"კუჩხი ბედნიერში" ძაღლს უფრო მეტი თანხა გადაუხადეს, ვიდრე მსახიობებს

წლების მანძილზე საბჭოთა კავშირში მცხოვრები ყველა ადამიანისთვის ახალი წლის ღამის აუცილებელი "ატრიბუტი" გახლდათ ფილმი - "ბედის ირონია", ხოლო ქართველი მაყურებლისთვის, დამატებით, რეჟისორ გურამ პატარაიას მოკლემეტრაჟიანი ფილმი - "კუჩხი ბედინერი", რომელიც ეკრანებზე 1978 წელს გამოვიდა და დიდი იუმორით გადმოსცემს ახალი წლის შეხვედრისა და მეკვლის დახვედრის ტრადიციას. სამწუხაროდ, ამ ფილმის შემოქმედებითი ჯგუფიდან და მსახიობებიდან დღეს ცოცხალი თითქმის აღარავინაა, ამიტომ რეჟისორის ქალიშვილს, სოფო პატარაიას დავუკავშირდი და ინტერვიუ ვთხოვე.

- ქალბატონო სოფო, ამ ფილმის შექმნის იდეა საიდან გაჩნდა?

- ჩვენს ოჯახში ყოველთვის იყო მეკვლის ტრადიცია. სანამ მამა ცოცხალი გახლდათ, ახალი წლის ღამეს ის იყო ჩვენი მეკვლე. ერთხელაც, ახალი წლის დღეებში, ჩვენთან სტუმრად იყო ოპერატორი ირაკლი ონოფრიშვილი. მამასა და ირაკლის ძალიან დიდი ხნის მეგობრობა აკავშირებდათ. იმ საღამოს საუბარი რატომღაც მეკვლეზე ჩამოვარდა და ორივემ გადაწყვიტა, რომ ახალ წელზე და მეკვლის ტრადიციაზე ფილმი გადაეღოთ. მამამ სცენარი ძალიან მალე დაწერა. ირაკლიმ რომ წაიკითხა, მოეწონა, მაგრამ ფილმის გადაღება რატომღაც გადადეს. მამა უფრო დოკუმენტურ ფილმებს იღებდა და თავის სამუშაოზე გადაერთო. თუმცა ამ ფილმის შექმნის იდეა არ დავიწყნია. ბოლოს, ახალი წლის დამდეგისთვის გადაწყვიტეს ფილმის გადაღება.

- საქართველოში მეკვლის ტრადიცია ყველა კუთხეში სხვადასხვანაირია. რატომ შეჩერდა არჩევანი სამეგრელოზე?

- მიუხედავად იმისა, რომ მამა თბილისში დაიბადა და გაიზარდა, ძალიან უყვარდა თავისი მშობლიური კუთხე - სამეგრელო. კარგად იცოდა ამ კუთხის კარგი და ცუდი მხარეები, ადათ-წესები...

- როგორც ცნობილია, ფილმში მონაწილე მსახიობთა უმეტესობა პროფესიონალი არ არის. რეჟისორმა რატომ შეაჩერა არჩევანი მათზე?

- მამას უყვარდა არაპროფესიონალების შეკრება ფილმში. სულ სამი თუ ოთხი მსახიობი მონაწილეობს. მსახიობები არ იყვნენ: ეკა ყიფიანი, ლევან სოხაშვილი, კახელი სიძის როლიც რეჟისორის ასისტენტმა შეასრულა. მამას მიაჩნდა, რომ არაპროფესიონალები უფრო კარგად აკეთებდნენ ყველაფერს, რასაც რეჟისორი მოითხოვდა, ვიდრე მსახიობები. რაც შეეხება მთავარი გმირის შემსრულებელს, ჯუნა (დიმიტრი) მიქატაძეს, ის პროფესიით არქიტექტორი გახლდათ და მამასთან მეგობრობდა. მამამ ძლივს დაითანხმა ჯუნა ფილმში მონაწილეობაზე. იმ პერიოდში ჯუნას მატერიალურად უჭირდა. მამამ კინოსტუდიის დირექტორს სთხოვა, ჯუნასთვის ორმაგი ჰონორარი გამოეწერა. დირექტორმა რომ ჰკითხა, რატომ მთხოვ მისთვის ორმაგ ჰონორარსო, მამამ მიუგო, მხეცთან უწევს მუშაობა და იმიტომო. ზოგადად, ფილმის გადაღების დროს ვისაც მხეცთან უწევდა მუშაობა, ორმაგ ხელფასს უხდიდნენ, მაგრამ ამ მხეცში იგულისხმებოდა ლომი, დათვი და სხვა მტაცებლები და არა - ძაღლი. მერე ჯუნას აშაყირებდნენ, - მხეცთან როგორ მიგდის მუშაობაო?

- ფილმი რამდენ ხანში გადაიღეს?

- გადაღება ძალიან მოკლე დროში მოხდა. ფილმს ენთოგრაფიულ მუზეუმში იღებდნენ, რაღაც ნაწილს - მანგლისში. ფილმის გადაღების დროს თოვლი არ იყო და მანგლისში მარილი აიტანეს. გარე კადრები რომ გადაიღეს, თოვლის მაგივრად მარილი დაყარეს.

- თუ იცით, ძაღლი როგორ შეარჩიეს?

- ბროლია სამხედროების ძაღლი იყო, რომელიც ნარკოტიკების მოძებნაში ჰყავდათ დაგეშილი. ისეთი ჭკვიანი ძაღლი იყო, რასაც მწვრთნელი ეტყოდა, ყველაფერს აკეთებდა.

- ამბობდნენ, გადაღების დროს ძაღლს კარზე რომ დაეფხაჭუნებინა, ნარკოტიკი დაუდესო.

- კი, ამბობდნენ, მაგრამ მართალი არაა. ნარკოტიკებს ვინ მისცემდა?

- სიმღერა სპეციალურად ფილმისთვის დაიწერა?

- კი. კომპოზიტორმა იაკობ ბობოხიძემ ეს სიმღერა სპეციალურად ფილმისთვის დაწერა. ის გოგონა, რომელიც მსახიობ ირაკლი უჩანეიშვილთან ერთად მღერის, დღეს უკრაინაში მოღვაწეობს. ფილმი გადაღებიდან 2 წლის შემდეგ დაამტკიცეს. თავიდან ის სრულმეტრაჟიანი იყო. მოსკოვში თქვეს, რომ ფილმი შეემოკლებინათ. ამის შემდეგ "კუჩხი ბედინერი" მოკლემეტრაჟიანად გადაკეთდა. ჩემი აზრით, ფილმს ამით არაფერი წაუგია.

ციალა გურგენიძე:

- რაც ეს ფილმი გამოვიდა ეკრანებზე, მას შემდეგ სულ იმას მეკითხებიან, - თქვენი მეკვლე ისევ ძაღლი იქნებაო? მეც ყველას ვეუბნები, რომ ადამიანს ძაღლი მირჩევნია მეკვლედ. ის ძაღლი ისე კარგ ფეხზე შემოვიდა ჩემს ცხოვრებაში, რომ კინაღამ გამათხოვეს. თუმცა ამ ფილმში რომ ვმონაწილეობდი, დიდი ხნის მანძილზე არავის ვეუბნებოდი, არ ვამხელდი.

- რატომ?

- მეშინოდა, არ დაეცინათ. თავს კინომსახიობად არასოდეს ვთვლიდი და რატომღაც მერიდებოდა. სანამ ფილმი ეკრანზე არ გამოვიდა, მანამდე არავინ არაფერი იცოდა. ერთმა რეჟისორმა (გვარს შეგნებულად არ ვასახელებ) ეს ფილმი რომ ნახა, ასე მითხრა, - ციალა, არა უშავს, კარგად გაგირთმევია თავიო. მისმა სიტყვებმა გული მატკინა, მაგრამ არაფერი ვუპასუხე.

- რამდენადაც ცნობილია, ეს თქვენი პირველი კინოროლი იყო.

- მიუხედავად იმისა, რომ თეატრში არაერთი როლი მქონდა შესრულებული, ეს იყო ჩემი პირველი კინოროლი. თავიდან გურამ პატარაიას სხვა ჰყავდა შერჩეული ცუცას როლზე, მაგრამ ბოლომდე გადაწყვეტილი არ ჰქონდა. სინჯებზე რომ მიმიყვანეს და ტექსტი წამაკითხეს, გურამ პატარაიამ ხმამაღლა თქვა, ცუცას როლის შემსრულებელი ვიპოვეო.

- ამ ფილმში რომ მიგიწვიეს, რამდენი წლის იყავით?

- ამას ვერ გეტყვით: ღმერთი ერთ წელს მიმატებს, მე 5 წელიწადს ვიკლებ. ასე რომ, ეს საიდუმლოა.

- არც თქვენ და არც გოვენ ჭეიშვილმა მეგრული არ იცოდით. მეგრულ ტექსტს თავი როგორ გაართვით?

- გოვენ ჭეიშვილი (კოჩიას როლის შემსრულებელი) ნამდვილი კომიკოსი იყო. ორივენი მეგრელებთან დავდიოდით და მათ საუბარს ვუსმენდით. ტექსტი იმდენად კარგად დავიზეპირე, რომ ყველას მეგრელი ვეგონე. ფილმის გადაღება რომ დამთავრდა, გურამ პატარაიამ მითხრა, შენ გარეშე ფილმს აღარ გადავიღებო, მაგრამ სხვა ფილმში ვეღარ გადამიღო.

- ძაღლთან შეჩვევა არ გაგიჭირდათ?

- ეს იყო ძალიან კარგად გაწვრთნილი ძაღლი და რასაც ვეუბნებოდით, ყველაფერს გვიჯერებდა. არც გვიღრენდა და არც გვიყეფდა. მწვრთნელს თვალებში შეჰყურებდა. ჩემი პირველი გადაღება თოვლში მოხდა. გადაღებისას ისე შემცივდა, რომ ფეხები გამეყინა. რეჟისორმა შეამჩნია, რომ მციოდა და მითხრა, - ქალბატონო ციალა, ერთი ნაბიჯით უკან დაიხიეთ და აღარ შეგცივდებათო. გუნებაში კი გავიფიქრე, აქაც თოვლია, რა განსხვავებაა-მეთქი? მაგრამ რეჟისორს მაინც დავუჯერე და უკან დავიხიე. თურმე ერთი ნაბიჯით იქით ბამბა იყო დაფენილი... ისე მესიამოვნა ბამბაზე დგომა, რომ განძრევა აღარ მინდოდა. მეორე კურიოზი ის იყო, - ფილმის გადაღების შემდეგ, თანხა რომ განაწილდა, აღმოჩნდა, რომ ძაღლმა უფრო მეტი ჰონორარი აიღო, ვიდრე ჩვენ - მსახიობებმა.

ლია ოსაძე

ჟურნალი ”გზა”

(გამოდის ხუთშაბათობით)