ტყუ­პის­ცა­ლი და ჰყავს - მაია. და-ძმა ბავ­შვო­ბა­ში ბევ­რს და ინ­ტენ­სი­უ­რად კი­თხუ­ლობ­და და შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, დროს წიგ­ნე­ბით გა­ჯე­რე­ბულ ატ­მოს­ფე­რო­ში ატა­რებ­დნენ. წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­მეც­ნი­ე­რო მოღ­ვა­წე­ო­ბას ეწე­ო­და. 1969-1995 წლებ­ში ის სა­ქარ­თვე­ლოს უზე­ნა­ე­სი საბ­ჭო­სა და სა­ქარ­თვე­ლოს პარ­ლა­მენ­ტის წევ­რი გახ­ლდათ. მარ­თა­ლია, დღეს აქ­ტი­ურ პო­ლი­ტი­კა­ში ჩარ­თუ­ლი არ არის, თუმ­ცა მისი პო­ზი­ცია ყო­ველ­თვის სა­ინ­ტე­რე­სო მო­სას­მე­ნი და ჩა­სა­ფიქ­რე­ბე­ლია.

ბევ­რი სხვა პო­ლი­ტი­კო­სის­გან ყო­ველ­თვის მოკ­რძა­ლე­ბუ­ლი ცხოვ­რე­ბის წე­სი­თა და სტი­ლით გა­მო­ირ­ჩე­ო­და, თუმ­ცა აქვე ისიც უნდა აღი­ნიშ­ნოს, რომ მა­შინ­დე­ლი მთავ­რო­ბი­სათ­ვის, ქვეყ­ნის კე­თილ­დღე­ო­ბა­ზე ზრუნ­ვა თით­ქოს უფრო პრი­ო­რი­ტე­ტუ­ლი იყო, ვიდ­რე დღე­ვან­დე­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გე­ნელ­თა დიდი ნა­წი­ლი­სათ­ვის. როცა ჩვე­ნი ქვე­ყა­ნა და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის მო­სა­პო­ვებ­ლად იბ­რძო­და, ეს კაცი არა­ვის­გან გა­მორ­ჩე­უ­ლად არ ცხოვ­რობ­და. და მგო­ნი, არც ის ახ­სოვს ვინ­მეს, რომ რო­მე­ლი­მე მთავ­რო­ბის წევ­რს მა­შინ ფული სა­კუ­თარ გარ­თო­ბა­სა და დას­ვე­ნე­ბა­ში აქეთ-იქით ეფ­რი­ა­ლე­ბი­ნა. დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, ბევ­რი იტყვის, რომ მა­შინ სხვა დრო იყო, და­კე­ტი­ლი სა­ზღვრე­ბი, სივ­რცე და ცენ­ზუ­რა, და რომ არც ქვე­ყა­ნას ჰქონ­და ისე­თი ბი­უ­ჯე­ტი, რო­მელ­საც რო­მე­ლი­მე მა­ღალ­ჩი­ნო­სა­ნი სა­კუ­თარ თავს მო­ახ­მარ­და და გაფ­ლან­გავ­და, მაგ­რამ ვფიქ­რობ, ეს და­მა­ჯე­რე­ბე­ლი არ­გუ­მენ­ტი არ უნდა იყოს. ადა­მი­ა­ნის პი­როვ­ნე­ბა­სა და სინ­დის­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, თუ რაზე წავა ის და რაზე არა...

გე­ტყვით იმა­საც, რომ პი­რად­ზე სა­უ­ბა­რი არ უყ­ვარს და არც ეს ინ­ტერ­ვი­უა ამ კუ­თხით გა­მორ­ჩე­უ­ლი. არა­და, მინ­დო­და მე­კი­თხა, რო­გორ გა­ა­ტა­რა 1958 წლის 9 მარ­ტის შემ­დეგ რამ­დე­ნი­მე დღე და­პა­ტიმ­რე­ბულ­მა, მსურ­და, გა­ეხ­სე­ნე­ბი­ნა ცხინ­ვა­ლი­სა და აფხა­ზე­თის ომის პე­რი­ო­დი, ეროვ­ნუ­ლი მოძ­რა­ო­ბა და ისე­თი დე­ტა­ლე­ბი, რო­გო­რე­ბი­ცაა და­ო­ჯა­ხე­ბა და სხვა, მაგ­რამ...

- ბა­ტო­ნო ნო­დარ, რო­გორ ბრძან­დე­ბით? რო­გო­რია თქვე­ნი დღის გან­რი­გი? რა­მეს წერთ, მუ­შა­ობთ?

- მე რა სა­ინ­ტე­რე­სო "თემა" ვარ?! ანა­ტოლ ფრანსს ერთი მო­თხრო­ბა აქვს, რომ­ლის ში­ნა­არ­სი ასე­თია, მე­ფემ თა­ვის აკა­დე­მი­კო­სებს და­ა­ვა­ლა კა­ცობ­რი­ო­ბის, მსოფ­ლიო ის­ტო­რია და­ე­წე­რათ. მე­ფეს "ენ" რა­ო­დე­ნო­ბის ტო­მე­ბი და­უ­წე­რეს. არ მო­ე­წო­ნა - უფრო მოკ­ლედ წე­რე­თო. ტო­მე­ბი რამ­დენ­ჯერ­მე შე­ა­მოკ­ლეს, ამოკ­ლეს, ამოკ­ლეს და ბო­ლოს ასე და­წე­რეს, ადა­მი­ა­ნე­ბი იბა­დე­ბოდ­ნენ, იტან­ჯე­ბოდ­ნენ და იხო­ცე­ბოდ­ნე­ნო.

- მაგ­რამ რე­ა­ლუ­რად ასე არ არის...

- დი­ლით ვდგე­ბი, ვსაქ­მი­ა­ნობ, ზოგ რა­ღა­ცას ძა­ლი­ან წარ­მა­ვალს ვწერ, ზოგ­საც შე­და­რე­ბით სე­რი­ო­ზულს, ან უბ­რა­ლოდ, ილუ­ზი­ას ვიქ­მნი. მერე ვწვე­ბი და ვი­ძი­ნებ. ეს არის ჩემი ცხოვ­რე­ბის წესი.

- და ამ წლე­ბის დიდი ნა­წი­ლი რუს­თა­ვე­ლის კვლე­ვას მო­ახ­მა­რეთ...

- არა, "ვე­ფხის­ტყა­ო­სა­ნი" ჩემ­თვის ჩემი შრო­მის ერთ-ერთი ეპი­ზო­დია. და­ვინ­ტე­რეს­დი და გა­ვა­კე­თე, დღემ­დე ძა­ლი­ან ნელა მი­დის ამ დარ­გის კვლე­ვა. გე­ტყვით, რამ გა­მო­იწ­ვია ჩემი რუს­თა­ვე­ლით და­ინ­ტე­რე­სე­ბა. გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის 50-იან წლებ­ში სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჩა­მო­სუ­ლი იყო გერ­მა­ნე­ლი ქარ­თვე­ლო­ლო­გი ქალ­ბა­ტო­ნი გერტრუდ პეჩი. მა­შინ ენათ­მეც­ნი­ე­რე­ბის ინ­სტი­ტუ­ტში ვმუ­შა­ობ­დი. მის­სა და სხვე­ბის სა­უ­ბარს ვთარ­ჯიმ­ნობ­დი და იმ ქალ­ბა­ტონ­მა ლა­პა­რაკ­ში ახ­სე­ნა, რომ "ვე­ფხის­ტყა­ო­სან­ზე" გა­კე­თე­ბულ ერთ-ერთ კო­მენ­ტარ­ზე ცნო­ბი­ლი ლინგვის­ტის გერ­ჰარდ დე­ე­ტერ­სის რე­ცენ­ზია არ­სე­ბობს, რო­მელ­შიც ის ამ პო­ე­მას ანად­გუ­რებს. ქალ­ბა­ტონ­მა და­ა­სა­ხე­ლა ჟურ­ნა­ლი, სა­დაც რე­ცენ­ზია გა­მოქ­ვეყ­ნდა. რა თქმა უნდა, როცა გა­ვი­გე, რომ დე­და­მი­წა­ზე ვი­ღაც კა­ცია, რო­მე­ლიც "ვე­ფხის­ტყა­ო­სანს" არაფ­რად აგ­დებს, ამ თე­მით და­ვინ­ტე­რეს­დი.

- და გე­წყი­ნათ კი­დეც, ხომ?..

- რა თქმა უნდა. სა­ჯა­რო ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში მო­ვი­ძიე ჟურ­ნა­ლი და რე­ცენ­ზია წა­ვი­კი­თხე. ჩემს მო­ვა­ლე­ო­ბად ჩავ­თვა­ლე, რომ მის­თვის პა­სუ­ხი გა­მე­ცა. მინ­დო­და გან­მე­მარ­ტა მკი­თხვე­ლის­თვის, რაში მდგო­მა­რე­ობს რუს­თა­ვე­ლის უნი­კა­ლუ­რო­ბა და სი­დი­ა­დე; მისი, ასე ვთქვათ, ჩემ­პი­ო­ნო­ბა პო­ე­ზი­ის გარ­კვე­ულ პა­რა­მეტ­რებ­ში და მისი მო­წი­ნა­ვე­ო­ბა დროს­თან ჭი­დილ­ში. ამას და­ახ­ლო­ე­ბით სამი წლის შრო­მა მო­ვან­დო­მე. დე­ტა­ლუ­რად გა­ვე­ცა­ნი იმ და წინა ეპო­ქის ევ­რო­პულ და აღ­მო­სავ­ლურ ლი­ტე­რა­ტუ­რას. ამ ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში რამ­დენ­ჯერ­მე ჩა­ვე­დი მოს­კო­ვის ბიბ­ლი­ო­თე­კა­ში სა­მუ­შა­ოდ და ბო­ლოს დავ­ბეჭ­დე სტა­ტი­ე­ბი გაგ­რძე­ლე­ბე­ბით "ცის­კარ­ში". სტა­ტი­ებ­ში და­ვა­სა­ბუ­თე, რით არის რუს­თა­ვე­ლი თა­ვის ეპო­ქას­თან შე­და­რე­ბით დრო­ში მო­წი­ნა­ვე. ანუ რუს­თა­ველ­მა რე­ნე­სან­სუ­ლი ტი­პის პი­როვ­ნე­ბა 2-3 სა­უ­კუ­ნით ადრე ჩა­მო­ა­ყა­ლი­ბა, ვიდ­რე ეს და­სავ­ლეთ­ში მოხ­და.

მან და­ხა­ტა პი­როვ­ნე­ბის ის ტიპი, რო­მე­ლიც არის წი­ნა­პა­რი თა­ნა­მედ­რო­ვე ცი­ვი­ლი­ზე­ბუ­ლი და­სავ­ლე­ლი ადა­მი­ა­ნი­სა. ახლა გე­ტყვით, რა­შია ის ჩემ­პი­ო­ნი: დე­და­მი­წის ზურ­გზე ვერც ერ­თმა ავ­ტორ­მა ვერ შეძ­ლო მა­სა­ვით რე­ა­ლუ­რად და სა­ინ­ტე­რე­სოდ და­ე­ხა­ტა აბ­სო­ლუ­ტუ­რად იდე­ა­ლუ­რი ადა­მი­ა­ნი. ხში­რად ვინც იდე­ა­ლუ­რი ადა­მი­ანს ხა­ტავს, ის პი­როვ­ნე­ბა არა­და­მა­ჯე­რე­ბე­ლი, მო­სა­წყე­ნი და პლა­კა­ტუ­რია, მაგ­რამ რუს­თა­ველ­თან ეს პი­რი­ქით ხდე­ბა. მან დიდი სი­ზუს­ტით, რე­ა­ლის­ტუ­რად, სა­ინ­ტე­რე­სოდ და დრა­მა­ტურ­გი­ით და­ხა­ტა პერ­სო­ნა­ჟე­ბის ში­ნა­გა­ნი ცხოვ­რე­ბა, ძლი­ე­რი ემო­ცი­ე­ბი­სა და პრობ­ლე­მე­ბის ჩათ­ვლით. 1966 წელს რუს­თა­ვე­ლის იუ­ბი­ლე გა­ი­მარ­თა, რო­მე­ლიც საკ­მა­ოდ პომ­პე­ზუ­რად აღ­ნიშ­ნეს. იმავდრო­უ­ლად და­ი­ნა­ხეს, რომ სკო­ლის, უმაღ­ლე­სი სას­წავ­ლებ­ლე­ბის პროგ­რა­მებ­სა და სხვა­დას­ხვა გა­მო­ცე­მის წი­ნა­სი­ტყვა­ო­ბა­ში უდი­დე­სი პრი­მი­ტი­ვიზ­მი სუ­ფევ­და. მა­გა­ლი­თად, ასე­თი: რუს­თა­ვე­ლი დიდი პო­ე­ტია: მან უმ­ღე­რა სიყ­ვა­რულს, მე­გობ­რო­ბას, კა­ი­კა­ცო­ბას და მსგავ­სი აბ­სურ­დე­ბი. ნა­ხეს, არ არ­სე­ბობ­და და­სა­ბუ­თე­ბა, რო­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა მი­ა­წო­დო თა­ნა­მედ­რო­ვე და მომ­თხოვნ მკი­თხველს. მომ­მარ­თეს და გა­მა­კე­თე­ბი­ნეს წიგ­ნი "შოთა რუს­თა­ვე­ლი და მისი პო­ე­მა", თა­ნა­ავ­ტო­რი გახ­ლდათ სარ­გის ცა­იშ­ვი­ლი. წიგ­ნი ექვს ენა­ზე და­ი­ბეჭ­და: ქარ­თუ­ლად, ინ­გლი­სუ­რად, გერ­მა­ნუ­ლად, ფრან­გუ­ლად, ეს­პა­ნუ­რად და რუ­სუ­ლად...

ამის შემ­დეგ კი­დევ გა­ვაგ­რძე­ლე მუ­შა­ო­ბა. ვნა­ხე, რომ გა­მო­ცე­მე­ბი იყო არას­რულ­ფა­სო­ვა­ნი და წიგ­ნებს დარ­თუ­ლი ჰქონ­და არას­რულ­ყო­ფი­ლი ლექ­სი­კო­ნე­ბი. მა­შინ სა­ჭი­როდ ჩავ­თვა­ლე, გაგ­ვე­კე­თე­ბი­ნა სას­კო­ლო გა­მო­ცე­მა, რო­მელ­შიც თა­ვი­დან ბო­ლომ­დე იქ­ნე­ბო­და გან­მარ­ტე­ბუ­ლი. ბრწყინ­ვა­ლე ლექ­სი­კო­ლოგ ალექ­სი ჭინ­ჭა­რა­ულ­თან ერ­თად ვი­მუ­შა­ვე წიგნ­ზე და დავ­ბეჭ­დეთ "ვე­ფხის­ტყა­ოს­ნის" სას­კო­ლო გა­მო­ცე­მა, გან­მარ­ტე­ბით, ბო­ლო­სი­ტყვი­თა და კო­მენ­ტა­რით. მას შემ­დეგ ის წიგ­ნი იბეჭ­დე­ბა და იბეჭ­დე­ბა...

- ჩემი წინა თა­ო­ბა, მე და ახ­ლაც, დღე­ვან­დე­ლი თა­ო­ბა ამ წიგ­ნით სწავ­ლო­ბენ "ვე­ფხის­ტყა­ო­სანს" სკო­ლა­ში. რა­ხან ამ თე­მას მივ­ყვე­ბით, მი­თხა­რით, პრო­ფე­სი­უ­ლი არ­ჩე­ვა­ნი ფი­ლო­ლო­გი­ა­ზე რა­ტომ შე­ა­ჩე­რეთ?

- უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში სტა­ლი­ნის სი­ცო­ცხლე­ში, ანუ 1947 წელს შევ­დი­ო­დი. მა­მა­ჩე­მი ფი­ლო­სო­ფი­ის ფა­კულ­ტე­ტის დე­კა­ნი გახ­ლდათ და მეც ამ ფა­კულ­ტეტ­ზე სწავ­ლა მინ­დო­და. მა­მამ მი­თხრა, თუ აქ შენს გან­ცხა­დე­ბას ვნა­ხავ, ასანთს მო­ვუ­კი­დებ და დავ­წვა­ვო. ეს იყო "საყ­ვა­რე­ლი" ფა­კულ­ტე­ტი რა­ი­კო­მის მდივ­ნე­ბის მო­სამ­ზა­დებ­ლად და იქ საკ­მა­ოდ ცუდი სი­ტუ­ა­ცია სუ­ფევ­და. მა­თე­მა­ტი­კა კარ­გად ვი­ცო­დი და მა­მას უნ­დო­და, მა­თე­მა­ტი­კო­სი გავმხდა­რი­ყა­ვი, მაგ­რამ მე არ­ჩე­ვა­ნი ფი­ლო­ლო­გი­ის ფა­კულ­ტეტ­ზე შე­ვა­ჩე­რე და ამას ორი მი­ზე­ზი ჰქონ­და. ერთი ის, რომ მომ­წონ­და ჰუ­მა­ნი­ტა­რუ­ლი დარ­გი და იქ შე­საძ­ლე­ბე­ლი იყო კარ­გი ცოდ­ნის მი­ღე­ბა. თან, იმ დროს უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში კე­კე­ლი­ძე, შა­ნი­ძე, ჩი­ქო­ბა­ვა ას­წავ­ლიდ­ნენ. მე­ო­რე ის, რომ ცხოვ­რე­ბა­ში რაც უნდა მე­კე­თე­ბი­ნა, აზ­რობ­რი­ვად, ქარ­თუ­ლი ენის მეშ­ვე­ო­ბით უნდა გან­მე­ხორ­ცი­ე­ლე­ბი­ნა და მინ­დო­და, "და­მე­ჭი­რა" ქარ­თუ­ლი ენის ყვე­ლა ნი­უ­ან­სი, ანუ ენის ეფექ­ტე­ბი სრუ­ლად შე­მეს­წავ­ლა.

არ ვტრა­ბა­ხობ, მაგ­რამ გე­ტყვით, რომ V კურ­სზე ენის ნი­უ­ან­სე­ბი სრუ­ლად ვი­ცო­დი და ახ­ლაც ასეა. სწავ­ლა ქარ­თვე­ლო­ლო­გი­ის გან­ხრით და­ვამ­თავ­რე, პრო­ფე­სი­უ­ლი ინ­ტე­რე­სიც ნელ-ნელა იღ­ვი­ძებ­და და ლინგვის­ტუ­რი კვლე­ვე­ბი­სას სა­კუ­თარ თავ­ზე არა­ნა­ი­რი ძალ­და­ტა­ნე­ბა არ დამ­ჭირ­ვე­ბია, პი­რი­ქით, დიდი ინ­ტე­რე­სით ვმუ­შა­ობ­დი. ენათ­მეც­ნი­ე­რე­ბის ინ­სტი­ტუ­ტში 7 წელი დავ­ყა­ვი, იქვე და­ვამ­თავ­რე ას­პი­რან­ტუ­რა, მერე კონ­ფლიქ­ტი მო­მი­ვი­და და ასე ვთქვათ, ამ­თე­სეს იქი­დან. ამის შემ­დეგ ჩემი შტა­ტი­ა­ნად გა­და­ვე­დი ლი­ტე­რა­ტუ­რის ინ­სტი­ტუ­ტში. იქაც ჩემი ბრა­ლი არა­ფე­რი ყო­ფი­ლა, ცუდ ხალ­ხთან მოხ­და კონ­ფლიქ­ტი და გა­და­ვე­დი ფი­ლო­სო­ფი­ის ინ­სტი­ტუ­ტში, სა­დაც 37 წელი ვი­მუ­შა­ვე. ბო­ლოს იქი­და­ნაც ამ­თე­სეს - სა­ა­კაშ­ვი­ლის პი­რა­დი მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით სკა­მი გა­მო­მა­ცა­ლეს და გან­ყო­ფი­ლე­ბა გა­მი­უქ­მეს. დავ­რჩი "ცა­რი­ე­ლი". ახლა პენ­სი­ო­ნე­რი ვარ.

- ბა­ტო­ნო ნო­დარ, თქვენს ცხო­ვრე­ბა­ში იყო ბა­ტონ ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას­თან ურ­თი­ერ­თო­ბის პე­რი­ო­დი. გა­იხ­სე­ნეთ, რო­გორ და რო­დის და­ახ­ლოვ­დით?

- ზვი­ადს ად­რე­უ­ლი პე­რი­ო­დი­დან ვიც­ნობ­დი. როცა მან აქ­ტი­უ­რო­ბა და­ი­წყო, 70-იანი წლე­ბის და­სა­წყი­სი იდგა. სა­დაც ვხვდე­ბო­დით, ერ­თო­ბის გან­ცდა ყო­ველ­თვის გვქონ­და. 1957 წელს ერ­თმა კარ­გმა კაც­მა აკა­დე­მი­ა­ში შექ­მნა სა­ინ­გი­ლოს სკო­ლე­ბის სა­შე­ფო კო­მი­სია. ინ­ტენ­სი­უ­რად ვმუ­შა­ობ­დით და დიდი ხნის გან­მავ­ლო­ბა­ში იმ სკო­ლას ვი­ნარ­ჩუ­ნებ­დით. ზვი­ა­დი მა­ში­ნაც მო­დი­ო­და ჩვენ­თან და ურ­თი­ერ­თო­ბა გვი­წევ­და. მერე ყვე­ლა­ფე­რი თა­ვის­თა­ვად აე­წყო. ჩვე­ნი პირ­ვე­ლი უშუ­ა­ლო კონ­ტაქ­ტი 1987 წლის ბო­ლოს მოხ­და. მა­შინ მარ­ნე­ულ­ში სა­ში­ნე­ლი ამ­ბე­ბი დატ­რი­ალ­და და იქ ვი­ყა­ვით ჩა­სუ­ლი. მერე აქ­ცია აქ­ცი­ა­ზე გა­ი­მარ­თა და რაც შემ­დეგ მოხ­და, ყვე­ლას ახ­სოვს.

- მა­შინ­დე­ლი ახალ­გაზ­რდო­ბის ეროვ­ნულ მუხტსა და დღე­ვან­დელს შო­რის ბევ­რი დიდ გან­სხვა­ვე­ბას ხე­დავს, თქვენც ასე მი­იჩ­ნევთ?

- არა­ვი­თა­რი გან­სხვა­ვე­ბა არ არის. მა­შინ ახალ­გაზ­რდო­ბა იყო მა­ტე­რი­ა­ლუ­რად გამ­ძღა­რი, არ იყ­ვნენ ემიგ­რა­ცი­ა­ში წა­სუ­ლე­ბი და ამ­დე­ნად, თა­ვი­სუ­ფა­ლი ენერ­გი­ის მქო­ნე­ნი. ახლა არის მა­ტე­რი­ა­ლუ­რად გა­ჭირ­ვე­ბუ­ლი, დიდ­წი­ლად ემიგ­რა­ცი­ა­ში მყო­ფი ახალ­გაზ­რდო­ბა, რო­მელ­საც თა­ვი­სუ­ფა­ლი ენერ­გია არ აქვს, მაგ­რამ მუხ­ტი ში­ნა­არ­სობ­რი­ვად და ინ­ტენ­სი­ვო­ბი­თაც ზუს­ტად იგი­ვეა, რაც უწინ იყო და ყო­ველ­თვის ასე იქ­ნე­ბა. ეს ახ­ლა­ხან დამ­ტკიც­და, როცა სტუ­დენ­ტე­ბი ქუ­ჩა­ში გა­მო­ვიდ­ნენ. ამ დროს არა­ფე­რი გამ­კვირ­ვე­ბია, მოხ­და ზუს­ტად ის, რაც უნდა მომ­ხდა­რი­ყო. პი­როვ­ნე­ბა ვერ იტანს ვა­კუ­უმს. ეროვ­ნუ­ლი შეგ­ნე­ბა და ინ­ტე­რე­სი პი­როვ­ნე­ბის ისე­თი კომ­პო­ნენ­ტია, რო­მელ­საც შემ­ცვლე­ლი არ აქვს.

- მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სებ­ზეც გკი­თხავთ, ბევ­რი არ ელო­და, რომ "ნა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი მოძ­რა­ო­ბა" და სა­ა­კაშ­ვი­ლი ად­ვი­ლად დათ­მობ­და პო­ზი­ცი­ებს...

- ეს ძა­ლი­ან რთუ­ლი ოპე­რა­ცი­აა და ბევ­რი ფაქ­ტო­რი აქვს. ამ ფაქ­ტორ­თა­გან ქარ­თვე­ლებს ზო­გი­ერ­თზე ადეკ­ვა­ტუ­რი ტერ­მი­ნო­ლო­გი­ით ლა­პა­რა­კის უფ­ლე­ბა გვაქვს და ზოგ­ზეც - არა. ან უნდა ვი­ლა­პა­რა­კოთ ევ­ფე­მიზ­მე­ბით, ანუ უხე­ში სი­ტყვის მა­გივ­რად რამე ლა­მა­ზი უნდა ვთქვათ, მე ისე გე­ტყვით, იგა­ვუ­რად და გა­ი­გებთ: ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე ნა­ძირ­ლუ­რი ნა­ბი­ჯი სა­ქარ­თვე­ლოს წი­ნა­აღ­მდეგ ის იყო, როცა 2004 წელს ოთხმა ავ­ტორ­მა გა­ზეთ "24 სა­ათ­ში" გა­მო­აქ­ვე­ყა­ნა თა­ვის პრო­ექ­ტი აფხა­ზე­თის და­რე­გუ­ლი­რე­ბის შე­სა­ხებ. მათ გა­აჟ­ღე­რეს პრი­მა­კო­ვის გეგ­მა, რო­მე­ლიც დღეს გა­ე­რო­ში დევს და ვი­თომ ის ჩვე­ნი ქვეყ­ნის და­უ­ძი­ნე­ბე­ლი მტრის დი­ტერ ბო­დე­ნის გეგ­მაა. სი­ნამ­დვი­ლე­ში ასე არ არის - გეგ­მა პრი­მა­კო­ვი­საა. ის ოთხი კა­ციც არა­ვი­თა­რი იდე­ის გე­ნე­რა­ტო­რე­ბი არ იყ­ვნენ და არ არი­ან. არა­ვი­თა­რი ორი­გი­ნა­ლუ­რი აზრი მათ არ ჰქო­ნი­ათ, უბ­რა­ლოდ, იქ ან­ტი­ქარ­თუ­ლი პო­ზი­ცია ქარ­თუ­ლი გვა­რე­ბი­თაა ხელ­მო­წე­რი­ლი. ამ ოთხი ნა­ძი­რა­ლი­დან ორი სა­ა­კაშ­ვი­ლის ბა­ნაკ­შია და ორიც ივა­ნიშ­ვი­ლის. სა­ა­კაშ­ვილ­მა და­ვით ბაქ­რა­ძე პარ­ლა­მენ­ტის თავ­მჯდო­მა­რედ და­ნიშ­ნა და ასე და­ა­ჯილ­დო­ვა, ხოლო კოტე კუბ­ლაშ­ვი­ლი, ჩამ­ჟა­ვე­ბუ­ლი სა­მო­სა­ნი, რო­გორც მას­ზე მისი პრო­ფე­სო­რე­ბი გვე­უბ­ნე­ბი­ან, უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თლოს თავ­მჯდო­მა­რედ დას­ვეს. პა­ა­ტა ზა­ქა­რე­იშ­ვი­ლი და ივ­ლი­ა­ნე ხა­ინ­დრა­ვა კი ივა­ნიშ­ვი­ლის ბა­ნაკ­ში არი­ან. ფაქ­ტი იგა­ვუ­რად გად­მო­გე­ცით, იმ ადა­მი­ან­თა და­ხა­სი­ა­თე­ბა­ზე რაც გი­თხა­რით, პა­სუ­ხის­მგე­ბე­ლი ვარ, უბ­რა­ლოდ, და­ნარ­ჩენ­ზე კო­მენ­ტა­რის გა­კე­თე­ბა არ მინ­და.

- კარ­გი, ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას ოჯა­ხის წევ­რებ­ზე გკი­თხავთ. ქალ­ბა­ტონ მა­ნა­ნას­თან თუ გაქვთ კონ­ტაქ­ტი?

- არა. ქალ­ბა­ტო­ნი მა­ნა­ნა ხან­და­ხან ქუ­ჩა­ში მხვდე­ბა და გა­მომ­ლან­ძღავს ხოლ­მე. მა­ნა­ნის­ტე­ბის შეხ­ვედ­რებ­ზე დავ­დი­ო­დი, ამას ჩემს მო­ვა­ლე­ო­ბად მი­ვიჩ­ნევ­დი, მაგ­რამ ერთხე­ლაც ვი­ღაც ბი­ჭე­ბი დამ­ხვდნენ და მი­თხრეს, აქ არ არის თქვე­ნი ად­გი­ლი და წაბ­რძან­დი­თო. კარ­გი, რო­გორც გნე­ბავთ-მეთ­ქი, და­ვე­თან­ხმე და წა­მო­ვე­დი. რაც შე­ე­ხე­ბა ზვი­ა­დის ოჯა­ხის სხვა წევ­რებს, მას ძა­ლი­ან კარ­გი და ჰყავ­და - თამ­რი­კო. პრო­ფე­სი­ით ის­ტო­რი­კო­სი გახ­ლდათ. ვიც­ნობ­დი, კარ­გი პი­როვ­ნე­ბა იყო.

- მი­გაჩ­ნი­ათ, რომ და­კა­ვე­ბუ­ლი ცოტ­ნე გამ­სა­ხურ­დია პო­ლი­ტი­კუ­რი პა­ტი­მა­რია?

- მას და გი­ორ­გის ერთხელ შევ­ხვდი, რუს­თავ­ში ვი­ყა­ვით დაკ­რძალ­ვა­ზე. მა­ნაც და მის­მა უმ­ცროს­მა ძმა­მაც ჩემ­ზე კარ­გი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბა და­ტო­ვეს. რაც შე­ე­ხე­ბა კო­კოს, მა­ნამ­დეც კარ­გად ვიც­ნობ­დი. ვწუხ­ვარ ცოტ­ნეს გამო, რად­გან საქ­მე ცუ­და­დაა.

- მისი ჯან­მრთე­ლო­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბას გუ­ლის­ხმობთ?

- დიახ, დიახ.

- მისი ჯან­მრთე­ლო­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბა მარ­თლაც მძი­მეა, მაგ­რამ ისევ არ გა­მე­ცით პირ­და­პი­რი პა­სუ­ხი. კარ­გი, მა­შინ და­სას­რუ­ლის­თვის გკი­თხავთ, გა­მოვ­ლილ წლებს რომ გა­და­ხე­დოთ, რო­დის მი­გაჩ­ნდათ თავი ბედ­ნი­ე­რად და რო­დის გქონ­დათ ყვე­ლა­ზე რთუ­ლი პე­რი­ო­დი?

- იცით რა, ეს მძი­მე კი­თხვაა. პი­რა­დად ჩემ­თვის არა­ს­ა­სი­ა­მოვ­ნო. აქ­სი­ო­ლო­გია არის მეც­ნი­ე­რე­ბა ღი­რე­ბუ­ლე­ბე­ბის შე­სა­ხებ და ადრე ვამ­ბობ­დი, რომ ჩემს ცხოვ­რე­ბა­ში რაც შემ­შლია, შემ­შლია აქ­სი­ო­ლო­გი­ა­ში.

- უფრო მე­ტად გან­მი­მარ­ტეთ, თუ შე­იძ­ლე­ბა...

- ანუ რა­ღაც მო­მენ­ტში და­მი­ფა­სე­ბია ის, რაც არ იყო კარ­გი და პი­რი­ქით, რაც კარ­გი იყო, მის­თვის ყუ­რა­დღე­ბა არ მი­მიქ­ცე­ვია, თუმ­ცა შემ­დეგ ამ თვალ­საზ­რისს სხვე­ბიც და­ე­მა­ტა; მხო­ლოდ აქ­სი­ო­ლო­გია არ არის ჩემი შეც­დო­მა, ბევ­რი სხვა შეც­დო­მაც მაქვს, რო­მელ­თა გა­მოც ბევ­რი რამ მაქვს გაც­დე­ნი­ლი და და­კარ­გუ­ლი.

ანა კა­ლან­და­ძე

ჟურ­ნა­ლი "რე­ი­ტინ­გი"

(გა­მო­დის ორ­შა­ბა­თო­ბით)