"ბოლო 9 წელ­მა ძა­ლი­ან დიდი დაღი და­მას­ვა. ამ ახალ­გაზ­რდებ­მა ჩვენ წი­ნა­აღ­მდეგ სხვა­ნა­ი­რი, ყვე­ლა­ზე სას­ტი­კი ია­რა­ღი გა­მო­ი­ყე­ნეს - თქვენ არა­ვის სჭირ­დე­ბი­თო! ეს ნამ­დვილ ია­რაღ­ზე სა­ში­ნე­ლი ყო­ფი­ლა", - ამ­ბობს ჩვენ­თან სა­უ­ბარ­ში რე­ჟი­სო­რი გიგა ლორ­თქი­ფა­ნი­ძე გუ­ლის­ტკი­ვი­ლით, თუმ­ცა სი­ხა­რუ­ლით დას­ძენს, რომ არ­ჩევ­ნე­ბის შემ­დეგ თით­ქმის და­კარ­გუ­ლი იმე­დი და­უბ­რუნ­და...

- სა­ქარ­თვე­ლო ყო­ველ­თვის იყო სა­ინ­ტე­რე­სო კულ­ტუ­რის ქვე­ყა­ნა, არა მხო­ლოდ საბ­ჭო­თა კავ­შირ­ში, არა­მედ მსოფ­ლი­ო­ში. ჩვე­ნი კინო ერთ-ერთ სა­უ­კე­თე­სოდ იყო აღი­ა­რე­ბუ­ლი და ქარ­თულ თე­ატრსაც მსოფ­ლი­ო­ში ძა­ლი­ან აფა­სებ­დნენ. ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე დიდი და ძლი­ე­რი დარ­ტყმა, რო­მე­ლიც ამ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ ქარ­თულ კულ­ტუ­რას მი­ა­ყე­ნა, თან­და­თან გა­მოც­ლი­ლი საყ­რდე­ნი იყო, ისე­თი საყ­რდე­ნი, რო­გო­რიც იყო რო­ბი­კო სტუ­რუა. სა­უ­ბე­დუ­როდ, თა­ვად ქვეყ­ნის ხელ­მძღვა­ნელს ია­ფ­ფა­სი­ა­ნი, და­ბა­ლი დო­ნის, ვი­თომ გა­თა­ნა­მედ­რო­ვე­ბუ­ლი კულ­ტუ­რა მოს­წონ­და.

- კონ­კრე­ტუ­ლად რას გუ­ლის­ხმობთ, ბა­ტო­ნო გიგა?

- იცით, მე შემ­ზა­რა, როცა "ქეთო და კო­ტეს" თა­ნა­მედ­რო­ვე ვერ­სია ვნა­ხე. "ქეთო და კოტე" მშვე­ნი­ე­რი ნა­წარ­მო­ე­ბია, მაგ­რამ არ შე­იძ­ლე­ბა, ის ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რის ძი­რი­თად მი­მარ­თუ­ლე­ბად მი­ვიჩ­ნი­ოთ. კულ­ტუ­რის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო ქმე­დე­ბის ყვე­ლა­ზე ავად­მყო­ფუ­რი და სა­ში­ნე­ლი ფორ­მა იყო თუნ­დაც ის, რომ ქარ­თულ თე­ატრს წა­არ­თვეს რო­ბერტ სტუ­რუა. რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა, ამას შე­ვე­გუო? რო­გორც ჩემ­თვის, ისე ნე­ბის­მი­ე­რი ქარ­თვე­ლის­თვის ეს დარ­ტყმა იყო, ოღონდ გა­აჩ­ნია, ვის რო­გორ ეს­მის ეს შე­მო­ტე­ვა... ეს არის კაცი, რო­მე­ლიც ჭეშ­მა­რიტ ქარ­თულ კულ­ტუ­რას უკა­ნას­კნე­ლი მო­ჰი­კა­ნი­ვით შე­მორ­ჩა და ისიც გა­აქ­ცი­ეს. მად­ლო­ბა ღმერ­თს, ახლა რა­ღა­ცე­ბი შე­იც­ვა­ლა და ალ­ბათ რო­ბერ­ტიც დაბ­რუნ­დე­ბა, სხვა­ნა­ი­რად ვერც წარ­მო­მიდ­გე­ნია. იმე­დია, ისევ გვექ­ნე­ბა ერთ-ერთი სა­უ­კე­თე­სო თე­ატ­რი. იმე­დია, კი­ნოც თან­და­თან ამო­ი­ქა­ჩე­ბა. როცა კულ­ტუ­რის სხვა სფე­რო­ებს გა­დავ­ხე­დავთ, მივ­ხვდე­ბით, რომ, ჩვენ­და სა­უ­ბე­დუ­როდ, მარ­ტო რო­ბი­კოს პერ­სო­ნას არ ებ­რძოდ­ნენ. ისი­ნი მთლი­ა­ნად ქარ­თულ კულ­ტუ­რა­სა და ცნო­ბი­ე­რე­ბას ებ­რძოდ­ნენ. გა­სა­გე­ბია, რომ ქვე­ყა­ნას უჭირს და კი­ნოს ძა­ლი­ან დიდი თან­ხე­ბი სჭირ­დე­ბა, მაგ­რამ რა­ტომ ფერ­ხდე­ბო­და კი­ნო­ინ­დუსტრია მა­შინ, როცა მი­ლი­ო­ნე­ბი იხარ­ჯე­ბო­და ვი­ღაც უგე­მოვ­ნო მომ­ღერ­ლე­ბის ჩა­მოყ­ვა­ნა­ში? მეტი რა გაგ­ვაჩ­ნია, რომ უარი ვთქვათ ქარ­თულ კი­ნო­ზე, რო­მელ­მაც უამ­რა­ვი წარ­მა­ტე­ბა და სი­ხა­რუ­ლი მო­უ­ტა­ნა ჩვენს ქვე­ყა­ნას?

- ახლა, როცა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა შე­იც­ვა­ლა, სა­ი­დან უნდა და­ი­წყოს ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რის აღ­მავ­ლო­ბა?

- მე უკვე მჯე­რა, რომ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა კულ­ტუ­რის მი­მარ­თაც შე­იც­ვლე­ბა. მე არ ვარ ის კაცი, რო­მე­ლიც ვი­ღა­ცის მი­მართ კომ­პლი­მენ­ტებს და­უ­ფიქ­რებ­ლად ამ­ბობს, მაგ­რამ თა­მა­მად შე­მიძ­ლია ვთქვა, რომ მა­შინ, როცა ეს მას სუ­ლაც არ ეხე­ბო­და, ისე პატ­რო­ნობ­და ქარ­თულ კულ­ტუ­რას. ჩვენ ყვე­ლა­ნი მისი მფარ­ვე­ლო­ბის ქვეშ ვი­ყა­ვით. ახლა, როცა ის ქვეყ­ნის სა­თა­ვე­ში მო­ვი­და, მჯე­რა, რომ კულ­ტუ­რა­საც ეშ­ვე­ლე­ბა. თუმ­ცა ცი­დან არ ჩა­მოვ­ვარ­დნილ­ვარ, მე აქ ქვეყ­ნის შვი­ლი ვარ და მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ გა­რეთ გას­ვლას ვერ ვა­ხერ­ხებ, მუდ­მი­ვად მი­ჯაჭ­ვუ­ლი ვარ ტე­ლე­ვი­ზორს და კარ­გად ვიცი, რა ხდე­ბა გა­რეთ, რო­გორ უჭირს ხალ­ხს. იმე­დი მაქვს, ამა­საც ეშ­ვე­ლე­ბა, რად­გან რო­გორც წინა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა გვე­უბ­ნე­ბო­და, ზარ­მა­ცე­ბი კი არ ვართ და მი­წის და­მუ­შა­ვე­ბა სხვამ კი არ უნდა გვას­წავ­ლოს, უბ­რა­ლოდ, იმ­დე­ნად დაგ­ვა­ჩა­ჩა­ნა­კეს, რომ ყვე­ლაფ­რის სტი­მუ­ლი და ხა­ლი­სი დაგ­ვი­კარ­გეს, მათ შო­რის მი­წის და­მუ­შა­ვე­ბი­სა და ვა­ზის მოვ­ლის... მე არ მინ­და მა­ღა­ლი დო­ნის ცხოვ­რე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში, თუ კულ­ტუ­რა ვერ გან­ვი­თარ­დე­ბა. არ მინ­და ისე­თი ქარ­თვე­ლე­ბი, რომ­ლებ­საც და­ბა­ლი დო­ნის კინო და თე­ატ­რი შე­დევ­რად მი­აჩ­ნი­ათ და ყი­ჟი­ნით ხვდე­ბი­ან. არა­და, სწო­რედ იქით­კენ მი­დი­ო­და ყვე­ლა­ფე­რი... თე­ატ­რშიც მი­მუ­შა­ვია და კი­ნო­შიც, ძა­ლი­ან ბევ­რი მე­გო­ბა­რი მყავ­და და როცა ჩემს თუ სხვის ოჯახ­ში ვიკ­რი­ბე­ბო­დით, მათ­თან სა­უბ­რი­სას ვფიქ­რობ­დი, სა­ი­დან ამ­დე­ნი სა­ინ­ტე­რე­სო ადა­მი­ა­ნი ამ პა­ტა­რა ქვე­ყა­ნა­ში-მეთ­ქი... მათ კი, ამ პა­ტა­რა ბი­ჭებ­მა, სრუ­ლი­ად უტიფ­რად მოგ­ვა­ძა­ხეს, თქვენ არა­ფე­რი ღი­რე­ბუ­ლი არ შე­გიქ­მნი­ათ და უნდა გა­გა­ნად­გუ­რო­თო. ვუ­ყუ­რებ­დი მათ ყო­ველ ნა­ბიჯს და ვფიქ­რობ­დი, რომ მე­ტის მოთ­მე­ნა არ შე­იძ­ლე­ბო­და, მაგ­რამ ხალ­ხი თით­ქოს მა­ინც რა­ღა­ცას ელო­და. მარ­თლა მად­ლო­ბა ღმერ­თს, რომ ამ ცვლი­ლე­ბას მო­ვეს­წა­რი, თო­რემ დარ­დი გულს გა­მომ­ჭამ­და.

- ცვლი­ლე­ბებ­ზე გკი­თხავთ, მი­ნის­ტრე­ბი­დან ზოგი ძვე­ლია, ზო­გიც - ახა­ლი. რას ელო­დე­ბით მათ­გან?

- არ ვიცი. იმ­დე­ნად მძი­მე მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში იყო ქვე­ყა­ნა, რომ ამის გა­მოს­წო­რე­ბას დიდი დრო დას­ჭირ­დე­ბა. ჩემი აზ­რით, ძი­რი­თა­დად მა­ინც სა­ინ­ტე­რე­სო ხალ­ხი მო­დის, ბევ­რს არ ვიც­ნობ და ვერ გე­ტყვით, რას მო­უ­ტა­ნენ ქარ­თველ ხალ­ხს. ალ­ბათ თან­და­თან და­იხ­ვე­წე­ბა ყვე­ლა­ფე­რი. არ მჯე­რა, რომ ერთი ჯო­ხის აქ­ნე­ვით ყვე­ლა­ფე­რი ერ­თბა­შად გა­მოს­წორ­დე­ბა და უკე­თე­სო­ბის­კენ წავა... მე არ მჯე­რა პრე­ზი­დენ­ტის გულ­წრფე­ლო­ბის, როცა ის ცდი­ლობს, ღირ­სე­უ­ლად მოგ­ვაჩ­ვე­ნოს თავი და დე­მოკ­რა­ტი­ულ ფა­სე­უ­ლო­ბებს უს­ვამს ხაზს, ეს მას და­სავ­ლეთ­ში ურ­ჩი­ეს, ჩუ­მად ყო­ფი­ლი­ყო. ძა­ლი­ან რთუ­ლი სა­მუ­შაო ექ­ნე­ბა "ქარ­თულ ოც­ნე­ბას", რად­გან მო­წი­ნა­აღ­მდე­გე ოპო­ზი­ცია კი არა, მტრუ­ლად გან­წყო­ბი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი ეყო­ლე­ბა პარ­ლა­მენ­ტში. ისი­ნი და­მარ­ცხე­ბის მი­უ­ხე­და­ვად არ აპი­რე­ბენ დათ­მო­ბა­ზე წას­ვლას. ძა­ლი­ან რთუ­ლი 9 წე­ლი­წა­დი იყო. უკან რომ მი­ვი­ხე­დავ, ასე მგო­ნია, სა­უ­კუ­ნე გავ­დი­ო­დი ამ რამ­დე­ნი­მე წე­ლი­წადს.

- რა იყო ამ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ყვე­ლა­ზე დიდი შეც­დო­მა?

- ბევ­რი რამ და მერე დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში ყვე­ლა­ფე­რი ერ­თად დაგ­როვ­და. მათ არ ჰქონ­დათ სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი აზ­როვ­ნე­ბა. ვე­რა­ვინ და­მა­ჯე­რებს, რომ მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვი­ლი უნი­ჭო კა­ცია, მაგ­რამ მან არ იცის, რომ ცხოვ­რე­ბა არის კომ­პრო­მი­სი, კომ­პრო­მი­სი და კი­დევ კომ­პრო­მი­სი, მით უმე­ტეს, რო­დე­საც ქვე­ყა­ნას მარ­თავ. ხის­ტი პო­ლი­ტი­კა წამ­გე­ბი­ა­ნია პო­ლი­ტი­კო­სის­თვის.

არ შე­იძ­ლე­ბა, მე­ზო­ბელ ქვე­ყა­ნას მუდ­მი­ვად მტე­რი უძა­ხო. გო­ნი­ე­რი ადა­მი­ა­ნი მათ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბის ნორ­მა­ლი­ზე­ბა­ზე უნდა ფიქ­რობ­დეს. უფ­როს-უმ­ცრო­სუ­ლი კი არა, თა­ნა­ბა­რი, კე­თილ­მე­ზობ­ლუ­რი, ორი­ვეს­თვის მი­სა­ღე­ბი ურ­თი­ერ­თო­ბა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია.

ძა­ლი­ან გა­მი­ხარ­და, რომ კულ­ტუ­რის მი­ნის­ტრად გუ­რამ ოდი­შა­რია და­ნიშ­ნეს, რად­გან ვიცი, რომ ძა­ლი­ან წე­სი­ე­რი, პა­ტი­ო­სა­ნი და სა­ოც­რად ქარ­თუ­ლი აზ­როვ­ნე­ბის ადა­მი­ა­ნია. თუმ­ცა არ ვიცი, რო­გო­რი იქ­ნე­ბა მი­ნის­ტრის რან­გში, რამ­დე­ნად შეძ­ლებს, თავი მო­უ­ყა­როს და ორ­გა­ნი­ზე­ბა გა­უ­კე­თოს იმ საქ­მე­ე­ბის დას­ტას, რო­მე­ლიც მა­გი­და­ზე დახ­ვდა დახ­ვა­ვე­ბუ­ლი.

ისე კი, მარ­ტო მი­ნის­ტრებ­ზე არ არის საქ­მე, როცა საქ­მე კულ­ტუ­რას ეხე­ბა, ცოტა შე­ში­ნე­ბუ­ლი ვუ­ყუ­რებ ამ ყვე­ლა­ფერს, - ვინ­მემ ხომ უნდა შექ­მნას ახა­ლი რამ, რომ­ლის მა­ტე­რი­ა­ლურ სა­ფუძ­ველ­ზე მი­ნის­ტრმა უნდა იზ­რუ­ნოს. კი ბა­ტო­ნო, და­ვუშ­ვათ, სტუ­რუა დაბ­რუნ­და რუს­თა­ვე­ლის თე­ატ­რში, ძა­ლი­ან გა­მი­ხარ­და, როცა მისი ბოლო ინ­ტერ­ვიუ წა­ვი­კი­თხე, - რა თქმა უნდა, დავ­ბრუნ­დე­ბი, ოღონდ გარ­კვე­უ­ლი პი­რო­ბე­ბი­თო, მაგ­რამ მარ­ტო ის ვერ იზამს ყვე­ლა­ფერს.

- რა­ტომ მარ­ტო, ბა­ტო­ნო გიგა, ახალ­გაზ­რდა, ნი­ჭი­ე­რი რე­ჟი­სო­რე­ბიც ხომ გვყავს?

- მა­ინც რო­მე­ლი? თქვე­ნი აზ­რით, რო­მე­ლი რე­ჟი­სო­რი ან თე­ატ­რი უნდა წა­ვი­დეს უცხო­ეთ­ში გას­ტრო­ლებ­ზე?

- მა­გა­ლი­თად, ლე­ვან წუ­ლა­ძე, ავთო ვარ­სი­მაშ­ვი­ლი...

- ლე­ვა­ნი ნი­ჭი­ე­რი კაცი და სა­ინ­ტე­რე­სო რე­ჟი­სო­რია, ამას­თან სა­ოც­რად თე­ატ­რა­ლუ­რი ადა­მი­ა­ნია, მაგ­რამ შე­იძ­ლე­ბა გა­გიკ­ვირ­დეთ და მას სარ­დაფ­ში უფრო მა­ღა­ლი დო­ნის თე­ატ­რი ჰქონ­და, ვიდ­რე ახლა არის მარ­ჯა­ნიშ­ვი­ლის თე­ატ­რი. იქ უფრო სა­ინ­ტე­რე­სო სპექ­ტაკ­ლებს დგამ­და, ვიდ­რე აქ. მაგ­რამ მა­ინც, კარ­გია, რომ პატ­რო­ნი ჰყავს კოტე მარ­ჯა­ნიშ­ვი­ლის სა­ხე­ლო­ბის თე­ატრს და მგო­ნია, ამ ადა­მი­ანს პერ­სპექ­ტი­ვა აქვს.

რაც შე­ე­ხე­ბა ავთო ვარ­სი­მაშ­ვილს, მე მა­ინ­ცდა­მა­ინც მისი მოტრფი­ა­ლე არას­დროს ვყო­ფილ­ვარ, თუმ­ცა უნი­ჭო კაცი არ არის, ოღონდ რე­ჟი­სო­რის კვა­ლო­ბა­ზე მე­ტის­მე­ტად პრაქ­ტი­კო­სია. იცის, რო­გორ უნდა აა­წყოს თე­ატ­რა­ლუ­რი საქ­მე, ორ­გა­ნი­ზა­ტო­რუ­ლი ნიჭი აქვს, მაგ­რამ მას არ აქვს ისე­თი სპექ­ტაკ­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც ქარ­თუ­ლი კულ­ტუ­რის გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე გავ­ლე­ნას მო­ახ­დენს. თქვენ წუ­ლა­ძე­სა და ვარ­სი­მაშ­ვილ­ზე მე­კი­თხე­ბით, მაგ­რამ არც გაგ­ხსე­ნე­ბი­ათ დათო დო­ი­აშ­ვი­ლი, ეს თქვე­ნი კი არა, მისი ბრა­ლია. ის უაღ­რე­სად ნი­ჭი­ე­რი კა­ცია, მაგ­რამ ამ ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში ერ­თმა­ნეთ­ზე და­ბა­ლი დო­ნი­სა და ხა­რის­ხის პრო­დუქ­ცი­ას ქმნი­და, რად­გან ამ ვი­თომ თა­ნა­მედ­რო­ვე მო­თხოვ­ნებს აჰ­ყვა. გული მტკი­ვა, ამის თქმა რომ მი­წევს. ამას სი­ძულ­ვი­ლი კი არა, სიყ­ვა­რუ­ლი და მისი ნი­ჭი­სად­მი სი­ნა­ნუ­ლი მა­ლა­პა­რა­კებს, იმედს ვი­ტო­ვებ, რომ სა­ღად შე­ხე­დავს რე­ა­ლო­ბას.

თე­ატრს მარ­ტო ერთი ადა­მი­ა­ნი არ ქმნის, ეს პრო­ფე­სია მთლი­ა­ნად არის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი მწერ­ლო­ბა­ზე, თუ მწე­რა­ლი, დრა­მა­ტურ­გი არ გყავს, რე­ჟი­სო­რი რისი გამ­კე­თე­ბე­ლია? ჩემი შე­მოქ­მე­დე­ბა ისეთ ადა­მი­ა­ნებ­თან იყო და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი, რო­გო­რე­ბიც იყ­ვნენ პო­ლი­კარ­პე კა­კა­ბა­ძე, ნო­დარ დუმ­ბა­ძე, რო­მე­ლიც ქარ­თულ თე­ატ­რში მე მო­ვიყ­ვა­ნე. ჩვენ ერ­თად ვიზ­რდე­ბო­დით ვე­რა­ზე და ერ­თნა­ი­რი ხვედ­რი გარ­გუ­ნა გან­გე­ბამ - ორი­ვეს მშობ­ლე­ბი გა­და­სახ­ლე­ბა­ში გვყავ­და, ნო­დარს დე­დაც გა­და­უ­სახ­ლეს. მე ვმუ­შა­ობ­დი ჭა­ბუა ამი­რე­ჯიბ­თან, სერ­გო კლდი­აშ­ვილ­თან. ქარ­თვე­ლი რე­ჟი­სო­რის პირ­ვე­ლა­დი ამო­ცა­ნაა, ქარ­თულ ლი­ტე­რა­ტუ­რას აზი­ა­როს სა­ზო­გა­დო­ე­ბა და თუ ეს კრე­დო ვერ და­ი­ჭი­რა, მის ნა­მუ­შე­ვარს ის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა არ აქვს, რაც უნდა ჰქონ­დეს. ახლა კი ძა­ლი­ან მძი­მე მდგო­მა­რე­ო­ბაა, რად­გან ეს არას­წო­რი პო­ლი­ტი­კუ­რი ვი­თა­რე­ბა მწერ­ლო­ბას ურტყამს და ასეთ დროს თავს წა­მო­ყო­ფენ ხოლ­მე მედ­რო­ვე­ე­ბი, რომ­ლე­ბიც ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას ხოტ­ბას ას­ხა­მენ და ხე­ირს ელო­დე­ბი­ან, არა­და, ჭეშ­მა­რი­ტი შე­მოქ­მე­დე­ბა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას­თან ბრძო­ლა­ში იბა­დე­ბა.

ლალი პა­პას­კი­რი

ჟურ­ნა­ლი "რე­ი­ტინ­გი"

(გა­მო­დის ორ­შა­ბა­თო­ბით)