პე­ნი­ტენ­ცი­ა­რულ სის­ტე­მა­ში არ­სე­ბულ­მა მდგო­მა­რე­ო­ბამ და იმ კად­რებ­მა, რო­მე­ლიც მო­სახ­ლე­ო­ბამ იხი­ლა, ბევრ ადა­მი­ანს მოს­ვე­ნე­ბა და­უ­კარ­გა. თით­ქოს სა­მო­ქა­ლა­ქო სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში გარ­და­ტე­ხა მოხ­და და სტუ­დენ­ტე­ბის პრო­ტესტს ყო­ველ­დღე არა­ერ­თი ცნო­ბი­ლი ადა­მი­ა­ნი უერ­თდე­ბა. ბევ­რი ფიქ­რობს, რომ დუ­მი­ლის დრო დამ­თავ­რდა, რომ ახლა გა­ჩუ­მე­ბა და­ნა­შა­უ­ლის ჩა­დე­ნის ტოლ­ფა­სია. ჩემი რეს­პონ­დენ­ტე­ბი ხე­ლოვ­ნე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი არი­ან. მათი ინ­ტერ­ვი­უ­ე­ბი­დან შე­ი­ტყობთ, ვინ რას ფიქ­რობს მომ­ხდარ­თან და­კავ­ში­რე­ბით, ვის აკის­რე­ბენ პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას და რაში ხე­და­ვენ გა­მო­სა­ვალს.

თიკო სა­დუ­ნიშ­ვი­ლი, ტე­ლე­წამ­ყვა­ნი:

- მე აპო­ლი­ტი­კუ­რი ადა­მი­ა­ნი ვარ და არ­სე­ბულ მდგო­მა­რე­ო­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით კო­მენ­ტარს ვერ გა­ვა­კე­თებ.

- აქ პო­ლი­ტი­კა რა შუ­ა­შია? საქ­მე ადა­მი­ა­ნე­ბის ღირ­სე­ბის შე­ლახ­ვას ეხე­ბა, თან - ამაზ­რზე­ნი ფორ­მით და შენ, რო­გორც ამ ქვეყ­ნის მო­ქა­ლა­ქეს, პრო­ტეს­ტი არ გა­გიჩ­ნდა?

- ამ თე­მა­ზე ლა­პა­რა­კი არ მინ­და...

ბესო ზან­გუ­რი, მსა­ხი­ო­ბი:

- იმ ამაზ­რზე­ნი კად­რე­ბის ნახ­ვის შემ­დეგ სა­ზო­გა­დო­ე­ბის მი­მართ პრე­ტენ­ზია გა­მიჩ­ნდა. ეს ყვე­ლა­ფე­რი იმის ბრა­ლია, რომ თა­ვის დრო­ზე გირ­გვლი­ა­ნის, რო­ბა­ქი­ძის, ვა­ზა­გაშ­ვი­ლის, გამ­ცემ­ლი­ძის მკვლე­ლო­ბე­ბი ისე არ მი­ვი­ღეთ, რო­გორც პი­რა­დი ტრა­გე­დია. ახ­ლაც თუ გავ­ჩუმ­დე­ბით, მერე უა­რესს გაგ­ვი­კე­თე­ბენ. ეს ბო­რო­ტე­ბა არას­დროს დამ­თავ­რდე­ბა.

- პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას ვის აკის­რებ?

- პრე­ზი­დენტს! რას ჰქვია, ამ ფაქ­ტე­ბის შე­სა­ხებ არ იცო­და? აბა, რა იცის? ის მდგო­მა­რე­ო­ბას სრუ­ლად უნდა აკონ­ტრო­ლებ­დეს. გლ­და­ნის ცი­ხე­ში ყო­ველ­თვის მკაც­რი პი­რო­ბე­ბი იყო. ისე­თი გან­ცდა მაქვს, თით­ქოს 1937 წელ­ში დავ­ბრუნ­დით, უბ­რა­ლოდ, იმ პე­რი­ოდ­თან შე­და­რე­ბით, ახლა ქვე­ყა­ნა უფრო მე­ტა­დაა გა­ნა­თე­ბუ­ლი. მე ვერ ვი­ძი­ნებ მშვი­დად, როცა ვიცი, სა­დღაც ადა­მი­ა­ნებს ჩაგ­რა­ვენ და აუ­პა­ტი­უ­რე­ბენ. ბო­რო­ტე­ბა ყვე­ლას უკან და­უბ­რუნ­დე­ბა. მხო­ლოდ ბაჩო ახა­ლა­ი­ას გა­დად­გო­მა პე­ნი­ტენ­ცი­ა­რულ სის­ტე­მა­ში არ­სე­ბულ პრობ­ლე­მებს ვერ მო­აგ­ვა­რებს. ჩემი აზ­რით, პრე­ზი­დენ­ტიც უნდა გა­დად­გეს და ყვე­ლა დამ­ნა­შა­ვე გა­სა­მარ­თლდეს. არას­რულ­წლოვ­ნე­ბის გა­უ­ბე­დუ­რე­ბა, კა­ცე­ბის გა­უ­პა­ტი­უ­რე­ბა ვინ­მეს უნდა შერ­ჩეს? სა­ბერ­ძნეთ­ში ერთი ბიჭი მოკ­ლეს და მთე­ლი ქვე­ყა­ნა ფეხ­ზე დად­გა. ჩვენ რა დაგ­ვე­მარ­თა, კი­დევ რაღა უნდა გაგ­ვი­კე­თონ ისე­თი, რომ გა­მოვ­ფხიზ­ლდეთ? ახლა პრო­ცე­სი ისეთ ეტაპ­ზეა, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებ­მა რო­გო­რი "ფილ­მე­ბიც" უნდა გა­და­ი­ღონ, სიც­რუ­ის რო­გო­რი მან­ქა­ნაც უნდა აა­მუ­შა­ონ, ტალ­ღას, რო­მელ­საც ახალ­გაზ­რდო­ბა ჰქვია, ვე­ღარ შე­ა­ჩე­რე­ბენ.

- ძა­ლა­დო­ბა ხე­ლოვ­ნე­ბის სფე­რო­შიც ხდე­ბა?

- ჩემი კო­ლე­გე­ბის ნაც­ვლად ვერ ვი­ლა­პა­რა­კებ, მაგ­რამ რო­გორც მო­ქა­ლა­ქემ, შე­მიძ­ლია გი­თხრა: სა­კუ­თარ თავ­ზე არა­ნა­ირ ძა­ლა­დო­ბას არ და­ვუშ­ვებ, ეს თუნ­დაც სი­ცო­ცხლის ფა­სად და­მიჯ­დეს. მე არაფ­რის მე­ში­ნია! მე ვარ ადა­მი­ა­ნი, ვინც იცის, რას ნიშ­ნავს რუს­თა­ვე­ლის თე­ატ­რი და ისიც ვიცი, ვინ არის რო­ბერტ სტუ­რუა.

- ბა­ტონ რო­ბერტთან ბოლო დღე­ებ­ში თუ გქონ­დათ კონ­ტაქ­ტი?

- 29 სექ­ტემ­ბერს რო­ბერტ სტუ­რუა თბი­ლის­ში იქ­ნე­ბა და და­გეგ­მილ მი­ტინგზე ქარ­თვე­ლი ხალ­ხის გვერ­დით დად­გე­ბა.

ვანო ჯა­ვა­ხიშ­ვი­ლი, შო­უ­მე­ნი:

- არ­სე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბის გამო "კო­მე­დი გრუ­პის" წევ­რებ­მა მი­ვი­ღეთ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა, რომ ჩვე­ნი გა­და­ცე­მე­ბი გაგ­ვე­ჩე­რე­ბი­ნა. ახლა სა­ქარ­თვე­ლო­ში "იუ­მო­რის­ტუ­ლი ამინ­დი" ნამ­დვი­ლად არ არის. მგო­ნი, სწო­რი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა მი­ვი­ღეთ.

- ვანო, შენ სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის დე­პარ­ტა­მენ­ტის თავ­მჯდო­მა­რეს­თან არ­სე­ბუ­ლი მრჩე­ველ­თა საბ­ჭოს წევ­რი ხარ, არა?

- გა­და­ცე­მა­ში შაშ­კი­ნი რომ მყავ­და სტუმ­რად, ვე­ხუმ­რე: რა­ი­მე თა­ნამ­დე­ბო­ბა­ზე დამ­ნიშ­ნე-მეთ­ქი. მერე, ცნო­ბი­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბის­გან და­ა­კომ­პლექ­ტეს მრჩე­ველ­თა საბ­ჭო, სა­დაც გავ­წევ­რდი, მაგ­რამ სი­მარ­თლე გი­თხრა, იქ არც დავ­დი­ო­დი.

- რა გე­ვა­ლე­ბო­და?

- მას უდოს კო­მი­სი­ის ერთი წევ­რი უნდა და­ე­სა­ხე­ლე­ბი­ნა, მაგ­რამ ვინ და­ა­სა­ხე­ლეს, არც ვიცი.

- რო­გორც ვიცი, უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბა შაშ­კი­ნის კალ­მა­ხე­ლი­ძით ჩა­ნაც­ვლე­ბის შემ­დე­გაც გა­გიგ­რძელ­და...

- მარ­თა­ლია, მრჩე­ველ­თა საბ­ჭო­ში ჩემი სა­ხე­ლიც ეწე­რა. მი­რე­კავ­დნენ და მე­კი­თხე­ბოდ­ნენ: რა­ღაც სა­კითხს გან­ვი­ხი­ლავთ და ხომ არ მოხ­ვა­ლო?

- რა სა­კი­თხი უნდა გა­და­გე­წყვი­ტა?

- უკვე გი­თხა­რი: უდოს კო­მი­სი­ის ერთი წევ­რის არ­ჩე­ვა­ზე იყო ლა­პა­რა­კი.

- პე­ნი­ტენ­ცი­ა­რულ სის­ტე­მას­თან შე­ხე­ბა გქო­ნია?

- ქალ­თა კო­ლო­ნი­ის გახ­სნა­ზე მი­მი­პა­ტი­ჟეს და მი­ვე­დი. გარ­და ამი­სა, რუს­თა­ვის კო­ლო­ნი­ა­ში ჩემი ბავ­შვო­ბის მე­გობ­რე­ბი სხე­დან და მათ მო­სა­ნა­ხუ­ლებ­ლა­დაც ვი­ყა­ვი შე­სუ­ლი. ეს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი პა­ე­მა­ნი იყო. ბუ­ნებ­რი­ვია, მათ ისიც ვკი­თხე, - ხომ არა­ფე­რი გი­ჭირთ-მეთ­ქი? ჩემ­თან არა­ნა­ირ ძა­ლა­დო­ბა­ზე არ ულა­პა­რა­კი­ათ.

- ვანო, შენი აზ­რით, მომ­ხდარ­თან და­კავ­ში­რე­ბით პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა ვის ეკის­რე­ბა?

- გა­მო­ძი­ე­ბა უნდა ჩა­ტარ­დეს და ყვე­ლა დამ­ნა­შა­ვე და­სა­ხელ­დეს. ამ საქ­მეს­თან და­კავ­ში­რე­ბით რამ­დე­ნი­მე პირი უკვე და­ა­კა­ვეს. მი­მაჩ­ნია, რომ და­უს­ჯე­ლი არა­ვინ უნდა დარ­ჩეს.

გი­ორ­გი ვარ­დო­სა­ნი­ძე, მსა­ხი­ო­ბი:

- იმ ფი­რე­ბის ნახ­ვის შემ­დეგ სი­ტყვე­ბი - "ვგმობ ძა­ლა­დო­ბას" რბი­ლად ნათ­ქვა­მია. მე­ზი­ზღე­ბა ყვე­ლა, ვინც ეს გა­ა­კე­თა. ჩემი გა­და­სა­წყვე­ტი არ არის, მაგ­რამ უფ­ლე­ბა რომ მქონ­დეს, ამ სი­სა­ძაგ­ლე­ში გა­რე­ულ ყვე­ლა ადა­მი­ანს უმ­კაც­რე­სად დავ­სჯი­დი. დიდი იმე­დი მაქვს, რომ თი­თო­ე­უ­ლი მათ­გა­ნი წარ­დგე­ბა მარ­თლმსა­ჯუ­ლე­ბის წი­ნა­შე. პა­ტი­მა­რი, რო­მე­ლიც ცი­ხე­შია, უკვე ისე­დაც დას­ჯი­ლად მი­იჩ­ნე­ვა და მას იქ, რო­გორც ადა­მი­ანს, ისე უნდა მო­ექ­ცნენ.

- შენ მო­ნა­წი­ლე­ობ მი­უ­ზიკლში - "ვე­რის უბ­ნის მე­ლო­დი­ე­ბი", რო­მე­ლიც რამ­დე­ნი­მე დღის წინ, ფი­ლარ­მო­ნი­ას­თან შეკ­რე­ბი­ლი აქ­ცი­ის მო­ნა­წი­ლე­ე­ბის ძა­ლის­ხმე­ვით ჩა­ი­შა­ლა. შე­გიძ­ლია მი­თხრა, რა მოხ­და დარ­ბაზ­ში?

- ტყუ­ი­ლია, სპექ­ტაკ­ლი არ ჩაშ­ლი­ლა. ვიდ­რე წარ­მოდ­გე­ნა და­ი­წყე­ბო­და, ფი­ლარ­მო­ნი­ის კი­ბე­ზე თა­ნა­ტო­ლე­ბის გვერ­დით ვი­დე­ქი, მერე შე­ნო­ბა­ში შე­ვე­დი. ხე­ლო­ვა­ნი ვარ და ყო­ველ­გვარ პრო­ტესტს ჩემი საქ­მით გა­მოვ­ხა­ტავ; ჩემი ტრი­ბუ­ნა სცე­ნაა. დარ­ბაზ­ში 500 ადა­მი­ა­ნამ­დე იყო, მსა­ხი­ო­ბი კი ვალ­დე­ბუ­ლია, წარ­მოდ­გე­ნას 2 კა­ციც რომ ეს­წრე­ბო­დეს, მა­ინც ითა­მა­შოს. იმ დღეს, სპექ­ტაკ­ლის შემ­დეგ, მო­მი­ტინ­გე­ე­ბის გვერ­დით დავ­დე­ქი.

მაკა ზამ­ბა­ხი­ძე, მომ­ღე­რა­ლი:

- რო­გორც ყვე­ლა ქარ­თვე­ლი, ამ კად­რებ­მა მეც შემძრა. პო­ლი­ტი­კა­ში ჩა­ხე­დუ­ლი არ ვარ. არ ვიცი, ეს ვისი ბრა­ლია, მაგ­რამ და­უს­ჯე­ლი არა­ვინ უნდა დარ­ჩეს. ამას­თან ერ­თად, მთა­ვა­რია, პრობ­ლე­მა აღ­მო­ი­ფხვრას და მსგავ­სი რამ აღა­რა­სო­დეს გან­მე­ორ­დეს.

- სა­ახ­ლობ­ლო­ში პა­ტი­მა­რი თუ გყავს?

- დიახ.

- მის­გან მსგავ­სი ფაქ­ტე­ბის შე­სა­ხებ თუ გსმე­ნია?

- არა... ეს ძა­ლი­ან მტკივ­ნე­უ­ლი სა­კი­თხია და სას­წრა­ფოდ უნდა მოგ­ვარ­დეს. დღემ­დე შოკ­ში ვარ. დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი გახ­ლა­ვართ, ნა­ნახ­მა ბევ­რის ფსი­ქი­კა­ზე და ჯან­მრთე­ლო­ბა­ზეც კი იმოქ­მე­და.

ჯაბა კი­ლა­ძე, მსა­ხი­ო­ბი:

- შე­უძ­ლე­ბე­ლია იმ გან­ცდის სი­ტყვე­ბით გად­მო­ცე­მა შევ­ძლო, რო­მე­ლიც ამაზ­რზე­ნი ვი­დე­ო­ე­ბის ნახ­ვის შემ­დეგ და­მე­უფ­ლა. მგო­ნია, რომ შე­და­რე­ბით მსუ­ბუ­ქი (თუ შე­იძ­ლე­ბა ასე ეწო­დოს) კად­რე­ბი გვიჩ­ვე­ნეს, უფრო "მძი­მე" მა­სა­ლე­ბი კი შე­ნა­ხუ­ლი ექ­ნე­ბათ; იმ არა­კა­ცებს უფრო მე­ტიც ექ­ნე­ბათ გა­კე­თე­ბუ­ლი - შერ­ცხვე­ბო­დათ თუ რა?! პრე­ზი­დენ­ტმა იმის თქმას, - არ ვი­ცო­დი, ასე­თი რამ თუ ხდე­ბო­დაო, - ჯო­ბია აღი­ა­როს, რომ "ჩა­ის­ვა­რა". მის­თვის არ­ცოდ­ნა კი­დევ ერთი და­ნა­შა­უ­ლია! ამ ბინ­ძუ­რი რგო­ლის მო­ნა­წი­ლე ყვე­ლა ადა­მი­ან­მა პა­სუ­ხი უნდა აგოს. ახა­ლა­ი­ას და კალ­მა­ხე­ლი­ძის გა­დად­გო­მით ქვე­ყა­ნა­ში დე­მოკ­რა­ტია არ დამ­ყარ­დე­ბა. ჩვენ ევ­რო­პე­ლე­ბი - არა, პა­პუ­ა­სე­ბი ვყო­ფილ­ვართ. ნა­ტო­ში შეს­ვლა კი არა, სა­დაც ვართ, ყვე­ლა იმ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ი­დან უნდა გაგ­ვრი­ცხონ. ქვეყ­ნის მო­სახ­ლე­ო­ბის ნა­ხე­ვა­რი პრო­ბა­ცი­ო­ნე­რია, ნა­ხე­ვა­რი სი­ღა­ტა­კე­ში ცხოვ­რობს და ამ პა­ტი­ვაყ­რილ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში რო­მელ დე­მოკ­რა­ტი­ა­ზე ლა­პა­რა­კო­ბენ? პო­ლი­ტი­კუ­რი გან­ცხა­დე­ბა არას­დროს გა­მი­კე­თე­ბია; ამ სფე­როს­თან რა­ი­მე შე­ხე­ბა არც მო­მა­ვალ­ში მექ­ნე­ბა, რად­გან ვფიქ­რობ, რომ ძა­ლი­ან ბინ­ძუ­რი საქ­მეა, პო­ლი­ტი­კა ბინ­ძუ­რი თა­მა­შია... მე მყავს შვი­ლი და მისი მრცხვე­ნია. ის რომ გა­იზ­რდე­ბა და მკი­თხავს, - ასე­თი უზ­ნე­ო­ბის შემ­ხედ­ვა­რე ხმას რა­ტომ არ იღებ­დიო, რა ვუ­პა­სუ­ხო? ვინც მომ­ხდარ­ზე იტყვის, ეს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი მოვ­ლე­ნა­აო, იმას იმ­სა­ხუ­რებს, რა­საც ცი­ხის ჯა­ლა­თე­ბი პა­ტიმ­რებს უკე­თებ­დნენ. სა­ქარ­თვე­ლო­ში კა­ცის გამ­წა­რე­ბა ბევ­რნა­ი­რი ფორ­მით შე­იძ­ლე­ბა, ასე­თი დიდი შე­უ­რა­ცხყო­ფა კი არა­ვის არ უნდა მი­ა­ყე­ნო.

- ხე­ლო­ვა­ნე­ბის 2 ბა­ნა­კად და­ყო­ფა­ზე რა აზ­რის ხარ?

- ადა­მი­ანს, რო­მე­ლიც ფიქ­რობს, "ვა­ი­მე, სამ­სა­ხუ­რი­დან არ გა­მაგ­დონ" ან "ახლა ამ კონ­ცერ­ტზე რომ არ გა­მო­ვი­დე, მერე აღარ მამ­ღე­რე­ბენ", რაზე უნდა ელა­პა­რა­კო? შე­მირ­ცხვე­ნია ყვე­ლა, ვი­საც ამის შე­ე­შინ­დე­ბა. მეც არა­ერ­თი სამ­სა­ხუ­რი მაქვს, ტე­ლე­ვი­ზი­ის რამ­დე­ნი­მე პრო­ექ­ტში ვარ ჩარ­თუ­ლი, ძა­ლი­ან და­კა­ვე­ბუ­ლი გახ­ლა­ვართ, მაგ­რამ ყვე­ლა სამ­სა­ხუ­რი­დან ერთ დღეს რომ გა­მა­თა­ვი­სუფ­ლონ, მა­ინც არ გავ­ჩუმ­დე­ბი. ახლა რომ დავ­დუმ­დე, გა­მო­დის, რომ მეც იმ სა­ზი­ზღრო­ბის თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე ვარ, რო­მე­ლიც ვი­ხი­ლე. და­მი­ჯე­რე, ეს ლა­მა­ზად ნათ­ქვა­მი სი­ტყვე­ბი არ არის, გუ­ლით ვლა­პა­რა­კობ. გა­მო­მიშ­ვე­ბენ და გა­მო­მიშ­ვან! არ არ­სე­ბობს სამ­სა­ხუ­რი, რო­მელ­საც ჩემს ღირ­სე­ბა­ზე მაღ­ლა და­ვა­ყე­ნებ... ასეთ რა­ღა­ცებს რა­ტომ ბე­და­ვენ, იცი? 7 ნო­ემ­ბრის­თვის, 26 მა­ი­სის­თვის, ჩვე­ნი და­ხო­ცი­ლი ბი­ჭე­ბის­თვის, პო­ლი­ცი­ის შე­ნო­ბა­ში კი­ბე­ზე "და­გო­რე­ბით" გარ­დაც­ვლი­ლი პა­ტიმ­რის­თვის რომ არ მოვ­თხო­ვეთ პა­სუ­ხი. არ მეს­მის, რო­გორ უნდა გე­ზი­ზღე­ბო­დეს ადა­მი­ა­ნი, რომ ის გა­უ­კე­თო, რაც იმ კად­რებ­ში იყო ნაჩ­ვე­ნე­ბი; რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა, ამ ყვე­ლაფ­რის მი­მართ სა­ღად მო­აზ­როვ­ნე ადა­მი­ანს პრო­ტეს­ტი არ ჰქონ­დეს?! პატ­რუ­ლი მომ­წონს და ვა­ქებ ამ რე­ფორ­მას, მაგ­რამ ბედ­ნი­ე­რე­ბის­თვის ის არ არის საკ­მა­რი­სი, ქუ­ჩა­ში მო­ბი­ლურს რომ არ წა­გარ­თმე­ვენ და მან­ქა­ნას არ მოგ­პა­რა­ვენ. სა­მა­გი­ე­როდ, აბა, გა­ბე­დე და რამე "გა­დაბ­რუ­ნე­ბუ­ლი" თქვი, მტრად გა­მო­გა­ცხა­დე­ბენ, ჯი­ბე­ში 2 კილო ჰე­რო­ინს "გი­პო­ვი­ან", მა­მას და­გი­ჭე­რენ... ჰოდა, მი­თხა­რით, ეს არის დე­მოკ­რა­ტია? დე­მოკ­რა­ტია კი არა, ეს სირ­ცხვი­ლია!..

თა­მუ­ნა კვი­ნი­კა­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)