მართალია, სულაც არ გეღიმებათ, მაგრამ მაინც - KEEP SMILING

რეჟისორ რუსუდან ჭყონიას ფილმის, "KEEP SMILING ანუ გაიღიმეთ" სცენარს დიდი წარმატება ხვდა წილად საქართველოს ფარგლებს გარეთ. ის ერთადერთი ქართული პროექტი იყო, რომლის რეალიზებასაც კანის ფესტივალის "რეზიდენსის" პროგრამის ფარგლებში დაედო სათავე. "ბერლინალეზე", პროექტების მარკეტზე სამ საუკეთესო პროექტს შორის დასახელდა და პრიზით აღინიშნა. ბელგრადში საუკეთესო აღმოსავლეთევროპულ პროექტად აღიარეს, აბუ-დაბის ფესტივალზე კი საუკეთესო სცენარის პრიზით დაჯილდოვდა.

ფილმის პრემიერა ვენეციის ფესტივალზე შედგა, გრან-პრი მონპელიესა და კანის "შეხვედრების ფესტივალზე" მიიღო. ასევე, პრიზები ხვდა წილად ანტალიის ფესტივალზე, ტალინში, თბილისში... ფილმი 35-მდე ფესტივალზე საჩვენებლად იყო წარდგენილი და მხოლოდ მარტში, 8 მათგანზე უკვე მიწვეულია. მალე საფრანგეთის კინოეკრანებზეც გამოვა. რუსეთსა და სხვა ქვეყნებთან კი მოლაპარაკებები მიმდინარეობს...

- როგორ ახსნით იმ ფაქტს, რომ ფილმის სცენარმა საზღვარგარეთ უფრო მეტი დაინტერესება გამოიწვია, ვიდრე საქართველოში? ეს იმის გამო ხომ არ მოხდა, რომ სიუჟეტი რეალურ ამბავზეა დაფუძნებული?

რუსუდან ჭყონია, ფილმის რეჟისორი:

- სცენარს შვეიცარიის განვითარების სააგენტოს მხრიდან გრანტი გადმოეცა და არაერთი წარმატება ხვდა წილად, მაგრამ ქართული მხრიდან ფილმისთვის დაფინანსების მოპოვება მაინც შეუძლებელი აღმოჩნდა. ეს პროექტი 7 წლის განმავლობაში შეგვქონდა კინოცენტრში და უარს გვეუბნებოდნენ. მიზეზი ახლაც არ ვიცი. ჩემთვის მძიმე და გაუგებარი იყო ჟიურისგან ყოველ ჯერზე ერთი და იმავეს მოსმენა: - ბრწყინვალე სცენარია, მაგრამ ფულს ვერ მოგცემთ! ფრანგულმა ფესტივალმა, "პარიზ სინემამ", სცენარის წერის ხელოვნების შესახებ მასტერკლასების წასაკითხად, პარიზში მიმიწვია... საქართველოდან კი პერმანენტულად უარს ვიღებდით. ეს იმდენად მძიმე და დამთრგუნველი იყო, რაზეც მწარედ მიტირია კიდეც, მაგრამ ფარ-ხმალი არ დავყარე და როგორც იქნა, 8 წლის შემდეგ, კონკურსში გავიმარჯვე. სწორედ ქართული ფულის მოპოვების შემდეგ გახდა შესაძლებელი ჩემს ფრანგ პროდიუსერთან, ნიკოლას ბლანკთან ერთად ამ ფილმის ბიუჯეტის შეკვრა და გადაღება. მსგავსი სილამაზის (დედების) კონკურსი, რაც ჩემს ფილმშია ასახული, მართლაც ჩატარდა 90-იან წლების საქართველოში და სცენარის იდეაც სწორედ იმ კონკურსის მონაწილის მონათხრობის შემდეგ გამიჩნდა...

- სათაურის თქვენეული გააზრება ასეთია - ქართველ ქალებს სასაცილოდ სულაც არ აქვთ საქმე, მაგრამ მაინც უნდა გაიღიმონ? ამასთან, ფილმის სახელწოდება რატომ არის ინგლისურ-ქართულად?

- ღიმილი ზოგადად, შოუს ნაწილია... სათაური ინგლისურ-ქართულად იმიტომ გადაწყდა, რომ ეს ფილმი მიმბაძველობაზეც მოგვითხრობს - თუ როგორ ვცდილობთ ქართველები ყველაფრის გაუაზრებლად კოპირებას. ის კონკურსიც ასეა: მის ორგანიზატორებს თვითონაც ვერ გაურკვევიათ, რისთვის აწყობენ იმ ღონისძიებას - დედობის იდეის პრომოუტირებისთვის თუ "ახალი საქართველოს", "ახალი, ღია საზოგადოების აშენებისთვის"? როგორი უნდა იყოს ახალი ქართველი დედა? - კითხულობს შოუს წამყვანი და ამ უაზრო კითხვაზე ასეთივე უაზრო პასუხს იღებს: - ძველზე უკეთესი! ფილმის ორენოვანი სახელი მხოლოდ ირონიაა მიმბაძველობისა და ქართველების ორმაგი "მენტალობის" მიმართ. უფრო სწორად, გაურკვევლობასა და დაბნეულობაზე: სად ვართ? რა გვინდა? ვინ ვართ?

- როგორც აღნიშნავთ, ფილმი არ ეხება გენდერულ პრობლემებს, მაგრამ ნებსით თუ უნებლიეთ, იგი მსგავს თემებს ეხმიანება... საზღვარგარეთ თუ მიიღო შეფასება ამ თვალსაზრისით?

- თუ ფილმის მთავარ პერსონაჟებს, იმ არაჩვეულებრივ, ძლიერ ქალებს თანავუგრძნობთ, რომლებსაც უყვართ, იბრძვიან, ოცნებობენ, გრძნობენ, ფიქრობენ, მარცხდებიან და იმარჯვებენ, დაინახავთ ქალის მიერ დანახულ ქალს! დიახ, სწორედ ქალი ცდილობს, საკუთარი თვალით დაგანახვოთ სამყარო!

- ფილმში უხვადაა სატირული ელემენტები. კრიტიკა ხომ არ გსმენიათ იმის გამო, რომ ქართველი საზოგადოების მანკიერ მხარეებს ამხელთ?

- ფილმი ტრაგიკომედიაა. მიუხედავად იმისა, რომ საკმაოდ მძიმე თემას ეხება, სიმართლე სატირული ფორმითაა ნაჩვენები და ხშირად ძალიან სასაცილოა. დიახ, მაყურებლის მცირე ნაწილს არ მოსწონს საზოგადოების ის პორტრეტი, რასაც ვთავაზობთ, მაგრამ მათი პროტესტი და გაღიზიანება საუკეთესო რამ არის, - ე.ი. ფილმი გამოვიდა, მიზანს მიაღწია, მაყურებელს გულზე მოხვდა. პუბლიკამ ზოგადად ფილმი კარგად მიიღო, წარმოუდგენლად კარგი გამოხმაურებები გვაქვს. თუმცა იყო რამდენიმე ძალიან აგრესიული წერილიც, სადაც წერდნენ, რომ ამ ფილმის გამო რეჟისორის გაგლეჯვა უნდათ...

ია სუხიტაშვილი, მსახიობი:

- სიმართლე გითხრათ, ყელში ამომივიდა ნარკომანიასა და აფხაზეთის ომზე შექმნილი ფილმები. ბევრმა ეს ფილმი ფემინისტურად მონათლა. ასე არ არის. ეს არის პროექტი, რომელიც უბრალოდ ქალებს და მათ ცხოვრებას ეხება. არც ის არის, რომ მასში ქართული მანკიერი ტრადიციებია ასახული. მერწმუნეთ, მსგავსი პრობლემები მეტ-ნაკლებად ყველა ქვეყანაშია. ჩემი შეფასებით, ეს არის "შავი კომედია". გვანცას ანუ ჩემი პერსონაჟის ტრაგედიაში დამნაშავედ არავინ მიმაჩნია. ხშირად გვიყვარს რაღაცების სხვებზე გადაბრალება, მაგრამ გვანცას თვითონ მიუძღვის წვლილი საკუთარ წარუმატებლობაში. მან დრო როგორც საჭირო იყო, ისე ვერ გამოიყენა, "ჩაიციკლა" თავის ტრაგედიაზე და პროფესიულად ვეღარ განვითარდა... წარმატების მისაღწევად არ არის საჭირო ვინმესთან სექსუალური კონტაქტის დამყარება. აი, იღბალი კი ნამდვილად საჭიროა. ჭკუა კი იმისთვის აქვს ადამიანს, რომ ცხოვზრება თავის სასარგებლოდ მომართოს.

ნანა შონია, მსახიობი:

- ქალთა პრობლემები, რა თქმა უნდა, მანამდეც მაინტერესებდა და როცა სცენარი წავიკითხე, როლი იმდენად მოვირგე, წუთითაც არ მიფიქრია, რეჟისორის შემოთავაზებას ისე დავთანხმდი. მომეწონა არა მხოლოდ სცენარის ფორმა, არამედ ფილმის იდეა. ეს ავტორის მიერ გამოხატული ერთგვარი პოზიცია იყო და დიდი სიამოვნებითა და ენთუზიაზმით გავიზიარე იგი. ის პრობლემები, რაც ფილმის პერსონაჟ ქალბატონებს აქვთ, ჩემთვის პირადად ნაცნობი არ არის, მაგრამ ნაცნობია ჩემ ირგვლივ მყოფი ადამიანებისთვის, რომელთა გასაჭირით ყოველთვის ვინტერესდები. მსახიობს ათასგვარი როლის შესრულება უწევს, ამიტომ თუ მან არ იცის ესა თუ ის პრობლემატიკა, როლს ვერ გაითავისებს და ვერ შეძლებს სათქმელის მაყურებლამდე მიტანას. ვფიქრობ, ხარისხითაც და იდეითაც ფილმი ბევრად განსხვავდება და გამორჩეულია ბოლო დროს გადაღებული ქართული ფილმებისგან. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ეს რუსუდან ჭყონიას დებიუტია! ასე თამამად იმიტომ გელაპარაკებით, რომ უკვე ვიცი მაყურებლის დადებითი შეფასება...

შორენა ბეგაშვილი, მსახიობი:

- როცა სცენარი საინტერესოა, ფილმში მონაწილეობასაც იოლად თანხმდები. კასტინგზე უკვე ვიცოდით, რომ სცენარს პრიზი ჰქონდა აღებული. როცა მსახიობებმა სცენარი წავიკითხეთ, მივხვდით, რომ საქმე სერიოზულ პროექტთან გვქონდა. რაც შეეხება ქალთა პრობლემებს, ისეთ უბანში გავიზარდე, სადაც მსგავსი პრობლემა უხვად იყო. ეს ყველაფერი ჩემთვის ნაცნობი და ახლობელი გახლდათ და მიხარია, რომ ამ ფილმის შექმნაში მეც ვმონაწილეობდი. ძალიან ბევრი დეტალია ფილმში, რომელიც ჩვენს ყოველდღიურ რეალობას ასახავს. ის მწარე სინამდვილეს ასახავს და ამიტომაც არის გამორჩეული. ფილმი ყველანაირი თვალსაზრისით საინტერესოა. რაც შეეხება მასში მონაწილე მსახიობების სიშიშვლეს და იმას, რომ ამით ვინმე გაღიზიანდა, გამოდის, რომ ფილმი არასწორად გაიგო... სურათში ნაჩვენებია წარმატების მიღწევის თავისებური გზა, მაგრამ აუცილებელი არ არის, წარმატებას ადამიანმა იმის ხარჯზე მიაღწიოს, რომ ვინმეს ლოგინში ჩაუგორდეს. წარმატების მიღწევა ამის გარეშეც შეიძლება.

თამარ აბრამიშვილი, ქალთა განათლებისა და ინფორმაციის საერთაშორისო ცენტრის დირექტორი:

- ეს ფილმი საშუალებას იძლევა, დავფიქრდეთ მავნე ტრადიციებსა თუ დამკვიდრებულ წესებზე, უფრო მძაფრად ვიგრძნოთ მავნე ჩვევების, ნორმების შეცვლისა და აღმოფხვრის საჭიროება. ფილმი საერთაშორისო ასპარეზზეა გასული, რაც იმას ნიშნავს, რომ იგი საქართველოში არსებულ ქალთა პრობლემებს ახლობელს გახდის სხვა ქვეყნების წარმომადგენლებისთვის. გენდერული პრობლემები სოციალურად ორიენტირებული პრობლემებია და ეს ფილმში ნათლად და სწორადაა ასახული.

ნატალია, დიასახლისი, 37 წლის:

- ფილმში ნანახი ცალკეული ეპიზოდები, ვფიქრობ, თითქმის ყველა დიასახლისისთვის ნაცნობია. ორი შვილი მყავს და იმ ფაქტმა, რომ სახლში მათი დამტოვებელი არასდროს მყოლია, ჩემი პროფესია შეიწირა. ხოლო როცა წამოიზარდნენ, რიგი პრობლემების გამო, უკვე თავად აღმოვჩნდი შრომისუუნარო... გენდერული და ფემინისტური პრობლემები საქართველოში არასწორად ესმით. ჩვენთან ქალთა პრობლემები მართლაც შესამჩნევია და კარგი იქნება, თუ რომელიმე მთავრობა ამის გათვალისწინებით შექმნის კანონებს. ზოგჯერ ვფიქრობ, არანაირი აზრი არა აქვს, ჩემს გოგონას სერიოზულ განათლებას მივცემ თუ არა, რადგანაც ძალიან მცირე შანსი არსებობს, რომ მომავალში გამოიყენოს... ფილმი ასევე ხაზს უსვამს ქართველი ქალების ღირსებას, რომელსაც ყველაფრის მიუხედავად, არ ღალატობენ. მადლობა რეჟისორსა და მსახიობებს!..

შორენა ლაბაძე

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)