საზოგადოება
მსოფლიო

19

ივნისი

დღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი

ხუთშაბათი, მთვარის ოცდამესამე დღე დაიწყება 01:35-ზე, მთვარე ვერძში გადავა 03:07-ზე – მოერიდეთ აჩქარებას და გაღიზიანებას. არ არის რეკომენდებული მოლაპარაკებების წარმოება. აზრებისა და იდეების სხვებისთვის გაზიარება. დღეს გაწყვეტილი კავშირები არასოდეს აღდგება და ადამიანები ძალიან სწრაფად ივიწყებენ ერთმანეთს. უარი თქვით ხორცზე, ყავასა და ალკოჰოლზე. ჭარბმა კვებამ შესაძლოა კუჭ-ნაწლავის დაავადებები გამოიწვიოს.
მოზაიკა
სამხედრო
Faceამბები
კულტურა/შოუბიზნესი
კონფლიქტები
მეცნიერება
კვირის კითხვადი სტატიები
თვის კითხვადი სტატიები
რომელი წიგნის წაკითხვის შემდეგ დადიოდა დარეტიანებული ზურაბ ქარუმიძე
რომელი წიგნის წაკითხვის შემდეგ დადიოდა დარეტიანებული ზურაბ ქარუმიძე

წიგ­ნე­ბის კი­თხვა­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რით და­ინ­ტე­რე­სე­ბას მა­მას და მე­გობ­რებს "აბ­რა­ლებს" და ამ­ბობს, რომ ისეთ თა­ო­ბა­ში იზ­რდე­ბო­და, სა­დაც წიგ­ნის­კენ სა­მე­გობ­რო წრე უბიძ­გებ­და. წიგ­ნის კი­თხვა ძა­ლი­ან მა­გა­რი საქ­მე იყო და თუ აქ­ტი­ურ მკი­თხვე­ლად მი­იჩ­ნე­ო­დი, ეს იმას ნიშ­ნავ­და, რომ "მა­გა­რი" იყა­ვი. ცხოვ­რე­ბის დიდი ნა­წი­ლი ბიბ­ლი­ო­თე­კებ­ში აქვს გა­ტა­რე­ბუ­ლი. იქ დიდ დროს გან­სა­კუთ­რე­ბით მა­შინ ატა­რებ­და, როცა დი­სერ­ტა­ცი­ა­ზე მუ­შა­ობ­და. ფიქ­რობს, რომ მთა­ვა­რია, ადა­მი­ან­მა იკი­თხოს და ეს ინ­ტერ­ნე­ტის სა­შუ­ა­ლე­ბით მოხ­დე­ბა, "ქინდლით" თუ წიგ­ნით, მნიშ­ვნე­ლო­ბა არ აქვს. მწერ­ლო­ბა თი­ხის ფირ­ფი­ტებ­ზე და­ი­წყო და ახლა, ჩვენს ეპო­ქა­ში "ქინდლი" თი­ხის ფირ­ფი­ტის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბუ­ლი "ვა­რი­ან­ტია", იგი­ვე ელექტრო­ნუ­ლი ფირ­ფი­ტა. ამ­ბობს, რომ კი­თხვა არა მხო­ლოდ ინ­ფორ­მა­ცი­ის დაგ­რო­ვე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბაა, არა­მედ კი­თხვის დროს ადა­მი­ა­ნის ტვი­ნი სხვა­ნა­ი­რად იწ­ვრთნე­ბა და მუ­შა­ობს. "დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, კი­ბოს უჯრე­დე­ბიც კი ჩერ­დე­ბი­ან და ვერ ვი­თარ­დე­ბი­ან კი­თხვის დროს", - ნა­ხევ­რად ხუმ­რო­ბით მი­თხრა მწე­რალ­მა ზუ­რაბ ქა­რუ­მი­ძემ. მას­პინ­ძელს მი­აჩ­ნია, რომ მწე­რალ­მა დღე­ში მი­ნი­მუმ ორი-სამი სა­ა­თი უნდა წე­როს. ამ­გვა­რი გრა­ფი­კი ბოლო ხანს და­ერ­ღვა და შე­სა­ბა­მი­სად, ეს შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი ნა­ყო­ფი­ე­რე­ბა­ზეც აი­სა­ხა - ფაქ­ტობ­რი­ვად, ბოლო ერთი წე­ლია ახა­ლი არა­ფე­რი გა­მო­უქ­ვეყ­ნე­ბია. ადრე წე­რის დროს კა­მე­რულ მუ­სი­კას უს­მენ­და, ახლა ეს აღარ სჭირ­დე­ბა, მუ­შა­ო­ბის დროს მხო­ლოდ სი­ჩუ­მეც საკ­მა­რი­სია.

ზუ­რაბ ქა­რუ­მი­ძეს რო­მა­ნი არას­დროს და­უ­ხე­ვია, მაგ­რამ მო­თხრო­ბა რამ­დე­ნიც გნე­ბავთ. ამას არ ნა­ნობს, რად­გან მი­იჩ­ნევს, რომ და­სა­ხე­ვი იყო და ასე იმი­ტომ მო­იქ­ცა. კომ­პი­უ­ტე­რის მეშ­ვე­ო­ბით წერს და თხუთ­მე­ტი წე­ლია, კა­ლა­მი და ფურ­ცე­ლი არ გა­მო­უ­ყე­ნე­ბია. კომ­პი­უ­ტერ­მა ტექ­სტის შექ­მნი­სად­მი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა გა­ა­მარ­ტი­ვა და ძა­ლი­ან შეც­ვა­ლა. ასე შე­იქ­მნა მისი მთე­ლი რიგი ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი, მათ შო­რის რო­მა­ნე­ბი: "ღვი­ნო­მუ­ქი ზღვა", "თხა და გიგო", "მე­ლია ტუ­ლი­ფია" და სხვა.

- დედა ქი­მი­კო­სი გახ­ლდათ. მამა - ექიმ-პე­დი­ატ­რი, მე­ლო­მა­ნი კაცი, რო­მელ­მაც მუ­სი­კა და იტა­ლი­უ­რი ოპე­რა შე­მაყ­ვა­რა, ხოლო ბი­ძამ - ჯაზი. რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, მამა და სა­ერ­თოდ ოჯა­ხის რჩე­ვა წიგ­ნებ­თან და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა­ში ერ­თია, მაგ­რამ მე­ო­რეა, როცა მე­გობ­რე­ბი გე­ჯიბ­რე­ბი­ან კი­თხვა­ში. ასე ვკი­თხუ­ლობ­დით და ძა­ლი­ან ადრე ეს იყო ძი­რი­თა­დად სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რა: "სამი მუშ­კე­ტე­რი", "კა­პი­ტან ბლა­დის ოდი­სეა" და ა.შ.

- სა­ნამ თა­ვად და­ი­წყებ­დით კი­თხვას, რას გი­კი­თხავ­დნენ მშობ­ლე­ბი?

- "ლურ­სმა­ნას თავ­გა­და­სა­ვალს", "ჩი­პო­ლი­ნოს", "პი­ნო­ქი­ოს" და შარლ პე­როს ზღაპ­რებს. პირ­ვე­ლი დიდი სე­რი­ო­ზუ­ლი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა ჩემ­ზე "სამ­მა მუშ­კე­ტერ­მა" მო­ახ­დი­ნა, რო­მე­ლიც უკვე და­მო­უ­კი­დებ­ლად წა­ვი­კი­თხე. მუშ­კე­ტე­რე­ბი­დან გა­მორ­ჩე­უ­ლად არა­მი­სი მომ­წონ­და - ყვე­ლა­ზე დახ­ვე­წი­ლი და ინ­ტე­ლექ­ტუ­ა­ლუ­რი პერ­სო­ნა­ჟი.

- სა­თავ­გა­და­სავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რას რო­მა­ნე­ბი, დე­ტექ­ტი­ვე­ბი ცვლის ხოლ­მე...

- ჩემს შემ­თხვე­ვა­ში ცოტა სხვა­ნა­ი­რად იყო. კი, ერთი პე­რი­ო­დი დე­ტექ­ტი­ვე­ბით გა­ტა­ცე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვი, თან იმ­დე­ნად, რომ VII კლას­ში თა­ვად შე­ვე­ცა­დე დე­ტექ­ტი­ვის და­წე­რას, მაგ­რამ ჩემი კი­თხვის მი­მარ­თუ­ლე­ბა მა­ინც სხვაგ­ვა­რად "წა­ვი­და". 47-ე სკო­ლა­ში ვსწავ­ლობ­დი, როცა VIII კლას­ში "რო­მეო და ჯუ­ლი­ე­ტა" ინ­გლი­სურ ენა­ზე დავ­დგით. სპექ­ტაკლში ტი­ბალტს ვთა­მა­შობ­დი. იმა­ვე წელს ეკ­რა­ნებ­ზე გა­მო­ვი­და ფრან­კო ძე­ფი­რე­ლის "რო­მეო და ჯუ­ლი­ე­ტა", რო­მელ­მაც შოკ­ში ჩა­აგ­დო მთე­ლი ჩემი თა­ო­ბა. ყვე­ლა­ნი ოლი­ვია ჰას­ზე ვი­ყა­ვით შეყ­ვა­რე­ბუ­ლე­ბი. შექ­სპირ­ზე ხომ სა­ერ­თოდ, ყვე­ლამ "გავ­რე­კეთ".

- რე­ჟი­სო­რიც მოს­წავ­ლე იყო?

- არა. სპექ­ტაკ­ლის რე­ჟი­სო­რი მო­ზარდ მა­ყუ­რე­ბელ­თა თე­ატ­რის მსა­ხი­ო­ბი თა­მარ თვა­ლი­აშ­ვი­ლი გახ­ლდათ. რე­პე­ტი­ცი­ე­ბი მას­თან ერ­თად გა­ვი­ა­რეთ, მაგ­რამ ძი­რი­თა­დად მა­ინც თავ­ზე გვად­გნენ ინ­გლი­სუ­რი ენის მას­წავ­ლებ­ლე­ბი. ამის შემ­დეგ ჩა­ვუ­ჯე­ქი შექ­სპირს და VIII-IX კლა­სებ­ში შექ­სპი­რის მთე­ლი შე­მოქ­მე­დე­ბა წა­ვი­კი­თხე.

- რა­ტომ რჩე­ბა ეს ავ­ტო­რი დღემ­დე სა­ოც­რად აქ­ტუ­ა­ლუ­რი?

- შექ­სპი­რის აქ­ტუ­ა­ლო­ბას მისი მრა­ვალ­წახ­ნა­გო­ბა გან­სა­ზღვრავს. ცნო­ბი­ლი შე­კი­თხვაა, უკაც­რი­ელ კუნ­ძულ­ზე რო­მელ წიგნს წა­ი­ღებ­დიო და მე შექ­სპი­რის პი­ე­სე­ბის სრულ კრე­ბულს ვა­სა­ხე­ლებ... შექ­სპი­რი სი­ტყვის თა­მა­ში­დან აწყობს პერ­სო­ნაჟს, სხვა­დას­ხვა გან­ზო­მი­ლე­ბა­ში შლის, რამ­დე­ნი­მე ადა­მი­ანს ერთ პერ­სო­ნაჟ­ში აერ­თი­ა­ნებს და ამა­შია მისი უნი­ვერ­სა­ლუ­რო­ბა. ბიბ­ლი­ა­სა და შექ­სპირს ხში­რად ვუბ­რუნ­დე­ბი, ასე­ვე ჯე­იმს ჯო­ისს, დოს­ტო­ევ­სკის... ახალ­გაზ­რდო­ბა­ში შექ­სპი­რის კი­თხვას მოჰ­ყვა და­ნარ­ჩე­ნი ინ­გლი­სუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რა და ჩემი შემ­დგო­მი ბე­დიც ამან გა­და­წყვი­ტა. ჩა­ვა­ბა­რე უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში, და­სავ­ლეთ ევ­რო­პულ ენებ­ზე და და­ვი­წყე ინ­გლი­სუ­რი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ინ­ტენ­სი­უ­რი შეს­წავ­ლა. დი­სერ­ტა­ცი­აც XVII სა­უ­კუ­ნის პო­ე­ზი­ა­ზე და­ვი­ცა­ვი.

- მშობ­ლებს არ სურ­დათ, მათი პრო­ფე­სია აგერ­ჩი­ათ?

- არა. ძა­ლი­ან კარ­გად მახ­სოვს ის დღე, როცა მათ გან­ვუ­ცხა­დე, თუ სად მსურ­და ჩა­ბა­რე­ბა. ეს მოხ­და ქო­ბუ­ლეთ­ში, სა­დაც მამა ექი­მად მუ­შა­ობ­და. მას­თან ზა­ფხუ­ლო­ბით ჩავ­დი­ო­დით ხოლ­მე. გა­ზეთ­ში მქონ­და წა­კი­თხუ­ლი, რომ თსუ აცხა­დებ­და მი­ღე­ბას სხვა­დას­ხვა სპე­ცი­ა­ლო­ბა­ზე, რო­მელ­თა შო­რის იყო და­სავ­ლეთ ევ­რო­პუ­ლი ენე­ბის ფა­კულ­ტე­ტი და როცა ეს ვუ­თხა­რი, ორი­ვეს ძა­ლი­ან მო­ე­წო­ნა. ჩემი და ჩემ­ზე რამ­დე­ნი­მე წლით უფ­რო­სია და ის პი­ა­ნის­ტია. ჩვენს ოჯახ­ში არ ყო­ფი­ლა არა­ვი­თა­რი ზე­წო­ლა, რომ ტექ­ნი­კუ­რი ან სა­მე­დი­ცი­ნო გა­ნათ­ლე­ბა მიგ­ვე­ღო, პი­რი­ქით, ყო­ველ­თვის იყო წა­ხა­ლი­სე­ბა ხე­ლოვ­ნე­ბის­კენ.

- დღე­ვან­დე­ლი გა­და­სა­ხე­დი­დან რომ უყუ­რებთ, თა­ვად რომ და­ი­წყეთ წერა, გან­სა­კუთ­რე­ბით რო­მე­ლი მწერ­ლის გავ­ლე­ნის ქვეშ იყა­ვით?

- გავ­ლე­ნა ყო­ველ­თვის არის. ცა­რი­ელ ალა­გას არა­ფე­რი იწე­რე­ბა, მით უმე­ტეს დღე­ვან­დელ ეპო­ქა­ში, რო­მელ­საც ჯერ კი­დევ პოსტმო­დერ­ნიზ­მი ჰქვია და სულ ცი­ტა­ტებ­ზეა აწყო­ბი­ლი. თა­ვი­დან, როცა წერა და­ვი­წყე, ეს იყო მა­შინ­დე­ლი დე­ტექ­ტი­ვე­ბის გავ­ლე­ნით, მაგ­რამ ჩემ­ზე უზარ­მა­ზა­რი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა მო­ახ­დი­ნა კაფ­კას "მე­ტა­მორ­ფო­ზამ". თან ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო ალა­გას, წიგ­ნი პარ­ტის­ტო­რი­ის ლექ­ცი­ა­ზე, მერ­ხის ქვეშ მედო. მა­შინ საბ­ჭო­თა კავ­შირ­ში უკვე გა­მო­სუ­ლი იყო ეს ავ­ტო­რი. "მე­ტა­მორ­ფო­ზა" რომ წა­ვი­კი­თხე, რამ­დე­ნი­მე დღე აბ­სო­ლუ­ტუ­რად და­რე­ტი­ა­ნე­ბუ­ლი დავ­დი­ო­დი. მისი გავ­ლე­ნით 18-19 წლის ასაკ­ში და­ვი­წყე იგა­ვი­ვით მო­თხრო­ბე­ბის წერა და ამით და­ი­წყო.

- აკ­რძა­ლუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის მო­პო­ვე­ბას რო­გორ და რა გზით ახერ­ხებ­დით?

- ეს უდი­დე­სი მის­ტე­რი­აა საბ­ჭო­თა ცხოვ­რე­ბის წე­სი­სა და ბაზ­რის. ძა­ლი­ან ბევ­რი რამ იყო აკ­რძა­ლუ­ლი, და­წყე­ბუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რით და დამ­თავ­რე­ბუ­ლი მუ­სი­კით, მაგ­რამ ხალ­ხი მა­ინც შო­უ­ლობ­და. თუმ­ცა, 70-იან წლებ­ში, ბრეჟნე­ვის პე­რი­ოდ­ში, უკვე მიშ­ვე­ბუ­ლი იყო რა­ღაც-რა­ღა­ცე­ბი და პირ­ველ კურ­სზე ვი­ყა­ვი, როცა პას­ტერ­ნა­კის "დოქ­ტო­რი ჟი­ვა­გო" ორი დღით მო­მი­ტა­ნეს. უზარ­მა­ზა­რი რო­მა­ნია და, რა თქმა უნდა, მა­შინ, იმ ორ­დღი­ა­ნი კი­თხვი­სას, გო­ნე­ბა­ში არა­ფე­რი დამ­რჩა, გარ­და იმ ლექ­სე­ბი­სა, რომ­ლე­ბიც ბო­ლო­ში წე­რია. შემ­დგომ ეს რო­მა­ნი კი­დევ წა­ვი­კი­თხე, მაგ­რამ ეს იყო ჩემი ერთ-ერთი პირ­ვე­ლი შე­ჯა­ხე­ბა აკ­რძა­ლულ ლი­ტე­რა­ტუ­რას­თან. ქარ­თვე­ლი ავ­ტო­რე­ბი­დან იმ­დე­ნად ბევ­რი ავ­ტო­რი აკ­რძა­ლუ­ლი არ ყო­ფი­ლა, მაგ­რამ ახ­ლაც მახ­სოვს ჩემი მე­გობ­რის მიერ ხე­ლით გა­და­წე­რი­ლი გრი­გოლ რო­ბა­ქი­ძის "გვე­ლის პე­რან­გი­დან" რამ­დე­ნი­მე პა­სა­ჟი. ძა­ლი­ან დიდი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბის ქვეშ აღ­მოვ­ჩნდი. ამის შემ­დეგ გა­და­ვე­დი ბიბ­ლი­ის ძვე­ლი ქარ­თუ­ლი თარ­გმა­ნი­სა და "ვის­რა­მი­ა­ნის" ქარ­თუ­ლი თარ­გმა­ნის შტუ­დი­ებ­ზე. მას მოჰ­ყვა შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ქარ­თუ­ლი თარ­გმა­ნე­ბი, რომ­ლებ­მაც ჩემი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი გე­მოვ­ნე­ბა და ენა ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბეს. ესე­ნია ჯე­მალ აჯი­აშ­ვი­ლის ებ­რა­უ­ლი პო­ე­ზი­ის თარ­გმა­ნე­ბი, გუ­რამ გო­გი­აშ­ვი­ლის "გარ­გან­ტუა და პან­ტაგ­რუ­ე­ლი", და­ვით წე­რე­დი­ა­ნის "ფრან­სუა ვი­ი­ო­ნი". როცა ნიკო ყა­ი­საშ­ვი­ლი "ული­სეს" თარ­გმნი­და, იმ დროს მისი მოს­წავ­ლე ვი­ყა­ვი და მის გვერ­დით მყო­ფებს წიგ­ნი­დან ახალ-ახალ ეპი­ზო­დებს გვა­კი­თხებ­და.

- თქვე­ნი აზ­რით, რას კი­თხუ­ლობს დღე­ვან­დე­ლი, ახა­ლი თა­ო­ბა?

- ალ­ბათ ძი­რი­თა­დად თა­ნა­მედ­რო­ვე ავ­ტო­რებს, მაგ­რამ არა­ვი­თა­რი აზრი არ აქვს მათ კი­თხვას, თუ მა­ნამ­დე კლა­სი­კას არ წა­ი­კი­თხა­ვენ. მათი მეს­მის, მო­დას მის­დე­ვენ, მაგ­რამ კლა­სი­კა აუ­ცი­ლე­ბე­ლი წა­სა­კი­თხია.

- და რა არის დღეს მო­და­ში?

- გა­აჩ­ნია ვის­თვის. ძა­ლი­ან მცი­რე ჯგუ­ფის­თვის მო­და­შია საკ­მა­ოდ სე­რი­ო­ზუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რა. ისი­ნი კი­თხუ­ლო­ბენ არა მხო­ლოდ პრო­ზას, არა­მედ ფი­ლო­სო­ფი­ა­საც, მაგ­რამ ასე­თე­ბი ძა­ლი­ან ცო­ტა­ნი არი­ან. უმ­რავ­ლე­სო­ბას ისევ და ისევ გოჩა მან­ვე­ლი­ძის­ნა­ი­რი ტექ­სტე­ბი მოს­წონს, მაგ­რამ იმავდრო­უ­ლად კი­თხუ­ლო­ბენ ისეთ თა­ნა­მედ­რო­ვე ავ­ტო­რებს და მოს­წონთ, რო­გო­რე­ბიც არი­ან: აკა მორ­ჩი­ლა­ძე, ლაშა ბუ­ღა­ძე, ზაზა ბურ­ჭუ­ლა­ძე... ადა­მი­ა­ნი სო­ცი­ა­ლუ­რი არ­სე­ბაა და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რა ის­მის მის სო­ცი­ა­ლურ კონ­ტექ­სტში, რა წიგნ­ზეა ლა­პა­რა­კი მის ირ­გვლივ, ტე­ლე­ვი­ზი­ით რას მო­ის­მენს, ან ინ­ტერ­ნეტ­ში რას გა­და­ე­ყა­რა. რეკ­ლა­მა­საც დიდი მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს. ჩვენს დროს არ ყო­ფი­ლა რეკ­ლა­მა, მაგ­რამ თა­ნა­მედ­რო­ვე მსოფ­ლიო ლი­ტე­რა­ტუ­რის აღ­ქმის ძა­ლი­ან კარ­გი წყა­რო გვქონ­და და ეს იყო რუ­სუ­ლი ჟურ­ნა­ლი "ინას­ტრან­ნა­ია ლი­ტე­რა­ტუ­რა", რო­მე­ლიც თვე­ში ერთხელ გა­მო­დი­ო­და. ამ­გვა­რად იმ პე­რი­ოდ­ში ფეხ­და­ფეხ მივ­დევ­დით მსოფ­ლიო ლი­ტე­რა­ტუ­რას. ზოგ­ჯერ, ხალ­ხი სუფ­რას­თან რომ იკ­რი­ბე­ბო­და, სა­ლა­პა­რა­კო იყო, რა წა­ი­კი­თხა იმ ჟურ­ნალ­ში და ეს იყო ერ­თგვა­რი სა­ლო­ნუ­რი თემა.

- ბევ­რი მე­უბ­ნე­ბა, რომ დღეს თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თულ პო­ე­ზი­ა­ში უკე­თე­სი მდგო­მა­რე­ო­ბაა, ვიდ­რე პრო­ზა­ში...

- განა ოდეს­მე სხვა­ნა­ი­რად იყო ქარ­თუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ის­ტო­რი­ა­ში?! ქარ­თულ ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში პო­ე­ზია შე­და­რე­ბით ხა­რის­ხი­ან პრო­დუქტს ქმნი­და, ვიდ­რე პრო­ზა. ეს ჩვე­ნი ის­ტო­რი­უ­ლი გან­ვი­თა­რე­ბის შე­დე­გი­ცაა. კვა­ლი­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი, ხა­რის­ხი­ა­ნი პრო­ზა ყა­ლიბ­დე­ბა იქ, სა­დაც არის თა­ვი­სუ­ფა­ლი ქა­ლა­ქი, ბურ­ჟუ­ა­ზია, ინ­დი­ვი­დის თა­ვი­სუფ­ლე­ბა. ჩვენ­თან ეს კარ­გა ხანს არ იყო. მე რომ მკი­თხოთ, პირ­ვე­ლი სრულ­ფა­სო­ვა­ნი ევ­რო­პუ­ლი რო­მა­ნი მი­ხე­ილ ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლის "კვა­ჭი კვა­ჭან­ტი­რა­ძეა"... ჩვენ­თან პრო­ზა ზან­ტად და ძა­ლი­ან ნელა გან­ვი­თარ­და. ეს­პა­ნე­თი არა­სო­დეს ყო­ფი­ლა ძა­ლი­ან კა­პი­ტა­ლის­ტუ­რი ქვე­ყა­ნა, ვთქვათ, რო­გო­რიც იყო ინ­გლი­სი ან ჰო­ლან­დია, სა­დაც ყვე­ლა­ფე­რი ძა­ლი­ან სწრა­ფად ვი­თარ­დე­ბო­და, მაგ­რამ XVII სა­უ­კუ­ნის და­სა­წყის­ში ეს­პა­ნეთ­ში დაჯ­და ერთი ეს­პა­ნე­ლი კაცი და გა­ა­ღა­და­ვა მთე­ლი წი­ნან­დე­ლი ეს­პა­ნუ­რი კულ­ტუ­რა და სა­რა­ინ­დო ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბი. ჩვენ­თან ეს არ მოხ­და, იმა­ვე პე­რი­ოდ­ში აქ არა­ვინ დამ­ჯდა­რა, არც ერთი ქარ­თვე­ლი შე­მოდ­გო­მის აზ­ნა­უ­რი და არ და­უ­წე­რია ღა­და­ვი "ვე­ფხის­ტყა­ო­სან­ზე". არ უთ­ქვამს, რომ ვი­ღაც ტიპ­მა იმ­დე­ნი იკი­თხა "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი", რომ გა­გიჟ­და, გა­რე­კა, მო­აჯ­და ცხენს და წა­ვი­და ვი­ღაც დეს­პო­ნას გა­სა­თა­ვი­სუფ­ლებ­ლად გვერ­დზე სოფ­ლი­დან (იღი­მის). ჩვენ­თან პა­რო­დი­უ­ლი კულ­ტუ­რა არ გან­ვი­თარ­და, იმი­ტომ, რომ არ გვქონ­და თა­ვი­სუ­ფა­ლი ქა­ლა­ქე­ბი. პრო­ზა და რო­მა­ნი კი სწო­რედ პა­რო­დი­უ­ლი კულ­ტუ­რის კვა­ლო­ბა­ზე ვი­თარ­დე­ბა...

- თქვე­ნი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა პო­ე­ზი­ი­სად­მი... რა შემ­თხვე­ვა­ში შე­იძ­ლე­ბა, ლექ­სე­ბის კი­თხვა მო­გინ­დეთ?

- ლექ­სე­ბის კი­თხვა ყო­ველ­თვის მინ­დე­ბა (იღი­მის), და­წყე­ბუ­ლი მძი­მე მდგო­მა­რე­ო­ბით, დამ­თავ­რე­ბუ­ლი იმით, ვთქვათ, როცა ევ­რო­პი­დან ამე­რი­კა­ში ათ­სა­ა­თი­ა­ნი ფრე­ნა მაქვს და სი­გა­რე­ტის მო­წე­ვა არ შე­იძ­ლე­ბა. იმ დროს ვი­წყებ რა­ღაც ლექ­სე­ბის გახ­სე­ნე­ბას და ტვი­ნი სხვა თე­მა­ზე გა­და­ერ­თვე­ბა ხოლ­მე. პო­ე­ზია ამ დროს უდი­დე­სი შვე­ბაა.

- რა მი­გაქვთ თვითმფრი­ნავ­ში წა­სა­კი­თხად?

- მხო­ლოდ ჟურ­ნა­ლე­ბი. ერთი-ორ­ჯერ რა­ღაც რო­მა­ნიც წა­მი­ღია, მაგ­რამ აე­რო­პორ­ტებ­ში კარ­გი ჟურ­ნა­ლე­ბი იყი­დე­ბა, ვთქვათ, რო­გო­რი­ცაა ბრი­ტა­ნუ­ლი ჟურ­ნა­ლი "ის­ტო­რია" და მას სი­ა­მოვ­ნე­ბით ვკი­თხუ­ლობ.

ანა კა­ლან­და­ძე

ჟურ­ნა­ლი "რე­ი­ტინ­გი"

(გა­მო­დის ორ­შა­ბა­თო­ბით)

დღის ვიდეო
00:00 / 00:00
რა მიზეზით იბარებენ ხელმეორედ საგამოძიებო კომისიაზე ოპოზიციონერ პოლიტიკოსებს და როგორია მხარეთა პოზიციები

რომელი წიგნის წაკითხვის შემდეგ დადიოდა დარეტიანებული ზურაბ ქარუმიძე

რომელი წიგნის წაკითხვის შემდეგ დადიოდა დარეტიანებული ზურაბ ქარუმიძე

წიგნების კითხვასა და ლიტერატურით დაინტერესებას მამას და მეგობრებს "აბრალებს" და ამბობს, რომ ისეთ თაობაში იზრდებოდა, სადაც წიგნისკენ სამეგობრო წრე უბიძგებდა. წიგნის კითხვა ძალიან მაგარი საქმე იყო და თუ აქტიურ მკითხველად მიიჩნეოდი, ეს იმას ნიშნავდა, რომ "მაგარი" იყავი. ცხოვრების დიდი ნაწილი ბიბლიოთეკებში აქვს გატარებული. იქ დიდ დროს განსაკუთრებით მაშინ ატარებდა, როცა დისერტაციაზე მუშაობდა. ფიქრობს, რომ მთავარია, ადამიანმა იკითხოს და ეს ინტერნეტის საშუალებით მოხდება, "ქინდლით" თუ წიგნით, მნიშვნელობა არ აქვს. მწერლობა თიხის ფირფიტებზე დაიწყო და ახლა, ჩვენს ეპოქაში "ქინდლი" თიხის ფირფიტის გაუმჯობესებული "ვარიანტია", იგივე ელექტრონული ფირფიტა. ამბობს, რომ კითხვა არა მხოლოდ ინფორმაციის დაგროვების საშუალებაა, არამედ კითხვის დროს ადამიანის ტვინი სხვანაირად იწვრთნება და მუშაობს. "დარწმუნებული ვარ, კიბოს უჯრედებიც კი ჩერდებიან და ვერ ვითარდებიან კითხვის დროს", - ნახევრად ხუმრობით მითხრა მწერალმა ზურაბ ქარუმიძემ. მასპინძელს მიაჩნია, რომ მწერალმა დღეში მინიმუმ ორი-სამი საათი უნდა წეროს. ამგვარი გრაფიკი ბოლო ხანს დაერღვა და შესაბამისად, ეს შემოქმედებითი ნაყოფიერებაზეც აისახა - ფაქტობრივად, ბოლო ერთი წელია ახალი არაფერი გამოუქვეყნებია. ადრე წერის დროს კამერულ მუსიკას უსმენდა, ახლა ეს აღარ სჭირდება, მუშაობის დროს მხოლოდ სიჩუმეც საკმარისია.

ზურაბ ქარუმიძეს რომანი არასდროს დაუხევია, მაგრამ მოთხრობა რამდენიც გნებავთ. ამას არ ნანობს, რადგან მიიჩნევს, რომ დასახევი იყო და ასე იმიტომ მოიქცა. კომპიუტერის მეშვეობით წერს და თხუთმეტი წელია, კალამი და ფურცელი არ გამოუყენებია. კომპიუტერმა ტექსტის შექმნისადმი დამოკიდებულება გაამარტივა და ძალიან შეცვალა. ასე შეიქმნა მისი მთელი რიგი ნაწარმოებები, მათ შორის რომანები: "ღვინომუქი ზღვა", "თხა და გიგო", "მელია ტულიფია" და სხვა.

- დედა ქიმიკოსი გახლდათ. მამა - ექიმ-პედიატრი, მელომანი კაცი, რომელმაც მუსიკა და იტალიური ოპერა შემაყვარა, ხოლო ბიძამ - ჯაზი. რასაკვირველია, მამა და საერთოდ ოჯახის რჩევა წიგნებთან დამოკიდებულებაში ერთია, მაგრამ მეორეა, როცა მეგობრები გეჯიბრებიან კითხვაში. ასე ვკითხულობდით და ძალიან ადრე ეს იყო ძირითადად სათავგადასავლო ლიტერატურა: "სამი მუშკეტერი", "კაპიტან ბლადის ოდისეა" და ა.შ.

- სანამ თავად დაიწყებდით კითხვას, რას გიკითხავდნენ მშობლები?

- "ლურსმანას თავგადასავალს", "ჩიპოლინოს", "პინოქიოს" და შარლ პეროს ზღაპრებს. პირველი დიდი სერიოზული შთაბეჭდილება ჩემზე "სამმა მუშკეტერმა" მოახდინა, რომელიც უკვე დამოუკიდებლად წავიკითხე. მუშკეტერებიდან გამორჩეულად არამისი მომწონდა - ყველაზე დახვეწილი და ინტელექტუალური პერსონაჟი.

- სათავგადასავლო ლიტერატურას რომანები, დეტექტივები ცვლის ხოლმე...

- ჩემს შემთხვევაში ცოტა სხვანაირად იყო. კი, ერთი პერიოდი დეტექტივებით გატაცებული ვიყავი, თან იმდენად, რომ VII კლასში თავად შევეცადე დეტექტივის დაწერას, მაგრამ ჩემი კითხვის მიმართულება მაინც სხვაგვარად "წავიდა". 47-ე სკოლაში ვსწავლობდი, როცა VIII კლასში "რომეო და ჯულიეტა" ინგლისურ ენაზე დავდგით. სპექტაკლში ტიბალტს ვთამაშობდი. იმავე წელს ეკრანებზე გამოვიდა ფრანკო ძეფირელის "რომეო და ჯულიეტა", რომელმაც შოკში ჩააგდო მთელი ჩემი თაობა. ყველანი ოლივია ჰასზე ვიყავით შეყვარებულები. შექსპირზე ხომ საერთოდ, ყველამ "გავრეკეთ".

- რეჟისორიც მოსწავლე იყო?

- არა. სპექტაკლის რეჟისორი მოზარდ მაყურებელთა თეატრის მსახიობი თამარ თვალიაშვილი გახლდათ. რეპეტიციები მასთან ერთად გავიარეთ, მაგრამ ძირითადად მაინც თავზე გვადგნენ ინგლისური ენის მასწავლებლები. ამის შემდეგ ჩავუჯექი შექსპირს და VIII-IX კლასებში შექსპირის მთელი შემოქმედება წავიკითხე.

- რატომ რჩება ეს ავტორი დღემდე საოცრად აქტუალური?

- შექსპირის აქტუალობას მისი მრავალწახნაგობა განსაზღვრავს. ცნობილი შეკითხვაა, უკაცრიელ კუნძულზე რომელ წიგნს წაიღებდიო და მე შექსპირის პიესების სრულ კრებულს ვასახელებ... შექსპირი სიტყვის თამაშიდან აწყობს პერსონაჟს, სხვადასხვა განზომილებაში შლის, რამდენიმე ადამიანს ერთ პერსონაჟში აერთიანებს და ამაშია მისი უნივერსალურობა. ბიბლიასა და შექსპირს ხშირად ვუბრუნდები, ასევე ჯეიმს ჯოისს, დოსტოევსკის... ახალგაზრდობაში შექსპირის კითხვას მოჰყვა დანარჩენი ინგლისური ლიტერატურა და ჩემი შემდგომი ბედიც ამან გადაწყვიტა. ჩავაბარე უნივერსიტეტში, დასავლეთ ევროპულ ენებზე და დავიწყე ინგლისური ლიტერატურის ინტენსიური შესწავლა. დისერტაციაც XVII საუკუნის პოეზიაზე დავიცავი.

- მშობლებს არ სურდათ, მათი პროფესია აგერჩიათ?

- არა. ძალიან კარგად მახსოვს ის დღე, როცა მათ განვუცხადე, თუ სად მსურდა ჩაბარება. ეს მოხდა ქობულეთში, სადაც მამა ექიმად მუშაობდა. მასთან ზაფხულობით ჩავდიოდით ხოლმე. გაზეთში მქონდა წაკითხული, რომ თსუ აცხადებდა მიღებას სხვადასხვა სპეციალობაზე, რომელთა შორის იყო დასავლეთ ევროპული ენების ფაკულტეტი და როცა ეს ვუთხარი, ორივეს ძალიან მოეწონა. ჩემი და ჩემზე რამდენიმე წლით უფროსია და ის პიანისტია. ჩვენს ოჯახში არ ყოფილა არავითარი ზეწოლა, რომ ტექნიკური ან სამედიცინო განათლება მიგვეღო, პირიქით, ყოველთვის იყო წახალისება ხელოვნებისკენ.

- დღევანდელი გადასახედიდან რომ უყურებთ, თავად რომ დაიწყეთ წერა, განსაკუთრებით რომელი მწერლის გავლენის ქვეშ იყავით?

- გავლენა ყოველთვის არის. ცარიელ ალაგას არაფერი იწერება, მით უმეტეს დღევანდელ ეპოქაში, რომელსაც ჯერ კიდევ პოსტმოდერნიზმი ჰქვია და სულ ციტატებზეა აწყობილი. თავიდან, როცა წერა დავიწყე, ეს იყო მაშინდელი დეტექტივების გავლენით, მაგრამ ჩემზე უზარმაზარი შთაბეჭდილება მოახდინა კაფკას "მეტამორფოზამ". თან ძალიან საინტერესო ალაგას, წიგნი პარტისტორიის ლექციაზე, მერხის ქვეშ მედო. მაშინ საბჭოთა კავშირში უკვე გამოსული იყო ეს ავტორი. "მეტამორფოზა" რომ წავიკითხე, რამდენიმე დღე აბსოლუტურად დარეტიანებული დავდიოდი. მისი გავლენით 18-19 წლის ასაკში დავიწყე იგავივით მოთხრობების წერა და ამით დაიწყო.

- აკრძალული ლიტერატურის მოპოვებას როგორ და რა გზით ახერხებდით?

- ეს უდიდესი მისტერიაა საბჭოთა ცხოვრების წესისა და ბაზრის. ძალიან ბევრი რამ იყო აკრძალული, დაწყებული ლიტერატურით და დამთავრებული მუსიკით, მაგრამ ხალხი მაინც შოულობდა. თუმცა, 70-იან წლებში, ბრეჟნევის პერიოდში, უკვე მიშვებული იყო რაღაც-რაღაცები და პირველ კურსზე ვიყავი, როცა პასტერნაკის "დოქტორი ჟივაგო" ორი დღით მომიტანეს. უზარმაზარი რომანია და, რა თქმა უნდა, მაშინ, იმ ორდღიანი კითხვისას, გონებაში არაფერი დამრჩა, გარდა იმ ლექსებისა, რომლებიც ბოლოში წერია. შემდგომ ეს რომანი კიდევ წავიკითხე, მაგრამ ეს იყო ჩემი ერთ-ერთი პირველი შეჯახება აკრძალულ ლიტერატურასთან. ქართველი ავტორებიდან იმდენად ბევრი ავტორი აკრძალული არ ყოფილა, მაგრამ ახლაც მახსოვს ჩემი მეგობრის მიერ ხელით გადაწერილი გრიგოლ რობაქიძის "გველის პერანგიდან" რამდენიმე პასაჟი. ძალიან დიდი შთაბეჭდილების ქვეშ აღმოვჩნდი. ამის შემდეგ გადავედი ბიბლიის ძველი ქართული თარგმანისა და "ვისრამიანის" ქართული თარგმანის შტუდიებზე. მას მოჰყვა შესანიშნავი ქართული თარგმანები, რომლებმაც ჩემი ლიტერატურული გემოვნება და ენა ჩამოაყალიბეს. ესენია ჯემალ აჯიაშვილის ებრაული პოეზიის თარგმანები, გურამ გოგიაშვილის "გარგანტუა და პანტაგრუელი", დავით წერედიანის "ფრანსუა ვიიონი". როცა ნიკო ყაისაშვილი "ულისეს" თარგმნიდა, იმ დროს მისი მოსწავლე ვიყავი და მის გვერდით მყოფებს წიგნიდან ახალ-ახალ ეპიზოდებს გვაკითხებდა.

- თქვენი აზრით, რას კითხულობს დღევანდელი, ახალი თაობა?

- ალბათ ძირითადად თანამედროვე ავტორებს, მაგრამ არავითარი აზრი არ აქვს მათ კითხვას, თუ მანამდე კლასიკას არ წაიკითხავენ. მათი მესმის, მოდას მისდევენ, მაგრამ კლასიკა აუცილებელი წასაკითხია.

- და რა არის დღეს მოდაში?

- გააჩნია ვისთვის. ძალიან მცირე ჯგუფისთვის მოდაშია საკმაოდ სერიოზული ლიტერატურა. ისინი კითხულობენ არა მხოლოდ პროზას, არამედ ფილოსოფიასაც, მაგრამ ასეთები ძალიან ცოტანი არიან. უმრავლესობას ისევ და ისევ გოჩა მანველიძისნაირი ტექსტები მოსწონს, მაგრამ იმავდროულად კითხულობენ ისეთ თანამედროვე ავტორებს და მოსწონთ, როგორებიც არიან: აკა მორჩილაძე, ლაშა ბუღაძე, ზაზა ბურჭულაძე... ადამიანი სოციალური არსებაა და მნიშვნელოვანია, რა ისმის მის სოციალურ კონტექსტში, რა წიგნზეა ლაპარაკი მის ირგვლივ, ტელევიზიით რას მოისმენს, ან ინტერნეტში რას გადაეყარა. რეკლამასაც დიდი მნიშვნელობა აქვს. ჩვენს დროს არ ყოფილა რეკლამა, მაგრამ თანამედროვე მსოფლიო ლიტერატურის აღქმის ძალიან კარგი წყარო გვქონდა და ეს იყო რუსული ჟურნალი "ინასტრანნაია ლიტერატურა", რომელიც თვეში ერთხელ გამოდიოდა. ამგვარად იმ პერიოდში ფეხდაფეხ მივდევდით მსოფლიო ლიტერატურას. ზოგჯერ, ხალხი სუფრასთან რომ იკრიბებოდა, სალაპარაკო იყო, რა წაიკითხა იმ ჟურნალში და ეს იყო ერთგვარი სალონური თემა.

- ბევრი მეუბნება, რომ დღეს თანამედროვე ქართულ პოეზიაში უკეთესი მდგომარეობაა, ვიდრე პროზაში...

- განა ოდესმე სხვანაირად იყო ქართული ლიტერატურის ისტორიაში?! ქართულ ლიტერატურაში პოეზია შედარებით ხარისხიან პროდუქტს ქმნიდა, ვიდრე პროზა. ეს ჩვენი ისტორიული განვითარების შედეგიცაა. კვალიფიცირებული, ხარისხიანი პროზა ყალიბდება იქ, სადაც არის თავისუფალი ქალაქი, ბურჟუაზია, ინდივიდის თავისუფლება. ჩვენთან ეს კარგა ხანს არ იყო. მე რომ მკითხოთ, პირველი სრულფასოვანი ევროპული რომანი მიხეილ ჯავახიშვილის "კვაჭი კვაჭანტირაძეა"... ჩვენთან პროზა ზანტად და ძალიან ნელა განვითარდა. ესპანეთი არასოდეს ყოფილა ძალიან კაპიტალისტური ქვეყანა, ვთქვათ, როგორიც იყო ინგლისი ან ჰოლანდია, სადაც ყველაფერი ძალიან სწრაფად ვითარდებოდა, მაგრამ XVII საუკუნის დასაწყისში ესპანეთში დაჯდა ერთი ესპანელი კაცი და გააღადავა მთელი წინანდელი ესპანური კულტურა და სარაინდო ღირებულებები. ჩვენთან ეს არ მოხდა, იმავე პერიოდში აქ არავინ დამჯდარა, არც ერთი ქართველი შემოდგომის აზნაური და არ დაუწერია ღადავი "ვეფხისტყაოსანზე". არ უთქვამს, რომ ვიღაც ტიპმა იმდენი იკითხა "ვეფხისტყაოსანი", რომ გაგიჟდა, გარეკა, მოაჯდა ცხენს და წავიდა ვიღაც დესპონას გასათავისუფლებლად გვერდზე სოფლიდან (იღიმის). ჩვენთან პაროდიული კულტურა არ განვითარდა, იმიტომ, რომ არ გვქონდა თავისუფალი ქალაქები. პროზა და რომანი კი სწორედ პაროდიული კულტურის კვალობაზე ვითარდება...

- თქვენი დამოკიდებულება პოეზიისადმი... რა შემთხვევაში შეიძლება, ლექსების კითხვა მოგინდეთ?

- ლექსების კითხვა ყოველთვის მინდება (იღიმის), დაწყებული მძიმე მდგომარეობით, დამთავრებული იმით, ვთქვათ, როცა ევროპიდან ამერიკაში ათსაათიანი ფრენა მაქვს და სიგარეტის მოწევა არ შეიძლება. იმ დროს ვიწყებ რაღაც ლექსების გახსენებას და ტვინი სხვა თემაზე გადაერთვება ხოლმე. პოეზია ამ დროს უდიდესი შვებაა.

- რა მიგაქვთ თვითმფრინავში წასაკითხად?

- მხოლოდ ჟურნალები. ერთი-ორჯერ რაღაც რომანიც წამიღია, მაგრამ აეროპორტებში კარგი ჟურნალები იყიდება, ვთქვათ, როგორიცაა ბრიტანული ჟურნალი "ისტორია" და მას სიამოვნებით ვკითხულობ.

ანა კალანდაძე

ჟურნალი "რეიტინგი"

(გამოდის ორშაბათობით)

ახალგაზრდებისთვის საინტერესო ამბები!

შოთა რუსთაველის გაციფრულებული პორტრეტი და „ვეფხისტყაოსნით“ შთაგონებული კოლექცია

"ნინის კითხვის საათი" – "ბიბლუსის" პროექტი, რომელიც წელს ათასობით ბავშვს გააერთიანებს