13 იან­ვარს ცი­ხის კედ­ლე­ბი 190-მა პო­ლიტ­პა­ტი­მარ­მა და­ტო­ვა. იმ დღეს ყვე­ლა­ზე ბევ­რი პა­ტი­მა­რი გლ­და­ნის და­წე­სე­ბუ­ლე­ბი­დან გა­მო­ვი­და. ემო­ცი­ე­ბით დატ­ვირ­თუ­ლი იყო მათი ოჯა­ხის წევ­რებ­თან შეხ­ვედ­რე­ბი. გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბუ­ლე­ბი ძვე­ლით ახალ წელს სა­კუ­თარ სახ­ლებ­ში შეხ­ვდნენ. სამ­წუ­ხა­როდ, პო­ლიტ­პა­ტი­მარ ირაკ­ლი თო­ფუ­რი­ძემ მხო­ლოდ ორი დღე იყო თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­ში. იგი 15 იან­ვარს, გამ­თე­ნი­ი­სას, სა­კუ­თარ სახ­ლში მო­უ­ლოდ­ნე­ლად გარ­და­იც­ვა­ლა. ისე წა­ვი­და ამ ქვეყ­ნი­დან, მო­ნატ­რე­ბულ ოჯა­ხის წევ­რებ­თან სა­უბ­რით გული ვერც კი იჯე­რა. ვერც მის­მა შვი­ლებ­მა მო­ის­მი­ნეს მა­მის­გან მისი და­კა­ვე­ბის დე­ტა­ლე­ბი, თუ რა მძი­მე დღე­ე­ბის გავ­ლა მო­უხ­და ცი­ხე­ში.

53 წლის ირაკ­ლი თო­ფუ­რი­ძე ე.წ. მუხ­რო­ვა­ნის ამ­ბოხ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის ბრალ­დე­ბით გა­ა­სა­მარ­თლეს და 9 წელი ჰქონ­და მის­ჯი­ლი.

მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის გან­სჯის სა­გა­ნი გახ­და. სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბი­სა და პრო­ბა­ცი­ის მი­ნის­ტრმა, სო­ზარ სუ­ბარ­მა პი­რო­ბა დადო, რომ თო­ფუ­რი­ძის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის მი­ზე­ზე­ბით და­ინ­ტე­რეს­დე­ბა. ამ ფაქ­ტის შემ­დეგ თა­ნამ­დე­ბო­ბა და­ა­ტო­ვე­ბი­ნეს გლ­და­ნის სამ­კურ­ნა­ლო და­წე­სე­ბუ­ლე­ბის მთა­ვარ ექიმს.

რა გახ­და 53 წლის ირაკ­ლი თო­ფუ­რი­ძის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის მი­ზე­ზი და რო­გო­რია მისი ოჯა­ხის პო­ზი­ცია, ამის გარ­კვე­ვა მის ქა­ლიშ­ვილ­თან, ანა თო­ფუ­რი­ძეს­თან ვცა­დეთ.

ანა თო­ფუ­რი­ძე:

-მამა მშე­ნე­ბე­ლი ინ­ჟი­ნე­რი იყო. მას მუხ­რო­ვა­ნის ჯარ­თან არა­ნა­ი­რი შე­ხე­ბა არ ჰქონ­და -უბ­რა­ლოდ, აფხა­ზე­თის ომის ვე­ტე­რა­ნი გახ­ლდათ. სამ­წუ­ხა­როდ, ისე გარ­და­იც­ვა­ლა, ვერ მო­ვას­წა­რით გაგ­ვე­გო, რა გა­დახ­და თავს. ის 2009 წლის 5 მა­ისს და­ა­კა­ვეს. რო­გორ აღ­მოჩ­ნდა იმ დღეს მუხ­რო­ვა­ნის ბა­ზა­ში, ჩვენ­თვის უც­ნო­ბია. გა­სა­მარ­თლე­ბის შემ­დეგ, თვე­ში ერთხელ, ერთი სა­ა­თით ვხვდე­ბო­დით პა­ე­მან­ზე. შუ­ში­დან ვუ­ყუ­რებ­დით ერ­თმა­ნეთს და ტე­ლე­ფო­ნით ვე­სა­უბ­რე­ბო­დით. ცი­ხი­დან გა­მოს­ვლის შემ­დეგ, მამა ფაქ­ტობ­რი­ვად ერთი დღე იყო სახ­ლში, მე­ო­რე დი­ლით, გამ­თე­ნი­ი­სას გარ­და­იც­ვა­ლა. ვერ მო­ვას­წა­რით მას­თან გა­სა­უბ­რე­ბა. მისი სა­სა­მარ­თლო პრო­ცე­სე­ბი კი აბ­სურ­დის თე­ატ­რი იყო. ე.წ. მუხ­რო­ვა­ნის ამ­ბო­ხის ყვე­ლა მო­ნა­წი­ლე ერ­თად გა­ა­სა­მარ­თლეს. ირაკ­ლი თო­ფუ­რი­ძე არ აღი­ა­რებ­და და­ნა­შა­ულს, ან რა უნდა ეღი­ა­რე­ბი­ნა, როცა არა­ნა­ი­რი შე­ხე­ბა იმ ფაქტთან არ ჰქო­ნია? დიდ ფსი­ქო­ლო­გი­ურ და ფი­ზი­კურ წნეხს გა­უძ­ლო, ბო­ლომ­დე დარ­ჩა თა­ვის პო­ზი­ცი­ა­ზე, ვერ გა­ტე­ხეს. 9 წელი მი­უ­სა­ჯეს. აქე­დან 3 წელი და 8 თვე გლ­და­ნის სა­პყრო­ბი­ლე­ში გა­ა­ტა­რა. მარ­თა­ლია, გა­ნა­ჩე­ნი გა­მო­ტა­ნი­ლი იყო და მუდ­მი­ვად ვი­თხოვ­დით ჩვე­უ­ლებ­რივ და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა­ში მის გა­დაყ­ვა­ნას, მაგ­რამ უშე­დე­გოდ. ბო­ლომ­დე იქ და­ტო­ვეს და 13 იან­ვარს სწო­რედ გლ­და­ნი­დან გა­თა­ვი­სუფ­ლდა. ამ დრო­ის მან­ძილ­ზე შე­ზღუ­დუ­ლი ჰქონ­და სა­ტე­ლე­ფო­ნო ზა­რე­ბიც, 2 კვი­რა­ში ერთხელ რე­კავ­და, მხო­ლოდ 2 წუ­თით, მეტი დრო­ით არ მახ­სოვს, სახ­ლში და­ერ­ე­კოს -ყვე­ლა­ფერს უზღუ­დავ­დნენ. უბ­რა­ლოდ, მოგ­ვი­კი­თხავ­და და თუ რამე სჭირ­დე­ბო­და, გვე­ტყო­და. ცი­ხე­ში ჩვე­ნი შეხ­ვედ­რე­ბი ემო­ცი­უ­რი იყო, მაგ­რამ თვი­თონ­ვე გვამ­ხნე­ვებ­და...

-რო­გო­რი იყო თქვე­ნი შეხ­ვედ­რა ცი­ხის კარ­თან?

-ყვე­ლამ ნახა, რო­გორ გა­მო­ვი­და ეკა ბე­სე­ლია გლ­და­ნის ცი­ხი­დან პო­ლიტ­პა­ტიმ­რებ­თან ერ­თად. იმ კად­რებ­ში ირაკ­ლი არ­სად ჩანს. ყვე­ლამ ვი­ცო­დით, რომ არ გა­მოჩ­ნდე­ბო­და -არ უყ­ვარ­და აფი­ში­რე­ბა. ცი­ხი­დან ყვე­ლა­ზე ბო­ლოს გა­მო­ვი­და, სულ სხვა მხრი­დან. ჩვენ­მა ახ­ლო­ბელ­მა შემ­თხვე­ვით და­ი­ნა­ხა. თა­ვი­სი ფე­ხით გა­მო­ვი­და, მაგ­რამ ძა­ლი­ან ცუ­დად გა­მო­ი­ყუ­რე­ბო­და, ძა­ლი­ან გამ­ხდა­რი იყო, ფერი არ ედო სა­ხე­ზე. ჩვე­ნი ბოლო შეხ­ვედ­რა ცი­ხე­ში 27 დე­კემ­ბერს მოხ­და. მა­შინ პა­ე­მან­ზე კოჭ­ლო­ბით გა­მო­ვი­და. ვკი­თხე, -რა გჭირს-მეთ­ქი? -ძა­ლი­ან დიდ­ხანს ვი­დე­ქი ფეხ­ზე და ფეხი და­მი­ბუჟ­დაო. -არ გვი­ფიქ­რია, თუ ასე ცუ­დად იყო. ცი­ხი­დან პირ­და­პირ მშობ­ლე­ბის საფ­ლავ­ზე წა­ვი­და და იმის მერე მო­ვი­და სახ­ლში. პა­ნაშ­ვი­დებ­ზე მისი ყო­ფი­ლი თა­ნა­საკ­ნე­ლე­ბი რომ მო­დი­ოდ­ნენ, ამ­ბობ­დნენ, ირაკ­ლი სულ ფეხ­ზე იდგა და ლოც­ვებს ისე კი­თხუ­ლობ­და, მაგ­რამ ბოლო ორი თვე ფეხ­ზე ვე­ღარ დგე­ბო­და, ამი­ტომ ჩვენ გვა­კი­თხებ­და ლოც­ვას ხმა­მაღ­ლა და თვი­თონ წა­მო­წო­ლი­ლი იყოო. თურ­მე ფე­ხე­ბი შე­შუ­პე­ბუ­ლი ჰქონ­და და ვერ დგე­ბო­და. რო­გორც გვი­თხრეს, ეს გუ­ლის პრობ­ლე­მებ­მა იცის.

-მას ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მა ჰქონ­და?

-სრუ­ლი­ად ჯან­მრთე­ლი იყო, როცა და­ა­პა­ტიმ­რეს. ირაკ­ლი მა­ღა­ლი იყო, თა­ვი­სი სი­მაღ­ლის შე­სა­ბა­მი­სი წონა ჰქონ­და. შეც­ვლი­ლი ირაკ­ლი პირ­ვე­ლად სა­სა­მარ­თლო პრო­ცე­სებ­ზე ვნა­ხეთ -ძა­ლი­ან გამ­ხდა­რი მო­ვი­და. რაც დრო გა­დი­ო­და, უფრო ცუ­დად გა­მო­ი­ყუ­რე­ბო­და. -არა­ფე­რი მტკი­ვა, გა­და­სა­რე­ვად ვარო, ასე პა­სუ­ხობ­და ყვე­ლას. მარ­თლა ყვე­ლა­ნი შეშ­ფო­თე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვნენ მისი გა­რეგ­ნუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბით, მაგ­რამ ამას რას წარ­მო­ვიდ­გენ­დით? იმ დღეს ჩვე­უ­ლებ­რივ, ოჯა­ხურ გა­რე­მო­ში ვი­ყა­ვით. დი­ლით რომ ადგა, ბან­კში წა­ვი­და და თა­ნა­საკ­ნე­ლებს თან­ხა გა­და­უ­რი­ცხა. მერე სახ­ლში დაბ­რუნ­და, მისი მე­გობ­რე­ბიც მო­ვიდ­ნენ, ცოტა და­ლია, მაგ­რამ მთვრა­ლი არ ყო­ფი­ლა. იმ სა­ღა­მოს ძა­ლი­ან გვი­ა­ნო­ბამ­დე ვის­ხე­დით მა­მა­ჩე­მი, მე და ჩემი ძმა, ვსა­უბ­რობ­დით ყო­ფით სა­კი­თხებ­ზე. მერე და­სა­ძი­ნებ­ლად წა­ვი­და. გამ­თე­ნი­ი­სას, 7 სა­ათ­ზე დე­დამ მისი ბოლო ამო­სუნ­თქვა გა­ი­გო, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ძილ­ში გა­ი­პა­რა. სას­წრა­ფო რომ მო­ვი­და, უკვე გარ­დაც­ვლი­ლი იყო. ბუ­ნე­ბით ოპ­ტი­მის­ტი იყო, სულ ამ­ბობ­და, -მე ცი­ხი­დან გა­მო­ვალ, ამ წლე­ბის მოხ­და არ მო­მი­წევ­სო.

-ხომ არ გაქვთ ინ­ფორ­მა­ცია, აღ­მო­უ­ჩი­ნეს თუ არა ცი­ხე­ში სა­მე­დი­ცი­ნო დახ­მა­რე­ბა?

-არ ვიცი, ბოლო დროს ჩი­ვი­ლე­ბით მი­მარ­თა თუ არა ექი­მებს, მაგ­რამ ამ 3 წლი­სა და 8 თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში ბევ­რჯერ მი­მარ­თა ექიმს გა­მოკ­ვლე­ვის­თვის, მაგ­რამ ყვე­ლა მო­თხოვ­ნა უპა­სუ­ხოდ რჩე­ბო­და. ერ­თა­დერ­თხელ მო­ვა­ხერ­ხეთ, რომ ოჯახ­მა ჩვე­ნი ხარ­ჯე­ბით სამ­ხა­რა­უ­ლის ექ­სპერ­ტი­ზის ბი­უ­რო­ში გად­მო­ვაყ­ვა­ნი­ნეთ გა­მოკ­ვლე­ვის ჩა­სა­ტა­რებ­ლად. იქ გუ­ლიც გა­მო­უკვლი­ეს, ფილ­ტვე­ბიც და თქვეს, არა­ფე­რი სჭირ­სო. ახლა ვფიქ­რობ, ეტყო­ბა, ესეც ზე­რე­ლე გა­მოკ­ვლე­ვა იყო. თვი­თონ არას­დროს უთ­ქვამს, რომ ჯან­მრთე­ლო­ბის პრობ­ლე­მა ჰქონ­და, მაგ­რამ ცი­ხი­დან გა­მო­სუ­ლი მისი თა­ნა­საკ­ნე­ლე­ბის­გან ვი­გებ­დით, რომ ცუ­დად იყო და ამის მერე ჩა­ვუ­ტა­რეთ გა­მოკ­ვლე­ვა. ეს ორი წლის წინ იყო. მინ­და, პირ­ველ რიგ­ში, მომ­ხდარ­ში ცი­ხის ექი­მი და­ვა­და­ნა­შა­უ­ლო. მან პა­სუ­ხი უნდა აგოს. ირაკ­ლი გვიყ­ვე­ბო­და, რო­გორ ექ­ცე­ოდ­ნენ ექი­მე­ბი პა­ტიმ­რებს. ნა­ცე­მი, და­სის­ხლი­ა­ნე­ბუ­ლი პა­ტიმ­რე­ბი რომ შეჰ­ყავ­დათ ექიმ­თან, ის იჯდა და მშვი­დი სა­ხით ეკი­თხე­ბო­და, -რა მო­გი­ვი­და, ლო­გი­ნი­დან გად­მო­ვარ­დიო? მან ბევ­რი რა­მის მო­ყო­ლა ვერ მო­ას­წრო. არ ვი­ცით, რე­ა­ლუ­რად რა ტან­ჯვა გა­მო­ი­ა­რა. დე­ტა­ლებ­ზე არ გვი­სა­უბ­რია, არ გვინ­დო­და, ემო­ცი­ე­ბით დაგ­ვეტვირ­თა და ვფიქ­რობ­დით, ამ თე­მებ­ზე სა­სა­უბ­როდ სხვა დრო გვექ­ნე­ბო­და, მაგ­რამ ასე დას­რულ­და ყვე­ლა­ფე­რი. ძა­ლი­ან მხი­ა­რულ და კარგ გან­წყო­ბი­ლე­ბა­ზე იყო, როცა დაწ­ვა. იმ სა­ღა­მოს შევ­თან­ხმდით, რომ მე­ო­რე დღეს სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში გა­მოკ­ვლე­ვებ­ზე წა­ვიყ­ვან­დი. მი­თხრა, არა­ფე­რი მა­წუ­ხებს, მაგ­რამ თა­ნახ­მა ვარ, რომ წა­მო­ვი­დეო.

-ექ­სპერ­ტი­ზა ჩა­უ­ტარ­და? რა იყო მისი სიკ­ვდი­ლის მი­ზე­ზი?

-არა, ექ­სპერ­ტი­ზა არ ჩაგ­ვი­ტა­რე­ბია. ისე­დაც ძვა­ლი და ტყა­ვი იყო დარ­ჩე­ნი­ლი და კი­დევ ვე­ღარ ვაწ­ვა­ლებ­დით. ისე­დაც ვი­ცით, რაც და­ე­მარ­თა, რა სა­ჭი­როა ექ­სპერ­ტი­ზა? ექი­მებს ვა­და­ნა­შა­უ­ლებ მომ­ხდარ­ში და მათ სის­ხლის­სა­მარ­თლებ­რივ პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას ვი­თხოვ, იმი­ტომ, რომ სხვა პა­ტიმ­რებ­საც იგი­ვე არ და­ე­მარ­თოთ. ყვე­ლა­ფერ­ში დამ­ნა­შა­ვე სა­ა­კაშ­ვი­ლის რე­ჟი­მია, ამას კო­მენ­ტა­რიც არ სჭირ­დე­ბა. ექი­მის სამ­სა­ხუ­რი­დან გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა არ არის საკ­მა­რი­სი. მა­მა­ჩე­მი ყვე­ლას უყ­ვარ­და. ძა­ლი­ან კარ­გად იხ­სე­ნებ­დნენ თა­ნა­საკ­ნე­ლე­ბი.

-ნა­ცე­მი იყო?

-სას­ტი­კად სცე­მეს მო­დუ­ლის შე­ნო­ბა­ში, ნეკ­ნე­ბი ჩამ­ტვრე­უ­ლი ჰქონ­და. გვი­თხრა, კი­სერს ქვე­მოთ სულ ლურ­ჯი ვი­ყა­ვიო. ემუქ­რე­ბოდ­ნენ ჩემი ძმის და­ჭე­რი­თაც, მაგ­რამ მა­ინც ვერ გა­ტე­ხეს. და­კა­ვე­ბამ­დე თი­ა­ქა­რის ოპე­რა­ცია ჰქონ­და გა­კე­თე­ბუ­ლი, ძლივს და­დი­ო­და, რო­მელ ამ­ბოხზე იყო სა­უ­ბა­რი? ნა­ო­პე­რა­ცი­ე­ბი ადა­მი­ა­ნი სას­ტი­კად სცე­მეს. არც უმ­კურ­ნა­ლი­ათ, ისე შე­უ­ხორ­ცდა ჩამ­სხვრე­უ­ლი ნეკ­ნე­ბი. რამ­დენ­ჯე­რაც და­ი­ჩივ­ლა, მას ყუ­რა­დღე­ბა იქ არა­ვინ მი­აქ­ცია და ბუ­ნებ­რი­ვია, ალ­ბათ მერე არც მი­უ­მარ­თავს ექი­მის­თვის. შე­ე­გუა იმას, რომ დახ­მა­რე­ბას არა­ვინ აღ­მო­უ­ჩენ­და. ამ­ბობ­და, არ­ჩევ­ნე­ბის შემ­დეგ პა­ტიმ­რე­ბის მი­მართ და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა შე­იც­ვა­ლა, მაგ­რამ იქ ისევ ის ხალ­ხი მუ­შა­ობ­სო.

-რას ითხოვს თქვე­ნი ოჯა­ხი?

-ვი­თხოვთ ექი­მე­ბის დას­ჯას. ბუ­ნებ­რი­ვია, მისი სა­ხე­ლის რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ა­სა და მო­რა­ლურ და მა­ტე­რი­ა­ლურ ზა­რალს. ამ სა­კი­თხზე ჩი­ვილს თვი­თონ აპი­რებ­და და რად­გან ეს მისი სურ­ვი­ლი იყო, ამი­ტომ ჩვენ გა­ვაგ­რძე­ლებთ. ამ­ბობ­და, არ ვიცი, ცი­ხე­ში ის წლე­ბი რო­გორ გა­ვი­და, მაგ­რამ არ­ჩევ­ნე­ბის შემ­დეგ დრო არაფ­რით არ დამ­თავ­რდაო.

თეა ხურ­ცი­ლა­ვა

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)