ბოლო დღე­ებ­ში ქვე­ყა­ნა­ში გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი მოვ­ლე­ნე­ბის შე­სა­ხებ ბევ­რი ით­ქვა და და­ი­წე­რა. არ შე­გა­წყენთ თავს იმა­ვეს გა­მე­ო­რე­ბით. რო­გორც ყვე­ლა, ბუ­ნებ­რი­ვია, მეც აღ­ვშფოთ­დი ნა­ნა­ხით და პრო­ტეს­ტის გრძნო­ბაც გა­მიჩ­ნდა. თავი ვალ­დე­ბუ­ლად ჩავ­თვა­ლე, გლ­და­ნის მე-8 სა­პყრო­ბი­ლეს­თან (აქვე გე­ტყვით, რომ სი­ტყვა "სა­პყრო­ბი­ლეს" ვერ იტან­და სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის ვერც ერთი თა­ნამ­შრო­მე­ლი. მის ნაც­ვლად ყველ­გან გა­მო­ი­ყე­ნე­ბო­და სი­ტყვა - "და­წე­სე­ბუ­ლე­ბა", მაგ­რამ, ჩემი პი­რა­დი მო­საზ­რე­ბის გამო, ამ სტა­ტი­ა­ში სწო­რედ "სა­პყრო­ბი­ლეს" გა­მო­ვი­ყე­ნებ) მივ­სუ­ლი­ყა­ვი და პა­ტიმ­რე­ბის­თვის სო­ლი­და­რო­ბა გა­მო­მე­ცხა­დე­ბი­ნა. 22 სექ­ტემ­ბერს, სა­ღა­მოს, იქ სტუ­დენ­ტე­ბის საპ­რო­ტეს­ტო აქ­ცია გა­ი­მარ­თა. რო­დე­საც მო­მი­ტინ­გე­ე­ბი და­ი­შალ­ნენ და ად­გილ­ზე მხო­ლოდ პა­ტიმ­რე­ბის მშობ­ლე­ბი დარ­ჩნენ, ჩემი ყუ­რა­დღე­ბა რამ­დე­ნი­მე ახალ­გაზ­რდა მა­მა­კაც­მა მი­ი­პყრო. მათი ლა­პა­რა­კი­დან მივ­ხვდი, რომ ყო­ფი­ლი პა­ტიმ­რე­ბი იყ­ვნენ და იქა­ურ ამ­ბებს იხ­სე­ნებ­დნენ. გა­მო­ვე­ლა­პა­რა­კე და კი­თხვებ­ზე გუ­ლახ­დი­ლი პა­სუ­ხე­ბიც მი­ვი­ღე. მარ­თა­ლია, თემა თით­ქოს "გაცვდა" და ვფიქ­რობ­დი, რომ ახალს ვე­რა­ფერს გა­ვი­გებ­დი, მაგ­რამ მერ­წმუ­ნეთ, მოს­მე­ნილ­მა არა­ნაკ­ლებ შემძრა, ვიდ­რე წინა დღე­ებ­ში ტე­ლე­ვი­ზი­ით ნა­ნახ­მა კად­რებ­მა. გა­სა­გე­ბი მი­ზე­ზე­ბის გამო რეს­პონ­დენ­ტე­ბის სა­ხე­ლებს შევ­ცვლი და მათ ნა­ამ­ბობს შე­უ­ლა­მა­ზებ­ლად გად­მოგ­ცემთ.

ლაშა, 28 წლის:

- სას­ჯელს და­ნა­შა­უ­ლის და­ფარ­ვის გამო ვიხ­დი­დი. ცი­ხე­ში 3 წელი გა­ვა­ტა­რე. მათ­გან წე­ლი­წად-ნა­ხე­ვა­რი - გლ­და­ნის მე-8 სა­პყრო­ბი­ლე­ში. ეს არის ნამ­დვი­ლი ჯო­ჯო­ხე­თი. პა­ტი­მა­რი ცი­ხე­ში შე­მოს­ვლის პირ­ვე­ლი­ვე წუ­თე­ბი­დან გრძნობს, რომ სრუ­ლი­ად უცხო და სას­ტიკ სამ­ყა­რო­ში მოხ­ვდა. ჩემ­თვის პირ­ვე­ლი "სრო­კი" იყო და ბუ­ნებ­რი­ვია, წარ­მოდ­გე­ნა არ მქონ­და, რა ხდე­ბო­და. რო­დე­საც სა­სა­მარ­თლომ წი­ნას­წა­რი პა­ტიმ­რო­ბა შე­მი­ფარ­და და გლ­დან­ში გად­მო­მიყ­ვა­ნეს, გზა­ში პო­ლი­ცი­ე­ლებ­მა მკი­თხეს - იცი, რო­გორ ხვდე­ბი­ან გლ­დან­ში პა­ტიმ­რებ­სო? - არა-მეთ­ქი. - ახლა გა­ი­გებ, რო­გო­რი სტუ­მარ­თმოყ­ვა­რე­ე­ბი არი­ან იქ, მაგ­რამ მე­გობ­რულ რჩე­ვას მოგ­ცემ, თუ გინ­და, რომ ბევ­რი არ მოგ­ხვდეს, არ შე­ე­წი­ნა­აღ­მდე­გო, არ იბ­ლა­ტაო, თავ­დახ­რილ­მა მი­ი­ღე ყვე­ლა­ფე­რი, რაც მოხ­დე­ბაო. ე.წ. კა­რან­ტი­ნის შე­სას­ვლელ­ში ის თა­ნამ­შრო­მე­ლი დამ­ხვდა, რო­მე­ლიც ახლა ამ ამ­ბე­ბის გა­მოა და­ჭე­რი­ლი. მას მეტ­სა­ხე­ლად ბას­ტის ეძახ­დნენ. - ხე­ლე­ბი უკან, ბიჭო, აქ ქუჩა ხომ არ გგო­ნი­აო, - იმ­ხე­ლა ხმით მიყ­ვი­რა, რომ ლა­მის გული გა­მი­ჩერ­და. აი, აქე­დან იწყე­ბა უკვე სა­ში­ნე­ლე­ბა­თა ფილ­მი... კა­რან­ტინ­ში შე­მაგ­დეს. ერთი სა­შუ­ა­ლო ზო­მის ოთა­ხია, რომ­ლის ფან­ჯრე­ბიც სა­გულ­და­გუ­ლო­დაა დაგ­მა­ნუ­ლი და უამ­რა­ვი ადა­მი­ა­ნია მო­თავ­სე­ბუ­ლი. ჩემი ვა­რა­უ­დით, იმ დღეს 300-ზე მეტი პა­ტი­მა­რი იყო იქ. კა­რან­ტინ­ში იმ­დენ დღეს გა­ჩე­რე­ბენ, რამ­დე­ნიც პა­რას­კე­ვამ­დეა დარ­ჩე­ნი­ლი, რად­გან სწო­რედ ამ დღეს ხდე­ბა ე.წ. კა­რან­ტი­ნის დაშ­ლა. კე­დელ­ზე მი­მაგ­რე­ბუ­ლია რამ­დე­ნი­მე "შპონ­კა" ანუ "ნარი" ანუ სა­წო­ლი, რო­მელ­ზეც, რა თქმა უნდა, ლე­ი­ბი არ აგია. თუ სა­ხალ­ხო დამ­ცვე­ლი შე­მო­დი­ო­და, ლე­იბს მხო­ლოდ მა­შინ აგებ­დნენ სას­წრა­ფოდ. სუნ­თქვა შე­უძ­ლე­ბე­ლია, ჰა­ე­რი არ გყოფ­ნის... თან იძუ­ლე­ბუ­ლი ხარ, რომ ფეხ­ზე იდგე. დი­ლით თითო პა­ტი­მარს თითო პურს აძ­ლე­ვენ, საჭ­მელს კი ამ­დენ ადა­მი­ანს 2 დიდი გო­ბით აწ­ვდი­ან, სა­ი­და­ნაც ყვე­ლა ერ­თად ჭამს. მე მხო­ლოდ პურს ვჭამ­დი, ვი­ნა­ი­დან არ შე­მეძ­ლო სხვი­სი "ხე­ლის ნა­ბა­ნი" საჭ­მლის ჭამა. კა­რან­ტინ­ში ტუ­ა­ლე­ტი არის, მაგ­რამ არ არის ტუ­ა­ლე­ტის ქა­ღალ­დი. ასეთ პი­რო­ბებ­ში მყო­ფი ადა­მი­ა­ნე­ბი რომ სა­ერ­თო გო­ბი­დან შე­ჭა­მენ, თუ ოდ­ნავ ზი­ზღის გრძნო­ბა გაქვს, იმ გო­ბი­დან ვერ შე­ჭამ. თან, ამ­დე­ნი მო­ში­ვე­ბუ­ლი პა­ტი­მა­რი მი­ვარ­დე­ბა გობს, ხე­ლებს ყოფს, წვენ­ში პურს აწობს... სა­ში­ნე­ლე­ბაა ამის ყუ­რე­ბა.

გი­ორ­გი, 25 წლის:

- კა­რან­ტინ­ში სი­გა­რე­ტის მო­წე­ვა არ შე­იძ­ლე­ბა და ამის გამო ისე­თი "ლომ­კა" გაქვს, რომ სხვა ვე­რა­ფერ­ზე ფიქ­რობ. ხომ ნა­ხეთ კად­რე­ბი, რო­გორ შლი­ან კა­რან­ტინს. წი­ნას­წარ იცი, რომ მაგ­რად მოგ­ხვდე­ბა, მაგ­რამ იქ ისეთ სა­ში­ნელ პი­რო­ბებ­ში ხარ, ნატ­რობ, სა­კან­ში მალე გა­გიყ­ვა­ნონ. პა­რას­კევს დი­ლი­დან იწყე­ბა კა­რან­ტი­ნის დაშ­ლა. გვერ­დი­თა ოთახ­ში 5-5 პა­ტი­მა­რი გაჰ­ყავთ და წრე­ში ჩამ­დგა­რი "მუტ­რუ­კე­ბი" გცე­მენ. როცა ტე­ლე­ვი­ზი­ით კა­რან­ტი­ნის დაშ­ლის ის კად­რე­ბი ვნა­ხე, ყვე­ლა თა­ნამ­შრო­მე­ლი ამო­ვი­ცა­ნი. კადრში მარ­ცხე­ნა მხა­რეს ვინ­მე ვა­ხოც დგას, რო­მე­ლიც არ და­უ­კა­ვე­ბი­ათ, 24-25 წლის ბი­ჭია, ძა­ლი­ან სას­ტი­კია. ის, რაც ტე­ლე­ვი­ზი­ით აჩ­ვე­ნეს, არა­ფე­რია იმას­თან შე­და­რე­ბით, რაც სი­ნამ­დვი­ლე­ში მაგ დროს ხდე­ბა. რო­გორც ჩანს, მაგ "გა­და­ღე­ბის დღეს" ვერ იყ­ვნენ ხა­სი­ათ­ზე და შე­და­რე­ბით მსუ­ბუ­ქად წა­მო­არ­ტყეს ბი­ჭებს. ერთი ფეხს გა­მოგ­დებს ფე­ხებ­ში, წა­გაქ­ცევს და რამ­დე­ნი­მე კაცი მთე­ლი ძა­ლით გირ­ტყამს. თუ ამო­იკ­ვნე­სებ, გა­ცი­ლე­ბით მეტი მოგ­ხვდე­ბა. თან ხმა­მაღ­ლა, ბოლო ხმა­ზე ხარ­ხა­რე­ბენ...

ლაშა:

- სა­ში­ნე­ლე­ბაა ამ ხარ­ხა­რის მოს­მე­ნა. ახ­ლაც ყუ­რებ­ში მიდ­გას და ღა­მით ხში­რად მეღ­ვი­ძე­ბა, როცა ჩა­მეს­მის. ასე მგო­ნია, ვი­ღაც თავ­ზე მად­გას და ხარ­ხა­რებს. ამაზ­რზე­ნია, ამ დროს ისე­თი დამ­ცი­რე­ბუ­ლი ხარ, რომ სი­ცო­ცხლეც აღარ გინ­და. ყო­ფი­ლა შემ­თხვე­ვა, ცე­მის დროს, პა­ტი­მარს გონი და­უ­კარ­გავს. წყალს მი­ას­ხა­მენ და ისევ სცე­მენ...

გი­ორ­გი:

- ის მიკ­ვირს, რომ არ სწყინ­დე­ბათ. რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა, ადა­მი­ან­მა ეს საქ­მე მუდ­მი­ვად აკე­თო და არ მოგ­ბეზ­რდეს. სად უნდა გქონ­დეს ამ­დე­ნი აგ­რე­სია დაგ­რო­ვე­ბუ­ლი, რომ ადა­მი­ანს, რო­მელ­საც შენ­თვის არა­ფე­რი და­უ­შა­ვე­ბია, ასე სას­ტი­კად გა­უს­წორ­დე. იცით, რა­ტომ არი­ან ბევ­რნი კა­რან­ტი­ნის დაშ­ლა­ზე? იმი­ტომ, რომ იმ დღეს და­ახ­ლო­ე­ბით 300-მდე ადა­მი­ა­ნი გა­დაჰ­ყავთ სა­კან­ში და ცო­ტა­ნი რომ იყ­ვნენ, და­იღ­ლე­ბი­ან. 300 ადა­მი­ა­ნის ცე­მას ეხუმ­რე­ბით? ასე კი ერ­თმა­ნეთს ენაც­ვლე­ბი­ან და აღარ იღ­ლე­ბი­ან.

ლაშა:

- სა­კან­ში რომ შე­დი­ხარ, დამ­ხვდუ­რი პა­ტიმ­რე­ბი გეც­ნო­ბი­ან, უნდა მო­უყ­ვე, რის­თვის "ზი­ხარ", შემ­დეგ ქცე­ვის წე­სებს გაც­ნო­ბენ. მა­გა­ლი­თად, როცა რო­მე­ლი­მე პა­ტი­მა­რი ლო­ცუ­ლობს ან სან­თე­ლი ან­თია, ტუ­ა­ლეტ­ში შეს­ვლა არ შე­იძ­ლე­ბა და ა.შ. კა­რან­ტი­ნი­დან გა­მოს­ვლი­სა და ცე­მის შემ­დეგ შოკ­შია ყვე­ლა პა­ტი­მა­რი. მით უმე­ტეს - ვინც პირ­ვე­ლად ხვდე­ბა იქ. მახ­სოვს, ერთი ახალ­გაზ­რდა მა­მა­კა­ცი მო­იყ­ვა­ნეს. ზედა ნარ­ზე აძ­ვრა და მთე­ლი დღე­ე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში იწვა, ხმას არ გვცემ­და. რაც გვი­თხრა, ის იყო, რომ დღე-დღე­ზე გა­ვი­დო­და იქი­დან და ელო­დე­ბო­და იმ დღეს. გა­ვი­და 1 თვე... 2 თვე... ერთ დღეს ჩა­მოხ­ტა ნა­რი­დან და გვი­თხრა, ლექ­სი დავ­წე­რეო და წაგ­ვი­კი­თხა. გაგ­ვე­ცი­ნა - 2-თვი­ა­ნი დუ­მი­ლის მერე ამო­ი­ღო ხმა და ლექ­სი წაგ­ვი­კი­თხა. მერე "ჩვე­უ­ლებ­რივ პა­ტიმ­რად" იქცა. რო­გორც ჩანს, ის პე­რი­ო­დი შე­სა­გუ­ებ­ლად სჭირ­დე­ბო­და. ყვე­ლა ერ­თნა­ი­რი ხომ არაა. არ ვიცი რა­ტომ, მაგ­რამ ალ­ბათ ჩა­კე­ტი­ლი სივ­რცის ბრა­ლია, რომ პა­ტიმ­რებს ტკბი­ლე­ულ­ზე აქვთ მო­თხოვ­ნი­ლე­ბა. მა­ღა­ზი­ი­დან (იქ "ლა­რი­ოკს" ვე­ძახ­დით) ყუ­თით ამოგვქონ­და ხოლ­მე ვაფ­ლი ან "პე­ჩე­ნია" და წამ­ში აღარ იყო. მე ე.წ. "ჩ" კორ­პუს­ში ვი­ყა­ვი, რო­მე­ლიც თა­ნამ­შრომ­ლე­ბის სი­სას­ტი­კით იყო გან­თქმუ­ლი. ოლეგ ფა­ცა­ცია, რო­მე­ლიც ახლა და­კა­ვე­ბუ­ლია, სულ ჩვენს კორ­პუს­ში იყო ხოლ­მე. ის ზუგ­დი­დის რა­ი­ო­ნის სო­ფელ მუ­ხუ­რი­და­ნაა და ჩვენ­თან სას­ჯელს მისი მე­ზო­ბე­ლიც იხ­დი­და. სა­ნამ ის ბიჭი ჩვენს სა­კან­ში იყო, არ გვცემ­დნენ. გა­ა­სა­მარ­თლეს თუ არა, მა­შინ­ვე გა­და­იყ­ვა­ნეს. აბა, თა­ვის­თან ხომ არ და­ტო­ვებ­და? ხელი შე­ეშ­ლე­ბო­და ჩვენს წა­მე­ბა­სა და დამ­ცი­რე­ბა­ში. ბა­ტო­ნი გი­ორ­გი ბუ­თლი­აშ­ვი­ლი, რო­მელ­ზეც თა­ვი­დან ბევ­რი ილა­პა­რა­კეს ტე­ლე­ვი­ზი­ით და რო­მე­ლიც ახლა ლა­გო­დე­ხის პო­ლი­ცი­ის უფ­რო­სი გახ­ლავთ, ბაჩო ახა­ლა­ი­ას მეჯ­ვა­რეა და დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, ხელ­საც არ ახ­ლებს არა­ვინ, - სას­ტი­კი ადა­მი­ა­ნი გახ­ლავთ და ვფიქ­რობ, პო­ლი­ცი­ა­შიც ვერ მო­ით­მენს, რომ ხალ­ხი არ აწა­მოს. დად­გე­ბო­და დე­რეფ­ნის თავ­ში და ყვი­რო­და - ილო­ცეთ, სა­ნამ თქვენს სა­კანს გა­ვა­ღე­ბო. ჩა­მო­ივ­ლი­და საკ­ნებ­ში და პა­ტიმ­რე­ბის ცე­მით გულს იჯე­რებ­და. სა­ა­მი­სოდ მი­ზე­ზი არ სჭირ­დე­ბო­და. ფა­ცა­ცია თუ გუ­ნე­ბა­ზე არ იყო, დი­ლით გა­მო­ა­ცხა­დებ­და, რომ არც ერთი პა­ტი­მა­რი არ უნდა დამ­ჯდა­რი­ყო ან არ უნდა წა­მო­წო­ლი­ლი­ყო ნარ­ზე. შემ­დეგ მო­უ­ლოდ­ნე­ლად გა­მოწ­მებ­დნენ "ვალ­ჩო­კი­დან" (სპე­ცი­ა­ლუ­რი ხვრე­ლია კარ­ში და­ტა­ნე­ბუ­ლი, პა­ტიმ­რე­ბის სათ­ვალ­თვა­ლოდ) და თუ მის მო­თხოვ­ნას არ ას­რუ­ლებ­დი, მაგ­რად მოგ­ხვდე­ბო­და. მარ­ტო იმას კი არ სცემ­დნენ, ვინც ურ­ჩობ­და, მთელ სა­კანს უს­წორ­დე­ბოდ­ნენ. ამი­ტომ, ვალ­დე­ბუ­ლი იყა­ვი, და­მორ­ჩი­ლე­ბო­დი, რომ შენ გამო სხვე­ბი არ დას­ჯი­ლიყ­ვნენ.

გი­ორ­გი:

- ოლეგ ფა­ცა­ცი­ას სა­გან­გე­ბოდ, წვე­ტი­ა­ნი ფეხ­საც­მე­ლი ეცვა და პა­ტიმ­რებს სწო­რედ იმ "წვე­ტე­ბით" უს­წორ­დე­ბო­და. მახ­სოვს ერთხელ, გვერ­დი­თა საკ­ნი­დან ის­მო­და ხმა - საკ­მა­ოდ ასა­კო­ვა­ნი პა­ტი­მა­რი ეხ­ვე­წე­ბო­და, ნუ მცემ, ცი­რო­ზი მაქვს, ისე­დაც დღე­ე­ბი მაქვს დათ­ვლი­ლი და ნუ მომ­კლა­ვო. წა­აქ­ცია და ღვიძ­ლის არე­ში ურტყა ფეხ­საც­მლის წვე­რი... შენ რომ გცე­მენ, ხომ სა­ში­ნე­ლე­ბაა, მაგ­რამ სხვა საკ­ნე­ბი­დან რომ გეს­მის ღმუ­ი­ლის, ყვი­რი­ლის ხმა, ეგ უფრო გთრგუ­ნავს და გა­გი­ჟებს. ერთხელ კი­დევ - გვერ­დი­თა საკ­ნის ფან­ჯრი­დან პა­ტი­მარ­მა კა­ტას სო­სი­სი გა­და­უგ­დო. ნამ­დვი­ლი არ­მა­გე­დო­ნი და­ატ­რი­ა­ლეს იქ... სას­ტი­კად გა­უს­წორ­დნენ ყვე­ლას.

ლაშა:

- შე­მოც­ვივ­დე­ბოდ­ნენ სა­კან­ში და და­ი­ძა­ხებ­დნენ, - აბა, ყვე­ლა­ნი "შპონ­კის" ქვეშ შეძ­ვე­რი­თო! თავ­მოყ­ვა­რე ადა­მი­ა­ნი არ შეძ­ვრე­ბა, რა თქმა უნდა. ზო­გი­ერ­თი მა­შინ­ვე ას­რუ­ლებ­და ბრძა­ნე­ბას. იცი, მა­ინც უნდა მოგ­ხვდეს და ბუ­ნებ­რი­ვია, თავს არ და­იმ­ცი­რებ. ჰოდა, მოგ­ვარ­დე­ბო­და, წა­გაქ­ცევ­და და წიხ­ლით შეგ­ტე­ნი­და მა­ინც. ასე შე­ტე­ნი­და და­ნარ­ჩე­ნებ­საც, ვინც ეურ­ჩე­ბო­და და ნე­ბით არ ძვრე­ბო­და. მერე და­ი­ბა­რებ­და, სა­ნამ არ გე­ტყვით, არ გა­მოხ­ვი­დე­თო და გა­ვი­დო­და. ბუ­ნებ­რი­ვია, იქ არ დარ­ჩე­ბო­დი. შე­გა­მოწ­მებ­და და ხე­ლახ­ლა გცემ­და, რომ გე­კი­თხა, მორ­წმუ­ნე­ე­ბი იყ­ვნენ, თით­ქმის ყვე­ლას ჯვა­რი ეკი­და კი­სერ­ზე, ზო­გი­ერ­თზე ამ­ბობ­დნენ, მარ­ხუ­ლობ­სო... რო­გორ გგო­ნი­ათ, ჭეშ­მა­რი­ტად მორ­წმუ­ნე ადა­მი­ა­ნი ხა­ტებს შე­უ­რა­ცხყოფს? ხა­ტე­ბის კუ­თხე თით­ქმის ყვე­ლა სა­კან­შია. მო­უს­ვამ­დნენ ხელს და ძირს ყრიდ­ნენ ყვე­ლა­ფერს. ასე­თი ძა­ლა­დო­ბა ყო­ველ­დღე ხდე­ბო­და... ხაზს ვუს­ვამ - ყო­ველ­დღე და არა, ხან­და­ხან, რო­გორც პრე­ზი­დენ­ტი ამ­ბობს ხოლ­მე, თა­ვის ბო­ლოდ­რო­ინ­დელ გა­მოს­ვლებ­ში.

გი­ორ­გი:

- ყვე­ლა­ზე მე­ტად დღე­სას­წა­უ­ლე­ბი გვძულ­და. ცოდ­ვის ტრი­ა­ლი იყო ხოლ­მე, მაგ დღე­ებ­ში, რად­გან ცი­ხის თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი მთვრა­ლე­ბი იყ­ვნენ და აგ­რე­სია ემა­ტე­ბო­დათ. არ გა­სუ­ლა დღე­სას­წა­უ­ლი, რომ არ ვე­ცე­მეთ. ერთი პე­რი­ო­დი, ჩვენს სარ­თულ­ზე, ყო­ველ სა­ღა­მოს, რა­ღაც­ნა­ი­რი, არა­ა­და­მი­ა­ნუ­რი ბღა­ვი­ლი ის­მო­და ხოლ­მე. ეს ის ხმა არ იყო, რა­საც ადა­მი­ა­ნი ცე­მის ან წა­მე­ბის დროს გა­მოს­ცემს. კარ­გა ხანს ვერ გა­ვი­გეთ, რა ხდე­ბო­და. შემ­დეგ თქვეს, რომ თურ­მე ძრო­ხის ქურ­დო­ბის­თვის იხ­დი­და სას­ჯელს ახალ­გაზ­რდა მა­მა­კა­ცი და ყო­ველ სა­ღა­მოს ძრო­ხა­სა­ვით ბღა­ვილს აი­ძუ­ლებ­დნენ და მერე სცემ­დნენ. რაც შე­ე­ხე­ბა ლადო ბე­დუ­კა­ძეს, ჩვენს კორ­პუს­ზე მუ­შა­ობ­და. ვინც რო­გორ უნდა, ისე გა­ი­გოს, მაგ­რამ თა­მა­მად შე­მიძ­ლია ვთქვა, რომ მას­ზე ჰუ­მა­ნუ­რი ადა­მი­ა­ნი გლ­და­ნის სა­პყრო­ბი­ლე­ში არ მუ­შა­ობ­და. ნე­ბის­მი­ერ პა­ტი­მარს ჰკი­თხეთ და გე­ტყვით, რომ მას არა­სო­დეს არა­ვინ უცე­მია და მით უმე­ტეს - უწა­მე­ბია. როცა ის იყო მო­რი­გე, გვი­ხა­რო­და, რად­გან ვი­ცო­დით, იმ დღეს არა­ვინ გვცემ­და. თან მა­ღა­ლი პოს­ტი ეკა­ვა და ყვე­ლა ემორ­ჩი­ლე­ბო­და. ხში­რად შე­მო­სუ­ლა სა­კან­ში და უთ­ქვამს, - გა­უ­ძე­ლით, ბი­ჭე­ბო, გპირ­დე­ბით, რომ აღ­ვად­გენ თქვენს შე­ლა­ხულ პა­ტივ­მოყ­ვა­რე­ო­ბა­სო. ახლა აბ­რა­ლე­ბენ, წა­მე­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­დაო. არ და­ი­ჯე­როთ, ეს ტყუ­ი­ლია. მიკ­ვირს, რა­ტომ არ მოს­ვლია აზ­რად თუნ­დაც ერთ ჟურ­ნა­ლისტს, რო­მე­ლიც ამ დღე­ებ­ში ცი­ხე­ში შე­ვი­და და პა­ტიმ­რებს და­ე­ლა­პა­რა­კა, ბე­დუ­კა­ძე­ზე რამე ეკი­თხა? ნამ­დვი­ლად ვიცი, რა პა­სუხ­საც მი­ი­ღებ­და. ამას იმი­ტომ არ ვამ­ბობ, რომ მან გა­მო­ა­აშ­კა­რა­ვა წა­მე­ბის ფაქ­ტე­ბი და მად­ლი­ე­რი ვარ მისი. მარ­თლა ასე იყო.

ლაშა:

- რა მიკ­ვირს, იცით? დგა­ნან და მარ­ტო გლ­და­ნის სა­პყრო­ბი­ლე­ზე ლა­პა­რა­კო­ბენ... ხმა ამო­ი­ღონ, რა ხდე­ბა სხვა ცი­ხე­ებ­სა თუ ზო­ნებ­ში. ბა­ტო­ნი ტუ­ღუ­ში რომ გა­ი­ძა­ხის, ამას ვი­ზამ და იმას ვი­ზა­მო, როცა სა­ხალ­ხო დამ­ცვე­ლი იყო და ბოლო ან­გა­რი­ში და­წე­რა ქსნის მე-15 კო­ლო­ნი­ი­დან, მა­შინ იქა­უ­რი მწა­მე­ბე­ლი თა­ნამ­შრომ­ლე­ბის გვა­რებს ასა­ხე­ლებ­და, ახლა კი დუმს... მათ აღარც კი ახ­სე­ნებს... გახ­სოვთ ალ­ბათ, 800-მა პა­ტი­მარ­მა რომ მო­ა­წე­რა ხელი სა­ჩი­ვარს, წა­მე­ბი­სა და უღირ­სი მო­პყრო­ბის ფაქ­ტე­ბის შე­სა­ხებ. ქსან­ში 1 თვე ვი­ყა­ვი. გლ­და­ნი­დან რომ გა­და­მიყ­ვა­ნეს, იქ მის­ვლის­თა­ნა­ვე ისე მცე­მეს, 2 კვი­რა გონ­ზე ვერ მოვ­დი­ო­დი. ელექტრო­შო­კით მა­წა­მეს... ბევ­რს გაჰ­ყვი­რო­და მა­შინ ტუ­ღუ­ში, დიმა ჩხე­ი­ძი­სა და სხვე­ბის შე­სა­ხებ... ახლა ჩუ­მა­დაა... ნუთუ აღარ ახ­სოვს? გლ­დან­შიც და ქსან­შიც პა­ტიმ­რის აბა­ნო­ში ცემა აპ­რო­ბი­რე­ბუ­ლი მე­თო­დია. სველ ია­ტაკ­ზე გა­დაგ­დებ­დნენ და სიკ­ვდი­ლის პი­რას მი­გიყ­ვან­დნენ. წარ­მო­მიდ­გე­ნია, ახლა რომ ამ ჯა­ლა­თებს პა­ტიმ­რის ცემა აუკ­რძა­ლეს, რო­გო­რი "ლომ­კა" აქვთ, ალ­ბათ ხე­ლე­ბი ექა­ვე­ბათ. ქსნის კო­ლო­ნი­ა­ში ნა­ცე­მი აბა­ნო­ში და­მაგ­დეს და 3 დღე არც არა­ვის ვუ­კი­თხავ­ვარ, ცო­ცხა­ლი ვი­ყა­ვი თუ - მკვდა­რი... კა­რიც არ გა­უ­ღი­ათ... ია­ტაკ­ზე მე­ძი­ნა და მხო­ლოდ წყალს ვსვამ­დი. 3 დღის მერე გა­მო­მიყ­ვა­ნეს და სა­კან­ში გა­და­მიყ­ვა­ნეს. იქ წე­სით, არ უნდა იყოს კარ­ცე­რი და ფი­ზი­კუ­რად ასე­თი ოთა­ხი არც არ­სე­ბობს. აბა­ნო ას­რუ­ლებს კარ­ცე­რის ფუნ­ქცი­ას. ქსნი­დან რუს­თავ­ში გა­და­მიყ­ვა­ნეს, სა­დაც ანა­ლო­გი­უ­რი სი­ტუ­ა­ცია იყო. მიყ­ვა­ნის­თა­ნა­ვე რამ­დე­ნი­მე თა­ნამ­შრო­მელ­მა ერ­თდრო­უ­ლად მცე­მა, თან ისე სას­ტი­კად, რომ სა­კუ­თა­რი ძა­ლის­ხმე­ვით ვერ გა­და­ვა­ად­გილ­დე­ბო­დი და ვერც ვჭამ­დი. პა­ტიმ­რე­ბი მივ­ლიდ­ნენ, თა­ვი­სი ხე­ლით მაჭ­მევ­დნენ და ფეხ­ზე წა­მო­მა­ყე­ნეს. სა­პყრო­ბი­ლე­ებ­ში არი­ან პა­ტიმ­რე­ბი, რომ­ლე­ბიც ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ის მხრი­დან გარ­კვე­უ­ლი შე­ღა­ვა­თე­ბით სარ­გებ­ლო­ბენ. რო­გორც კი სა­ხალ­ხო დამ­ცვე­ლი ან ვინ­მე უფ­ლე­ბა­თა დამ­ცვე­ლი შე­მო­ვი­დო­და, რო­გორც და­რი­გე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვნენ, ისი­ნი გარ­შე­მო შე­მო­ეხ­ვე­ოდ­ნენ და და­ნარ­ჩენ პა­ტიმ­რებს მი­ახ­ლო­ე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას არ აძ­ლევ­დნენ. - პრე­ტენ­ზია ხომ არ გაქ­ვთო? - თუ გვკი­თხავ­დნენ, ისი­ნი ყვე­ლა­ზე ხმა­მაღ­ლა ყვი­როდ­ნენ, - რა პრე­ტენ­ზია, ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გა­და­აო. რომ მო­გე­წა­დი­ნე­ბი­ნა, ახ­ლოს ვერ მი­ე­კა­რე­ბო­დი გა­რე­დან შე­მო­სულ ადა­მი­ანს, რომ შენი გუ­ლის­ტკი­ვი­ლი გეთ­ქვა.

გი­ორ­გი:

- საქ­მე ის არის, რომ ამის შე­სა­ხებ პა­ე­მან­ზე მო­სულ ოჯა­ხის წევ­რებ­საც ვერ ეუბ­ნე­ბი. ტე­ლე­ფო­ნე­ბი ის­მი­ნე­ბა და ისი­ნი რომ წავ­ლენ, უა­რეს დღე­ში აღ­მოჩ­ნდე­ბი. თა­ნაც, რა აზრი აქვს? სა­მარ­თალს ამ ქვე­ყა­ნა­ში ვერ იპო­ვი და ტყუ­ი­ლად უნდა ანერ­ვი­უ­ლო მშობ­ლე­ბი. რაც მეტს იყ­ვი­რებ სის­ტე­მის მან­კი­ერ მხა­რე­ზე, მით მეტი მოგ­ხვდე­ბა. გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი სი­სას­ტი­კით ექ­ცე­ოდ­ნენ იმ პა­ტიმ­რებს, რომ­ლის ად­ვო­კა­ტიც ბევ­რს ყვი­რო­და ან სტრას­ბურ­გში ჰქონ­და გა­სა­ჩივ­რე­ბუ­ლი საქ­მე. აუუუ, მტერს არ ვუ­სურ­ვებ ასე­თი პა­ტიმ­რე­ბის ად­გილ­ზე ყოფ­ნას. ბევ­რი შე­მოჰ­კვდო­მი­ათ ცე­მა­ში ან ისე და­უ­ინ­ვა­ლი­დე­ბი­ათ, რომ სა­ვარ­ძელ­საა მი­ჯაჭ­ვუ­ლი... ამას ყო­ველ­დღე რომ უყუ­რებ, მერე ცდი­ლობ, აღარ გა­ა­ღი­ზი­ა­ნო და იქი­დან საღ-სა­ლა­მათ­მა და ცო­ცხალ­მა გა­მო­აღ­წიო. როცა სას­ჯე­ლის ვადა იწუ­რე­ბა და შინ უნდა წახ­ვი­დე, შე­მო­დის მო­რი­გე, გვარს და­ი­ძა­ხებს და - "სვა­ბო­და­ზეო". ბევ­რი პა­ტი­მა­რი ასეთ დროს ფეხ­ზე წა­მოდ­გო­მა­საც ვერ ახერ­ხებს. სხვე­ბი მხარ­ში შე­უდ­გე­ბი­ან ხოლ­მე და გა­რეთ გა­მოჰ­ყავთ. მო­ცე­ლი­ლე­ბი­ვით არი­ან, იმ­დე­ნად და­უ­ჯე­რებ­ლად მი­აჩ­ნი­ათ, რომ შინ მი­დი­ან. ჩემი ზო­ნა­ში ყოფ­ნის დროს ისე­თი შემ­თხვე­ვე­ბიც ყო­ფი­ლა, რომ გა­სუ­ლი პა­ტი­მა­რი უკან მა­ლე­ვე დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლა... სულ მიკ­ვირს ასე­თი ხალ­ხის. ასე­თი ჯო­ჯო­ხე­თი გა­ი­ა­რო და კი­დევ რა­ღაც და­ა­შა­ვო?

ლაშა:

- უკვე 8 თვეა, გა­რეთ ვარ და კოშ­მა­რე­ბის­გან ახ­ლაც კი მეღ­ვი­ძე­ბა ღამე. ყვე­ლა "მოქ­მედ" თუ ყო­ფილ პა­ტი­მარს რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცი­ის კურ­სი სჭირ­დე­ბა. ვერც კი წარ­მო­იდ­გენთ, რამ­ხე­ლა სი­ხა­რუ­ლია, როცა ღამე კოშ­მარს ხე­დავ, გა­იღ­ვი­ძებ და აღ­მო­ა­ჩენ, რომ სახ­ლში ხარ... ამ დროს სი­ხა­რუ­ლის­გან ხმა­მაღ­ლა სი­ცი­ლი, ყვი­რი­ლი გინ­დე­ბა, რომ ყვე­ლამ გა­ი­ზი­ა­როს შენი სი­ხა­რუ­ლი. სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის და­წე­სე­ბუ­ლე­ბი­დან რომ გა­მოხ­ვალ, პირ­ველ რიგ­ში ცას უნდა ახე­დო, პირ­ჯვა­რი გა­და­ი­წე­რო და თქვა: გმად­ლობ, ღმერ­თო, რომ გა­მაძ­ლე­ბი­ნე და ცო­ცხა­ლი ვბრუნ­დე­ბი ოჯახ­ში...

ბექა ხო­ტი­ვა­რი

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)