მოგზაურობის და თავგადასავლების მოყვარულები, ალბათ, ხშირად ინატრებენ, რომ დედამიწის ყველაზე ცივ კონტინენტზე - ანტარქტიდაზე მოხვდნენ და ყინულის სამეფოში იმოგზაურონ. ასეთი მოგზაურობიდან ცოტა ხნის წინ დაბრუნდნენ "თი-ბი-სი ბანკის" სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარე მამუკა ხაზარაძე და მისი მოადგილე ბადრი ჯაფარიძე. მათ სამხრეთ პოლუსზე იმოგზაურეს, იქ ქართული დროშა აღმართეს, ყინულის სამეფოს ამერიკული სადგურის ბიბლიოთეკაში ქართული წიგნებიც გადაათვალიერეს და აღმოაჩინეს, რომ კონტინენტზე ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი კაცი, რომელსაც ყველა მნიშვნელოვანი ამერიკული სამეცნიერო პროგრამის ხელმძღვანელობა ევალება, ქართველია. ანტარქტიდული თავგადასავლების შესახებ მამუკა ხაზარაძემ და ბადრი ჯაფარიძემ "კვირის პალიტრას" ექსკლუზიურად უამბეს.
მამუკა ხაზარაძე: - ღვინის კომპანია "შატო მუხრანში" გვყავს ძალიან ცნობილი პარტნიორი, შვედი ბიზნესმენი ფრედერიკ პაულსენი, რომელიც გატაცებულია მოგზაურობით და რამდენიმე ქვეყნის გეოგრაფიული საზოგადოების წევრიცაა. მოგზაურობისას აფინანსებს სამეცნიერო კვლევებს და მათ გამოცემებსაც უზრუნველყოფს. ის დღეს მსოფლიოში ერთადერთი ადამიანია, რომელიც უკვე ნამყოფია მსოფლიოს რვავე პოლუსზე. დიახ, რვა პოლუსზე. თურმე დედამიწას რვა პოლუსი ჰქონია: ორი გეოფიზიკური, ორი გეოგრაფიული, ორი მაგნიტური და ორიც - მიღწევადობის პოლუსი. 2007 წელს პაულსენი ყინულოვანი ოკეანის ფსკერზე ბატისკაფით ჩაეშვა რუსეთის 52-ე ანტარქტიდულ ექსპედიციასთან ერთად, რომლის შემადგენლობაში იყვნენ არქტიკის მკვლევარი, ამჯერად რუსეთის ფედერაციის სახელმწიფო სათათბიროს ვიცე-სპიკერი არტურ ჩილინგაროვი, მსოფლიოს მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის პრეზიდენტი ალექსანდრე ბედრიცკი და სხვები. მაშინ ჩილინგაროვის ექსპედიციამ ჩრდილოეთ პოლუსის მახლობლად რუსეთის დროშა აღმართა, - მოსაზღვრე ქვეყნებმა ეს პროვოკაციული ნაბიჯი გააპროტესტეს.
ანტარქტიდაზე მოგზაურობა ძალიან ძვირად ღირებული ექსპედიციაა, რომელსაც თვითონ ფრედერიკი აფინანსებს. შარშანწინ უნდა წავსულიყავით, მაგრამ გემი რომელსაც პაულსენი მერვე პოლუსზე უნდა მიეყვანა, გაიჩხირა ყინულში და მოგზაურობა გადაიდო. ამჯერად სამხრეთ პოლუსზე 25 კაცი ორ - წითელ და ლურჯ ჯგუფებად ჩავედით. ჩვენი ჯგუფი პირდაპირ თვითმფრინავით მიადგა ბაზას, მეორე - "თავზეხელაღებულების" გუნდი კი სამხრეთ პოლუსისკენ ასი კილომეტრით დაშორებული მანძილიდან გაემართა თხილამურებით.
- საიდან გადაფრინდით ანტარქტიდაზე?
- საკმაოდ გრძელი მარშრუტი გვქონდა. სულ აქეთ-იქით 76 საათი ვიფრინეთ. მარშრუტი ასეთი იყო: თბილისი-ლონდონი-მადრიდი-სანტიგო დე ჩილე-პუნტა არენასი. ამინდის გაუარესების გამო ორი დღე დავყავით ჩილეს უკიდურეს სამხრეთ წერტილში, პუნტა არენასში. გამოამინდებისთანავე ყინულის კონტინენტზე გავფრინდით რუსული საბარგო თვითმფრინავით, "ილუშინ 76-ით", რომელიც ერთ-ერთი საუკეთესოა ექსტრემალურ სიტუაციებში, დაბალი ტემპერატურის პირობებში საფრენად. 4,5-საათიანი ფრენის შემდეგ დავეშვით ანტარქტიდის დაახლოებით შუა ნაწილში, სადგურ იუნიონგლესიერზე. იქ არ არის აეროდრომი ან რაიმე ბაზა თვითმფრინავის მისაღებად - ხომალდი პირდაპირ ყინულზე ჯდება. სადგური არის კარვების ერთობლიობა, სადაც ჩვენც კარვებში ვცხოვრობდით.
- ქართველ მეცნიერს როგორ გადააწყდით?
ბადრი ჯაფარიძე: - სამწუხაროდ, მას პირადად ვერ შევხვდით. სამხრეთ პოლუსზე არის სკოტისა და ამუნდსენის ცენტრი, სადაც ქართული დროშა აღვმართეთ. იქვეა ამერიკული სადგური, სადაც ცხოვრობს ასამდე ადამიანი. სადგური გარეგნულად განსაკუთრებული არქიტექტურით არ გამოირჩევა, მაგრამ შიგნით შესანიშნავი პირობებია იმისათვის, რომ გარესამყაროს მოწყვეტილმა ადამიანმა 9 თვე მშვიდად იცხოვროს. მინისათბურიც კი აქვთ, რომ ახალ-ახალი პროდუქტი ჰქონდეთ. ამჯერად ამერიკულ სადგურზე უმნიშვნელოვანესი მეცნიერული გამოკვლევები ტარდება: ყინული 2000 მ სიღრმეზე გაიბურღა და მიმდინარეობს გეოფიზიკური დაკვირვებები სპეციალურად შექმნილი აპარატის გამოყენებით.
აღმოჩნდა, რომ აშშ-ის მიერ წარმოებული სამეცნიერო კვლევის პროგრამების დირექტორი არის ქართველი მეცნიერი ვლადიმერ პაპიტაშვილი, რომელიც 1990 წელს წასულა ამერიკაში და ამჟამად აშშ-ის მოქალაქეა. გვეამაყებოდა, რომ ჩვენებურ კაცს ანდეს ძვირად ღირებული სტრატეგიული კვლევების ხელმძღვანელობა - ფაქტია, ასეთ ნდობას ხომ მხოლოდ აღიარებული მეცნიერები იმსახურებენ.
მის შესახებ, ალბათ, კიდევ კარგა ხანს არ გვეცოდინებოდა, რომ არა ამერიკული სადგურის ბიბლიოთეკა. ვკითხეთ, ქართულად თუ ჰქონდათ წიგნები. რა თქმა უნდა, ჩვენი ხელმძღვანელი ხომ ქართველიაო, გვიპასუხეს. მერე ერთი რუსი მთამსვლელიც შეგვხვდა, რომელსაც ახალგაზრდობაში შხარაზე ასვლა მოუნდომებია. ამინდის გაუარესების გამო უკან დაბრუნება რომ დაუპირებია, ერთ სვანს უთქვამს, აქ ტრანსპორტი სამი დღე არ იქნებაო. წაუყვანია და სამ დღეს უქეიფებია. მოგვიანებით მივხვდი, რომ მომატყუა და ავტობუსი ყოველდღე ამოდიოდა, მაგრამ ეს ძალიან კარგი ტყუილი იყოო, აღფრთოვანებული ამბობდა რუსი, განსაკუთრებული ხალხი ხართო, - ესეც დაამატა.