"რამდენიმე დღეა, განათლების მინისტრის მოადგილის თანამდებობა დავიკავე და დაძაბული სამუშაო გრაფიკის გამო, წიგნებს ცოტათი დავშორდი. საკუთარ თავთან მარტო დარჩენის დროც კი აღარ მაქვს. იმედია, ყველაფერი მალე დალაგდება და ლიტერატურის საკითხავი დროც მექნება", - ამბობს დავით ზურაბიშვილი. ინტელექტუალური თამაშები უყვარს. ინტერვიუს დასაწყისში გამაფრთხილა, ძალიან ცოტა დრო გვაქვსო, მაგრამ კითხვებმა ისე გაიტაცა, რომ "კუთვნილი" წუთების "გაორმაგება" არ გაუპროტესტებია.
პრეამბულის მაგიერ
- ბატონო დავით, წიგნი მოგიპარავთ?
- (იცინის) არაერთხელ მომიპარავს. წიგნი მაღაზიიდანაც წამომიღია და მეგობრისთვისაც მომიპარავს. ასე დიდი ხნის წინ ვიქცეოდი. ახლა მიმაჩნია, რომ ქურდობა ცუდია. არც წიგნი და არც სხვა ნივთი არ უნდა მოიპარო.
- თქვენთვის მოუპარავთ?
- შეიძლება ჩემთვისაც მოუპარავთ და ვერ გამიგია.
- რომ გაიგოთ, გაბრაზდებით?
- არა.
- რომელ ლიტერატურულ პერსონაჟთან იმეგობრებდით?
- ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა იოლი არ არის.
- ბევრს უარყოფითი პერსონაჟებიც მოსწონს. ამბობენ, რომ მათთან მეგობრობა საინტერესო იქნება.
- არა, უარყოფითი არც პერსონაჟი მომწონს და არც - ადამიანი. თუ არჩევაზეა საქმე, კარგი პერსონაჟი აირჩიე, არ ჯობია?
- მაგალითად?
- დ"არტანიანი, მაინც მათქმევინე (იცინის), დათა თუთაშხია და არა - მუშნი ზარანდია.
- განათლების სამინისტროში რა მიმართულებით მუშაობთ?
- უმაღლესი სასწავლებლები მაბარია. განათლების სამინისტროში ბევრი პრობლემაა დაგროვილი. მთავარი პრობლემა კი უსისტემობაა. ძირეული ცვლილებებია საჭირო.
- ქართული განათლების სისტემა რომელიმე ქვეყნის მოდელის მიხედვით განვითარდება?
- ჯერ ვერ გეტყვით, ეს საკითხი კარგად შესასწავლია. არ შეიძლება ნაჩქარევი გადაწყვეტილებების მიღება.
- ძველ რომში რომაელი ბატონები თავიანთი სამფლობელოების დასაცავად შავ დოგებს იყენებდნენ. სიბნელეში მათი შემჩნევა რთული იყო. ამის გამო გაჩნდა გამოთქმა, რომელმაც ჩვენს დრომდეც მოაღწია.
- შავ დოგებზე?
- ავ ძაღლებზე.
- (ფიქრობს) ეზოში ავი ძაღლია. არა?
- გამოიცანით. "შენ ერთადერთი ხარ, ვის წინაშეც მუხლს ვიხრი და თავდახრილი შევდივარ შენს აკლდამაში". - ეს სიტყვები ალექსანდრე მაკედონელს ეკუთვნის. ვის მიმართავდა ასე მხედართმთავარი?
- ვერ გიპასუხებთ, ეს საიდან უნდა ვიცოდე?
- ასე საკუთარ ცხენს მიმართავდა. არაბეთის ქვეყნებში მამაკაცები გრძელ, თავისუფალ, თეთრ ტანსაცმელს ატარებენ. ქალები კი - შავ სამოსს. არაბების თვალთახედვით, რატომ უნდა ატარებდეს ქალი მხოლოდ შავ სამოსს?
- არ ვიცი, რაიმე წესი აქვთ?
- მათ მიაჩნიათ, რომ ქალი მამაკაცის აჩრდილია. X საუკუნეში ბიზანტიის იმპერატორმა დახმარებისთვის დავით კურაპალატს მიმართა. ვინ მეთაურობდა ბიზანტიაში გაგზავნილ ჯარს?
- თორნიკე ერისთავი.
- რა ერქვა მარტვილს საბჭოთა საქართველოს დროს?
- გეგეჭკორის რაიონი.
- რომელ ქვეყანაში მოღვაწეობდა ანთიმოზ ივერიელი?
- რუმინეთში.
- რიქშა არის ორბორბლიანი ეტლი, რომლის ხელნებში შებმულია...
- ადამიანი.
- "შეშლილი ქარი კვლავ მედავება აფრიალებას შენი კაბისას.../ ნუთუ არსებობს, რომ მედავება,/ ნუთუ გაიტანს ქარი თავისას?/ სულელი სეტყვა ჰყრის მარგალიტებს,/ რომ დაგამშვენოს ცივი მძივებით,/ შემთვრალი მთვარე თვალს არ გარიდებს/ გადარეულა შენი წვივებით./ წვიმა თავნება პირსახეს დაგბანს,/ მოგიალერსებს სველი ხელებით/ და შეეცდება ზეცა შენს დაბმას, ოცნების მსგავსი მარგალიტებით,/ მაგრამ უქმეა მათი ხარჯები/ ვიცი, რომ მაინც ჩემთან დარჩები". დაასახელეთ ამ ლექსის ავტორი.
- ნიკო გომელაური.
- "განგაში", ხევისბერი გოჩა", "ნინო", "დათა თუთაშხია" - ამ ფილმებიდან, რომლისთვის არ დაუწერია მუსიკა რევაზ ლაღიძეს?
- აბა, კიდევ ერთხელ ჩამომითვალე. (გამეორების შემდეგ) "დათა თუთაშხია".
- ის პირველად გვხვდება ძველ ეგვიპტეში, მისი ტარება ფარაონთა და მათთან დაახლოებული პირების პრივილეგია იყო. ძველ საბერძნეთში კი მისი ტარება ნებადართული იყო ყოველი ზრდასრული ადამიანისთვის, მონების გარდა. რაზეა ლაპარაკი?
- წვერის ტარებაზე.
- ცდებით, ამ რაღაცას ქალებიც ატარებდნენ და კაცებიც. დღესაც ასეა.
- მაშინ ფეხსაცმელი იქნება.
- გამოიცანით. დაასახელეთ ცნობილი ლიტერატურული პერსონაჟი, რომელიც კინოში იმედა კახიანმა, ხოლო თეატრში გოგი გეგეჭკორმა განასახიერა.
- ქართველი ავტორის პერსონაჟია?
- იმერელი პერსონაჟია.
- დავით კლდიაშვილის პლატონ სამანიშვილი.
- აინშტაინის აზრით, წარმატება 3 ნაწილისგან შედგება: პირველი ეს არის იღბალი, მეორე - თამაში და მესამე?
- მისი ეს გამონათქვამი არ მახსენდება.
- ენაზე კბილის დაჭერის უნარი.
- ვეთანხმები, სასურველია, ეს უნარი ყველა ადამიანს ჰქონდეს.
- რომელი ცხოველი ზრუნავს თავის ნაშიერზე ყველაზე დიდხანს - დათვი, კატა, ძაღლი თუ სპილო?
- სპილო.
- რიგში დგას 25 ბავშვი. მერამდენე ბავშვი დგას შუაში?
- როგორ თქვით? (კითხვის გამეორების შემდეგ) მე-13.
- ის 1899 წელს ნეაპოლში დაიბადა, წამოიზარდა თუ არა, ბედის საძიებლად ნიუ-იორკში გაემგზავრა, მალე კრიმინალურმა სამყარომ ჩაითრია. თავიდან ერთ-ერთ ადგილობრივ ბანდაში დამხმარე ბიჭად იყო, მაგრამ მისი ნიჭი მალე შეამჩნიეს და კვალიფიკაცია შეუცვალეს. 1929 წელს ის იარაღის ტარებისთვის დააპატიმრეს. ციხეში შეუზღუდავი უფლებით სარგებლობდა. მეორედ ბრალი გადასახადების გადაუხდელობისათვის წაუყენეს...
- (მაწყვეტინებს) ვიცი, ვისზეა ლაპარაკი. გიპასუხოთ?
- კითხვა არ დამიმთავრებია, მაგრამ ბრძანეთ.
- ალ კაპონე.
- ამ მწერალმა პირველი მოთხრობა - "ბავშვობა" თბილისში ყოფნის დროს დაწერა, რომლითაც მოგვიანებით "ყრმობასა" და "სიჭაბუკესთან" ერთად ავტობიოგრაფიული ტრილოგია შეადგინა. ის არაერთი ცნობილი ნაწარმოების ავტორია. მასზე დიდი შთაბეჭდილება მოუხდენია დარიალის ხეობას და გერგეტის სამებას...
- ლევ ტოლსტოი.
- დაასრულეთ კონფუციუსის ცნობილი გამონათქვამი: "ადამიანები შეცდომებს უშვებენ არა იმიტომ, რომ არ იციან, არამედ იმიტომ, რომ..."
- ვერ დავასრულებ.
- "...მათ ჰგონიათ, იციან". მორიელი ვერ იტანს ალკოჰოლს, სულ პატარა წვეთის შეხების შემთხვევაშიც კი რას აკეთებს იგი?
- თავს იკლავს.
- "ბუნების წესია ასეთი, მახინჯი ლამაზთან ყოფნას მიელტვის მუდამ, მანკიერი - უმანკოსთან, რეგვენი ბრძენს აეკიდება, ყბედი - მდუმარეს, ხოლო ლაჩარი - გმირს". დაასახელეთ ამ სიტყვების ავტორი ქართველი კლასიკოსი.
- კონსტანტინე გამსახურდია.
- ახლა კი ილია ჭავჭავაძის "კაცია-ადამიანი?!" გავიხსენოთ. რა ერქვა ლუარსაბისა და დარეჯანის მაჭანკალს, რომელსაც მეტსახელად "სუტ კნეინასაც" ეძახდნენ?
- მადროვე, გავიხსენებ. (პაუზის შემდეგ) ხორეშანი, არა?
- დიახ. ცეცხლსასროლ იარაღში კარგად ერკვევით?
- ნაკლებად. აბა, რა უნდა მკითხოთ?
- რუსული წარმოების ამ პისტოლეტებიდან, რომელია ავტომატური: "მაკაროვი", "სტეჩკინი" თუ "ტეტე"?
- "სტეჩკინი".
- რომელია ყველაზე წყალუხვი მდინარე?
- ამაზონი.
- ბარონი დენონი ფრანგი გრავიორი, მხატვარი, მწერალი და დიპლომატი იყო. ის დაწინაურებული იყო ლუდოვიკო XVI-ის და ნაპოლეონ I-ის დროს. ალექსანდრე I კი მისგან სურათებსა და სხვადასხვა ნივთს იძენდა. სად ინახავდა ამ ნივთებს?
- ერმიტაჟში.
- ამ ხელსაწყოს, რომელიც გამიზნულია ადამიანის მდგომარეობის ფიქსირებისთვის, ოფიციალურად პოლიფიზიოგრაფი ჰქვია. დაასახელეთ მისი საყოველთაოდ ცნობილი სახელწოდება.
- ვერ გავიგე, რაზეა ლაპარაკი?
- სიცრუის...
- (მაწყვეტინებს) გამახსენდა, სიცრუის დეტექტორი.
- რა ჰქვია რიცხვი 13-ის შიშს?
- არ ვიცი.
- ტრისკაიდეფობია. თავად თუ გაქვთ რაიმე ფობია?
- საბედნიეროდ, არანაირი ფობია არ მჭირს.
- "...შემდეგ კი თვალყურის დევნება, რომ მეცნიერება არ დარჩეს მკვდარ სიტყვად და მოდურ ფრაზად". - ამ სიტყვებით ბოლოვდება ერთ-ერთი ცნობილი გამონათქვამი. როგორ იწყება იგი?
- არ ვიცი.
- მიგანიშნებთ, ამ გამონათქვამის ავტორი ლენინია.
- "სწავლა, სწავლა და სწავლა"...
თამუნა კვინიკაძე
(გამოდის ხუთშაბათობით)