თუმანიშვილის თეატრის მსახიობ რუსუდან ბოლქვაძის ბიბლიოთეკაში გურამ დოჩანაშვილის, ანა კალანდაძისა და ბესიკ ხარანაულის წიგნები ჭარბობს. მისთვის ძვირფასი ბევრი წიგნი აქვს, რომელსაც ავტორისეული ხელმოწერა ახლავს. მათ შორის ერთ-ერთი მიშა თუმანიშვილის ნაჩუქარია. მის ბიბლიოთეკაში გურამ ოდიშარიას ორი წიგნიცაა, ასევე ავტორისეული ხელმოწერით. მწერალმა და ახლა უკვე კულტურის მინისტრმა ისინი ქალბატონ რუსიკოს რამდენიმე წლის წინ უსახსოვრა. ასევე განსაკუთრებული სიყვარულით გამოყოფს რეზო გაბრიაძის წიგნებს და საერთოდ, მთელ მის შემოქმედებას...
რუსიკო ბოლქვაძე თეატრალურ ინსტიტუტში ლილი იოსელიანის ჯგუფში სწავლობდა, შემდეგ მიშა თუმანიშვილმა ის თავისთან წაიყვანა. დიდი მაესტროს გვერდით თეატრში 25 წელი გაატარა. გასულ წელს ამავე თეატრში რუსუდან ბოლქვაძემ სპექტაკლი "ზვავი" დადგა. მანამდე სარეჟისორო პრაქტიკა და გამოცდილება რამდენიმე სკოლაში ბავშვებთან მუშაობისას მიიღო. თურქი დრამატურგის თუნჯერ ჯუჯენოღლუს პიესა "ზვავის" პრემიერას თბილისში ავტორი თავად დაესწრო და დადებითი შეფასებაც მისცა რუსუდანის ნამუშევარს. მას სხვადასხვა ქვეყანაში ამ პიესის მიხედვით დადგმული 20-მდე სპექტაკლი ჰქონდა ნანახი და რუსუდან ბოლქვაძისეული "ზვავი" დრამატურგმა საუკეთესო სამეულში გაიყვანა.
დღეს რუსუდან ბოლქვაძე თეატრში რამდენიმე სპექტაკლშია დაკავებული და სერიალში "ჩემი ცოლის დაქალები" ირაკლი ხურცილავას დედის როლს ასრულებს... საუბარი წიგნებით დავიწყეთ და ბოლოს თეატრსა და სერიალზე ვისაუბრეთ...
- მე და ჩემს ძმას წიგნებს ბებია გვიკითხავდა. მშობლები ძირითადად სამსახურში იყვნენ და ბებია-ბაბუასთან დიდ დროს ვატარებდით. ისინი ძალიან საინტერესო ხალხი იყვნენ, სერიოზული ცხოვრება ჰქონდათ გავლილი. საბავშვო ბაღში არ მივლია. ერთი მხრივ, ეს ცუდი იმით იყო, რომ ჩემს თანატოლებთან აქტიური ურთიერთობა არ მქონდა, თუმცა სკოლამდე მაინც მყავდა მეგობრები. ისინი ძირითადად დედაჩემის მეგობრების შვილები იყვნენ. თუმცა ისე "სავსე" იყო ბებია-ბაბუასთან გატარებული დრო, რომ არასოდეს ვიწყენდით და ნაკლულობის შეგრძნება არასოდეს მქონია. ბაბუასთან ერთად ხშირად ვსეირნობდით. ის არაჩვეულებრივად ხატავდა და თავის მეუღლესთან ერთად ცეკვებს "პოლკასა" და "მაზურკას" გვასწავლიდა (იღიმის). ბაბუა სამხედრო იყო და მისი თაობის, უდიდესი ნაწილივით, ისიც დაიჭირეს და გადაასახლეს. რაც შეეხება ბებიას, მას არასოდეს უმუშავია, როგორც კი გიმნაზია დაამთავრა, რევოლუცია მოხდა. ახალგაზრდა იყო, როცა პირველ მსოფლიო ომში მედდად წავიდა.
- თავიანთი ცხოვრების მძიმე წლებზე გესაუბრებოდნენ?
- კი, როგორ არა.
- რას გიკითხავდნენ?
- ბებია და ბაბუა გვიკითხავდნენ ქართულ ხალხურ ზღაპრებს, ასევე რუსულს. ერთხელ, პატარაობაში ბოტკინი დამემართა და საავადმყოფოში წამიყვანეს. შინ ერთი არაჩვეულებრივი წიგნი გვქონდა და ისიც თან წავიღეთ. როცა შინ უნდა დავბრუნებულიყავით, წიგნი აღარ წამოვიღეთ - არ შეიძლებაო და იქვე დავტოვეთ. ეს იყო საბავშვო "ჯეჯილის" პირველი გამოცემა. გული მწყდება, დიდი სქელი წიგნი იყო და ძალიან მიყვარდა.
მე და ჩემმა ძმამ სკოლაში შესვლამდე დავიწყეთ დამოუკიდებლად კითხვა. 55-ე სკოლაში ვსწავლობდით. სკოლის პერიოდში წიგნებისადმი ინტერესი კიდევ უფრო გაიზარდა. შინ ერთი სავარძელი გვქონდა, რომელიც ძალიან მოხერხებულად იდგა ფანჯარასთან და წიგნს სინათლე კარგად ხვდებოდა. იმ სავარძელზე დაჯდომა დასწრებაზე იყო (იღიმის). ისე ვიყავით კითხვით გატაცებული, სკოლიდან რომ დავბრუნდებოდით, ჩემი ძმა შორიდანვე გაისვრიდა ჩანთას, სავარძელში ჩააგდებდა და ამგვარად იკავებდა ხოლმე ადგილს. ამდენი კაფეები, ბარები, დისკოთეკები, რაც ახლაა, ჩვენს დროს არ ყოფილა. სკოლის შემდეგ ვსეირნობდით, შემდეგ ვმეცადინეობდით და საღამოობით სტუმრად ან თეატრში მივდიოდით. მამაჩემი რამდენიმე დღით ადრე ყიდულობდა ბილეთებს და დიდი ინტერესით ველოდით სპექტაკლის დღეს.
- კითხვისას გაგვღიმებია, ცრემლიც მოგვრევია. ამ მხრივ ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება ბავშვობიდან დღემდე რა მოგყვებათ?
- ძალიან ბევრს ვკითხულობდით იმ ასაკში როგორც ქართულ, ისე რუსულ, საზღვარგარეთის ლიტერატურას, დოსტოევსკის, ჩეხოვს, სტენდალს, ცვაიგს, მაგრამ მახსოვს, რამდენად დიდი შთაბეჭდილება მივიღე ლევან გოთუას "გმირთა ვარამისგან". არ ვიცი, ახლა რომ წავიკითხო, რა შთაბეჭდილება დამრჩება, მაგრამ მაშინ ძალიან განვიცადე. მახსოვს, იქ ერთი პერსონაჟია, თამარი, რომელსაც მამამისი დიდი სიმდიდრის სანაცვლოდ შაჰის ცოლად გაუშვებს. ამ ქალის ტრაგედიამ ჩემზე ძალიან იმოქმედა. წიგნებს კლასელები ერთმანეთში ვცვლიდით ხოლმე. კლასში გვყავდა ერთი "განმანათლებელი", კახა ჯამბურია, რომელიც ახლა ფილოლოგია და ძალიან ბევრ კარგ საქმეს აკეთებს. ეს არის "კაცი, რომელსაც ლიტერატურა ძალიან უყვარს" (იღიმის). წიგნებისადმი მისი სიყვარული და დაინტერესება იმდენად გადამდები იყო, რომ როცა რამეს წაიკითხავდა, მერე ჩვენ გვათხოვებდა ხოლმე. თან არაჩვეულებრივი მოყოლა იცოდა, დღემდე წიგნებსა და ფილმებს იმდენად კარგად ჰყვება, შეიძლება ითქვას, ბევრი წიგნი და ფილმი კახას მოყოლით მაქვს შეთვისებული (იღიმის). მოგვიანებით, სკოლის ბოლო წლებსა და თეატრალური ინსტიტუტის პერიოდში, გურამ დოჩანაშვილის შემოქმედებით ვიყავით გატაცებული. ჩვენი აღტაცება ამ ავტორით დღემდე გრძელდება.
- ბატონი მიშა რას გირჩევდათ საკითხავად?
- პიესაზე მუშაობა, პირველ რიგში, კითხვას ნიშნავს და იმავდროულად, როცა რომელიმე ავტორზე მუშაობ, მის მხოლოდ ერთ პიესას არ კითხულობ - სხვასაც ეცნობი. როცა, ვთქვათ, შექსპირს ან ჩეხოვს დგამდა, ორივე მათგანს მთლიანად ვკითხულობდით. ვეცნობოდით ეპოქას, თეორიულ ნაშრომებს, კრიტიკას... საერთოდ, ბატონი მიშა ძალიან დიდ ყურადღებას აქცევდა იმას, რომ მსახიობი განათლებული ყოფილიყო. ამბობდა, მსახიობის ბინაში სერიოზული ადგილი უნდა ეჭიროს საწერ მაგიდასო, ანუ ეს იმას ნიშნავს, რომ ბევრი უნდა იკითხო, შეგეძლოს ანალიზი, რადგან პროფესიონალი მსახიობი განათლებული უნდა იყოს. მას ძალიან უყვარდა მხატვრები და სულ გვითითებდა, გვენახა მათი ნამუშევრები. ის მსახიობის საერთო განათლებაზე ზრუნავდა. ხშირად არც მეცალა, რომ ამის პარალელურად რამე სხვა მეკითხა, რომელიც იმ დროს "ინასტრანნაია ლიტერატურაში" იბეჭდებოდა. ამ ჟურნალის მეშვეობით ვეცნობოდით, რა ხდებოდა საზღვარგარეთ. წიგნები იმის მიხედვით ითარგმნებოდა, რა იდეოლოგია იყო ქვეყანაში. არსებობდა ქსეროქსის მაგვარი აპარატი, რომელსაც "ერას" ვეძახდით და მახსოვს, ახმატოვას, ცვეტაევას და გუმილიოვის ლექსები მასზე გადავიღე. "ერაზე" გადაღებული არაერთი ნაწარმოები გავრცელებულა. გრიგოლ რობაქიძეც ასე მქონდა წაკითხული. სახლებში ვიკრიბებოდით, ვსხდებოდით და ერთად ჩუმად ვკითხულობდით. ალბათ ამას თავისებური "გემოც" ჰქონდა (იღიმის).
- თანამედროვე ავტორების შემოქმედებას თუ ეცნობით?
- ვცდილობ, თუმცა ვერ ვიტყვი, რომ ამას ხშირად ვახერხებ. სამწუხაროდ, ძალიან ცოტა დრო გვაქვს. თან ჩქარა კითხვა არ შემიძლია. ვიღაცამ შეიძლება დიდი ნაწარმოები ორ დღეში წაიკითხოს, მე კი ასე არ ვარ. გარდა ამისა, როცა რაღაც ნაწარმოებზე ვმუშაობ, მის ირგვლივ რაც კი რამე დაწერილა, ვცდილობ ყველაფრს გავეცნო. თუმცა მეტ-ნაკლებად "კვალში მივყვები" აკა მორჩილაძის შემოქმედებას.
- ბატონი მიშასგან რამე წიგნი ხომ არ გაქვთ სახსოვრად?
- ერთადერთი წიგნი მაქვს, მისი "რეჟისორი თეატრიდან წავიდა", რომელიც თავად მაჩუქა წარწერით "ჩემს რუსიკოს სიყვარულით". ამ ფაქტმა ძალიან გამახარა.
- სერიალზეც გკითხავთ. "ჩემი ცოლის დაქალები" პოპულარულია, თვალს თავად თუ ადევნებთ? რას გვეტყვით, როგორია თქვენი გმირი?
- რასაკვირველია, ვადევნებ, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც სერიალში მეც "ჩავეწერე". თუმცა ვერ ვიტყვი, რომ იქ როგორც მსახიობი რაღაც სახეს ვქმნი, რადგან ასე ნამდვილად არ არის. მოგეხსენებათ, სერიალები როგორ კეთდება. მთავარი სისწრაფეა და გადაღებაც ამავე რეჟიმში მიდის. როდესაც ამ როლზე მიმიწვიეს, ფაქტობრივად, დრო არ იყო გვეფიქრა, როგორი უნდა ყოფილიყო ჩემი პერსონაჟი. წესიერად არც ვიცოდი, ვის სათამაშოდ მივდიოდი. ნელ-ნელა მოვერგე, მაგრამ თავიდან დაახლოებით ასეთი სიტუაცია იყო, სადმე ძალიან რომ გეჩქარება, პალტოს სადარბაზოში რომ მოიცვამ, ხელთათმანს ქუჩაში... ჩემი პერსონაჟი ხშირად არ ჩანს და შესაბამისად, სახის ჩამოყალიბება გზადაგზა მოხდა. ძალიან მიყვარს გადაღებებზე მისვლა, რადგან არაჩვეულებრივი ჯგუფია. გადასარევი შვილი მყავს, გადასარევი ქმარი და გადასარევი რძალი, მეტი რა უნდა ქალს (იღიმის)?!.
- "შვილი", ვანიკო თარხნიშვილი, თქვენივე თეატრის მსახიობია, "ქმარი", ალეკო ალავიძე, ახმეტელის თეატრის...
- ვანიკო ძალიან მიყვარს, მართლაც შვილივით. რაც შეეხება ბატონ ალეკოს, ჯერ კიდევ ბავშვი ვიყავი, როცა ბატონი ალეკო ალავიძე მარჯანიშვილის თეატრში თამაშობდა, ახლა კი ახმეტელის თეატრშია. არაჩვეულებრივი ადამიანია, კულტურული და წესიერი კაცი. რძალი კი ოქრო მყავს - ეკუნა (იღიმის).
- საკმაოდ ლმობიერი "დედამთილი" ხართ...
- კი (იღიმის). ტექსტის მიხედვით, ჩემი შვილის უკმაყოფილო ვარ, მაგრამ რაღაც თვალსაზრისით პირადად მე მესმის და თანავუგრძნობ ამ ბიჭს, უფრო სწორად, მის პერსონაჟს. უბრალოდ, მე ვთამაშობ დედას, რომელსაც მაინცდამაინც არ ესმის თავისი შვილის.
- ბოლო დროს ხურცილავა ხომ უკეთესობისკენ შეიცვალა...
- დიახ, ჩემი შვილი შეიცვალა, მაგრამ საერთოდ, ცუდი ბიჭი არ არის. არც უსაქმურია, უბრალოდ, პროტესტი უჩნდება იმ სიყალბისა და "მეშჩანური" თვისებების მიმართ, რაც ჩვენს ქალაქს ახასიათებს. ჩემზე რომ იყოს დამოკიდებული, ჩემს ტექსტს ცოტა შევარბილებდი. როგორც ვხედავ, ჩემი პერსონაჟიც მთლად "მეშჩანი" არაა, მაგრამ "მომეშჩანოა" და ვცდილობ, ეს ყველაფერი ჩემი თამაშით შევარბილო ხოლმე (იღიმის).
ანა კალანდაძე
(გამოდის ორშაბათობით)