ირაკლი მენაღარიშვილი: "ემოციის დრო და ფუფუნება ჩვენ არა გვაქვს, რუსეთთან მოლაპარაკება ძალიან რთული პროცესია"

საქართველო 1-ლი ოქტომბრისკენ 22 წელიწადი მიდიოდა გადატრიალებებით, რევოლუციებითა თუ მრავალთვიანი საპროტესტო აქციებით. 1-ელ ოქტომბერს კი ქვეყანამ დიდი და ისტორიული გამოცდა ჩააბარა. საქართველოს მოსახლეობამ დაამტკიცა, რომ უკვე თვითონ არის ხელისუფლების წყარო და წარსულს ჩაჰბარდა დრო, როდესაც მის ნებას ცესკოში გადასწორებული ოქმები გადაწონიდა ხოლმე. საქართველომ დასავლურ, ცივილიზებულ სამყაროს აჩვენა, რომ ნამდვილად იმსახურებს ევროპულ ოჯახში ყოფნას და ავანსები, რომელიც დასავლეთმა ჩვენს ქვეყანას მისცა, ტყუილად არ არის დახარჯული. თუმცა, რომ არა დასავლეთის მხარდაჭერა, ქვეყანაში მოვლენები, შესაძლოა, 2008 წლის არჩევნების და უფრო მძიმე სცენარითაც განვითარებულიყო. მეორე მხრივ, რომ არა ქართველი საზოგადოების მობილიზაცია და სიმტკიცე, აშშ-ისა თუ ევროკავშირის მეცადინეობა საქართველოს დემოკრატიზაციისთვის ფუჭად დარჩებოდა. "სტრატეგიული კვლევების ცენტრის" დირექტორი, ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრი ირაკლი მენაღარიშვილი მიიჩნევს, რომ 1-ელ ოქტომბერს ზემოხსენებული ორი ფაქტორი ერთმანეთს დაემთხვა, რამაც პირველად საქართველოს ისტორიაში ხელისუფლების არჩევნებით შეცვლა განაპირობა.

- გადამწყვეტი ორი ძირითადი ფაქტორი იყო: პირველი - ქვეყანაში ცვლილებები მომწიფდა და მეორე - საერთაშორისო თანამეგობრობის პოზიცია. შეიძლება გვითხრან, ქვეყანაში ვითარება დიდი ხანია მომწიფებული იყოო და 2008 წელი დაგვისახელონ. ალბათ, ამ აზრს უნდა დავეთანხმოთ. მაგრამ ჯერ ერთი, 2008 წელს არ არსებობდა არც საერთაშორისო თანამეგობრობის მზაობა, აქტიური როლი ეთამაშა საარჩევნო პროცესის კორექტულად წარმართვაში და არ ყოფილიყო მხოლოდ პასიური დამკვირვებელი და შემფასებელი და მეორე - პოლიტიკური გუნდი, რომელიც ახალ განწყობებს გამოხატავდა, არ იყო ორგანიზაციულად, თუნდაც პოლიტიკურად მზად. 1-ელ ოქტომბერს კი ამან ერთად მოიყარა თავი და მივიღეთ შესაბამისი შედეგი.

- საერთაშორისო თანამეგობრობის მზაობაში რას გულისხმობთ - აშშ-ის პირველი პირების განცხადებებს, რომ "ელოდებიან საქართველოში ხელისუფლების კვალიფიციურ გადაბარებას", თუ არჩევნებისთვის უპრეცედენტო რაოდენობის საერთაშორისო დამკვირვებლების ჩამოსვლას?

- ყველაფერს ერთად. დაწყებული პრეზიდენტ ბარაქ ობამას ცნობილი განცხადებით და დამთავრებული იმ ძალიან აქტიური პოზიციით, რომელიც ჰქონდა ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისის მისიას. აღსანიშნავია ასევე საელჩოების, განსაკუთრებით კი აშშ-ის საელჩოს პოზიცია. ყველაფერმა ამან გამოიწვია, ერთი მხრივ, საარჩევნო პროცესის დისციპლინირება და მეორე მხრივ, პრევენცია ბევრი ისეთი მოქმედებისა, რომელიც 2008 წელს მნიშვნელოვანწილად საფუძველი გახდა იმ შედეგისა, რომლითაც საზოგადოება იყო უკმაყოფილო. ვგულისხმობ, 2008 წლის არჩევნების შემდგომ ხმის დათვლისას დაფიქსირებულ უამრავ მიუღებელ ფაქტს.

- საინტერესოა, რატომ არ იყო მზად საერთაშორისო თანამეგობრობა 2008 წლის არჩევნებისას? რა, ოთხი წლის წინ ნაკლებად აღელვებდათ საქართველოში დემოკრატიის მდგომარეობა თუ სხვა ფაქტორებმა ითამაშა გადამწყვეტი როლი?

- უბრალოდ, მას შემდეგ ჩვენი ურთიერთობა დასავლელ კოლეგებთან განვითარდა, დროთა განმავლობაში უფრო მომწიფდა. დასავლეთს ახლა უფრო მკაფიო ინფორმაცია და ობიექტური შეფასებები აქვს. სხვათა შორის, საზოგადოებაში არ გახმაურებულა, რომ 2008 წლის არჩევნებს ეუთოს სადამკვირვებლო მისიის მწვავე შეფასება მოჰყვა. ეს იყო ძალიან მწვავე დოკუმენტი და როგორც ჩანს, ვაშინგტონსა და ევროპული სახელმწიფოების დედაქალაქებში სათანადო დასკვნა გამოიტანეს.

- 1-ელ ოქტომბერს ხმის მიცემის დასრულებისას იყო ნიშნები, რომ შესაძლოა, მოვლენები 2008 წლის სცენარით განვითარებულიყო. ყოველ შემთხვევაში, ინტენსიურად მიმოდიოდნენ სპეცდანაყოფები, მობილიზებული იყვნენ "ნაციონალების" აქტივისტები, ზონდერბრიგადებს რომ უწოდებენ. თუმცა, შემდეგ ვითარება, ასე თუ ისე, განიმუხტა და ნაციონალურმა მაუწყებლებმა გაავრცელეს ეკზიტპოლები, რომელშიც "ქართული ოცნება" ლიდერობდა. შესაბამისად, გაჩნდა ვერსია, რომ გადამწყვეტ საათებში პრეზიდენტ მიხეილ სააკაშვილს ოკეანის გაღმიდან დაურეკეს და ხელისუფლებამაც უკან დაიხია.

- რა თქმა უნდა, ეს ვერსია შესაძლებელია, თუმცა, კონკრეტული ფაქტი ჩემთვის ცნობილი არ არის. მე მხოლოდ ის ვიცი, რომ ამერიკის ადმინისტრაციას ჰქონდა ძალიან პრინციპული პოზიცია, რომელსაც ამერიკის ელჩი ახმაურებდა. გარდა ამისა, მნიშვნელოვანი იყო საზოგადოების მობილიზებულობაც.

ბოლოს და ბოლოს, შედეგიც იმდენად მკაფიოდ იყო გამოხატული, რომ მისი უარყოფა, ალბათ, შეუძლებელი გახდა.

- ალბათ, ამას საერთაშორისო საზოგადოებრიობის მკაცრი დემარშიც მოჰყვებოდა.

- არა მარტო დემარში, ეს იქნებოდა უმძიმესი დარტყმა არა მხოლოდ ქვეყნის იმიჯზე, არამედ ისტორიულ განვითარებაზე. ამგვარმა რეალობამ, როგორც ჩანს, ზოგიერთი "გაცხელებული თავი" ოდნავ გააგრილა. არადა, მოვლენების ცუდი სცენარით განვითარებისთვის მზაობა რომ იყო, კარგად გამოჩნდა ხაშურისა და ზოგიერთი სხვა რაიონის მაგალითზე. ჩვენ არ გვაქვს საფუძველი ვივარაუდოთ, რომ, მაგალითად, რაც მოხდა ხაშურში, ეს იყო ერთი უწესრიგო მოქალაქის ან აგრესიული ადგილობრივი ლიდერის გამოხდომა. ასეთი თვითშემოქმედება ჩვენს ქვეყანაში ცოტა ძნელი წარმოსადგენია.

იხილეთ ვრცლად