ცნო­ბილ­მა ამე­რი­კელ­მა მწე­რალ­მა, ნო­ბე­ლის პრე­მი­ის ლა­უ­რე­ატ­მა და ქალ­თა გულ­თამ­პყრო­ბელ­მა, ერ­ნესტ ჰე­მინ­გუ­ე­იმ (1899-1961), თა­ვი­სი ერთ-ერთი გახ­მა­უ­რე­ბუ­ლი რო­მა­ნი - "მშვი­დო­ბით ია­რა­ღო", პირ­ველ სიყ­ვა­რულს - აგ­ნე­სა ფონ კუ­როვ­სკის მი­უ­ძღვნა. პო­ლო­ნუ­რი წარ­მო­შო­ბის ამე­რი­კელ­მა ლა­მაზ­მან­მა ხან­გრძლი­ვი დრო­ის მან­ძილ­ზე შეძ­ლო ვნე­ბი­ა­ნი მწერ­ლის გუ­ლის და­პყრო­ბა. მათ­მა რო­მან­მა პირ­ვე­ლი სა­მა­მუ­ლო ომის დროს იფეთ­ქა. იმ­ხა­ნად ყმაწ­ვილ ერ­ნესტს ძა­ლი­ან სურ­და ფრონტზე წას­ვლა, მაგ­რამ ცუდი მხედ­ვე­ლო­ბის გამო სა­მე­დი­ცი­ნო კო­მი­სი­ამ მას­ზე ნე­ბარ­თვა არ გას­ცა. ამას­თან, მშობ­ლებს გა­გო­ნე­ბაც კი არ უნ­დო­დათ შვი­ლის აკ­ვი­ა­ტე­ბუ­ლი იდე­ის შე­სა­ხებ. მა­შინ ერ­ნეს­ტმა სხვა გზე­ბის ძი­ე­ბა და­ი­წყო. ერთხელ, როცა შე­ი­ტყო, რომ იტა­ლი­ურ არ­მი­ა­ში (რო­მე­ლიც და­უნ­დო­ბელ ომში იყო ჩაბ­მუ­ლი) მო­ხა­ლი­სე­ე­ბი სჭირ­დე­ბო­დათ, წი­თელ ჯვარ­ში მი­ვი­და და მო­ი­თხო­ვა, იტა­ლი­ა­ში გა­ეგ­ზავ­ნათ. ომი მას სა­ინ­ტე­რე­სო თავ­გა­და­სავ­ლად მი­აჩ­ნდა, თუმ­ცა, რამ­დე­ნი­მე კვი­რა­ში დარ­წმუნ­და, რომ ეს ასე არ იყო. 1918 წელს, ამე­რი­კელ მო­ხა­ლი­სე­თა ჯგუფ­თან ერ­თად, უზარ­მა­ზა­რი ლა­ი­ნე­რით "ჩი­კა­გო", ევ­რო­პა­ში გა­ემ­გზავ­რა. ჰე­მინ­გუ­ეი ჯერ მხო­ლოდ 18 წლის იყო. ფრონტზე მას მზა­რე­უ­ლო­ბა, მრე­ცხა­ო­ბა, ავად­მყოფ­თა ჰოს­პი­ტალ­ში გა­დაყ­ვა­ნა და სხვა, მის­თვის არა­სა­სურ­ვე­ლი სა­მუ­შა­ოს შეს­რუ­ლე­ბამ მო­უ­წია. ერთ დღეს, დაჭ­რი­ლე­ბის გა­დაყ­ვა­ნი­სას, მან­ქა­ნას­თან ჭურ­ვი აფეთ­ქდა და ერ­ნეს­ტი და­იჭ­რა. და­სის­ხლი­ა­ნე­ბუ­ლი ყმაწ­ვი­ლი მი­ლა­ნის ჰოს­პი­ტალ­ში გა­და­იყ­ვა­ნეს, სა­დაც დიდ­ხანს გონს ვერ მო­ე­გო. როცა რამ­დე­ნი­მე დღე­ში თვა­ლე­ბი გა­ა­ხი­ლა, მას­ზე დახ­რი­ლი, ახალ­გაზ­რდა ქა­ლის ლა­მა­ზი სახე და­ი­ნა­ხა. ეს იყო ექთა­ნი, ლა­მაზ­მა­ნი აგ­ნე­სა კუ­როვ­სკი. ის ღამ­ღა­მო­ბით ერ­ნეს­ტის სა­წოლ­თან მო­რი­გე­ობ­და და ახალ ნაც­ნო­ბებს დი­ლამ­დე შე­ეძ­ლოთ ესა­უბ­რათ. გამ­თე­ნი­ი­სას, როცა ახალ­გაზ­რდა კაცს ჩა­ე­ძი­ნე­ბო­და, ექთა­ნი სხვა პა­ლა­ტა­ში გა­დი­ო­და დაჭ­რი­ლე­ბის მო­სა­ნა­ხუ­ლებ­ლად. თუ ერ­ნეს­ტი მზრუნ­ველ სა­ხეს მო­ი­საკ­ლი­სებ­და, წერ­და ბა­რა­თებს და სთხოვ­და სხვებს, ეს პა­ტა­რა გზავ­ნი­ლე­ბი ექთა­ნი კუ­როვ­სკის­თვის გა­და­ე­ცათ. მალე არა­ვის­თვის იყო სა­ი­დუმ­ლო, რომ ახალ­გაზ­რდებს ერ­თმა­ნე­თი შე­უყ­ვარ­დათ. აგ­ნე­სა, ისე­ვე, რო­გორც ჰე­მინ­გუ­ეი, იტა­ლი­ა­ში ამე­რი­კი­დან ჩა­ვი­და. გო­გო­ნა ად­რე­უ­ლი წლე­ბი­დან მი­ილ­ტვო­და, რა­ი­მე სა­ინ­ტე­რე­სო და უჩ­ვე­უ­ლო გა­ნე­ცა­და. მა­მის სიკ­ვდი­ლის შემ­დეგ, როცა აგ­ნე­სას 18 წელი შე­უს­რულ­და, გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა მი­ი­ღო - სა­ექთა­ნო საქ­მე შე­ეს­წავ­ლა. ფა­რუ­ლად ოც­ნე­ბობ­და, რომ ოდეს­მე ამ გზით ფრონტზე მოხ­ვდე­ბო­და. მისი ნატ­ვრა 1917 წელს ას­რულ­და, როცა ამე­რი­კი­დან ევ­რო­პა­ში გა­ემ­გზავ­რა დაჭ­რი­ლი იტა­ლი­ე­ლი მე­ომ­რე­ბის და­სახ­მა­რებ­ლად.

აგ­ნე­სა ერ­ნესტზე 7 წლით უფ­რო­სი იყო. ასა­კობ­რი­ვი სხვა­ო­ბა სუ­ლაც არ აფერ­ხებ­და ახალ­გაზ­რდა მწე­რალს და ამას არ მი­იჩ­ნევ­და წი­ნა­ღო­ბად საყ­ვა­რელ ქალ­ზე და­სა­ქორ­წი­ნებ­ლად. როცა ყმაწ­ვილს 19 წელი შე­უს­რულ­და და მთე­ლი პა­ლა­ტა ამ დღეს აღ­ნიშ­ნავ­და, მან აგ­ნე­სას ცო­ლო­ბა სთხო­ვა, მაგ­რამ სატ­რფოს რე­აქ­ცია მის­თვის მო­უ­ლოდ­ნე­ლი აღ­მოჩ­ნდა. მი­უ­ხე­და­ვად სე­რი­ო­ზუ­ლი გრძნო­ბე­ბი­სა, აგ­ნე­სამ უარი გა­ნა­ცხა­და. აგ­ნე­სა კუ­როვ­სკი ლა­მა­ზი, და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი და თა­ვი­სუ­ფა­ლი ქალი იყო. მას უყ­ვარ­და მა­მა­კაც­თა სა­ზო­გა­დო­ე­ბა და სუ­ლაც არ ფა­რავ­და, რომ უნ­დო­და ცხოვ­რე­ბით დამ­ტკბა­რი­ყო, ყო­ველ­გვა­რი მო­რა­ლი­სა და ნორ­მე­ბის გა­რე­შე. ჰოს­პი­ტალ­ში ყვე­ლა მა­მა­კა­ცი ჟღალ­თმი­ან მო­წყა­ლე­ბის დაზე ჭკუ­ას კარ­გავ­და. რა თქმა უნდა, მგრძნო­ბი­ა­რე ერ­ნეს­ტი შეყ­ვა­რე­ბულ­ზე ეჭ­ვი­ა­ნობ­და. ერთხელ, როცა აგ­ნე­სამ მე­გობ­რებ­თან ერ­თად სამ­ხრეთ­ში და­სას­ვე­ნებ­ლად წას­ვლა ისურ­ვა, ახალ­გაზ­რდა მწე­რალ­მა შეყ­ვა­რე­ბულს უყ­ვი­რა და მის­გან მო­ი­თხოვ­და, რომ გამ­გზავ­რე­ბა­ზე უარი ეთ­ქვა. ამ ფაქ­ტის მოწ­მე­ე­ბი იგო­ნებ­დნენ, რომ ბრაზ­მო­რე­უ­ლი ახალ­გაზ­რდა კაცი ტან­საც­მელს ია­ტაკ­ზე ყრი­და, აგ­ნე­სას და­მამ­ცი­რე­ბე­ლი სი­ტყვე­ბით მი­მარ­თავ­და და მრის­ხა­ნე­ბის­გან ბრდღვი­ნავ­და. ახალ­გაზ­რდა ქალი კი სულ უფრო მე­ტად რწმუნ­დე­ბო­და მე­გობ­რის რთულ ხა­სი­ათ­ში. მან ისიც იცო­და, რომ ფეთ­ქე­ბად და გულზ­ვი­ად ერ­ნესტს კი­დევ ერთი სე­რი­ო­ზუ­ლი ნაკ­ლი ჰქონ­და - ის ზედ­მე­ტად და­მო­კი­დე­ბუ­ლი იყო მბრძა­ნე­ბელ დე­და­ზე, თუმ­ცა ძა­ლი­ან ცდი­ლობ­და, ეს და­ე­ფა­რა. სი­ნამ­დვი­ლე­ში, იმ­დე­ნად ეში­ნო­და მშობ­ლე­ბის, რომ არც ერთ თა­ვის წე­რილ­ში მათ­თვის აგ­ნე­სას შე­სა­ხებ არა­ფე­რი მი­უ­წე­რია.

1918 წლის ნო­ემ­ბრის და­სა­წყის­ში ექთა­ნი კუ­როვ­სკი ფლო­რენ­ცი­ის ჰოს­პი­ტალ­ში გა­და­იყ­ვა­ნეს. ერ­ნესტს შე­ე­შინ­და შეყ­ვა­რე­ბუ­ლის და­კარ­გვის და და­ჟი­ნე­ბით სთხოვ­და მას და­ქორ­წი­ნე­ბას, მაგ­რამ აგ­ნე­სა დუმ­და. ის გა­ემ­გზავ­რა. ჰე­მინ­გუ­ეი მხო­ლოდ გრძნო­ბე­ბით აღ­სავ­სე წე­რი­ლე­ბით ახერ­ხებ­და მას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბას. რამ­დე­ნი­მე დღე­ში სა­პა­სუ­ხო წე­რი­ლებს იღებ­და, სა­დაც აგ­ნე­სა წერ­და - რო­გორ ენატ­რე­ბო­და და რა და­ნაკ­ლისს გრძნობ­და მის გა­რე­შე, რომ არ შე­ეძ­ლო და­ე­ვი­წყე­ბი­ნა მი­ლან­ში ერ­თად გა­ტა­რე­ბუ­ლი ტკბი­ლი ღა­მე­ე­ბი. გან­შო­რე­ბა დიდ­ხანს არ გაგ­რძე­ლე­ბუ­ლა და მალე, როცა კუ­როვ­სკი მი­ლან­ში გავ­ლით იმ­ყო­ფე­ბო­და, ახალ­გაზ­რდე­ბი ერ­თმა­ნეთს ისევ შეხ­ვდნენ, მხო­ლოდ მარ­ტო ორი სა­ა­თით. ეს მათი უკა­ნას­კნე­ლი შეხ­ვედ­რა იყო.

1919 წლის იან­ვარ­ში ერ­ნეს­ტი ჰოს­პიტ­ლი­დან წა­მო­ვი­და და სამ­შობ­ლო­ში გა­ემ­გზავ­რა. შეყ­ვა­რე­ბუ­ლებს მი­მო­წე­რა არ შე­უ­წყვე­ტი­ათ. ამე­რი­კი­დან იტა­ლი­ა­ში "მიფ­რი­ნავ­დნენ" სა­სო­წარ­კვე­თი­თა და ვნე­ბით სავ­სე წე­რი­ლე­ბი. მწე­რა­ლი ემუ­და­რე­ბო­და საყ­ვა­რელ ქალს, ჩა­მო­სუ­ლი­ყო მას­თან და ცო­ლად გაჰ­ყო­ლო­და. ის კი ამა­ზე პა­სუ­ხობ­და: "არ ღირს, ამ­დენს რომ მწერ"... იმა­ვე წლის პირ­ველ მარტს აგ­ნე­სამ მის­წე­რა: "მე სუ­ლაც არ ვარ ის სრულ­ყო­ფი­ლი ქალი, რო­გო­რა­დაც თქვენ მთვლით. სა­კუ­თარ თავს მე ბო­რო­ტად მი­ვიჩ­ნევ... თქვენ­ში კი დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ. თქვენ წინ სა­ო­ცა­რი კა­რი­ე­რა გე­ლით, რო­მელ­საც იმ­სა­ხუ­რებთ.

მშვი­დო­ბით, პა­ტა­რავ. არ გაბ­რაზ­დე"... იმა­ვე წე­რილ­ში ატყო­ბი­ნებ­და, რომ და­ი­ნიშ­ნა მდი­დარ იტა­ლი­ელ არის­ტოკ­რატ­ზე და თა­ვი­სი ცხოვ­რე­ბის შემ­დგო­მი წლე­ბის და­კავ­ში­რე­ბას მას­თან გეგ­მავ­და. ამ ამ­ბავ­მა ისე­თი მძი­მე ზე­გავ­ლე­ნა მო­ახ­დი­ნა ახალ­გაზ­რდა კაც­ზე, რომ თვით­მკვლე­ლო­ბა­ზე და­ი­წყო ფიქ­რი და რამ­დე­ნი­მე დღე ციებ-ცხე­ლე­ბის შე­ტე­ვე­ბით გა­ა­ტა­რა.

ჰე­მინ­გუ­ეი კი­დევ დიდ­ხანს ჯავ­რობ­და საყ­ვა­რელ ქალ­ზე, შემ­დეგ კი ნუ­გე­ში სხვა ქალ­თა სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში პოვა. მა­ღა­ლი, წარ­მო­სა­დე­გი და მომ­ხიბ­ლა­ვი მა­მა­კა­ცი ქა­ლე­ბის ყუ­რა­დღე­ბას ად­ვი­ლად იპყრობ­და. ნაც­ნო­ბებს არა მარ­ტო მისი გა­რეგ­ნუ­ლი მხა­რე იზი­დავ­და. ამ რო­მან­ტი­კულ პერ­სო­ნა­ში ერ­თმა­ნეთს ენაც­ვლე­ბოდ­ნენ ბავ­შვუ­რი გუ­ლუბ­რყვი­ლო­ბა და მგრძნო­ბი­ა­რო­ბა; იმ­პულ­სუ­რო­ბა და იმ­პო­ზან­ტუ­რო­ბა. ახლო მე­გობ­რე­ბი ამ­ჩნევ­დნენ, რომ მისი წყე­ნი­ნე­ბა ძა­ლი­ან ად­ვი­ლი იყო. თუმ­ცა, ის ახერ­ხებ­და და­ე­ფა­რა სა­კუ­თა­რი სი­სუს­ტე­ე­ბი და ცდი­ლობ­და, უფრო ძლი­ე­რი და ვაჟ­კა­ცუ­რი გა­მო­ჩე­ნი­ლი­ყო. მას უნ­დო­და და­ემ­ტკი­ცე­ბი­ნა ქა­ლე­ბის­თვის, რომ იდე­ა­ლუ­რი მა­მა­კა­ცი იყო. ერ­ნეს­ტი მუ­დამ ჰყვე­ბო­და, რომ უამ­რა­ვი საყ­ვა­რე­ლი ჰყავ­და, რო­მელ­თა შო­რის იყ­ვნენ ცნო­ბი­ლი ამე­რი­კე­ლი ლა­მაზ­მა­ნე­ბი, იტა­ლი­ე­ლი დიდ­გვა­რო­ვა­ნი ქალ­ბა­ტო­ნე­ბი და ევ­რო­პე­ლი მსა­ხი­ო­ბე­ბი. მე­გობ­რებს მის ბა­ქი­ბუქ­ზე ეცი­ნე­ბო­დათ, იცოდ­ნენ, რომ თა­ვი­სი ამუ­რუ­ლი თავ­გა­და­სავ­ლე­ბის შე­სა­ხებ სი­ნამ­დვი­ლეს ბევ­რად აჭარ­ბებ­და, მაგ­რამ იმას, რომ მწე­რა­ლი მარ­თლაც ძა­ლი­ან მოს­წონ­დათ ქა­ლებს, ვერ უარ­ყოფ­დნენ.

ჰე­მინ­გუ­ე­ის ცხოვ­რე­ბა­ში მარ­თლაც მრა­ვა­ლი ქალი იყო, არა­და, ახ­ლობ­ლებ­თან გუ­ლი­თა­დი სა­უბ­რი­სას ყო­ველ­თვის აღი­ა­რებ­და, რომ აგ­ნე­სას შემ­დეგ მსგავ­სი გრძნო­ბა აღარ გა­ნუც­დია.

აგ­ნე­სას­თან სა­ბო­ლოო გან­შო­რე­ბის ერთი წლის თავ­ზე მწე­რა­ლი მას­ზე რამ­დე­ნი­მე წლით უფ­როს, ელი­ზა­ბეტ ჰედ­ლი­ზე და­ქორ­წინ­და. კი­დევ ერთი წლის შემ­დეგ, უკვე პირ­ვე­ლი ვაჟი შე­ე­ძი­ნა. ცოლ-ქმა­რი პა­რიზ­ში გა­ემ­გზავ­რა, სა­დაც ერ­ნესტს ახა­ლი ნაც­ნო­ბე­ბი გა­უჩ­ნდნენ და ქა­ლებ­თან მისი თავ­ბრუ­დამ­ხვე­ვი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბიც და­ი­წყო. მი­უ­ხე­და­ვად ყვე­ლაფ­რი­სა, აგ­ნე­სა კუ­როვ­სკი მისი მეხ­სი­ე­რე­ბი­დან მა­ინც არ ქრე­ბო­და და სამი წლის შემ­დეგ მას გრძნო­ბე­ბით აღ­სავ­სე წე­რი­ლი მის­წე­რა. ქალ­მა ამ წე­რილს უპა­სუ­ხა. სწერ­და, რომ ძა­ლი­ან გა­უ­ხარ­და მისი გზავ­ნი­ლის მი­ღე­ბა, მაგ­რამ ამის შემ­დეგ მათი მი­მო­წე­რა აღარ გაგ­რძე­ლე­ბუ­ლა.

საფ­რან­გეთ­ში ჰე­მინ­გუ­ე­იმ მომ­ხიბ­ლა­ვი ჟურ­ნა­ლის­ტი ქალი გა­იც­ნო, რო­მე­ლიც ერთ-ერთი ფრან­გუ­ლი ჟურ­ნა­ლის რე­დაქ­ცი­ა­ში მუ­შა­ობ­და. პო­ლი­ნა პფა­ი­ფე­რიც მწე­რალ­ზე ასა­კით უფ­რო­სი იყო. ერ­ნეს­ტმა გა­და­წყვი­ტა, ცხოვ­რე­ბა ახლა მის­თვის და­ე­კავ­ში­რე­ბი­ნა და ელი­ზა­ბეტ ჰედ­ლის­თან გან­ქორ­წი­ნე­ბის­თა­ნა­ვე, 1927 წელს მას­ზე იქორ­წი­ნა. პირ­ვე­ლი ცო­ლის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, პო­ლი­ნა გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი მორ­ჩი­ლე­ბით არ გა­მო­ირ­ჩე­ო­და. ამა­ყი, და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი და ჯი­უ­ტი ქალი სუ­ლაც არ აპი­რებ­და თა­ვის კა­რი­ე­რას­თან დამ­შვი­დო­ბე­ბას, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ორი ვაჟი შე­ე­ძი­ნათ და მთე­ლი ოჯა­ხი აშშ-ში გა­და­ვი­და სა­ცხოვ­რებ­ლად.

სულ მალე ჰე­მინ­გუ­ეი ხე­ლახ­ლა და­ქორ­წინ­და, ამ­ჯე­რად ჟურ­ნა­ლისტ მარ­ტა გელ­ჰორნ­ზე. არც მან ისურ­ვა სა­ხელ­გან­თქმუ­ლი მწერ­ლის ჩრდილ­ში ყოფ­ნა და წარ­მა­ტე­ბით გა­აგ­რძე­ლა სა­კუ­თა­რი კა­რი­ე­რა. ერ­ნესტს კი ასე­თი ოჯა­ხი არ აკ­მა­ყო­ფი­ლებ­და. ისი­ნი ერ­თმა­ნეთს და­შორ­დნენ.

ქა­ლე­ბის გულ­თამ­პყრო­ბელ­მა მა­მა­კაც­მა მა­შინ­ვე ჟურ­ნალ "ტა­ი­მის" კო­რეს­პონ­დენ­ტი - მერი უელ­ში შე­ირ­თო ცო­ლად. მერი ჰე­მინ­გუ­ე­ის მე­ო­თხე და უკა­ნას­კნე­ლი ცოლი გახ­და. ის თვალს ხუ­ჭავ­და ქმრის მრა­ვალ­ჯე­რად ღა­ლატ­ზე; არ აქ­ცევ­და ყუ­რა­დღე­ბას, რომ უკვე ასა­კო­ვან­მა ერ­ნეს­ტმა ვნე­ბი­ა­ნი რო­მა­ნი გა­ა­ბა ახალ­გაზ­რდა უცხო­ელ ლა­მაზ­მან­თან - ად­რი­ა­ნა ივან­ჩიკ­თან, რაც მთე­ლი 6 წელი გაგ­რძელ­და...

სა­ბო­ლო­ოდ, მგრძნო­ბი­ა­რე და მერ­ყევ­მა ერ­ნესტ ჰე­მინ­გუ­ე­იმ ისურ­ვა, ცხოვ­რე­ბა თვით­მკვლე­ლო­ბით და­ეს­რუ­ლე­ბი­ნა. მე­უღ­ლე სე­რი­ო­ზუ­ლად იყო შეშ­ფო­თე­ბუ­ლი ქმრის ფსი­ქი­კუ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბით და სამ­კურ­ნა­ლოდ ფსი­ქი­ატ­რი­ულ კლი­ნი­კა­ში და­აწ­ვი­ნა, მაგ­რამ მკურ­ნა­ლო­ბამ მწერ­ლის დეპ­რე­სია უფრო გა­აღ­რმა­ვა. 1961 წელს, მას შემ­დეგ, რაც სა­ა­ვად­მყო­ფო­დან გა­მო­ე­წე­რა, თავი მო­იკ­ლა.

როცა აგ­ნე­სა ფონ კუ­როვ­სკიმ მწერ­ლის თვით­მკვლე­ლო­ბის შე­სა­ხებ გა­ი­გო, თქვა:

"ეს სულ თა­ვი­დან­ვე იყო მას­ში ჩა­დე­ბუ­ლი".

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)