ცნო­ბი­ლი იუ­რის­ტი, მეც­ნი­ე­რი მინ­დია უგ­რე­ხე­ლი­ძე ქვე­ყა­ნა­ში არ­სე­ბულ სა­მარ­თლებ­რივ მდგო­მა­რე­ო­ბას სა­გან­გა­შოდ მი­იჩ­ნევს. უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თლოს თავ­მჯდო­მა­რე­ო­ბის შემ­დეგ, 10 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში ევ­რო­პის ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბა­თა დაც­ვის სა­სა­მარ­თლოს მო­სა­მარ­თლე იყო და ბევ­რი გახ­მა­უ­რე­ბუ­ლი საქ­მის გან­ხილ­ვა მო­უხ­და. დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლია, რომ სტრას­ბურ­გში გაგ­ზავ­ნი­ლი საქ­მე­ე­ბის უმ­რავ­ლე­სო­ბას სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა წა­ა­გებს და ხალ­ხის­თვის სო­ლი­დუ­რი თან­ხე­ბის გა­დახ­და მო­უ­წევს. არ­ჩევ­ნე­ბამ­დე შეხ­ვედ­რი­სას გა­მოთ­ქვა რწმე­ნა, რომ ქარ­თვე­ლი ხალ­ხი სწორ არ­ჩე­ვანს გა­ა­კე­თებს და ამის შემ­დეგ ქვე­ყა­ნა სა­მარ­თლებ­რივ ჩარ­ჩო­ში მო­ექ­ცე­ვა. მისი ამ ინ­ტერ­ვი­უ­დან მკი­თხვე­ლი ბევრ სა­ინ­ტე­რე­სო დე­ტალს შე­ი­ტყობს.

მი­ნი­დო­სიე

თბი­ლი­სის სა­ხელ­მწი­ფო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის იუ­რი­დი­უ­ლი ფა­კულ­ტე­ტის დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ, მინ­დია უგ­რე­ხე­ლი­ძე ეწე­ო­და მეც­ნი­ე­რულ საქ­მი­ა­ნო­ბას სა­ქარ­თვე­ლოს მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა აკა­დე­მი­ის ეკო­ნო­მი­კი­სა და სა­მარ­თლის ინ­სტი­ტუ­ტში, იყო სა­ქარ­თვე­ლოს ტექ­ნი­კუ­რი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის პრო­რექ­ტო­რი; 1990 წელს აირ­ჩი­ეს სა­ქარ­თვე­ლოს უზე­ნა­ე­სი საბ­ჭოს (პარ­ლა­მენ­ტის) წევ­რად, იმა­ვე წელს კი - სა­ქარ­თვე­ლოს უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თლოს თავ­მჯდო­მა­რედ. 1993 წლი­დან მუ­შა­ობ­და: სა­ხელ­მწი­ფო სა­კონ­სტი­ტუ­ციო კო­მი­სი­ის მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბის ქვე­კო­მი­სი­ის თავ­მჯდო­მა­რედ, სა­სა­მარ­თლო რე­ფორ­მე­ბის სა­ხელ­მწი­ფო კო­მი­სი­ის თა­ნა­თავ­მჯდო­მა­რედ, სის­ხლის სა­მარ­თლის ახა­ლი კო­დექ­სის სამ­თავ­რო­ბო კო­მი­სი­ის თა­ნა­თავ­მჯდო­მა­რედ, იყო ქარ­თუ­ლი ენ­ციკ­ლო­პე­დი­ის სა­გა­მომ­ცემ­ლო საბ­ჭოს წევ­რი. მი­ნი­ჭე­ბუ­ლი აქვს ღირ­სე­ბის ორ­დე­ნი. 1999 წელს აირ­ჩი­ეს ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბა­თა ევ­რო­პუ­ლი სა­სა­მარ­თლოს მო­სა­მარ­თლედ. 2009 წლი­დან სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი სა­კონ­სტი­ტუ­ციო კო­მი­სი­ის წევ­რი, აგ­რეთ­ვე - ევ­რო­საბ­ჭოს სის­ტე­მა­ში მოქ­მე­დი თბი­ლი­სის პო­ლი­ტი­კუ­რი სკო­ლის ექ­სპერ­ტია. არის ათე­უ­ლო­ბით სა­მეც­ნი­ე­რო ნაშ­რო­მის ავ­ტო­რი და სა­მეც­ნი­ე­რო საქ­მი­ა­ნო­ბას­თან ერ­თად, პე­და­გო­გი­ურ საქ­მი­ა­ნო­ბა­საც ეწე­ვა.

- ბა­ტო­ნო მინ­დია, ალ­ბათ და­მე­თან­ხმე­ბით, რომ დე­მოკ­რა­ტი­ის ხა­რის­ხი სა­ხელ­მწი­ფო­ში უპირ­ვე­ლეს ყოვ­ლი­სა, სა­სა­მარ­თლო სის­ტე­მის და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის ხა­რის­ხით იზო­მე­ბა. ამი­ტომ ჩვე­ნი სა­უ­ბა­რი სწო­რედ ამ სა­კი­თხით მინ­და და­ვი­წყოთ. ადა­მი­ა­ნე­ბი ხში­რად აპ­რო­ტეს­ტე­ბენ გა­ნა­ჩენს. ბოლო თვე­ებ­ში გან­სა­კუთ­რე­ბით თვალ­ში სა­ცე­მი იყო ოპო­ზი­ცი­უ­რი პო­ლი­ტი­კუ­რი გა­ერ­თი­ა­ნე­ბის შე­მომ­წირ­ველ­თა სო­ლი­დუ­რი თან­ხე­ბით მა­სობ­რი­ვი და­ჯა­რი­მე­ბა, რაც სა­სა­მარ­თლომ და­ა­კა­ნო­ნა. ბევ­რი და­ჯა­რი­მე­ბუ­ლი სა­კუ­თა­რი სახ­ლი­დან უკვე გა­მო­ა­სახ­ლეს კი­დეც და მათი სარ­ჩე­ლი სტრას­ბურ­გში იგ­ზავ­ნე­ბა. აქვთ თუ არა ამ სა­ჩივ­რე­ბის ავ­ტო­რებს მო­გე­ბის შან­სი?

- სა­მარ­თლებ­რი­ვად, ყვე­ლა ეს შემ­თხვე­ვა უცი­ლობ­ლად მო­გე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა ევ­რო­პის სა­სა­მარ­თლო­ში. ოღონდ მეჩ­ვე­ნე­ბა, რომ რო­დე­საც სა­ხელ­მწი­ფოს ამ უკა­ნო­ნო­ბა­თა გამო ჯა­რი­მებს და­ა­კის­რე­ბენ, შე­საძ­ლოა, ისი­ნი, ვი­საც უჩი­ვი­ან, არც იყ­ვნენ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში და თა­ვად იმ ადა­მი­ა­ნებს მო­უ­წი­ოთ ამ თან­ხის გა­დახ­დამ, ვინც ახლა და­ზა­რა­ლე­ბუ­ლია და ჩი­ვის... ახლა ყვე­ლა­სათ­ვის მთა­ვა­რია, ხალ­ხი პრო­ვო­კა­ცი­ას არ წა­მო­ე­გოს და რო­გორ­მე სიმ­შვი­დე შე­ვი­ნარ­ჩუ­ნოთ.

- ხში­რად, ერ­თსა და იმა­ვე მო­სა­მარ­თლე­ებს გა­მო­აქვთ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის­თვის ხელ­საყ­რე­ლი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბი. რას ეტყო­დით ასეთ მო­სა­მარ­თლე­ებს?

- ცოტა ხნის წინ ისი­ნი გა­ვაფრ­თხი­ლე, რომ "ნი­ურნ­ბერ­გის პრო­ცე­სი" არ ას­ცდე­ბათ და რაც უფრო დრო­ზე მო­ე­გე­ბი­ან გონს და გა­ნე­რი­დე­ბი­ან ამ უმ­სგავ­სო­ბას, მით უკე­თე­სი იქ­ნე­ბა. ბოლო დროს რაც ხდე­ბა, ეს არა­ნა­ი­რად არ ჯდე­ბა კა­ნო­ნის ფარ­გლებ­ში. არც ის შე­იძ­ლე­ბა, რომ ერთი და იმა­ვე მო­სა­მარ­თლეს­თან ხვდე­ბო­დეს "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის" საქ­მე­ე­ბი. საქ­მე მო­სა­მარ­თლეს ან ან­ბა­ნის მი­ხედ­ვით ეწე­რე­ბა, ან - ქრო­ნო­ლო­გი­უ­რი პრინ­ცი­პით, საქ­მის შე­მოს­ვლის­და მი­ხედ­ვით.

- ბოლო დროს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ სტრას­ბურ­გში ბევ­რი საქ­მე წა­ა­გო. ამა­ზე რა რე­აქ­ცია ჰქონ­დათ თქვენს უცხო­ელ კო­ლე­გებს?

- სან­დრო გირ­გვლი­ა­ნის საქ­მეს რომ გა­ნი­ხი­ლავ, რა წარ­მოდ­გე­ნა უნდა გქონ­დეს ქვე­ყა­ნა­ზე?.. ვერ და­ვი­ჯე­რებ­დი, ეს ვინ­მეს რომ ეთ­ქვა - დას­კვნა­ში პირ­და­პირ ასე წე­რია: "სა­სა­მარ­თლო და ყვე­ლა სხვა უწყე­ბა შეხ­მატ­კბი­ლე­ბუ­ლად მოქ­მე­დებ­დნენ, რათა ეს საქ­მე არ ყო­ფი­ლი­ყო გა­მო­ძი­ე­ბუ­ლი". ამა­ზე მეტი რა უნდა ეთ­ქვათ?!

- ბა­ტო­ნო მინ­დია, მომ­ჩი­ვა­ნი წლე­ბის მან­ძილ­ზე ელო­დე­ბა ევ­რო­სა­სა­მარ­თლოს ვერ­დიქტს. ასე რა­ტომ ჭი­ა­ნურ­დე­ბა საქ­მე­ე­ბის გან­ხილ­ვა?

- ისი­ნიც პო­ლი­ტი­კურ მოვ­ლე­ნებს ადევ­ნე­ბენ თვალს და ეს არის დაგ­ვი­ა­ნე­ბის მი­ზე­ზი...

- უშუ­ა­ლოდ თქვენ თუ მო­ნა­წი­ლე­ობ­დით სა­ქარ­თვე­ლო­დან გაგ­ზავ­ნი­ლი საქ­მე­ე­ბის გან­ხილ­ვა­ში?

- ყვე­ლა საქ­მე ჩემ­თან ხვდე­ბო­და, გარ­და ისე­თი­სა, რო­მელ­საც ჩემი სურ­ვი­ლით ჩა­მოვ­ცილ­დი. ყვე­ლა ეროვ­ნულ საქ­მეს ორი თა­ნამ­დე­ბო­ბის პირი ჰპატ­რო­ნობს. მომხსე­ნე­ბე­ლი არ უნდა იყოს იმ ქვეყ­ნის მო­ქა­ლა­ქე, რომ­ლის საქ­მეც იხი­ლე­ბა, მაგ­რამ მე­ო­რე პირი აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა იყოს ეროვ­ნუ­ლი მო­სა­მარ­თლე. ეს იმი­ტომ, რომ რაც უნდა კარ­გად შე­ის­წავ­ლონ საქ­მე, სხვა ვერ იქ­ნე­ბა ისე­თი­ვე მცოდ­ნე იმ ქვეყ­ნის კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის და ფაქ­ტობ­რი­ვი ვი­თა­რე­ბის. ამი­ტომ გე­კი­თხე­ბი­ან ყვე­ლა­ფერს. ეს გე­ვა­ლე­ბა და არ არის სა­ში­ში, რად­გან შე­მოწ­მე­ბუ­ლი ხარ უკვე, რო­გორც პი­რუთ­ვნე­ლი და მი­უ­კერ­ძო­ე­ბე­ლი ადა­მი­ა­ნი. ასე რომ არ იყოს კი­დეც, მა­შინ­ვე შე­გა­ტყო­ბენ. ისე­თი პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლე­ბი არი­ან, რომც გა­ამ­რუ­დო, მა­ინც ერთი ხმა შე­ნია: თუ მცი­რე პა­ლა­ტა იხი­ლავს, სულ 7 ხმით წყდე­ბა საქ­მის ბედი, თუ დიდი პა­ლა­ტა - მა­შინ 17 ხმით.

- ანუ თქვენ გა­ნი­ხი­ლეთ ყვე­ლა გახ­მა­უ­რე­ბუ­ლი საქ­მე?

- თენ­გიზ ასა­ნი­ძის საქ­მი­დან და­წყე­ბუ­ლი, ჩეჩ­ნე­ბის საქ­მით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი. გვერ­დით მყავ­და არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი გუნ­დი. მათ შო­რის იყო, მა­ღა­ლი რან­გის პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი - თეა წუ­ლუ­კი­ა­ნი; გვერ­დით რომ არ მყო­ლო­და, ძა­ლი­ან გა­მი­ჭირ­დე­ბო­და.

- ხში­რად ამ­ბო­ბენ, რომ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი პრო­ცეს­ზე მო­უმ­ზა­დებ­ლე­ბი გა­მო­დი­ოდ­ნენ. ამ მო­საზ­რე­ბას იზი­ა­რებთ?

- სამ­წუ­ხა­როდ, ხში­რად ჩვე­ნი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი ისეთ ილე­თებს იყე­ნებ­დნენ, რომ­ლე­ბიც უცხო­ეთ­ში გა­უ­გე­ბა­რი და მი­უ­ღე­ბე­ლია. ვი­თომ რა­ღაც დო­კუ­მენ­ტი არ მი­ვი­და, შე­ფერ­ხე­ბა იყო და ა.შ. სლენ­გის ენა­ზე რომ გი­თხრათ, "დი­შო­ვი" ნომ­რე­ბი... მო­ლაშ­ვი­ლის და აბ­სან­ძის საქ­მე­ე­ბის გან­ხილ­ვა­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა­ზე უარი ვთქვი, რად­გან თა­ვის დრო­ზე ამ ხალ­ხთან უშუ­ა­ლო შე­ხე­ბა მქონ­და, ზოგ­ჯერ - კარ­გი, ზოგ­ჯერ - ცუდი და რომც ვყო­ფი­ლი­ყა­ვი ობი­ექ­ტუ­რი, კი­თხვე­ბი მა­ინც დარ­ჩე­ბო­და. იყო რამ­დე­ნი­მე შემ­თხვე­ვა, რო­დე­საც სა­ქარ­თვე­ლომ, ჩემ მა­გივ­რად, დრო­ე­ბით საქ­მე­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის მი­სა­ღე­ბად, სტრას­ბურ­გში ისე­თი ადა­მი­ა­ნე­ბი გა­მოგ­ზავ­ნა, რომ­ლე­ბიც თვი­თონ მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ სა­ქარ­თვე­ლო­ში იმ საქ­მის გა­უ­კუღ­მარ­თე­ბა­ში!.. ერთხელ ეკა ტყე­შე­ლაშ­ვი­ლის და­ნიშ­ვნა უნ­დო­დათ და მის გა­მოგ­ზავ­ნას აპი­რებ­დნენ, არა­და, აქ თვი­თონ მო­ნა­წი­ლე­ობ­და იმ ადა­მი­ა­ნის და­ჭე­რა­ში; ეს მა­შინ­ვე გა­შიფ­რეს ევ­რო­სა­სა­მარ­თლო­ში და მკი­თხეს კი­დეც, - რა ჭკუ­ას ემ­სა­ხუ­რე­ბა ეს თქვე­ნი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა, ამას რომ აკე­თებ­სო?..

- ანუ ეს მე­თო­დი არ ამარ­თლებ­და?

- პი­რი­ქით, უკუ­რე­აქ­ცი­ას იწ­ვევ­და... რა მოხ­და ჰა­ა­გის სა­სა­მარ­თლო­ში, ესეც ცხად­ყოფს, რო­გორ ამ­ზა­დე­ბენ ესე­ნი საქ­მე­ებს. მხედ­ვე­ლო­ბა­ში მაქვს რუ­სე­თის წი­ნა­აღ­მდეგ შე­ტა­ნი­ლი სა­ჩი­ვა­რი. ქვეყ­ნის­თვის სა­სი­ცო­ცხლო სა­კი­თხებს, რო­მე­ლიც ამ სარ­ჩელ­ში სა­ქარ­თვე­ლომ და­ა­ყე­ნა, გა­ე­როს სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­სა­მარ­თლო ჰა­ა­გა­ში არ­სე­ბი­თად ვერ გა­ნი­ხი­ლავს მხო­ლოდ იმის გამო, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტრომ პრო­ცე­დუ­რუ­ლი მო­თხოვ­ნე­ბი ვერ და­აკ­მა­ყო­ფი­ლა. იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტროს ჰქონ­და ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, ჯერ მი­ე­მარ­თა რა­სობ­რი­ვი დის­კრი­მი­ნა­ცი­ის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კო­მი­ტე­ტის­თვის, რაც მას ასე­ვე არ გა­უ­კე­თე­ბია. თუ რა­სობ­რი­ვი დის­კრი­მი­ნა­ცი­ის სა­ერ­თა­შო­რი­სო კო­მი­ტე­ტი არ და­აკ­მა­ყო­ფი­ლებ­და სარ­ჩელს, მა­შინ იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტროს უკვე შე­ეძ­ლო, გა­ე­როს სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­სა­მარ­თლოს­თვის მი­ე­მარ­თა; ეს პრო­ცე­დუ­რა სა­მი­ნის­ტრომ არ ამო­წუ­რა და ისე მი­მარ­თა გა­ე­როს სა­ერ­თა­შო­რი­სო მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბის სა­სა­მარ­თლოს ჰა­ა­გა­ში. ამი­ტომ საქ­მე პრაქ­ტი­კუ­ლად და­ღუ­პეს პრო­ცე­დუ­რულ სტა­დი­ა­ში­ვე. სამ­წუ­ხა­როა, როცა ასე­თი მო­უმ­ზა­დე­ბე­ლი საქ­მე­ე­ბი მი­დის. იქ კონ­კრე­ტუ­ლი პი­როვ­ნე­ბე­ბი არ ჩა­ნან, მაგ­რამ ამით სა­ქარ­თვე­ლოს იმი­ჯი ილა­ხე­ბა...

როცა ეს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა სა­თა­ვე­ში მო­ვი­და, ვი­ცო­დი, რა სირ­თუ­ლე­ე­ბი იქ­ნე­ბო­და. მარ­თა­ლია, მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვი­ლი ბევ­რს ლა­პა­რა­კობს თა­ვის გა­ნათ­ლე­ბა­ზე, მაგ­რამ მას ბავ­შვო­ბი­დან ვიც­ნობ და ყვე­ლა­ზე კარ­გად ვიცი, რო­გო­რია მისი სა­მარ­თლებ­რი­ვი გა­ნათ­ლე­ბა. ისიც კარ­გად მახ­სოვს, მოს­კოვ­ში გა­მოც­და­ზე რომ ჩა­იჭ­რა; მისი ბე­ბია, ბა­ბუა და დედა მთხოვ­დნენ, დავ­ხმა­რე­ბო­დი კი­ე­ვის სას­წავ­ლე­ბელ­ში მი­შას მო­წყო­ბა­ში. მა­შინ მას სკო­ლა ახა­ლი დამ­თავ­რე­ბუ­ლი ჰქონ­და და თა­ვი­სი არას­წო­რი საქ­ცი­ე­ლის გამო თბი­ლის­ში არ და­ედ­გო­მე­ბო­და, თა­ნაკ­ლა­სე­ლე­ბის მშობ­ლე­ბი დას­დევ­დნენ... ამ სა­კი­თხზე მე­ტად აღარ შევ­ჩერ­დე­ბი, ეს ხომ მან კარ­გად იცის... ერთს გე­ტყვით: კი­ე­ვის უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში მიშა ჩემი გაგ­ზავ­ნი­ლია. აკა­კის "გამ­ზრდე­ლის" არ იყოს, არ ვიცი, უკვე რამ­დენ­ჯერ მო­ვიკ­ლა თავი... მი­შას გარ­და, ბევ­რი იუ­რის­ტი, რომ­ლე­ბიც დღეს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში არი­ან, ჩემი მოს­წავ­ლე­ე­ბი იყ­ვნენ. ღმერ­თმა კარ­გად ამ­ყო­ფოს კოტე კუბ­ლაშ­ვი­ლი - ისიც ჩემი მოს­წავ­ლე იყო. გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი ბი­ჭია, თა­ვი­სი ძმის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, მაგ­რამ მას არა აქვს უფ­ლე­ბა, უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თლოს თავ­მჯდო­მა­რე იყოს...

- თქვენ უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თლოს მო­სა­მარ­თლე­ო­ბას სტრას­ბურ­გში წას­ვლა არ­ჩი­ეთ. თუ მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვილ­თან ახ­ლობ­ლობ­დით, სწო­რედ მის დროს რა­ტომ თქვით უარი ამ მა­ღალ თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე?

- აქ მარ­თლა გა­უკ­ვირ­დათ, რომ ევ­რო­პის ადა­მი­ა­ნის უფ­ლე­ბა­თა დაც­ვის სა­სა­მარ­თლო­ში რი­გი­თი მო­სა­მარ­თლე­ო­ბა ვამ­ჯო­ბი­ნე უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თლოს თავ­მჯდო­მა­რე­ო­ბას. ბევ­რი მო­ტი­ვი მქონ­და. ჯერ ერთი, სა­ქარ­თვე­ლო­ში, რო­მე­ლიც პო­ლი­ტი­კუ­რად მო­უ­წეს­რი­გე­ბე­ლი ქვე­ყა­ნა იყო (და არის დღე­საც), მი­მაჩ­ნდა, რომ მათ ხელ­ში სა­მარ­თლებ­რი­ვი სა­კი­თხე­ბი სა­ში­ნელ ჩიხ­ში მო­ექ­ცე­ო­და. ნუ გგო­ნი­ათ, რომ სა­სა­მარ­თლო რე­ფორ­მა მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვილ­მა ჩა­ა­ტა­რა. ის რომ მო­ვი­და, რე­ფორ­მას შე­უქ­ცე­ვა­დი ხა­სი­ა­თი ჰქონ­და. მან მერე არა­თუ მი­ი­სა­კუთ­რა, არა­მედ "გა­ა­უ­პა­ტი­უ­რა" და­წყე­ბუ­ლი რე­ფორ­მა. უამ­რა­ვი მი­მარ­თუ­ლე­ბა აქვს რე­ფორ­მას, მის­თვის კი მთა­ვა­რი იყო, ხალ­ხი სამ­სა­ხუ­რე­ბი­დან გა­ე­ყა­რა და თა­ვი­სი ხალ­ხი და­ეს­ვა. შემ­დეგ ეს მო­სა­მარ­თლე­ე­ბი კარ­გად გა­მო­ი­ყე­ნა და მათი ნა­წი­ლი ცი­ხე­შიც კი გა­უშ­ვა... ბო­ბო­ქა­რი პე­რი­ო­დე­ბი იყო. რომ გა­ეც­ნოთ იმ პირ­ველ დო­კუ­მენ­ტებს, რომ­ლი­თაც გზა უნდა გახ­სნო­და ნამ­დვილ სა­მარ­თლებ­რივ ცხოვ­რე­ბას სა­ქარ­თვე­ლო­ში, შე­იძ­ლე­ბა, გა­გიკ­ვირ­დეთ კი­დეც.

ეს ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც მა­შინ შე­ვარ­დნა­ძის ფრთის ქვეშ იყ­ვნენ და "მო­ქა­ლა­ქე­თა კავ­ში­რის" სა­ინ­ტე­რე­სო ნა­წილს შე­ად­გენ­დნენ, სა­ოც­რე­ბებს აკე­თებ­დნენ. ძა­ლი­ან ნი­ჭი­ე­რი იყო ჟვა­ნია, წიგ­ნი­ე­რი, გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნი. მათ­თან, ბუ­ნებ­რი­ვია, შე­ხე­ბა მქონ­და. მეტ­საც გე­ტყვით: იუს­ტი­ცი­ის საბ­ჭო­ში 12 კაცი იყო; თა­ნამ­დე­ბობ­რი­ვად პირ­ვე­ლი მე ვი­ყა­ვი, მე­ო­რე თუ მე­სა­მე ფი­გუ­რა სა­ა­კაშ­ვი­ლი გახ­ლდათ. იცით, რო­გორ ცხოვ­რობ­და ე.წ. რე­ფორ­მა­ტო­რე­ბის ჯგუ­ფი?! შე­ვარ­დნა­ძის ჯგუ­ფის წევ­რე­ბად მი­იჩ­ნე­ოდ­ნენ, თით­ქოს უტევ­დნენ კონ­სერ­ვა­ტო­რებს, მაგ­რამ სი­ნამ­დვი­ლე­ში, მობ­რუნ­დე­ბოდ­ნენ ხოლ­მე და თა­ვი­სი­ა­ნებს ებ­რძოდ­ნენ, რომ მო­მა­ვალ­ში რო­გორც ოპო­ზი­ცი­ო­ნე­რე­ბი, ისე წარ­მო­ჩე­ნი­ლიყ­ვნენ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში. ეს აშ­კა­რა იყო. ამას შე­ვარ­დნა­ძე რომ მიხ­ვდა, ცდი­ლობ­და, მათ­თან და­ვე­პი­რის­პი­რე­ბი­ნე და ამით თა­ვი­სი სკა­მი შე­ე­ნარ­ჩუ­ნე­ბი­ნა. გა­დავ­წყვი­ტე, მათ პი­როვ­ნულ და­პი­რის­პი­რე­ბას გავ­ქცე­ო­დი. იმ ახალ­გაზ­რდა ფრთა­მაც, როცა და­ი­ნა­ხა, რომ მათი პი­რის­ფა­რე­ში ვერ გავ­ხდე­ბო­დი, ბუ­ნებ­რი­ვია, მო­მი­ძუ­ლა, მაგ­რამ მა­ნამ­დე ბევ­რი რამე ერ­თად გვი­კე­თე­ბია.

- კონ­კრე­ტუ­ლად რა?

- პრო­კუ­რა­ტუ­რა ჭარ­ბი ფუნ­ქცი­ე­ბის­გან უნდა გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბუ­ლი­ყო, იუს­ტი­ცი­ის სა­მი­ნის­ტროს მთე­ლი რიგი ფუნ­ქცი­ე­ბი უნდა ჩა­მორ­თმე­ო­და, შე­იქ­მნა იუს­ტი­ცი­ის საბ­ჭო... მერე, რო­გორც კი აღ­მა­ვა­ლი ბურ­ჟუ­ა­ზი­ა­სა­ვით მო­ექ­ცნენ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის სა­თა­ვე­ში, ორ­მა­გად აღად­გი­ნეს ის ფუნ­ქცი­ე­ბი, რო­მე­ლიც ამ უწყე­ბებს რე­ვო­ლუ­ცი­ამ­დე წა­არ­თვეს. უკვე აღარ სჭირ­დე­ბო­დათ, რად­გან თვი­თონ მო­ვიდ­ნენ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში და უნ­დო­დათ, რაც შე­იძ­ლე­ბა მეტი უწყე­ბა ყო­ფი­ლი­ყო მათ უშუ­ა­ლო კონ­ტროლ­ქვეშ. ასე­თი პო­ლი­ტი­კუ­რი ახი­რე­ბე­ბის გამ­ტა­რე­ბე­ლი ვერ გავ­ხდე­ბო­დი. ერთი მხრივ, უკვე შე­ვარ­დნა­ძე ვე­ღარ უძ­ლებ­და ამას. ყვე­ლა­ფერს რომ მიხ­ვდა, გა­და­წყვი­ტა, სა­ა­კაშ­ვი­ლის ფრთა ჩა­ე­ნაც­ვლე­ბი­ნა ჟვა­ნია-შა­ში­აშ­ვი­ლის ფრთით, მაგ­რამ მა­შინ ზუ­რაბ ჟვა­ნია და თე­მურ შა­ში­აშ­ვი­ლი ერ­თმა­ნეთ­თან და­პი­რის­პი­რე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვნენ და ეს გეგ­მა შე­ვარ­დნა­ძეს არ გა­მო­უ­ვი­და... იმ უმ­სგავ­სო­ბას გა­ვე­ქე­ცი. ამა­ვე დროს, ეს იყო ერ­თა­დერ­თი შან­სი, რომ იმ ასაკ­ში კი­დევ რა­ღაც მეს­წავ­ლა. ევ­რო­სა­სა­მარ­თლო­ში ახა­ლი ას­პა­რე­ზი, ახა­ლი ურ­თი­ერ­თო­ბე­ბი, ახა­ლი პერ­სპექ­ტი­ვე­ბი მე­ლო­და და მარ­თლაც ასე მოხ­და.

- რო­გო­რი იყო ევ­რო­სა­სა­მარ­თლო­ში გა­ტა­რე­ბუ­ლი 10 წე­ლი­წა­დი?

- მძი­მე, მაგ­რამ ნა­ყო­ფი­ე­რი. სრუ­ლი­ად ახალ სის­ტე­მა­ში ვმუ­შა­ობ­დი, კა­ნო­ნია სა­მარ­თლის მთა­ვა­რი წყა­რო, კა­ნონ­სა და სა­მარ­თალს შო­რის ტო­ლო­ბის ნი­შა­ნია - კა­ნო­ნი უდ­რის სა­მარ­თალს. ცუდი სა­მარ­თა­ლი არ არ­სე­ბობს. იქ პრე­ცე­დენ­ტულ სა­მარ­თალ­ზე უნდა გა­დავ­რთუ­ლი­ყა­ვი. ამი­ტომ, პირ­ვე­ლი 3 წელი, დღე და ღამე ვმუ­შა­ობ­დი, რომ ის ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბი ამეთ­ვი­სე­ბი­ნა, რაც არ­სე­ბობს. რას ნიშ­ნავს პრე­ცე­დენ­ტუ­ლი სა­მარ­თა­ლი? შენ ხელ­მძღვა­ნე­ლობ არა კო­დექ­სის მუხ­ლით, არა­მედ ევ­რო­პის სა­სა­მარ­თლო­ე­ბის მიერ წი­ნათ, მსგავს საქ­მე­ებ­ზე გა­მო­ტა­ნი­ლი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბით - ანუ პრე­ცე­დენ­ტე­ბით. ბევ­რია ასე­თი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა, ის უნდა მო­ი­ძიო და უნდა იცო­დე, რო­გორ გა­მო­ი­ყე­ნო. რთუ­ლია, მაგ­რამ დავძლიე. მერე უკვე ყვე­ლა­ფე­რი კა­ლა­პოტ­ში ჩად­გა და ბევ­რი სა­ინ­ტე­რე­სო საქ­მე გან­ვი­ხი­ლე. ჩა­ვარ­დნა არ მქო­ნია, პი­რი­ქით, გაკ­ვირ­ვე­ბუ­ლე­ბიც კი იყ­ვნენ - პოსტსაბ­ჭო­უ­რი სივ­რცი­დან ჩა­მო­სულ­მა ამ­დენს რომ მი­ვაღ­წიე. რა იცოდ­ნენ, რომ ამის მთა­ვა­რი შე­მოქ­მე­დი ჩემი პე­და­გო­გი - თი­ნა­თინ წე­რე­თე­ლი იყო, რო­მე­ლიც საბ­ჭო­თა სა­მარ­თალს კი არა, სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­მარ­თალს გვას­წავ­ლი­და...

- ალ­ბათ გქონ­დათ შე­თა­ვა­ზე­ბა პო­ლი­ტი­კუ­რი პარ­ტი­ე­ბის­გან. რა­ტომ არ წახ­ვე­დით პო­ლი­ტი­კა­ში?

- პო­ლი­ტი­კის­კენ არ გა­მი­ხე­დავს. შე­თა­ვა­ზე­ბა ძა­ლი­ან ბევ­რჯერ მქონ­და, მაგ­რამ უარს ვამ­ბობ­დი. პე­და­გო­გი­ურ საქ­მი­ა­ნო­ბას ორ უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში ვე­წე­ვი. ასე­ვე, კა­ლა­მი არა­სო­დეს და­მიდ­ვია და მო­მა­ვალ­შიც მეც­ნი­ე­რულ საქ­მი­ა­ნო­ბას გა­ვაგ­რძე­ლებ. სა­ოც­რად მა­წუ­ხებს, რომ ხალ­ხში გამ­ძაფ­რე­ბუ­ლია უსა­მარ­თლო­ბის გან­ცდა. ეს არის მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბის დიდი კრი­ზი­სი. მთა­ვა­რი ის არის, რომ ქარ­თუ­ლი სა­მარ­თლის მომ­ხმა­რე­ბე­ლი მხო­ლოდ ერთი მუჭა ადა­მი­ა­ნე­ბი არი­ან, რომ­ლე­ბიც მმარ­თველ გუნდს წარ­მო­ად­გე­ნენ. ბუ­ნებ­რი­ვია, ეს ქვეყ­ნის­თვის დიდი მარ­ცხია.

P.S. "გზის" მომ­დევ­ნო ნო­მერ­ში გან­ვაგ­რძობთ სა­უ­ბარს ბა­ტონ მინ­დია უგ­რე­ხე­ლი­ძეს­თან, რო­მე­ლიც გვი­ამ­ბობს, რო­გორ გახ­და უზე­ნა­ე­სი სა­სა­მარ­თლოს თავ­მჯდო­მა­რე, რა პი­რო­ბა მის­ცა ზვი­ად გამ­სა­ხურ­დი­ას, რა­ტომ დარ­ჩა შე­ვარ­დნა­ძის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში და რა გან­ცდა ჰქონ­და, როცა გამ­სა­ხურ­დი­ას მომ­ხრე­ებს ასა­მარ­თლებ­და.

თეა ხურ­ცი­ლა­ვა

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)