ჩვენმა შეიარაღებულმა ნაწილებმა ლოპოტის ხეობაში თანამებრძოლებიც გაანადგურეს

2012 წლის აგვისტოს ბოლოს სასაზღვრო სოფელ ლაფანყურთან მეტად უცნაური და გასაიდუმლოებული პროცესები განვითარდა. ურთიერთგამომრიცხავმა ინფორმაციამ, რაც ამ პროცესებზე ოფიციალური წყაროებით ვრცელდებოდა, იმთავითვე გააჩინა უამრავი კითხვა და ეჭვი - იყო ყველაფერი ისე, როგორც ქვეყნის იმჟამინდელი ხელისუფლება აცხადებდა? დღეს კი სახალხო დამცველ უჩა ნანუაშვილის პირველ წლიურ ანგარიშში ერთ-ერთ ეპიზოდად სწორედ ე.წ. ლაფანყურის სპეცოპერაცია მოხვდა და გამოხმაურების მიხედვით თუ ვიმსჯელებთ, მეტად სკანდალურიც გამოდგა. რა არის ანგარიშში ისეთი, რაც აქამდე საზოგადოებამ არაოფიციალურად, დაღუპულ ჩეჩენთა ოჯახებისგან, ჩეჩნური დიასპორისგან ან ამა თუ იმ ექსპერტისგან არ იცოდა? - თითქმის არაფერი. თუმცა ამ ფაქტზე ეს პირველი შემთხვევაა, როდესაც სამთავრობო ვერსიისგან სრულიად განსხვავებულ ვერსიაზე ოფიციალური პირი იწყებს ლაპარაკს. კითხვა ისმის ასე, - საქმე, რომელსაც გრიფი "საიდუმლო" ადევს, უნდა მოხვედრილიყო კი ამგვარი მასშტაბით სახალხო დამცველის ანგარიშში? ამაზე უჩა ნანუაშვილს ერთი პასუხი აქვს: სახალხო დამცველის ინტერესის სფეროა ადამიანის უფლებების, მით უფრო, სიცოცხლის უფლების დარღვევის ნებისმიერი ფაქტი, შესაბამისად, ის ვალდებულია, ეს ფაქტები გამოიძიოს. სხვადასხვა საინფორმაციო წყაროს, მათ შორის, კონფიდენციურ წყაროებზე დაყრდნობით, სახალხო დამცველი წერს, რომ შსს-ს მაღალჩინოსანთა მითითება-თხოვნით, 2012 წლის თებერვლიდან დაიწყო მოლაპარაკებები ევროპის სხვადასხვა ქვეყანაში მცხოვრებ ჩეჩნეთის ომის ვეტერანებთან, ჩეჩენ დევნილებთან და ჩეჩენთა წინააღმდეგობის მოძრაობის წარმომადგენლებთან. "საქართველოს ძალოვანი უწყებები ჩეჩენ მეომრებს ჰპირდებოდნენ ე.წ. კორიდორს ჩეჩნეთში გადასასვლელად, საქართველოში წვრთნას, აღჭურვას და ჩეჩნეთში გადასვლისთვის ყოველგვარი პირობების შექმნას. მარტიდან დაიწყო ევროპის სხვადასხვა ქვეყნიდან საქართველოში ჩეჩნების ჩამოსვლა. მათთვის თბილისში (ძირითადად, საბურთალოს რაიონში) დაიქირავეს ბინები. დაპირებისამებრ, ჩეჩნეთში ყოველთვიურად, დაახლოებით, 50-მდე მებრძოლი უნდა გადასულიყო"... "ჩამოსულ ჩეჩნებს აეროპორტში ხვდებოდნენ და დისლოკაციის ან საცხოვრებელ ადგილებზე გადაჰყავდათ შსს-ს მაღალჩინოსნებს. ისინი ჩუქნიდნენ და უფორმებდნენ მათ იარაღს, აძლევდნენ საჭირო დოკუმენტებს", - აღნიშნულია ანგარიშში.

ეს ვერსია თავის დროზე ერთ-ერთმა პირველმა იჩქერიის პრეზიდენტის, ჯოხარ დუდაევის დისშვილმა, უმარ იდიგოვმა გაახმაურა. ის ამბობდა, რომ ეს სპეცოპერაცია სააკაშვილის ხელისუფლების დადგმული ფარსი იყო და მის პიარს ემსახურებოდა. "ამ საწყლებს ქართული მხარე შეჰპირდა ჩეჩნეთში გადაყვანას. სპეციალურად ამისათვის მისცეს იარაღი, მერე კი ადრევე დაუნაღმეს გზა და ალყაში მოაქციეს. სროლაც აუტეხეს..." - განაცხადა იდიგოვმა და იქვე დასძინა, მათ პირადად თავდაცვის იმჟამინდელმა მინისტრმა ბაჩო ახალაიამ მისცა იარაღიო. სახალხო დამცველი, ინფორმირებულ წყაროზე დაყრდნობით, ანგარიშში აღნიშნავს, რომ ჩეჩენი მებრძოლების ჯგუფთან უშუალო კავშირი ჰქონდათ შს მინისტრის მოადგილე გია ლორთქიფანიძეს, შსს-ს მაღალჩინოსნებს - სანდრო ამირიძესა და ზურაბ მაისურაძეს.

"წყაროს ინფორმაციით, ლა­ფანყურში დაბანაკებული ჯგუფის ქართველი წევრების მოვალეობაში შედიოდა ჯგუფის სამედიცინო მომსახურება, მეგზურობა დაღესტნის საზღვრამდე და ინსტრუქტაჟი. სპეცოპერაციის დროს დაღუპული ასლან მარგოშვილის მამა, მერაბ მარგოშვილი სახალხო დამცველისთვის მიცემულ ახსნა-განმარტებაში აცხადებს, რომ მისი შვილი წვრთნას გადიოდა შავნაბადას ბაზაზე, ხოლო სპეცოპერაციის დროს დაღუპული წიკლაური და ჩოხელი იყვნენ ამ ჯგუფის ინსტრუქტორები", - აღნიშნულია ანგარიშში. ომბუდსმენის შეფასებით, სავარაუდოდ, იკვეთება სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნები. ნანუაშვილი პარლამენტს რეკომენდაციით მიმართავს, რომ შეიქმნას დროებითი საპარლამენტო საგამოძიებო კომისია, რომელიც გამოიკვლევს 2012 წლის აგვისტოს ბოლოს ლოპოტის ხეობაში განვითარებულ მოვლენებს. ანგარიშს გამოეხმაურა ქვეყნის იმჟამინდელი პრემიერ-მინისტრი ვანო მერაბიშვილი და სახალხო დამცველის წარმოდგენილ ვერსიას "იდიოტობა" უწოდა. აბსურდად და პოლიტიკური ანგარიშსწორების მცდელობად შეა­ფასა ეს შს ყოფილი მინისტრის მოადგილე გია ლორთქიფანიძემ. "ეს იყო რუსების მიერ კარგად ორგანიზებული სპეცღონისძიება, მათ ისარგებლეს იმით, რომ საქართველოში წინასაარჩევნოდ ყველა სტრუქტურა არეული იყო", - აღნიშნა ლორთქიფანიძემ.

გვესაუბრება ექსპერტი კავკასიის საკითხებში მამუკა არეშიძე.

- ბატონო მამუკა, გამართლებულად მიიჩნევთ სახალხო დამცველის ანგარიშში იმ საქმის მასალების ამ მასშტაბით გამოქვეყნებას, რომელსაც გრიფი "საიდუმლო" ადევს?

- როგორც ვიცი, გრიფი "საიდუმლო" საქმის რამდენიმე ეპიზოდსა და რამდენიმე ადამიანის გვარ-სახელს ადევს, მათ შორის, ინფორმაციის მიმწოდებლებისას. საზოგადოდ, არ მიმაჩნია, რომ საზოგადოებისთვის ასეთი საინტერესო და მნიშვნელოვანი საკითხები უნდა იყოს დაფარული. სიმართლე გითხრათ, ამაზე უკვე იმდენი რამ არის ცნობილი, დიდი გამოძიება აღარც სჭირდება.

ამაზე უკვე კარგა ხანია საჯაროდ ლაპარაკობდნენ საკმაოდ მაღალი დონის ექსპერტები და საზოგადოების წარმომადგენლები... რუსებმა თავიდანვე ყველაფერი იცოდნენ ამ სპეცოპერაციაზე. ვეჭვობ, სწორედ რუსების ჩარევამ განაპირობა ასეთი ფინალი. მრჩება შთაბეჭდილება, რომ ეს ოპერაცია იგეგმებოდა გარკვეული მიზნით, თუმცა როდესაც რუსებმა დაინახეს საფრთხე, ეს ჯგუფი შეიძლება მართლა გადასულიყო საქართველო-დაღესტნის საზღვრის მონაკვეთზე, ოპერაციის გეგმა შეიცვალა...

თავდაპირველად, შესაძლოა, ამ ჯგუფის მომზადებით მართლაც გეგმავდნენ ჩრდილოეთ კავკასიაში მიმდინარე პროცესებზე გარკვეული გავლენის მოპოვებას, მეორე ვერსიაა ის, რომ არჩევნების წელი იყო და, არ არის გამორიცხული, შეექმნათ ისეთი ვითარება, რომ არჩევნების ჩაშლა ამ ჯგუფისთვის დაებრალებინათ. და კიდევ - შეიძლება გარკვეული შეთანხმება ყოფილიყო რუსეთთან, რათა მომხდარიყო ლოკალიზაცია ამ ხალხისა საქართველოში და შემდეგ ყველანი გაენადგურებინათ.

- წინა ხელისუფლების წარმომადგენლები ამბობენ, რომ სახალხო დამცველის ანგარიში პოლიტიკურად ანგაჟირებულია და ანგარიშსწორების ნიშნებს შეიცავს.

- იძულებული არიან, ასე ილაპარაკონ, გია ლორთქიფანიძისა არ იყოს, რომ გაიძახის, არაფერ შუაში ვარო. ეს ნიშნავს იმას, რომ შინაგან საქმეთა მინისტრის მოადგილეს, რომელიც წარმოშობით ახმეტიდანაა და აკონტროლებდა ამ რაიონსა და მის შემადგენლობაში არსებულ პა­ნკისის ხეობას, არავინ არაფერს ეკითხებოდა. ეს თუ ასე იყო, მით უარესი მისთვის. საკმარისია ამ ოპერაციის მონაწილე პირმა რამე თქვას, რომ ის ან სულელის როლშია, ან მატყუარის.

- თუ ქართველი ინსტრუქტორები მართლა ახლდნენ ამ ჯგუფს, ისინი მიზანმიმართულად გაწირეს?

- ასეთი ვარაუდი თავიდანვე იყო. თუ გახსოვთ, ტელევიზიით გავრცელებულ კადრებში დახოცილი ადამიანები საძილე ტომრებში არიან. შესაძლებელია, გარდაცვლილები ამ ტომრებში ჩაესვენებინათ, მაგრამ ვეჭვობ, რომ იქ სამხედრო შეტაკება არ მომხდარა და ამ ჯგუფის ნაწილი საძილე ტომრებშივე დახოცეს. ყველას პირს ვერ აუკრავ, სპეცრაზმელები, რომლებიც იქ იყვნენ, ჰყვებიან ამის თაობაზე. იქ დაღუპული ჩოხელი არ იყო რიგითი სპეცრაზმელი, ის ნამდვილად იყო ინსტრუქტორი. ეს ადამიანები ახლდნენ ამ ჯგუფს და ჩვენმა შეიარაღებულმა ნაწილებმა ლოპოტის ხეობაში გაანადგურეს არა მხოლოდ ჯგუფის წევრები, არამედ თა­ნამებრძოლებიც.

ომბუდსმენის ანგარიშის გამოქვეყნების შემდეგ დღევანდელ ხელისუფლებას გარკვეულწილ­ად გაეხსნება ხელი იმ ადამიანების წინააღმდეგ, რომელთაც დღეს ფსევდოკოჰაბიტაციის რეჟიმში იძულებულია ანგარიში გაუწიოს.

ნათია დოლიძე

ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"

(გამოდის ოთხშაბათობით)