­ვლა ხში­რად უწევს. მე არას­დროს მივ­ყა­ვარ. რამ­დე­ნი­მე ქვე­ყა­ნა­ში ვარ ნამ­ყო­ფი და მოგ­ზა­უ­რო­ბა­ზე ვგიჟ­დე­ბი. ვსაყ­ვე­დუ­რობ იმა­საც, რომ მის სა­მუ­შაო მა­გი­და­ზე სრუ­ლი ქა­ო­სია. როცა და­ლა­გე­ბას მო­ვინ­დო­მებ, მიშ­ლის, ფი­ზი­კო­სი ვარ და და­მი­ჯე­რე, ქა­ოს­შია წეს­რი­გიო.

- შე­საძ­ლოა მო­მა­ვალ­ში თქვენ პირ­ვე­ლი ლედი გახ­დეთ, ამა­ზე გფიქ­რი­ათ?

- მი­ფიქ­რია და ეს ძა­ლი­ან მა­ფო­რი­ა­ქებს. პი­რა­დად მე ამა­ზე ლა­პა­რა­კი ნა­ად­რე­ვად მეჩ­ვე­ნე­ბა. ბუ­ნე­ბით თა­ვი­სუფ­ლე­ბის­მოყ­ვა­რე ადა­მი­ა­ნი ვარ. მარ­თა­ლი გი­თხრათ, ვახ­ტან­გი მე­ცო­დე­ბა კი­დეც იმ სი­ტუ­ა­ცი­ე­ბის­თვის, რაც შე­იძ­ლე­ბა მის საპ­რე­ზი­დენ­ტო კან­დი­და­ტად და­სა­ხე­ლე­ბას მოჰ­ყვეს. შე­იძ­ლე­ბა არც და­მი­ჯე­როთ, მაგ­რამ ამას აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გულ­წრფე­ლად გე­უბ­ნე­ბით. თუმ­ცა, ჩემ­ზე კარ­გად არა­ვინ იცის ვახ­ტან­გის ფასი და ღირ­სე­ბა.

- პრე­ზი­დენ­ტო­ბის კან­დი­და­ტო­ბა­ზე თა­ვად ბა­ტო­ნი ვახ­ტან­გი რას ამ­ბობს?

- ამა­ზე მას ჰკი­თხეთ.

თა­მუ­ნა კვი­ნი­კა­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)