თა­და­რი­გის ვიცე-პოლ­კოვ­ნი­კი, სამ­ხედ­რო ქი­რურ­გი, გე­ნე­რალ­თა კლუბ­თან არ­სე­ბუ­ლი ოფი­ცერ­თა ორ­დე­ნის წევ­რი ლაშა ქო­ი­ა­ვა სა­ქარ­თვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებ­ში შექ­მნილ ვი­თა­რე­ბა­სა და მისი გან­ვი­თა­რე­ბის გზებ­ზე გვე­სა­უბ­რე­ბა:

- დღე­ვან­დე­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბით საქა­რთვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი არა ჰყავს. ეს არის სამ­ხედ­რო წარ­მო­ნაქ­მნი, რო­მე­ლიც აღ­ლუ­მის ჩა­სა­ტა­რებ­ლად თუ გა­მოდ­გე­ბა, იგი ქვეყ­ნის თავ­დაც­ვი­სუ­ნა­რი­ა­ნო­ბას ვერ უზ­რუნ­ველ­ყოფს. სა­ერ­თა­შო­რი­სო სამ­ხედ­რო მი­სი­ებ­ში ქარ­თუ­ლი ქვე­და­ნა­ყო­ფე­ბი ღირ­სე­უ­ლად რომ წარ­მოჩ­ნდე­ბი­ან, ეს ჯა­რის ქვე­და რგო­ლის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბის - კაპ­რა­ლე­ბის, ლე­ი­ტე­ნან­ტე­ბის პი­რა­დი დამ­სა­ხუ­რე­ბაა, ამას­თა­ნა­ვე, იქ ქარ­თვე­ლი მებ­რძო­ლე­ბი სხვა სა­ხელ­მწი­ფო­ე­ბის სარ­დლო­ბის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით იბ­რძვი­ან. რაც შე­ე­ხე­ბა სა­ქარ­თვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის ზედა რგოლს, სამ­ხედ­რო-პო­ლი­ტი­კურ ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბას, რო­მე­ლიც გეგ­მავს და წარ­მარ­თავს პრო­ცე­სებს, რბი­ლად რომ ვთქვათ, წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში არა­კომ­პე­ტენ­ტუ­რად მოქ­მე­დებ­და.

- რო­გორ შე­ა­ფა­სებთ გი­ორ­გი კა­ლან­და­ძის და­ნიშ­ვნას გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი შტა­ბის უფ­რო­სად?

- ნაც­მოძ­რა­ო­ბა, სა­ა­კაშ­ვი­ლის გუნ­დი, ისევ შტა­ბო­ბა­ნას თა­მა­შობს, ეს იგი­ვეა, უელ­მავ­ლო მა­ტა­რე­ბელ­ში ფარ­დე­ბი ჩა­მო­უშ­ვა და აჯან­ჯღა­რო წინსვლის იმი­ტა­ცი­ის შე­საქ­მნე­ლად. თა­ვის დრო­ზე მათ არ გა­ით­ვა­ლის­წი­ნეს, რომ ჯარი, ისე­ვე რო­გორც სპეც­სამ­სა­ხუ­რი, ძალ­ზე ფა­ქი­ზი ინ­სტი­ტუ­ცი­აა, ერ­თმა არას­წორ­მა ნა­ბი­ჯ­მა, შე­საძ­ლოა, მისი ჩა­მოშ­ლა გა­მო­იწ­ვი­ოს.. გი­ორ­გი კა­ლან­და­ძე იყო ახალ­გაზ­რდა კაცი, რომ­ლის­გა­ნაც შე­საძ­ლოა, კარ­გი ოფი­ცე­რი გა­მო­სუ­ლი­ყო. შემ­დეგ კი უფ­როს­მა ლე­ი­ტე­ნან­ტმა კა­ლან­და­ძემ თავ­ბრუ­დამ­ხვე­ვი კა­რი­ე­რა გა­ი­კე­თა. ოთხ წე­ლი­წად­ში გე­ნე­რა­ლი რომ გახ­დე­ბი, ნახ­ტომ-ნახ­ტომ გა­ივ­ლი ბრი­გა­დის მე­თა­უ­რო­ბას, სარ­დლო­ბას, ბო­ლოს კი გენშტა­ბის უფ­რო­სად და­ი­ნიშ­ნე­ბი, აქ პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლიზ­მზე, ღირ­სე­ბა­ზე ლა­პა­რა­კი ზედ­მე­ტია. სა­მა­გი­ე­როდ, კარ­გად ის­წავ­ლა ფა­რი­სევ­ლო­ბა, არა­და, ღირ­სე­უ­ლი ოფი­ცე­რი ქვე­ყა­ნას უნდა ემ­სა­ხუ­რე­ბო­დეს და არა მმარ­თველ გუნდს.

სამ­წუ­ხა­როდ, ბოლო წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჯარ­ში და­წი­ნა­უ­რე­ბა ერთი ნიშ­ნით ხდე­ბო­და - იყა­ვი თუ არა ლო­ი­ა­ლუ­რი მმარ­თვე­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი გუნ­დის მი­მართ.

- რო­გორ აფა­სებთ, თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრო­ბის კან­დი­და­ტის, ირაკ­ლი ალა­სა­ნი­ას გან­ცხა­დე­ბას, რომ სამ­ხედ­რო სფე­როს პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლე­ბი და­უბ­რუნ­დე­ბი­ან?

- შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი­დან პრო­ფე­სი­უ­ლი კად­რე­ბის ჩა­მო­შო­რე­ბის პრო­ცე­სი გი­ორ­გი ბა­რა­მი­ძის მი­ნის­ტრო­ბის პე­რი­ოდ­ში და­ი­წყო. 2004 წელს სა­ვე­ლე ჰოს­პი­ტა­ლის მე­თა­უ­რი ვი­ყა­ვი, როცა სა­მი­ნის­ტრო­ში გა­და­მიყ­ვა­ნეს, სა­დაც ამე­რი­კე­ლე­ბის მო­თხოვ­ნით ადა­მი­ა­ნუ­რი რე­სურ­სე­ბის მარ­თვის პო­ლი­ტი­კის დე­პარ­ტა­მენ­ტი შე­იქ­მნა. პი­რა­დი შე­მად­გენ­ლო­ბის სა­კი­თხებ­ზე ვმუ­შა­ობ­დით. მო­უ­ლოდ­ნე­ლად მო­ვი­და დად­გე­ნი­ლე­ბა 2000 ოფიც­რის ჯა­რი­დან და­თხოვ­ნის თა­ო­ბა­ზე. ჩვენ­ში ხში­რად აპე­ლი­რე­ბენ, - ამე­რი­კე­ლებ­მა მო­ი­თხო­ვე­სო, არა­და, ჯა­რის და­სუს­ტე­ბას არა­ვინ მოგ­თხოვს. პი­რი­ქით, უცხო­ე­ლე­ბი, მათ შო­რის ინ­გლი­სე­ლე­ბი, გვაფრ­თხი­ლებ­დნენ, ამ­დე­ნი ოფიც­რის გაშ­ვე­ბა სირ­თუ­ლე­ებს შე­გიქ­მნი­თო. ოფიც­რის, მით უმე­ტეს უფ­რო­სი ოფიც­რის მომ­ზა­დე­ბა ძალ­ზე რთუ­ლი პრო­ცე­სია - წლე­ბი სჭირ­დე­ბა. ამას­თა­ნა­ვე, ქარ­თვე­ლი ოფიც­რე­ბის ნა­წილს რუ­სეთ­ში, უკ­რა­ი­ნა­ში აქვს გა­ნათ­ლე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი, ნა­წილს - ჩი­ნეთ­ში, თურ­ქეთ­ში, ამე­რი­კის შე­ერ­თე­ბულ შტა­ტებ­ში, გერ­მა­ნი­ა­სა თუ იტა­ლი­ა­ში; ანუ ჩვენ მი­ვი­ღეთ ოფიც­რე­ბის უნი­კა­ლუ­რი კონ­გლო­მე­რა­ტი, ნა­ზა­ვი. დღეს და­პი­რის­პი­რე­ბუ­ლი ორი სამ­ხედ­რო-პო­ლი­ტი­კუ­რი ბა­ნა­კი­დან - ნა­ტოს ბლო­კი და რუ­სე­თი - ქარ­თვე­ლი ოფიც­რე­ბი ორი­ვეს სამ­ხედ­რო დოქ­ტრი­ნას კარ­გად ვიც­ნობთ, რაც ძალ­ზე მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ომის დროს. ესე­ნი კი და­ე­რივ­ნენ და გა­ყა­რეს თით­ქმის ყვე­ლა, ვი­საც რუ­სეთ­სა თუ ნა­ტოს წევრ ქვეყ­ნებ­ში ჰქონ­და გა­ნათ­ლე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი. ეს პრო­ცე­სი, რო­გორც აღ­ვნიშ­ნე, გია ბა­რა­მი­ძის მი­ნის­ტრო­ბი­სას და­ი­წყო, პიკს კი ოქ­რუ­აშ­ვი­ლის მი­ნის­ტრო­ბი­სას მი­აღ­წია. ასე და­ი­წყო ქარ­თუ­ლი ჯა­რის ჩა­მოშ­ლა. მე­ო­რე სა­ვა­ლა­ლო ნა­ბი­ჯი შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებ­ში პო­ლი­ცი­ე­ლე­ბის გად­მოყ­ვა­ნა იყო, მათ ში­ნა­გან საქ­მე­თა სა­მი­ნის­ტროს წო­დე­ბე­ბი სამ­ხედ­რო წო­დე­ბე­ბად გა­და­უ­კე­თეს და თა­ნამ­დე­ბო­ბებ­ზე დას­ვეს; ჯარ­ში გაჩ­ნდა გა­ურ­კვე­ვე­ლი წარ­მო­ნაქ­მნი - რეპ­რე­სი­უ­ლი აპა­რა­ტი. ისე­თი ვი­თა­რე­ბა შე­იქ­მნა, რომ ოფიც­რე­ბი ერ­თმა­ნეთს თა­ვი­სუფ­ლად ვერ ელა­პა­რა­კე­ბოდ­ნენ, სამ­ხედ­რო ნა­წი­ლებ­ში შიშ­მა და­ი­სად­გუ­რა. ნაც­მოძ­რა­ო­ბის და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ქარ­თუ­ლი ჯა­რი­სად­მი არაფ­რით გან­სხვავ­დე­ბო­და 1920-იანი წლე­ბის ბოლ­შე­ვი­კუ­რი აზ­როვ­ნე­ბი­სა­გან: თა­ვი­სუ­ფა­ლი აზ­როვ­ნე­ბის ამო­სა­ძირ­კვად ძერ­ჟინ­სკის მე­თო­დე­ბი და­ნერ­გეს, მე­სა­ჭე პარ­ტი­ის, მისი ბე­ლა­დის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო თავ­ში რომ არა­ფე­რი გა­ევ­ლოთ. ეს სის­ტე­მა სრულ­ყო ბაჩო ახა­ლა­ი­ამ, სწო­რედ მან შექ­მნა სა­დამ­სჯე­ლო აპა­რა­ტი, ტო­ტა­ლუ­რი ში­ში­სა და დას­მე­ნის გა­რე­მო, როცა ორი ოფიც­რის ერ­თად დგო­მა და სა­უ­ბა­რიც კი სა­ში­ში იყო.

- რამ გა­მო­იწ­ვია აგ­ვის­ტოს ომის დროს ქვეყ­ნის სამ­ხედ­რო-პო­ლი­ტი­კუ­რი მარ­ცხი?

- ომი მხო­ლოდ ავ­ტო­მა­ტუ­რი ია­რა­ღის ჯერი არ არის, მისი შე­მად­გე­ნე­ლი კომ­პო­ნენ­ტე­ბია: პრო­პა­გან­და, ეკო­ნო­მი­კა, ინ­ფორ­მა­ცი­ის მო­ძი­ე­ბა, და­პი­რის­პი­რე­ბა, ბრძო­ლა, შე­ტა­კე­ბა. რუ­სეთ-სა­ქარ­თვე­ლოს ომი 1801 წელს და­ი­წყო, ამი­ტომ კი­თხვა ასე უნდა და­ის­ვას: ვინ გას­ცა სრო­ლის ბრძა­ნე­ბა 2008 წლის აგ­ვის­ტო­ში? რა პრო­ცე­სე­ბი უძღო­და წინ ამ ტრა­გი­კო­მე­დი­ას? ეს იყო რუ­სე­თის სპე­ცო­პე­რაც­ია სა­ქარ­თვე­ლოს "მშვი­დო­ბის­კენ იძ­ულე­ბის­თვის", ეს ტერ­მი­ნი მათ ამე­რი­კე­ლე­ბის­გან ისეს­ხეს. მაგ­რამ ამ სპე­ცო­პე­რა­ცი­ის და­წყე­ბის სა­ბა­ბი მას სა­ა­კაშ­ვილ­მა მის­ცა თა­ვი­სი წინ­და­უ­ხე­და­ვი ნა­ბი­ჯით. "ნა­ცი­ო­ნა­ლურ­მა მოძ­რა­ო­ბამ", ისე­ვე რო­გორც 1921 წელს შუ­ლა­ვე­რის კო­მი­ტეტ­მა, ყვე­ლა­ფე­რი გა­ა­კე­თა იმის­თვის, რომ რუ­სე­თის შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ნა­წი­ლე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში შე­მო­სუ­ლი­ყო. სამ­ხედ­რო­ებ­მა კარ­გად ვი­ცით, რომ შე­უძ­ლე­ბე­ლია ჯარი უმაღ­ლე­სი მთა­ვარ­სარ­დლის - პრე­ზი­დენ­ტის ნე­ბარ­თვის გა­რე­შე გა­და­ად­გილ­დე­ბო­დეს. ეს სპე­ცო­პე­რა­ცია, რე­ა­ლუ­რად, 2004 წლის ივ­ნის­ში და­ი­წყო, როცა ერგნე­თის ბაზ­რო­ბა და­არ­ბი­ეს, და­ხუ­რეს. სწო­რედ იმ­ხა­ნად მომ­ზად­და 2008 წლის 12 აგ­ვის­ტოს შე­თან­ხმე­ბა, სა­ა­კაშ­ვი­ლის მიერ კა­პი­ტუ­ლა­ცი­ა­ზე ხელ­მო­წე­რა.

- ვრცელ­დე­ბა ინ­ფორ­მა­ცია, რომ ომის დროს ხში­რად სა­მო­ქა­ლა­ქო პი­რე­ბი იძ­ლე­ოდ­ნენ ბრძა­ნე­ბებს...

- დიახ, ოქ­რუ­აშ­ვი­ლის მი­ნის­ტრო­ბის პე­რი­ო­დი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი და­ვით კე­ზე­რაშ­ვი­ლის მი­ნის­ტრო­ბის ჩათ­ვლით, ჯარ­ში გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას იღებ­და ნაც­მოძ­რა­ო­ბის პო­ლიტ­ბი­უ­როს­თან და­ახ­ლო­ე­ბუ­ლი ყვე­ლა პირი, ვი­საც არ ეზა­რე­ბო­და, სამ­ხედ­რო­ე­ბის გარ­და. თუ ამ გა­ბა­ტო­ნე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კის წი­ნა­აღ­მდეგ ხმას ამო­ი­ღებ­დი, უკე­თეს შემ­თხვე­ვა­ში თა­ვი­სუ­ფა­ლი იყა­ვი ჯა­რი­დან, უა­რეს შემ­თხვე­ვა­ში კი სამ­შობ­ლოს მო­ღა­ლა­ტის იარ­ლი­ყით ცი­ხე­ში ჩაგ­სვამ­დნენ. ცხა­დია, ამ ომის დროს არა­ერ­თი შეც­დო­მა იქნა დაშ­ვე­ბუ­ლი, მე­ტიც, გა­ი­ცა და­ნა­შა­უ­ლებ­რი­ვი ბრძა­ნე­ბე­ბი. კე­ზე­რაშ­ვილ­მა მე­ო­რე ბრი­გა­და სე­ნა­კი­დან ცხინ­ვალ­ში გა­და­ის­რო­ლა და ამით მო­ა­შიშ­ვლა ტე­რი­ტო­რია ენ­გუ­რი­დან და­წყე­ბუ­ლი გო­რამ­დე. რუსი სამ­ხედ­რო­ე­ბი ყო­ველ­გვა­რი დაბ­რკო­ლე­ბის გა­რე­შე მოძ­რა­ობ­დნენ და­სავ­ლეთ სა­ქარ­თვე­ლო­ში და მხო­ლოდ მათ ნე­ბა­ზე იყო და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, რო­გორ გან­ვი­თარ­დე­ბო­და იქ მოვ­ლე­ნე­ბი... ზნა­უ­რი-ჯა­ვის მი­მარ­თუ­ლე­ბით შე­ტე­ვა­ზე გა­და­სუ­ლი მე-4 ბრი­გა­და ცხინ­ვა­ლის­კენ შე­მო­აბ­რუ­ნა, რაც ძირ­ში­ვე არას­წო­რი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა იყო.

- თქვენ რო­დის და რა მი­ზე­ზით და­გი­თხო­ვეს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი­დან?

- 2008 წლის 3 სექ­ტემ­ბერს, აგ­ვის­ტოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი კონ­ფლიქ­ტის შემ­დეგ, მი­ნის­ტრი ჯერ კი­დევ და­ვით კე­ზე­რაშ­ვი­ლი იყო... ყველ­გან და­უ­ფა­რა­ვად ვამ­ბობ­დი, ამ კა­ტას­ტრო­ფულ მარ­ცხში გა­დამ­წყვე­ტი რო­ლი სწო­რედ კე­ზე­რაშ­ვილ­მა, გენშტა­ბის უფ­როს­მა ზაზა გო­გა­ვამ და ში­ნა­გან საქ­მე­თა მი­ნის­ტრის პირ­ველ­მა მო­ად­გი­ლემ, შალ­ვა ჯა­ნაშ­ვილ­მა შე­ას­რუ­ლეს-მეთ­ქი. ამის შემ­დეგ და­ვით კე­ზე­რაშ­ვილ­მა და­მი­ბა­რა და მომ­თხო­ვა, შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი­დან წავ­სუ­ლი­ყა­ვი. პა­ტა­კის და­წე­რა­ზე უარი ვუ­თხა­რი და გას­ცა გან­კარ­გუ­ლე­ბა, და­ე­წე­რათ ბრძა­ნე­ბა ჩემი გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბის თა­ო­ბა­ზე. სხვა­თა შო­რის, ზო­გი­ერ­თი დღემ­დე მე­კი­თხე­ბა: რა გა­ლა­პა­რა­კებ­დაო? დღეს, როცა ქვე­ყა­ნა­ში ცვლი­ლე­ბე­ბი იწყე­ბა, ჯა­რის რე­ფორ­მა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია და ვი­მე­დოვ­ნებთ, შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებს გა­მოც­დი­ლი, გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი კად­რე­ბი და­უბ­რუნ­დე­ბი­ან, ჯა­რის­კა­ცებს, ოფიც­რებს, გე­ნე­რა­ლი­ტეტს მი­ე­ცე­მა სა­შუ­ა­ლე­ბა ემ­სა­ხუ­როს თა­ვის ქვე­ყა­ნას და არა რო­მე­ლი­მე პო­ლი­ტი­კურ ძა­ლას. ამას­თა­ნა­ვე, გა­მო­ძი­ე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა არა­ერ­თი გახ­მა­უ­რე­ბუ­ლი საქ­მე, მათ შო­რის მუხ­რო­ვა­ნის აჯან­ყე­ბა, რად­გან სამ­ხედ­რო­ებ­მა ვი­ცით, სა­ტან­კო ბა­ტა­ლი­ო­ნის ამ­ბო­ხი, და­ქო­ქი­ლი ტან­კე­ბის (რო­გორც მა­შინ გვარ­წმუ­ნებ­დნენ) უკან შებ­რუ­ნე­ბა არ­ცთუ იო­ლია; ამ­გვა­რი არ­გუ­მენ­ტე­ბით მხო­ლოდ ღრუ­ბელ-ღრუ­ბელ მფრი­ნავ­მა პრე­ზი­დენ­ტმა შე­იძ­ლე­ბა იჟონ­გლი­ო­როს, რო­მე­ლიც იმა­საც გვიმ­ტკი­ცებ­და, სამ­ხრეთ სა­ქარ­თვე­ლოს­კენ დაძ­რუ­ლი რუ­სუ­ლი ჯარი ორმა პო­ლი­ცი­ელ­მა შე­ა­ჩე­რაო...

ნინო კვი­ტაშ­ვი­ლი

ყო­ველკ­ვი­რე­უ­ლი გა­ზე­თი "ყვე­ლა სი­ახ­ლე"

(გა­მო­დის ოთხშა­ბა­თო­ბით)