რატომ გადის თამარ ჩუგოშვილი ღამის სამ საათზე სახლიდან?

საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციას ახალგაზრდა თავმჯდომარე ჰყავს. დიდი ხანია, რაც 28 წლის თამარ ჩუგოშვილი პატიმრების წამებას, ბიუჯეტის უკანონო ხარჯებს, ადამიანების უფლებების დარღვევას აპროტესტებს. ჰყავს მეუღლე და პატარა გოგონა, რომელსაც იშვიათად ხედავს, მაგრამ მისთვის იმდენად მნიშვნელოვანია ადამიანის უფლებების დაცვა, რომ შეიძლება, ღამე სახლში არ მივიდეს.

- გურჯაანში დავიბადე, მამა იქ გახლდათ მივლინებით, პროფესიით ექიმ-ფსიქიატრია. დედაც იქ იყო და ასე გამოვიდა. რამდენიმე სკოლა გამოვიცვალე საცხოვრებელი ადგილის შეცვლის გამო. დედა - ჟურნალისტია, ადრე სხვადასხვა გამოცემაში მუშაობდა. ამჯერად საქართველოს პარლამენტში მუშაობს.

- ბავშვობაში, ალბათ, კანონები არ გაინტერესებდათ...

- არა (იღიმება). კარგად ვსწავლობდი, მაგრამ განსაკუთრებულად არც ერთ პროფესიაზე არ მიოცნებია. ძალიან მიყვარდა ხაზვა, ხატვა, სამხატვრო აკადემიაში დიზაინის ფაკულტეტზე ვაპირებდი ჩაბარებას. ბოლოს იურისტობა ავირჩიე. ეს იყო ოჯახის პრაგმატული გადაწყვეტილება. ერთი მხრივ, სარისკო გადაწყვეტილება მივიღე, რადგან ჯავახიშვილის უნივერსიტეტში მაშინ კორუფციული სისტემა ყვაოდა. ამ გადაწყვეტილებას დიდხანს ვმალავდი, იმიტომ, რომ ვისაც ვეუბნებოდი, არ სჯეროდათ, რომ ჩაბარებას შევძლებდი. პირველივე წელს მაღალი ქულებით მოვეწყვე. როგორც ჩანს, ვინც კარგად სწავლობდა, იმ ბავშვებთან ვერაფერს ხდებოდნენ.

- მალე დაინტერესდით არჩეული პროფესიით?

- ჯერ კიდევ აბიტურიენტობის დროს. სწავლის დაწყებიდან მალე ორგანიზაცია საიაში მოვხვდი, როგორც სტუდენტი და ამის შემდეგ განსხვავებული დატვირთვა შეიძინა ჩემმა პროფესიამ. ძალიან გამიჭირდება მუშაობა იურისტად კორპორაციაში, რომელიც კლიენტებზეა ორიენტირებული. ჩემი სამსახური ის ადგილია, სადაც მოდიხარ და სულ იმის განცდა გაქვს, რომ რაღაც განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანს აკეთებ ან გაჭირვებულ ადამიანს ეხმარები.

- გახსოვთ პირველი საქმე, რაზეც იმუშავეთ?

- თავიდან იურისტებს სარჩელების მომზადებაში ვეხმარებოდი, მაგრამ ძალიან კარგად მახსოვს პირველი პროექტი - სახელმწიფო ბიუჯეტის ხარჯების გამჭვირვალობა. ეს იყო 2005 წელს, მაშინ, როდესაც ზენიტში იყო ახალი მთავრობა და ჩვენ საუბარი სარეზერვო ფონდების უკანონობაზე დავიწყეთ (იღიმება). ყველა აღფრთოვანებული იყო ახალი ხელისუფლებით და ჩვენ ვლაპარაკობდით პრეზიდენტის მიერ ჩამოყვანილ მომღერლებზე და სერიოზული თანხების გადარიცხვაზე. მერე აღმოჩნდა, რომ მაშინ მართალი იყო საია და დღეს ისეთი შედეგი მივიღეთ, რომ საბიუჯეტო რესურსები სტირპტიზკლუბში იხარჯება.

- თქვენს მუშაობას შიში, ნერვიულობა არ ახლდა?

- ნერვიულობა კი, შიში - არა, მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო პერიოდში საზოგადოებაში შიში გაჩნდა, ყოველთვის პირველები მივდივართ იქ, სადაც უკანონობა ხდება. ყოფილა შემთხვევა, რომ გამთენიისას დაურეკავთ, რომ ვიღაც დააკავეს და ადვოკატი სჭირდებოდა. ეს ჩვენი ცხოვრების ჩვეულებრივი რიტმია. სულ ფორმაში უნდა იყო, მობილიზებული და საბრძოლო განწყობაზე.

- პირადად თქვენი მისამართით არ ყოფილა მუქარის ზარები?

- არა, ეს ალბათ ორგანიზაციის იმიჯით იყო განპირობებული. უდიდესი საერთაშორისო მხარდაჭერა გვაქვს და ასე მარტივად ვერავინ დაგვემუქრება. მით უმეტეს ბოლო დროს განვითარებული მოვლენების შემდეგ, როდესაც აღმოჩნდა, რომ ეს წლები რაზეც ვლაპარაკობთ: ციხეში არსებულ წამებაზე, არამიზნობრივ ხარჯებზე, სასამართლოს პრობლემებზე, სიმართლე ყოფილა. თავის დროზე რომ მიექციათ ყურადღება, თუნდაც საერთაშორისო საზოგადოების წარმომადგენლებს, სიტუაცია აქამდე არ მივიდოდა.

- საიას თავმჯდომარედ როდის აგირჩიეს?

- მეორე წელია, რაც თავმჯდომარე ვარ. ჩვენთან მუდმივი ცვლილებებია. საია თვრამეტი წლის წინ დაფუძნდა, პირველი თავმჯდომარე დავით უსუფაშვილი გახლდათ. მაშინ ორგანიზაცია ოთხმოცზე მეტმა ადამიანმა დააფუძნა. დღეს ამ სიას რომ გადახედოთ, ძალიან საინტერესო ადამიანებს აღმოაჩენთ, ირაკლი ოქრუაშვილით დაწყებული, კოტე კუბლაშვილით დამთავრებული (იღიმება). მე ვარ მეცხრე თავმჯდომარე და ორ წელიწადში ერთხელ ახალი თავმჯდომარე გვყავს.

- ძალიან რთული რიტმით გიწევთ ცხოვრება.

-  დიახ, ჩემი შვილი ორი თვის იყო, როდესაც თავმჯდომარედ ამირჩიეს. მას მერე ნინა შეიძლება, კვირაში ორი-სამი საათით ვნახო, ძირითადად ტელევიზორში მხედავს.

- ალბათ უამრავი გადაწყვეტილების მიღება გიწევთ დამოუკიდებლად...

- არის სიტუაციები, როდესაც საშუალება მაქვს, კონსულტაცია გავიარო ჩვენს გამგეობასთან, თანამშრომლებს დავეკითხო, მაგრამ არის შემთხვევები, როდესაც პრინციპული გადაწყვეტილება წამიერად უნდა მივიღო.

- ციხის წამების კადრების გამოქვეყნებას თუ არ ჩავთვლით, შეგიძლიათ, თქვენი მუშაობის ყველაზე მძიმე პერიოდი გაიხსენოთ?

- 2011 წლის 26 მაისი. 25 მაისი ღამდებოდა და ყველამ ვიცოდით, რომ რუსთაველზე მიმდინარე აქციას სპეცრაზმი დაშლიდა. პირველის ათ წუთზე შევიდნენ მოედანზე. ეს იყო კოშმარული ღამე, რომელიც არასოდეს დამავიწყდება. სასამართლოში, იზოლატორებში დავრბოდით, რომ დაკავებული ადამიანები მოგვეძებნა. ამდენი დაჭრილი, დასისხლიანებული ადამიანი ერთად საშინელება იყო. ასეულობით ადამიანი გვირეკავდა, ხალხი ოჯახის წევრებს ეძებდა. უამრავი მომიტინგე დააკავეს. რაც მთავარია, თბილისში არავინ გააჩერეს და დაკავებულები რაიონების იზოლატორებში გადაანაწილეს, თან პასუხს არ გვცემდნენ, ვინ სად იყო. თანამშრომლები სასამართლოებში გავნაწილდით, დაკავებულები იქ უნდა მოეყავანათ.

ასევე მძიმედ მახსენდება წინასაარჩევნო პერიოდი, როდესაც კონტროლის პალატამ მასობრივი გამოკითხვები დაიწყო. კვირა საღამოს სამასზე მეტ ადამიანს მიუვიდა უწყება, რომ დასაკითხად იბარებდნენ. მეორე დილას საშინელება დაიწყო, მათ ტანსაცმლის გახდას სთხოვდნენ და შეურაცხმყოფლად ექცეოდნენ. ამაზე შემდეგ განგაში ავტეხეთ და მომდევნო დღეებში ასეთი რაღაცები აღარ ხდებოდა.

- 26 მაისი გაიხსენეთ და მაშინ ამბობდნენ, რომ დაკავებულების ნაწილი კინო "რუსთაველში" საკმაოდ მძიმე ფორმებით გააუპატიურეს.

- გაუპატიურების ფაქტების შესახებ, ცხადია, ჩვენც გავიგეთ, მაგრამ არავინ ადასტურებდა. ეს ისეთი თემაა, რომ ქართველი მამაკაცისთვის ამაზე საუბარი წარმოუდგენელია. ალბათ მართლა საკუთარი თვალით უნდა გვენახა, რომ დაგვეჯერებინა. 26 მაისს დაშავებული ადამიანები ცემაზე, წამებაზე გვიყვებოდნენ, მაგრამ გაუპატიურებაზე არა. იგივე ხდებოდა ციხეშიც, ამბობდნენ, რომ პატიმრებს აუპატიურებდნენ, მაგრამ პატიმრები უარყოფდნენ. ადამიანს, რომელიც წლებია იქ ზის, ამაზე საუბარი არ სურდა. ველაპარაკებოდით, ვგრძნობდით, რომ რაღაც უბედურება ხდებოდა, მაგრამ არ ამბობდნენ.

ახლახან, ცნობილი მოვლენების შემდეგ, გიორგი ტუღუშის მინისტრობის მეორე დღეს, საშუალება მოგვეცა, გლდანის ციხეში შევსულიყავით. მახსოვს, როგორც კი ბადრაგი საკნის კარს აღებდა, პატიმრები სიმაღლის მიხედვით ხაზზე იდგნენ, თავდახრილებს ხელები ზურგს უკან ელაგათ. რამდენიმე წამი სჭირდება კარის გაღებას და ამ დროს რომ იწვე, ფეხზე ადგომას ვერ მოასწრებ. წარმოიდგინეთ, ცხოველებივით ექცეოდნენ, თორემ როგორ უნდა გაწვრთნა ადამიანი, რომ სანამ ბადრაგი კარს გააღებდა, ხაზზე, სიმაღლის მიხედვით, გაშეშებულები დგებოდნენ. ყველა საკანში ასე ხდებოდა, მით უმეტეს, ძველი ბადრაგი აღარ იყო, მაგრამ იმდენად ჰქონდათ ჩვევაში გადასული, რომ აგრძელებდნენ. ადრე, დადგომა რომ ვერ მოესწროთ, რომელიმე წამოწოლილი ან დამჯდარი ენახათ, ყველას საშინლად სცემდნენ. არ მავიწყდება ეს კადრები, როდესაც კარის გაღებაზე ყველგან ერთი და იგივე სურათი მხვდებოდა.

გლდანში განსაკუთრებულად სასტიკად და შეურაცხმყოფლად ექცეოდნენ პატიმრებს, საშინელ რაღაცებს უკეთებდნენ, მაგრამ წამება ბევრ ციხეში ხდება, ქსანში, ქალთა კოლონიაში.

- საზოგადოება იმ მძიმე კადრების ნახვის შემდეგ დღემდე ვერ გამოსულა სტრესიდან.

- დიახ, მეც ასე ვარ. ალბათ ვერც უნდა გამოვიდეთ, რადგან ყველა ჩვენგანი ვატარებთ ამ პროცესზე პასუხისმგებლობას.

- როგორ ფიქრობთ, ყოფილი ხელისუფლება ოდესმე გამოისყიდის ამ დანაშაულს?

- ადეკვატური რეაგირების შემთხვევაში შეიძლება ამაზე მეფიქრა, მაგრამ ორი მინისტრის გადადგომა და ასეულობით დამნაშავიდან მხოლოდ ათის დაკავება არაფერს არ ნიშნავს. ეს იყო საზოგადოების დაცინვა. რეალურად ვისაც ამაზე პასუხი უნდა ეგო, იმათ ქვეყანა დატოვეს. ახალაიები, მეგის ქარდავა, ზურაბ ადეიშვილი და სხვებიც ქვეყნიდან წავიდნენ.

- თამარ, არასოდეს გიგრძნიათ, იმის გამო, რომ ქალბატონი ხართ, თქვენი განცხადება სერიოზულად არ მიუღიათ...

- საერთო დამოკიდებულება ასეთი არ არის, მოქალაქეების მხრიდან ძალიან დიდ მხარდაჭერას ვგრძნობ, მაგრამ გამიგია, ძირითადად მამაკაცებს უთქვამთ, ეს ლაწირაკი გოგო რა დღეშიაო (იღიმება). საქართველოში არსებულ ყველა აქტიურ არასამთავრობო ორგანიზაციას ახალგაზრდა ქალბატონები ხელმძღვანელობენ, პოლიტიკოსები კი ძირითადად მამაკაცები არიან. უცხოელები ხშირად გვეკითხებიან, თქვენ ამდენ რამეს აკეთებთ, ასე სწორად ხედავთ ყველაფერს და პოლიტიკაში რატომ არიან სულ მამაკაცებიო.

- თქვენი მეუღლეც იურისტია?

- არა, ამჟამად ბიზნესით არის გატაცებული. ერთმანეთი სრულიად შემთხვევით გავიცანით. წესით, იმ დღეს ჩემი მეგობრის საქმრო უნდა გამეცნო. ძალიან მეხმარება, ის რომ არ ყოფილიყო, ამ გადაწყვეტილებას ვერ მივიღებდი. წლების განმავლობაში ვხედავდი, როგორ მუშაობდნენ სხვა თავმჯდომარეები და ზუსტად ვიცოდი, რომ ჩემი ოჯახისთვის აღარ ვიარსებებდი. ეს მეუღლემაც იცოდა, მაგრამ მითხრა, რომ ქვეყანას სჭირდებოდა და თავმჯდომარეობას უნდა დავთანხმებოდი. ყოფილა შემთხვევა, რომ ღამე სახლში არ მივსულვარ, ან ღამის სამ საათზე გამოვსულვარ. ასეთ დროს, შეუძლებელია, ოჯახის მხარდაჭერის იმედი არ გქონდეს.

- როდის ისვენებთ?

- ვცდილობ, კვირაში ნახევარი დღით მაინც მოვწყდე სამსახურს, მაგრამ ამას არჩევნებამდე უფრო ვახერხებდი. ტელეფონის გათიშვას მაინც ვერ ვბედავ, შეიძლება, ისეთი რაღაც მოხდეს, რომ ჩემთან დაკავშირება თუ ვერ შეძლეს, საქმე გაფუჭდეს. ერთხელ შვებულებაში წავედი ერთი კვირით, მაგრამ ტელეფონის საშუალებით მაინც აქტიურად ვმუშაობდი. ორი დღე იყო დარჩენილი, როდესაც ტელეფონი გამიტყდა, მაშინ მივხვდი, რა იყო დასვენება (იღიმება). უცნაურია, მაგრამ როდესაც გგონია, რომ ენერგია არ გაქვს, კრიტიკულ სიტუაციებში საოცარი ძალის პატრონი ხდები. ეს ალბათ შიგნიდან მოდის. ვერასოდეს წარმოვიდგენდი, რომ რამდენიმე ღამის უძილობის შემდეგ ადეკვატური გადაწყვეტილების მიღებას შევძლებდი. თვეების განმავლობაში შეიძლება, ღამით მხოლოდ ოთხი საათი მეძინოს, მაგრამ ამას ვერავინ ხვდება.

- ახალი ხელისუფლება მოვიდა და ძველი ოპოზიციაში გადავიდა, როგორ ფიქრობთ, ეს რამდენად აისახება თქვენს მუშაობაზე?

- მე მგონი, უფრო მეტი საქმე გვექნება. ივანიშვილი-სააკაშვილის შეხვედრის კადრებს რომ ვუყურებდი, შოკში ვიყავი, არ მჯეროდა. მნიშვნელოვანი რამ მოხდა ქვეყანაში, ხელისუფლება არჩევნების გზით შეიცვალა. ეს არის ისტორიული მოვლენა, რომლის მონაწილეც თითოეული ჩვენგანი გავხდით.

- თუმცა ამ შეხვედრისას არც ერთი არ ჩანდა კარგ ხასიათზე.

- რა თქმა უნდა, ერთი ძალაუფლებას კარგავს და მეორე სერიოზულ პასუხისმგებლობას იღებს. 2004 წელს, რევოლუციის შემდგომ პერიოდში ძალიან ბევრი ადამიანი წავიდა საიადან ხელისუფლებაში. დადგა საკითხი, რამდენად შეძლებდა ორგანიზაცია მათ კრიტიკას. მაშინ თავმჯდომარე ანა დოლიძე გახლდათ და ის ყოველთვის ახერხებდა, კრიტიკულად შეეფასებინა პროცესები. საზოგადოებაში უფრო მეტი ადამიანი რომ მდგარიყო ამ პოზიციაზე, ბევრი შეცდომის აცილებას მოვახერხებდით. ახლაც კრიტიკას აუცილებლად შევინარჩუნებთ, რადგან ჩვენთვის მეორეხარისხოვანია, ხელისუფლებაში ვინ იქნება, ყველაზე მნიშვნელოვანია საზოგადოებრივი კონტროლი და თუ ვინმეს აქვს ეს როლი აღებული, პირველ რიგში, მედიასა და არასამთავრობოებს.

ნინო გიგიშვილი

ჟურნალი "რეიტინგი"

(გამოდის ორშაბათობით)