მომ­ღე­რა­ლი ქეთი ორ­ჯო­ნი­კი­ძე ამ­ბობს, რომ ბავ­შვო­ბა­ში გა­ცი­ლე­ბით კარ­გი მეხ­სი­ე­რე­ბა ჰქონ­და, ვიდ­რე დღეს აქვს. როცა რა­მეს კი­თხუ­ლობს, ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბი­დან იმ ფრა­ზებს იწერს, რომ­ლე­ბიც მოს­წონს. მომ­ღე­რალ­თან სა­უბ­რი­სას მის ლი­ტე­რა­ტუ­რულ გე­მოვ­ნე­ბა­ში გარ­კვე­ვას შე­ვე­ცა­დეთ...

- ქეთი, ბავ­შვო­ბა­ში, სა­ნამ კი­თხვას ის­წავ­ლი­დი, ვინ და რას გი­კი­თხავ­და?

- ისე­ვე, რო­გორც ყვე­ლა ბავ­შვს, პა­ტა­რა­ო­ბა­ში ზღაპ­რე­ბი ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და. ზღა­პა­რი დე­დას ან მა­მას უნდა მო­ე­ყო­ლა. მახ­სოვს, მათ ძა­ლი­ან ხში­რად მი­კი­თხავ­დნენ. მერე დად­გა ისე­თი პე­რი­ო­დი, რომ იმ ძი­რძველ ზღაპ­რებ­ში მინ­დო­და, რა­ღაც "ექ­შენ" ელე­მენ­ტე­ბი ყო­ფი­ლი­ყო გა­რე­უ­ლი, მაგ­რამ ასე­თე­ბი არ არ­სე­ბობ­და. როცა ამ­გვარ ზღაპ­რებს ვერ ვის­მენ­დი, მწყინ­დე­ბო­და და დე­დამ გა­და­წყვი­ტა, ისი­ნი თა­ვად მო­ე­გო­ნა. მძაფრ­სი­უ­ჟე­ტი­ა­ნი ზღაპ­რე­ბის მოს­მე­ნის გა­რე­შე არა­ვი­თარ შემ­თხვე­ვა­ში არ ვი­ძი­ნებ­დი. ერთხელ მთე­ლი დღის დაღ­ლი­ლი დედა რა­ღა­ცას მიყ­ვე­ბო­და და ლა­მის ჩა­მო­ე­ძი­ნა. ზღა­პარს ასე­თი სი­უ­ჟე­ტი ჰქონ­და: წყალ­ქვე­შა პო­ლი­ცია ზვი­გენს დას­დევ­და, რო­მელ­მაც იქვე წყალ­ქვეშ არ­სე­ბუ­ლი ბან­კი გა­ქურ­და. მახ­სოვს, რომ ბო­ლოს მე და დე­დამ ამ ზღა­პარ­ზე ბევ­რი ვი­ცი­ნეთ.

- დე­დას არ სთხოვ­დი, ზღა­პარ­ში რო­მე­ლი­მე პერ­სო­ნა­ჟი თა­ვად ყო­ფი­ლი­ყა­ვი?

- არა, მსგავ­სი რამ არ მახ­სენ­დე­ბა. როცა ზღა­პარს მიყ­ვე­ბოდ­ნენ, მერ­ჩივ­ნა, რომ მისი პერ­სო­ნა­ჟი კი არა, ავ­ტო­რი, მთხრო­ბე­ლი ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი, ანუ ის, ვინც ეს ამ­ბა­ვი შექ­მნა.

- ბავ­შვო­ბა­ში ლექ­სებს გვა­ზე­პი­რე­ბი­ნებ­დნენ. გიყ­ვარ­და მათი სწავ­ლა?

- დიახ. მამა დღემ­დე იხ­სე­ნებს, რომ თურ­მე ნო­დარ დუმ­ბა­ძის ყვე­ლა სა­ბავ­შვო ლექ­სი ზე­პი­რად ვი­ცო­დი. ვი­დე­ქი და ხან ერთ ლექსს ვამ­ბობ­დი, ხან - მე­ო­რეს. დღეს რომ მქონ­დეს ისე­თი მეხ­სი­ე­რე­ბა, ბედ­ნი­ე­რი ადა­მი­ა­ნი ვიქ­ნე­ბო­დი (იღი­მის).

- წერა-კი­თხვა სკო­ლა­ში შეს­ვლამ­დე იცო­დი?

- დიახ, რუ­სუ­ლად და ქარ­თუ­ლად ვწერ­დი და ვკი­თხუ­ლობ­დი.

- ეს ვისი დამ­სა­ხუ­რე­ბაა?

- ბე­ბი­ას დამ­სა­ხუ­რე­ბა. მარ­თა­ლია, ის ქარ­თვე­ლია, მაგ­რამ უნ­დო­და, რუ­სუ­ლი ენა კარ­გად მცოდ­ნო­და. სა­ერ­თოდ ხომ ასეა, ყვე­ლა ოჯახ­სა და თი­თო­ე­ულ ჩვენ­განს სურს, რომ ბავ­შვი მაქ­სი­მა­ლუ­რად გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი იყოს. გად­მო­ცე­მით ვიცი, სა­ნამ რუ­სულ ენას კარ­გად ვის­წავ­ლი­დი, როცა უნ­დო­დათ, რამე არ გა­მე­გო, ოჯა­ხის წევ­რე­ბი ერ­თმა­ნეთ­თან რუ­სუ­ლად ლა­პა­რა­კობ­დნენ. ერთხელ თურ­მე დედა და ბე­ბია სა­უბ­რობ­დნენ, როცა მათ­თან მივ­სულ­ვარ და მით­ქვამს, "ა ია ვსო პა­ნი­მა­იუ" (იღი­მის).

- პირ­ვე­ლად და­მო­უ­კი­დებ­ლად წა­კი­თხულ წიგ­ნად "ტომ სო­ი­ე­რის თავ­გა­და­სა­ვალს" ან "ბი­ძია თო­მას ქოხს" მი­სა­ხე­ლე­ბენ. შენ რას გვე­ტყვი?

- ჩემი პირ­ვე­ლი წიგ­ნი "განძთა კუნ­ძუ­ლი" იყო. სა­ერ­თოდ, ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და ყვე­ლა ის ნა­წარ­მო­ე­ბი, რო­მე­ლიც მე­კობ­რე­ე­ბის ცხოვ­რე­ბას შე­ე­ხე­ბო­და. რაც შე­ე­ხე­ბა "ტომ სო­ი­ერს", მახ­სოვს, რომ მხო­ლოდ პირ­ვე­ლი, შუა და ბოლო გვერ­დე­ბი წა­ვი­კი­თხე.

- ასე ხში­რად იქ­ცე­ო­დი?

- არა, მაგ­რამ ამ წიგნ­ზე იმ­დენს ლა­პა­რა­კობ­დნენ და იმ­დე­ნად აქ­ტუ­ა­ლუ­რი ნა­წარ­მო­ე­ბი იყო, რომ პრო­ტეს­ტის ნიშ­ნად ამო­ვი­ჩე­მე და არ წა­ვი­კი­თხე. ამით ვის რა და­აკ­ლდე­ბო­და, არა­ვის, მხო­ლოდ მე, მაგ­რამ სი­მარ­თლე გი­თხრათ, ეს წიგ­ნი დღემ­დე არ წა­მი­კი­თხავს.

- რო­მა­ნე­ბით და­ინ­ტე­რე­სე­ბი­სა და მათი კი­თხვის პე­რი­ო­დი გა­იხ­სე­ნე...

- რო­მა­ნე­ბი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ინ­ტე­რე­სით არა­სო­დეს წა­მი­კი­თხავს, რად­გან მე უფრო მე­ტად დე­ტექ­ტი­ვე­ბი მიყ­ვარ­და. ჩემს სახ­ლში ძა­ლი­ან ბევ­რი წიგ­ნია. პა­ტა­რა­ო­ბა­ში მათ იმის მი­ხედ­ვით ვირ­ჩევ­დი, რომ­ლის გა­რე­კა­ნიც მო­მე­წო­ნე­ბო­და. ჩემ­თვის არა­ვის გად­მო­უ­წყვია წიგ­ნე­ბი და კი­თხვა არ და­უ­ვა­ლე­ბია. ჩემი ოჯა­ხის წევ­რე­ბი ყო­ველ­თვის მაძ­ლევ­დნენ არ­ჩე­ვა­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბას.

- ვინ ზრუ­ნავ­და სა­ო­ჯა­ხო ბიბ­ლი­ო­თე­კის გამ­დიდ­რე­ბა­ზე?

- შინ ძა­ლი­ან ძვე­ლი წიგ­ნე­ბი გვაქვს და მათ ბე­ბია, დედა და ოჯა­ხის სხვა წევ­რე­ბი ყი­დუ­ლობ­დნენ. დღეს ჩემს სახ­ლში ყველ­გან წიგ­ნე­ბია და მინ­და გი­თხრათ, რომ საკ­მა­ოდ ძვირ­ფა­სი ლი­ტე­რა­ტუ­რა გვაქვს.

- ქეთი, რო­მე­ლი ავ­ტო­რია დღე­სდღე­ო­ბით შენს სა­მე­გობ­რო­ში აქ­ტუ­ა­ლუ­რი?

- ალ­ბათ უფრო პა­ო­ლო კო­ე­ლიო. ერთი პე­რი­ო­დი ის ძა­ლი­ან აქ­ტუ­ა­ლუ­რი გახ­და და დღემ­დე ასეა. სამ­წუ­ხა­როდ, ბოლო დროს წიგ­ნის კი­თხვის ჩვე­ვა მეტ-ნაკ­ლე­ბად გაქ­რა. ეს არა მხო­ლოდ მე მე­ხე­ბა და სა­მე­გობ­რო­შია ასე, არა­მედ ყველ­გან. ეს მას შემ­დეგ მოხ­და, რაც სა­ინ­ტე­რე­სო ინ­ფორ­მა­ცია ხელ­მი­საწ­ვდო­მი გახ­და ინ­ტერ­ნე­ტის სა­შუ­ა­ლე­ბით. შე­გიძ­ლია, წიგ­ნი "აი­პედ­ში" გად­მო­ი­წე­რო და ასე იკი­თხო, მაგ­რამ ბევ­რს ეს წიგნს ვერ უც­ვლის. ვი­საც წიგ­ნი უყ­ვარს, ის მათ­თვის არა­სო­დეს გაცვდე­ბა. მა­გა­ლი­თად, დე­და­ჩემს წიგნს ვე­რა­ფე­რი შე­უც­ვლის.

- ბო­ლოს რა წა­ი­კი­თხე?

- ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი, რე­ლი­გი­უ­რი თე­მე­ბი მა­ინ­ტე­რე­სებს და ბოლო დროს მხატ­ვრულ ლი­ტე­რა­ტუ­რას უფრო ნაკ­ლე­ბად ვკი­თხუ­ლობ. როცა რა­მეს ვეც­ნო­ბი, ვი­წერ ავ­ტორს, სა­ხელ­წო­დე­ბას და იმ ფრა­ზებს, რომ­ლე­ბიც მომ­წონს. ბო­ლოს "ქი­რო­მან­ტი­ის სა­ფუძ­ვლე­ბი" წა­ვი­კი­თხე.

- ქი­რო­მან­ტი­ამ გა­გი­ტა­ცა?

- არა, უბ­რა­ლოდ, მა­ინ­ტე­რე­სებ­და. ინ­ტე­რე­სი­ა­ნი ადა­მი­ა­ნი ვარ და პე­რი­ო­დუ­ლად სხვა­დას­ხვა თე­მით ვინ­ტე­რეს­დე­ბი.

- წიგ­ნი ილუსტრი­რე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბო­და...

- არა. ეს იყო კომ­პი­უ­ტე­რი­დან ამო­ბეჭ­დი­ლი, ვორ­დის ფა­ილ­ში, რუ­სულ ენა­ზე აკ­რე­ფი­ლი ტექ­სტი და ხე­ლის­გუ­ლი მის ერ­თა­დერთ ფურ­ცელ­ზე ეხა­ტა. როცა ეს წიგ­ნი წა­ვი­კი­თხე, ყვე­ლას ეგო­ნა, რომ ხელ­ზე ხა­ზე­ბის მი­ხედ­ვით რა­ღაც-რა­ღა­ცე­ბის თქმა შე­მეძ­ლო, მაგ­რამ, სამ­წუ­ხა­როდ, ასე არ არის. უბ­რა­ლოდ, ეს ნაშ­რო­მი ინ­ტე­რე­სის გამო წა­ვი­კი­თხე.

- საყ­ვა­რე­ლი ავ­ტო­რე­ბი დაგ­ვი­სა­ხე­ლე...

- შექ­სპირ­ზე ვგიჟ­დე­ბი! ეს ავ­ტო­რი გან­სა­კუთ­რე­ბით მომ­წონს. ასე­ვე ვკი­თხუ­ლობ პუშ­კინს, ბულ­გა­კოვს და ა.შ. ყვე­ლა ლი­ტე­რა­ტუ­რულ ჟანრ­ში მყავს ერთი ან ორი საყ­ვა­რე­ლი ავ­ტო­რი და რო­მე­ლი­მე ერთი მწერ­ლის ამო­ჩე­მე­ბა არ მა­ხა­სი­ა­თებს.

- თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თველ ავ­ტო­რებს თუ კი­თხუ­ლობ და იც­ნობ?

- სამ­წუ­ხა­როდ, დამ­წყე­ბი პო­ე­ტე­ბის გა­რე­მოც­ვა­ში იმ­დე­ნად ხში­რად ვერ ვხვდე­ბი და არც მათ შე­მოქ­მე­დე­ბას ვიც­ნობ. ვერც თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თველ მწერ­ლებ­ზე მო­გახ­სე­ნებთ ჩემს აზრს, არ წა­მი­კი­თხავს და შე­სა­ბა­მი­სად, ვე­რა­ნა­ირ დას­კვნას ვერ გა­ვა­კე­თებ. თუ რო­მე­ლი­მე ავ­ტო­რი და მისი ნა­წარ­მო­ე­ბი ჩე­მამ­დე არ მო­დის, ეს არ ნიშ­ნავს იმას, რომ ცუ­დია. თა­ნა­მედ­რო­ვე ავ­ტორ­თა ნა­წარ­მო­ე­ბი წა­კი­თხუ­ლი რომ მქონ­დეს, მა­ინც არ მივ­ცემ უფ­ლე­ბას, რომ ვი­ღა­ცის ნა­წარ­მო­ებ­ზე ვიმ­სჯე­ლო და კო­მენ­ტა­რე­ბი ვა­კე­თო.

- ქეთი, ლექ­სებს წერ. რო­დის და­ი­წყე და შენი პირ­ვე­ლი კრე­ბუ­ლი რო­დის გა­მო­ი­ცა?

- სამი კრე­ბუ­ლი მაქვს გა­მო­ცე­მუ­ლი. პირ­ვე­ლი ლექ­სი "ვირ­თხე­ბის ოდი­სეა" 6 წლის ასაკ­ში დავ­წე­რე. ეს იყო ლექ­სი თაგვზე, რო­მე­ლიც ეზო­ში მდგარ ძველ გა­ზ­ქუ­რა­ში ცხოვ­რობ­და. ეტყო­ბა, ძა­ლი­ან შე­მა­წუ­ხა იმ თაგ­ვის ბედ­მა და მას­ზე საკ­მა­ოდ დიდი ლექ­სი დავ­წე­რე - ოთხ თა­ბა­ხის ფურ­ცელს იკა­ვებ­და (იღი­მის). სკო­ლა­ში ძა­ლი­ან მიყ­ვარ­და თა­ვი­სუ­ფა­ლი თე­მე­ბის წერა და როცა ასე­თი გაკ­ვე­თი­ლე­ბი გვქონ­და, თე­მებს ლექ­სებს ვურ­თავ­დი. ვცდი­ლობ­დი, თე­მე­ბი ჩემი ლექ­სე­ბით გა­მე­ლა­მა­ზე­ბი­ნა. თუ არ ვცდე­ბი და ზუს­ტად მახ­სოვს, ჩემი პირ­ვე­ლი ლექ­სე­ბის კრე­ბუ­ლი 12 წლის ასაკ­ში გა­მო­ვე­ცი. თხე­ლი ბრო­შუ­რა იყო და მას­ში რამ­დე­ნი­მე ლექ­სი შე­ვი­და. შე­და­რე­ბით მეტი ლექ­სი და­ი­ბეჭ­და მე­ო­რე კრე­ბულ­ში. ის წიგ­ნი ბა­ქო­ში გა­მო­ი­ცა და ორე­ნო­ვა­ნი იყო. მე­სა­მე წიგნ­ში კი ბოლო წლებ­ში შექ­მნი­ლი ლექ­სე­ბია თავ­მოყ­რი­ლი.

- თუ დაჰ­კვირ­ვე­ბი­ხარ, რო­მე­ლი პო­ე­ტის გავ­ლე­ნის ქვეშ იყა­ვი? სულ თა­ვი­დან მა­ინც?

- ვცდი­ლობ, რომ რო­მე­ლი­მე ერთი პო­ე­ტის ლექ­სი დიდი დრო­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში არ ვი­კი­თხო. გინ­და, არ გინ­და, იმ კონ­კრე­ტუ­ლი პო­ე­ტის ფრა­ზე­ბი, რა­ღაც დო­ნე­ზე მა­ინც, შენს მეხ­სი­ე­რე­ბა­ში ილე­ქე­ბა და როცა უკვე ლექსს თა­ვად წერ, შე­იძ­ლე­ბა, ბევ­რი მსგავ­სე­ბა აღ­მო­ა­ჩი­ნო. მე პი­რა­დად მირ­ჩევ­ნია, "და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი" ვიყო. ჩემი დაკ­ვირ­ვე­ბის მი­ხედ­ვით, როცა შექ­სპირს დიდი ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვკი­თხუ­ლობ­დი, ჩემს ლექ­სებ­ში მისი ზე­გავ­ლე­ნა ვიგ­რძე­ნი. სწო­რად გა­მი­გეთ, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, შექ­სპი­რამ­დე ბევ­რი მიკ­ლია, მაგ­რამ შე­იძ­ლე­ბა, ეს შენ­და უნე­ბუ­რად მოხ­დეს. ამი­ტომ, თუ ლექ­სებს ვკი­თხუ­ლობ, რამ­დე­ნი­მე ავ­ტო­რის შე­მოქ­მე­დე­ბას ერ­თდრო­უ­ლად ვეც­ნო­ბი.

- ქეთი, სა­კუ­თა­რი ლექ­სე­ბის კი­თხვა თა­ვად გირ­ჩევ­ნია, თუ სხვი­სი წა­კი­თხუ­ლი უფრო მოგ­წონს?

- სა­ერ­თოდ, არ მომ­წონს, როცა ლექ­სებს ზედ­მე­ტად გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლი ემო­ცი­ი­თა და თე­ატ­რა­ლუ­რად კი­თხუ­ლო­ბენ. მი­ვიჩ­ნევ, რომ ლექ­სის წა­კი­თხვა მშვი­დად და მო­რი­დე­ბუ­ლად შე­იძ­ლე­ბა. მე თვი­თონ ჩემი ლექ­სე­ბის წა­კი­თხვას გა­ვურ­ბი­ვარ, მგო­ნია, რომ კარ­გად არ გა­მომ­დის და არ მომ­წონს. მირ­ჩევ­ნია, ისი­ნი სხვამ წა­ი­კი­თხოს, მაგ­რამ, როცა სად­მე ვარ და მთხო­ვენ, რო­მე­ლი­მე ლექ­სი ვთქვა, სხვა გზა აღარ მრჩე­ბა. აქე­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ბოლო დროს ჩემი ლექ­სე­ბის კი­თხვას შე­ვეჩ­ვიე და იმე­დი მაქვს, მო­მა­ვალ­ში ეს უკეთ გა­მო­მი­ვა. ლექ­სი ხომ ჩვე­ნი ემო­ცი­ე­ბი და გან­ცდე­ბია, ან სხვი­სი, რო­მელ­მაც ჩვენ­ში გა­ი­ა­რა, რო­გორც სა­ცერ­ში და ლექ­სად "გად­მო­ვი­და". თი­თო­ე­უ­ლი ლექ­სი რა­ღაც პე­რი­ოდს გახ­სე­ნებს და ზოგ­ჯერ სუ­ლაც არ არის მათი გახ­სე­ნე­ბა სა­სი­ა­მოვ­ნო.

- შენი ლექ­სე­ბის მი­ხედ­ვით ბევ­რი სიმ­ღე­რაა შექ­მნი­ლი?

- ჩემი ის სიმ­ღე­რე­ბი, რომ­ლებ­საც ინ­გლი­სუ­რად ვას­რუ­ლებ, თით­ქმის ყვე­ლა ჩემს ლექსზე და­ი­წე­რა. რამ­დე­ნი­მე მომ­ღერ­ლის რე­პერ­ტუ­არ­ში­ცაა ჩემს ქარ­თულ ტექ­სტებ­ზე შექ­მნი­ლი სიმ­ღე­რე­ბი.

- და ბო­ლოს, ახლა მა­გი­და­ზე რა წიგ­ნი გი­დევს?

- ეგ­ვიპ­ტო­ლო­გია. პი­რა­მი­დე­ბი და სა­ერ­თოდ, ეს სამ­ყა­რო ძა­ლი­ან მა­ინ­ტე­რე­სებს.

- ეგ­ვიპ­ტე­ში ნამ­ყო­ფი ხარ?

- სამ­წუ­ხა­როდ, არა. თით­ქმის მთე­ლი მსოფ­ლიო მო­ვი­ა­რე, მაგ­რამ ეგ­ვიპ­ტე ჯერ არ მი­ნა­ხავს. არა­და ყვე­ლა­ზე მე­ტად პი­რა­მი­დე­ბი მა­ინ­ტე­რე­სებს და დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, იქ რომ მოვ­ხვდე, ისეთ ად­გი­ლებ­ში გავ­ძვრე­ბი, სა­დაც დამ­თვა­ლი­ე­რებ­ლის შეს­ვლა აკ­რძა­ლუ­ლია.

- გი­სურ­ვებ, ეს ოც­ნე­ბა მალე აგსრუ­ლე­ბო­დეს...

- მად­ლო­ბა, მად­ლო­ბა (იღი­მის).

ანა კა­ლან­და­ძე

ჟურ­ნა­ლი "რე­ი­ტინ­გი"

(გა­მო­დის ორ­შა­ბა­თო­ბით)