პა­ტიმ­რე­ბის ქო­მა­გად ვერ გა­მოვ­დგე­ბი, ნამ­დვი­ლად არ მა­ვი­წყდე­ბა, რომ გი­სო­სებს მიღ­მა (პო­ლიტ­პა­ტიმ­რე­ბი­სა და სხვა იშ­ვი­ა­თი გა­მო­ნაკ­ლი­სის გარ­და) უმ­თავ­რე­სად, მკვლე­ლე­ბი, მო­ძა­ლა­დე­ე­ბი, ქურ­დე­ბი და თაღ­ლი­თე­ბი არი­ან. ნე­ბის­მი­ე­რი ნორ­მა­ლუ­რი მო­ქა­ლა­ქის და­რად ვფიქ­რობ, რომ ბო­როტ­მოქ­მედ­მა შე­სა­ბა­მი­სი სას­ჯე­ლი უნდა მო­ი­ხა­დოს, მაგ­რამ უმ­ძი­მე­სი და­ნა­შა­უ­ლის ჩამ­დე­ნიც კი ვერ შე­ედ­რე­ბა ფორ­მი­ან ჯა­ლა­თებს, რომ­ლე­ბიც სა­კან­ში და­მარ­ტო­ხე­ლე­ბულ ადა­მი­ანს აწა­მე­ბენ, აუ­პა­ტი­უ­რე­ბენ ან ცე­მით სიკ­ვდი­ლის პი­რამ­დე მიჰ­ყავთ. ამი­ტომ არის სა­ზო­გა­დო­ე­ბა შოკ­ში ჩა­ვარ­დნი­ლი და თი­თო­ე­ულ ჩვენ­განს უჩ­ნდე­ბა კი­თხვე­ბი - რას­თან გვაქვს საქ­მე? სა­ი­დან მო­ვი­და ეს სა­ში­ნე­ლე­ბა?

თე­მა­ზე სამ­სჯე­ლოდ, სა­მარ­თალმცოდ­ნეს, ფსი­ქო­ლოგს, ფი­ლო­სო­ფოს­სა და ეკ­ლე­სი­ის მსა­ხურს შევ­ხვდი.

- რა ხდე­ბა სა­პა­ტიმ­რო­ებ­ში და რამ­დე­ნად შე­საძ­ლე­ბე­ლია, რომ ქვეყ­ნის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის პო­ლი­ტი­კურ ხელ­მძღვა­ნე­ლებს მომ­ხდა­რის შე­სა­ხებ ინ­ფორ­მა­ცია არ ჰქო­ნო­დათ?

ლია მუ­ხა­შავ­რია, იუ­რის­ტი და უფ­ლე­ბა­დამ­ცვე­ლი:

- რო­მე­ლი უვი­ცი ამ­ბობს, რომ პა­ტიმ­რე­ბის წა­მე­ბის შე­სა­ხებ არა­ფე­რი იცო­და? ასეთ­მა ადა­მი­ან­მა არც პრე­ზი­დენ­ტო­ბა უნდა და­იბ­რა­ლოს და არც მი­ნის­ტრო­ბა. სი­ნამ­დვი­ლე­ში ყვე­ლამ ყვე­ლა­ფე­რი იცო­და. ამ სა­მი­ნის­ტრო­ში არას­დროს მი­მუ­შა­ვია, მაგ­რამ მე ვი­ცო­დი და კალ­მა­ხე­ლი­ძემ არ იცო­და?! სრუ­ლი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბით ვამ­ბობ, რომ ცი­ხე­ში პა­ტიმ­რებს სწო­რედ კალ­მა­ხე­ლი­ძის გან­კარ­გუ­ლე­ბით აწა­მებ­დნენ. ამა­ზე მე­ტყვე­ლებს მისი გან­მარ­ტე­ბე­ბი, რომ თურ­მე პა­ტიმ­რე­ბი უბ­რა­ლოდ, "თა­ვი­ან­თი სიკ­ვდი­ლით" ან ხან­დაზ­მუ­ლო­ბის გამო იხო­ცე­ბი­ან. რო­დე­საც ვე­კი­თხე­ბო­დით, - თუ რა­ტომ იყო გა­უ­საძ­ლი­სი პი­რო­ბე­ბი? - ამა­ზე პა­სუხს ან სა­ერ­თოდ არ გვცემ­და, ან რა­ღაც არა­ა­დეკ­ვა­ტურს ამ­ბობ­და... ის, რაც ცი­ხე­ში ხდე­ბო­და, პი­რა­დად მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვი­ლის მიერ პარ­ლა­მენ­ტში გა­მო­ცხა­დე­ბუ­ლი "ნუ­ლო­ვა­ნი ტო­ლე­რან­ტო­ბის" პო­ლი­ტი­კის შე­დე­გი გახ­ლდათ. სწო­რედ მან თქვა, - ეს­რო­ლეთ და­მიზ­ნე­ბით ყვე­ლას, ვინც ცი­ხის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ას, ბად­რაგს წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბას გა­უ­წევ­სო! რო­დე­საც პრე­ზი­დენ­ტი ასეთ გან­ცხა­დე­ბას აკე­თებს, ცი­ხის ად­მი­ნის­ტრა­ცია თავს უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლად მი­იჩ­ნევს, სურ­ვი­ლის მი­ხედ­ვით, აწა­მოს, გა­ა­უ­პა­ტი­უ­როს ან მოკ­ლას პა­ტი­მა­რი.

ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლებს, რომ­ლე­ბიც თავს იმარ­თლე­ბენ, ვი­თომ არა­ფე­რი იცოდ­ნენ, შე­ვახ­სე­ნებ, რომ ამ ზა­ფხულს ქსნის ცი­ხის 700-მა პა­ტი­მარ­მა თავ­ზე ხელი აიღო და არა­სამ­თავ­რო­ბო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებს ოფი­ცი­ა­ლუ­რი წე­რი­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბით მი­მარ­თა დახ­მა­რე­ბის­თვის. ევ­რო­პა­ში მსგავ­სი პრე­ცე­დენ­ტი ჯერ არ მომ­ხდა­რა. ამ­დენ პა­ტი­მარს ოფი­ცი­ა­ლუ­რი უწყე­ბის­თვის სა­ჯა­რო წე­რი­ლით ჯერ არც ერთ ევ­რო­პულ ქვე­ყა­ნა­ში არ მი­უ­მარ­თავს. ამ ყვე­ლაფ­რის შემ­დეგ სა­ა­კაშ­ვი­ლი და კალ­მა­ხე­ლი­ძე რო­გორ ამ­ბო­ბენ, რომ არა­ფე­რი იცოდ­ნენ?! რაც შე­ე­ხე­ბა ამ და­ნა­შა­უ­ლის მხი­ლე­ბა­ში თით­ქოს­და თა­მა­ზაშ­ვი­ლის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას: წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია, ერ­თმა პა­ტი­მარ­მა, რაც უნდა დიდი ფი­ნან­სუ­რი რე­სურ­სი ჰქონ­დეს, ცი­ხე­ში იმ­ხე­ლა ძა­ლა­უფ­ლე­ბა მო­ი­პო­ვოს, რომ ცი­ხის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ის რამ­დე­ნი­მე ათე­ულ თა­ნამ­შრო­მელს პა­ტიმ­რე­ბის ცემა და ამ სცე­ნე­ბის ვი­დე­ო­ზე გა­და­ღე­ბა და­უკ­ვე­თოს. ასე­თი ბრალ­დე­ბით ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა პირ­და­პირ აღი­ა­რებს, რომ ამ ქვე­ყა­ნა­ში ცი­ხეს ისევ "კა­ნო­ნი­ე­რი ქურ­დე­ბი" მარ­თა­ვენ.

- თქვენ თუ გქო­ნი­ათ შე­ხე­ბა წა­მე­ბის კონ­კრე­ტულ ფაქ­ტებ­თან?

- რამ­დე­ნიც გინ­დათ, იმ­დე­ნი მქო­ნია. თით­ქმის ყვე­ლა საქ­მე, რო­მე­ლიც სტრას­ბურ­გში მაქვს გა­სა­ჩივ­რე­ბუ­ლი, პა­ტიმ­რის წა­მე­ბა­სა და მის მი­მართ არა­ა­და­მი­ა­ნურ მო­პყრო­ბას ეხე­ბა. გა­ე­როს კონ­ვენ­ცი­ით, ადა­მი­ა­ნის წა­მე­ბა სა­ო­მარ ვი­თა­რე­ბა­შიც კი და­უშ­ვე­ბე­ლია. წარ­მო­გიდ­გე­ნი­ათ? ჯა­რის­კაც­საც, რო­მე­ლიც ტყვი­ას გეს­რო­და, ტყვედ ჩა­ვარ­დნის შემ­თხვე­ვა­ში, ადა­მი­ა­ნუ­რად უნდა მო­ექ­ცე...

- სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის 10 თა­ნამ­შრო­მე­ლი და­პა­ტიმ­რე­ბუ­ლია და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა გვე­უბ­ნე­ბა, რომ სა­მარ­თა­ლი აღ­სრულ­დე­ბა...

- ის ხალ­ხი, ვინც და­ა­პა­ტიმ­რეს, მხო­ლოდ შემ­სრუ­ლებ­ლე­ბი იყ­ვნენ. მე ვიცი, რომ ბაჩო ახა­ლა­ია და ჭა­კუა პი­რა­დად მო­ნა­წი­ლე­ობ­დნენ პა­ტიმ­რე­ბის ცემა-წა­მე­ბა­ში. ვერ ვი­ტყვი, რად­გან ნამ­დვი­ლად არ გა­მი­გია - ხა­თუ­ნა კალ­მა­ხე­ლი­ძეს პი­რა­დად ეცე­მოს ვინ­მეს­თვის, მაგ­რამ სის­ხლის სა­მარ­თლის საქ­მე მის წი­ნა­აღ­მდე­გაც უნდა აღიძ­რას, რად­გან ხელს აფა­რებ­და ჯა­ლა­თებს.

- ბად­რა­გის თა­ნამ­შრომ­ლებს პი­რა­დად თუ იც­ნობთ?

- რა თქმა უნდა, ვიც­ნობ. ცი­ხის უფ­როს­თან, რე­ჟი­მის უფ­როს­თან და მის მო­ად­გი­ლე­ებ­თან არ­ცთუ იშ­ვი­ა­თად მი­წევ­და ურ­თი­ერ­თო­ბა.

- რა შე­გიძ­ლი­ათ გვი­თხრათ მათ­ზე - რო­გო­რი ადა­მი­ა­ნე­ბი არი­ან?

- ერთი შე­ხედ­ვით, ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ადა­მი­ა­ნე­ბი არი­ან... თუმ­ცა მინ­და აღ­ვნიშ­ნო, რომ ამ უწყე­ბას ძა­ლი­ან ხში­რად ტო­ვებ­დნენ თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი. მა­შინ, რო­დე­საც ქვე­ყა­ნა­ში უმუ­შევ­რო­ბაა, სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში ყო­ველ­თვის არის ვა­კან­ტუ­რი ად­გი­ლე­ბი.

- უნდა მი­ვიჩ­ნი­ოთ თუ არა სის­ტე­მის მსხვერ­პლად ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც იძუ­ლე­ბუ­ლი იყ­ვნენ, და­ნა­შა­უ­ლებ­რი­ვი ბრძა­ნე­ბე­ბი შე­ეს­რუ­ლე­ბი­ნათ?

მა­რი­ნა ბა­ლი­აშ­ვი­ლი, ფსი­ქო­ლო­გი:

- ისი­ნი მსხვერ­პლნი ნამ­დვი­ლად, არ არი­ან. თუ ადა­მი­ანს სა­დიზ­მი ხა­სი­ათ­ში არ გი­ზის, ვე­რა­ნა­ი­რი იძუ­ლე­ბის ან ფუ­ლა­დი ჯილ­დოს სა­ფა­სუ­რად ვერ აწა­მებ. რო­დე­საც ნი­ურნ­ბერ­გის პრო­ცეს­ზე ფა­შის­ტი სამ­ხედ­რო დამ­ნა­შა­ვე­ე­ბი გა­ა­სა­მარ­თლეს, ისი­ნი თავს იმარ­თლებ­დნენ, - და­ვა­ლე­ბას ვას­რუ­ლებ­დი­თო. სა­ერ­თა­შო­რი­სო სა­მარ­თლის ნორ­მე­ბის მი­ხედ­ვით, არ უნდა შე­ას­რუ­ლო ბრძა­ნე­ბა, თუ ის ჰუ­მა­ნიზმს ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბა.

- რა შე­გიძ­ლი­ათ გვი­თხრათ იმათ ფსი­ქო­ტიპ­ზე, რომ­ლე­ბიც ადა­მი­ა­ნის წა­მე­ბა­ზე უარს არ ამ­ბო­ბენ?

- ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი თვალ­საზ­რი­სით, ესე­ნი სა­დის­ტე­ბი არი­ან. სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში იმა­ზე მეტი სა­დის­ტუ­რი მიდ­რე­კი­ლე­ბე­ბის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნია, ვიდ­რე თქვენ წარ­მო­გიდ­გე­ნი­ათ. და­აკ­ვირ­დით, რამ­დე­ნი ბავ­შვი აწ­ვა­ლებს ში­ნა­ურ ცხო­ველ­სა თუ ფრინ­ველს, თო­ჯი­ნას აგ­ლეჯს ფე­ხებ­სა და ხე­ლებს... ბავ­შვი გა­უ­აზ­რებ­ლად იქ­ცე­ვა ასე, სულ არ იცის, რას აკე­თებს, უბ­რა­ლოდ, ამით სი­ა­მოვ­ნე­ბას იღებს. ადა­მი­ა­ნის ამ თვი­სე­ბას თრგუ­ნავს: სწო­რი აღ­ზრდა, გა­ნათ­ლე­ბა, სპორ­ტი, კულ­ტუ­რა... თუ ასე­თი კა­ტე­გო­რი­ის პირი სწო­რად ვერ აღ­ზარ­დეს, მშობ­ლებ­მა სიბ­რა­ლუ­ლის გრძნო­ბა არ გა­უღ­ვი­ვეს და სა­შუ­ა­ლე­ბა არ მის­ცეს, მის ბუ­ნე­ბა­ში დაგ­რო­ვი­ლი აგ­რე­სია სპორ­ტში და­ხარ­ჯოს, ის ერთ დღეს აუ­ცი­ლებ­ლად გა­მო­ავ­ლენს სი­სას­ტი­კეს. არ გა­ინ­ტე­რე­სებთ, ერთ უწყე­ბა­ში ამ­დენ­მა სა­დის­ტმა რო­გორ მო­ი­ყა­რა თავი?! ადრე ავ­ტო­მო­ბი­ლის მარ­თვის მოწ­მო­ბა­საც კი არ მოგ­ცემ­დნენ, თუ ფსი­ქო­ტესტს არ ჩა­გი­ტა­რებ­დნენ. და­ვი­ჯე­რო, ისეთ სა­პა­სუ­ხის­მგებ­ლო სამ­სა­ხურ­ში, რო­გო­რი­ცაა სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის სის­ტე­მა, ისე მი­ი­ღეს ადა­მი­ა­ნე­ბი და ხელ­ში ია­რა­ღი მის­ცეს, რომ მათი ფსი­ქო­ლო­გი­ით არ და­ინ­ტე­რეს­დნენ?!

- ფიქ­რობთ, რომ სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბის სის­ტე­მა­ში სა­დის­ტუ­რი მიდ­რე­კი­ლე­ბე­ბის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნე­ბი მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლად მი­ი­ღეს?

- არა­ფერს ვამ­ტკი­ცებ; უდა­ნა­შა­უ­ლო­ბის პრე­ზუმფცი­ას ვერ და­ვარ­ღვევ, თუმ­ცა სა­ეჭ­ვოდ მეჩ­ვე­ნე­ბა ის ფაქ­ტი, რომ ამ­დე­ნი სა­დის­ტი ერ­თად შემ­თხვე­ვით მოხ­ვდა.

- სა­დიზ­მი და­ა­ვა­დე­ბაა თუ უბ­რა­ლოდ, ხა­სი­ა­თის ნი­შან-თვი­სე­ბა?

- სა­დის­ტე­ბი არც ავად­მყო­ფე­ბი არი­ან და არც ნორ­მა­ლუ­რე­ბი; სა­დღაც შუ­ა­ში არი­ან "გა­ჩხე­რი­ლე­ბი". ფსი­ქო­ლო­გია სა­დიზმს იმის გამო არ ცნობს ავად­მყო­ფო­ბად, რომ მას არც სიმპტო­მე­ბი აქვს და არც გან­ვი­თა­რე­ბის სტა­დი­ე­ბი. სა­დის­ტად ადა­მი­ა­ნი იბა­დე­ბა და ის ნორ­მა­ლუ­რი არ არის, თუმ­ცა, რო­გორც უკვე გი­თხა­რით, ის კონ­ტროლს ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა. მთა­ვა­რია, მშობ­ლებ­მა დრო­ზე მი­აქ­ცი­ონ ყუ­რა­დღე­ბა.

- რით უნდა ავ­ხსნათ ის ფაქ­ტი, რომ პა­ტიმ­რე­ბის წა­მე­ბა­ში ბრალ­დე­ბულ ადა­მი­ა­ნებს ახ­ლობ­ლე­ბი და­დე­ბი­თად ახა­სი­ა­თე­ბენ? ზო­გი­ერ­თი მათ­გა­ნი ეკ­ლე­სი­ის მრევ­ლიც კი ყო­ფი­ლა...

- ნი­ურნ­ბერ­გის პრო­ცეს­ზე მო­სა­მარ­თლე­ებს ფა­შის­ტე­ბის­თვის სას­ჯე­ლის გა­მო­ტა­ნა გა­უ­ჭირ­დათ, რად­გან კო­დექსში არ არ­სე­ბობ­და ისე­თი მუხ­ლე­ბი, რომ­ლე­ბიც ფა­შის­ტე­ბის მიერ ჩა­დე­ნილ და­ნა­შა­ულს მი­ე­სა­და­გე­ბო­და. სწო­რედ მა­შინ მო­ი­გო­ნეს მუხ­ლი - კა­ცობ­რი­ო­ბის წი­ნა­შე ჩა­დე­ნი­ლი და­ნა­შა­უ­ლის­თვის. ალ­ბათ ბევ­რს წარ­მო­უდ­გენ­ლად მო­ეჩ­ვე­ნე­ბა, მაგ­რამ ფა­შის­ტე­ბი, რომ­ლებ­მაც თა­ვი­ან­თი სი­სას­ტი­კით მსოფ­ლიო გა­ა­ოგ­ნეს, იდე­ა­ლუ­რი მა­მე­ბი, შვი­ლე­ბი და ქმრე­ბი იყ­ვნენ. ერთ-ერთ მათ­განს შინ ია­დო­ნე­ბიც კი ჰყავ­და...

- რაც შე­ე­ხე­ბა თა­ვად ნა­წა­მებ პა­ტიმ­რებს: ამ ყვე­ლაფ­რის შემ­დეგ ისი­ნი უფრო სა­შიშ­ნი ხომ არ ხდე­ბი­ან სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის?

- ნა­ცე­მი და შე­უ­რა­ცხყო­ფი­ლი ადა­მი­ა­ნი ით­რგუ­ნე­ბა, კარ­გავს სა­კუ­თა­რი თა­ვის პა­ტი­ვის­ცე­მას, უჩ­ნდე­ბა კომ­პლექ­სე­ბი, მას­ში პი­როვ­ნე­ბა კვდე­ბა, აღარ აქვს ღირ­სე­ბის გან­ცდა. თუ ასეთ ადა­მი­ანს სი­ტუ­ა­ცია ჩა­უ­ვარ­დე­ბა, ის მერე ყვე­ლაფ­რის მკად­რე­ბე­ლია. ასე რომ, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ კრი­მი­ნალ­თან ბრძო­ლის არას­წო­რი მე­თო­დი აირ­ჩია; სა­სურ­ვე­ლი შე­დე­გის მი­საღ­წე­ვად მათ სხვა გზა უნდა აერ­ჩი­ათ: ად­ვი­ლია, ბავ­შვი გა­ლა­ხო და ისე გა­და­აჩ­ვიო ამა თუ იმ მავ­ნე ჩვე­ვას, მაგ­რამ გო­ნი­ე­რი მშო­ბე­ლი ასე არას­დროს მო­იქ­ცე­ვა, ის შე­ეც­დე­ბა, შე­გო­ნე­ბი­თა და და­რი­გე­ბით მი­აღ­წი­ოს შე­დეგს. მთავ­რო­ბა ამა­ყობს, რომ ქვე­ყა­ნა­ში კრი­მი­ნა­ლი აღარ არის, ქუ­ჩა­ში არა­ვინ გვა­ყა­ჩა­ღებს, ბი­ნას არა­ვინ "გვი­ტეხს". კი, ბა­ტო­ნო, ეს მარ­თლაც ასეა, მაგ­რამ შე­გახ­სე­ნებთ, რომ არც სტა­ლი­ნის მმარ­თვე­ლო­ბის დროს იყო კრი­მი­ნა­ლი და ქურ­დო­ბა; დღეს ვინ­მეს მოს­წონს მისი მმარ­თვე­ლო­ბის მე­თო­დე­ბი?..

დე­კა­ნო­ზი შალ­ვა კე­კე­ლია:

- ვფიქ­რობ, რომ კრი­მი­ნა­ლი, მკვლე­ლი და მო­ძა­ლა­დე აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა და­ი­სა­ჯოს, ქვე­ყა­ნა­ში ქურ­დუ­ლი მენ­ტა­ლი­ტე­ტი არ უნდა არ­სე­ბობ­დეს, მაგ­რამ და­უშ­ვე­ბე­ლია ის, რა­საც ცი­ხის ად­მი­ნის­ტრა­ცია აკე­თებს. ისი­ნი ყო­ველ­გვარ წე­სებს არ­ღვე­ვენ, პა­ტა­რა ბი­ჭებს კა­ცო­ბას არ­თმე­ვენ. იმის მა­გივ­რად, რომ გა­მოს­წო­რე­ბის შან­სი მის­ცენ, უა­რეს მხე­ცე­ბად აქ­ცე­ვენ. მე თა­ვად გახ­ლდით სა­პყრო­ბი­ლე­ში. შემ­ზა­რა ამ­დე­ნი კა­ცო­ბა­წარ­თმე­უ­ლი ადა­მი­ა­ნის ნახ­ვამ. ეს არაქ­რის­ტი­ა­ნუ­ლია, ეს უზ­ნე­ო­ბაა. თუ ეს ხალ­ხი კრი­მი­ნალს ებ­რძვის, თა­ვად რა­ტომ­ღა იქ­ცე­ვი­ან კრი­მი­ნა­ლე­ბი­ვით?!

- ალ­ბათ პა­ტიმ­რებ­საც გა­ე­სა­უბ­რეთ. ფიქ­რო­ბენ თუ არა ისი­ნი შუ­რის­ძი­ე­ბა­ზე?

- თუ ადა­მი­ა­ნი ღრმად მორ­წმუ­ნე ქრის­ტი­ა­ნი არ არის, რა თქმა უნდა, შუ­რის­ძი­ე­ბა­ზე იფიქ­რებს. თუმ­ცა მათ გა­სა­გო­ნად ვი­ტყვი: თუ ისი­ნი ჯა­ლა­თებ­ზე შურს იძი­ე­ბენ, თა­ვა­დაც ჯა­ლა­თე­ბი გახ­დე­ბი­ან.

- თქვენ­თვის ბად­რაგს ან ცი­ხის ად­მი­ნის­ტრა­ცი­ის სხვა თა­ნამ­შრო­მელს თუ ჩა­უ­ბა­რე­ბია აღ­სა­რე­ბა?

- ჩვენ მკვლე­ლე­ბიც გვა­ბა­რე­ბენ აღ­სა­რე­ბას, მაგ­რამ ცოდ­ვის მო­ნა­ნი­ე­ბა მხო­ლოდ აღ­სა­რე­ბის ჩა­ბა­რე­ბით შე­უძ­ლე­ბე­ლია. უფა­ლი ცოდ­ვას მხო­ლოდ მა­შინ მო­გი­ტე­ვებს, თუ წრფე­ლი გუ­ლით მო­ი­ნა­ნი­ებ ჩა­დე­ნილს და ცხოვ­რე­ბის წესს შე­იც­ვლი.

ზაზა ფი­რა­ლიშ­ვი­ლი, ფი­ლო­სო­ფო­სი:

- რო­გორ შე­იძ­ლე­ბა შე­ფას­დეს და­ნა­შა­უ­ლი ადა­მი­ა­ნო­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ?! ვფიქ­რობ, მხო­ლოდ "ვარ­დე­ბის რე­ვო­ლუ­ცი­ის" ვირუ­სით უკურ­ნებ­ლად და­ა­ვა­დე­ბულ­მა ადა­მი­ა­ნებ­მა შე­იძ­ლე­ბა წარ­მო­იდ­გი­ნონ, რომ ეს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი რამ არის და რომ ეს ყველ­გან ხდე­ბა. გუ­ლახ­დი­ლად გე­ტყვით - არ მა­ინ­ტე­რე­სებს, სად რა ხდე­ბა; მთა­ვა­რია, რომ ეს არ ხდე­ბო­დეს იმ სამ­ყა­რო­ში, სა­დაც ჩვენ ვართ და რომ­ლის მი­მართ პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბაც ღვთის წი­ნა­შე ყვე­ლას გვე­კის­რე­ბა. არც ის ლო­გი­კა მეს­მის - ცი­ვი­ლი­ზე­ბუ­ლი სამ­ყა­რო აღ­შფოთ­და, ე.ი. ჩვენს აღ­შფო­თე­ბა­ში მარ­თლე­ბი ვარ­თო... მთა­ვა­რია ჩვე­ნი ნება; გვსურს თუ არა, ისეთ სა­ხელ­მწი­ფო­ში ცხოვ­რე­ბა, სა­დაც ტო­ტა­ლუ­რი სიც­რუე და ძა­ლა­დო­ბაა გა­მე­ფე­ბუ­ლი. ძნე­ლი გან­სა­სა­ზღვრი არ უნდა ყო­ფი­ლი­ყო, რომ ჰი­პერტრო­ფი­რე­ბუ­ლი პი­ა­რის რე­ჟი­მი, რო­მელ­შიც ცხოვ­რე­ბა გვი­წევ­და, აუ­ცი­ლებ­ლად შეგ­ვიყ­ვან­და ჩიხ­ში და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მიერ გა­მარ­თულ პო­ლი­ტი­კურ კარ­ნა­ვალს მრა­ვა­ლი უმ­სგავ­სო­ბა შე­ა­ფა­რებ­და თავს. ახლა სხვა არა­ფე­რი ხდე­ბა, გარ­და იმი­სა, რომ ვიგ­რძე­ნით ეს, ვიგ­რძე­ნით, თუ სა­დამ­დე მიგ­ვიყ­ვა­ნა სა­კუ­თარ­მა გუ­ლუბ­რყვი­ლო­ბამ, ბე­დოვ­ლა­თო­ბამ და გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბას ვცდი­ლობთ.

- თქვენ რით ახ­სნით სის­ტე­მა­ში მო­მუ­შა­ვე ადა­მი­ან­თა არ­ცთუ მცი­რე­რი­ცხო­ვა­ნი ჯგუ­ფის ასეთ სი­სას­ტი­კეს?

- მოდი, ასე ვი­ტყვი: ციხე ნე­ბის­მი­ე­რი სა­ზო­გა­დო­ე­ბი­სა და გან­სა­კუთ­რე­ბით, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის არაც­ნო­ბი­ე­რია. სწო­რედ ცი­ხე­ში ჩანს ყვე­ლა­ზე კარ­გად ის, თუ რა ფა­რულ ზრახ­ვებ­სა და მო­ტი­ვებს ატა­რე­ბენ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი. ჩვენს დღე­ვან­დელ მდგო­მა­რე­ო­ბას "სხვის კოშ­მა­რულ სიზ­მარ­ში ცხოვ­რე­ბა" და­არ­ქვეს ჯერ კი­დევ საბ­ჭო­თა ეპო­ქა­ში. ნა­ნახ­მა კად­რებ­მა გვა­ი­ძუ­ლა, დაგ­ვე­ნა­ხა, თუ რა დე­მო­ნე­ბი სახ­ლო­ბენ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის არაც­ნო­ბი­ერ­ში, რა და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა აქვთ ყო­ვე­ლი ჩვენ­გა­ნის მი­მართ და რომ 2007 და 2011 წლე­ბის ამ­ბე­ბი მხო­ლოდ პრე­ლუ­დია, მხო­ლოდ მი­ნიშ­ნე­ბა იყო. ყვე­ლა­ფე­რი ეს ბუ­ნებ­რი­ვი შე­დე­გია იმი­სა, რა­საც ვხე­დავ­დით, მაგ­რამ თვალს ვა­რი­დებ­დით. გა­იხ­სე­ნეთ, პირ­ვე­ლი რა აა­შე­ნა სა­ა­კაშ­ვილ­მა. ეს იყო "ევ­რო­პუ­ლი დო­ნის ციხე" რუს­თავ­ში, რო­მე­ლიც სი­ნამ­დვი­ლე­ში, სუ­ლაც არ აშე­ნე­ბუ­ლა. მთა­ვა­რი მა­ინც სხვა რა­მეა: გან­ცხა­დე­ბა მისი აშე­ნე­ბის შე­სა­ხებ სრუ­ლი­ად ნათ­ლად გა­მო­ხა­ტავ­და ამ კა­ცის ფა­რულ მო­ტი­ვებს.

თა­ვი­სი კრე­ა­ტი­უ­ლო­ბა მან, პირ­ველ რიგ­ში, ცი­ხეს და­უ­კავ­ში­რა. სი­ტყვამ მო­ი­ტა­ნა და, რო­გორც ჩანს, მან ახლა, 2012 წელს და­ას­რუ­ლა 2001 წელს და­წყე­ბუ­ლი ცი­ხის შე­ნე­ბა და შე­დე­გიც ვნა­ხეთ. გა­იხ­სე­ნეთ, პრო­პა­გან­დი­რე­ბა იმი­სა, რომ მისი და­ბა­დე­ბის დღე სტა­ლი­ნის და­ბა­დე­ბის დღეს ემ­თხვე­ო­და. გა­იხ­სე­ნეთ "ნუ­ლო­ვა­ნი ტო­ლე­რან­ტო­ბის" დეკ­ლა­რი­რე­ბა. ცი­ხის მოვ­ლე­ნებ­მა, უბ­რა­ლოდ, და­ას­რუ­ლა ეს პორ­ტრე­ტი. რაც შე­ე­ხე­ბა კონ­კრე­ტულ დამ­ნა­შა­ვე­ებს: ყვე­ლა სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში არი­ან მა­ხინ­ჯი ფსი­ქი­კის ადა­მი­ა­ნე­ბი; მთა­ვა­რი დამ­ნა­შა­ვე მა­ინც ის არის, ვინც ამ ადა­მი­ა­ნებს ას­პა­რეზს მის­ცემს. მე ბევ­რჯერ მი­ნა­ხავს, თუ რო­გო­რი ვირუ­სის მა­ტა­რებ­ლე­ბი არი­ან გა­უ­წო­ნას­წო­რე­ბე­ლი ფსი­ქი­კის ადა­მი­ა­ნე­ბი, რო­გორ შე­უძ­ლი­ათ მათ ბევ­რის დარ­წმუ­ნე­ბა, რომ ბო­რო­ტე­ბა სი­ნამ­დვი­ლე­ში სი­კე­თეა და - პი­რი­ქით. მათი გან­წყო­ბე­ბი გა­დამ­დე­ბია.

- თქვე­ნი გან­წყო­ბა გა­სა­გე­ბია, მაგ­რამ წა­მე­ბის ამ­სახ­ვე­ლი ვი­დე­ო­კად­რე­ბის გა­მომ­ზე­უ­რე­ბას რამ­დე­ნად მარ­თე­ბუ­ლად მი­იჩ­ნევთ?

- გა­უ­გე­ბა­რი და მი­უ­ღე­ბე­ლი ის იქ­ნე­ბო­და, რომ არ გა­მომ­ზე­უ­რე­ბუ­ლი­ყო. ჩვენ რო­გორც სა­ზო­გა­დო­ე­ბა და გო­ნი­ე­რი არ­სე­ბე­ბი ვიმ­სა­ხუ­რებთ, ვი­ცო­დეთ, თუ რა სამ­ყა­რო­ში ვცხოვ­რობთ და რა შე­იძ­ლე­ბა ელო­დეს თი­თო­ე­ულ ჩვენ­განს. გარ­და ამი­სა, ყვე­ლა­ფერ ამის შე­სა­ხებ მით­ქმა-მოთ­ქმა უკვე გვეს­მო­და წლე­ბის მან­ძილ­ზე. ახლა უბ­რა­ლოდ, უტყუ­ა­რი სამ­ხი­ლე­ბი და­ი­დო. ცხა­დია, ძა­ლა­დო­ბა ნე­ბის­მი­ე­რი ქვეყ­ნის ცი­ხე­ში ხდე­ბა. ჩვენ­თან გა­მე­ფე­ბუ­ლი ძა­ლა­დო­ბის ფორ­მებ­მა ყვე­ლა მსგავს პრე­ცე­დენტს გა­და­ას­წრო თა­ვი­სი არა­ა­და­მი­ა­ნუ­რო­ბით.

- ლო­გი­კუ­რია, რომ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა პა­ტიმ­რე­ბის წა­მე­ბი­სა და შე­უ­რა­ცხყო­ფის ფაქ­ტებს აპ­რო­ტეს­ტებს, მაგ­რამ პა­ტიმ­რე­ბის მი­მართ გა­და­მე­ტე­ბუ­ლი თა­ნაგ­რძნო­ბი­თა და სა­ყო­ველ­თაო ამ­ნის­ტი­ის მო­თხოვ­ნით სა­ვა­ლა­ლო შე­დეგს ხომ არ მი­ვი­ღებთ და კრი­მი­ნა­ლებს ძვე­ლი "ავ­ტო­რი­ტე­ტის" დაბ­რუ­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას ხომ არ მივ­ცემთ?

- არა მგო­ნია, ქარ­თვე­ლი კაცი ისე­თი გუ­ლუბ­რყვი­ლო იყოს, რომ მსგავს მო­წო­დე­ბებს აჰ­ყვეს. პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი ახლა ათას­ნა­ი­რი ხერ­ხით შე­ეც­დე­ბი­ან, "მო­ერ­გონ" სი­ტუ­ა­ცი­ას. მე თა­ვად არ მო­მის­მე­ნია ასე­თი გან­ცხა­დე­ბა, თუმ­ცა ეჭვი მე­პა­რე­ბა, რომ მათ ტო­ტა­ლუ­რი ამ­ნის­ტია ჰქონ­დათ მხედ­ვე­ლო­ბა­ში. ახლა ბევ­რი მსგავ­სი ხმა ვრცელ­დე­ბა - თით­ქოს ვი­ღა­ცა ტო­ტა­ლურ ამ­ნის­ტი­ას მო­ი­თხოვს, ვი­ღა­ცა კი შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ რაზ­მებს ქმნის ცი­ხის ჯა­ლა­თე­ბის და­სას­ჯე­ლად... დარ­წმუ­ნე­ბუ­ლი ვარ, ამა­ში ლო­მის წილი სა­ხე­ლი­სუფ­ლე­ბო პრო­პა­გან­დას მი­უ­ძღვის. ამ ხმე­ბის გავ­რცე­ლე­ბით, პრო­ტეს­ტის აბ­სურ­დუ­ლო­ბა­ში ჩვენს დარ­წმუ­ნე­ბას ცდი­ლო­ბენ. თუმ­ცა კი ერთი რამ ცხა­დია: ყვე­ლა სა­ეჭ­ვო საქ­მე უნდა გა­და­ი­ხე­დოს. ყვე­ლას გაგ­ვი­გო­ნია არა ერთი და ორი ამ­ბა­ვი იმის შე­სა­ხებ, თუ რო­გორ აპა­ტიმ­რებ­დნენ და აწა­მებ­დნენ ადა­მი­ა­ნებს არა მხო­ლოდ მათი პო­ლი­ტი­კუ­რი პო­ზი­ცი­ის გამო, არა­მედ იმი­ტო­მაც, რომ თა­ვი­სი ბიზ­ნე­სით ვი­ღაც ჩი­ნო­სანს ხელს უშ­ლი­და. ცხა­დია, ყვე­ლა ეს საქ­მე შეს­წავ­ლი­ლი უნდა იქ­ნას.

- რა გაკ­ვე­თი­ლი შე­იძ­ლე­ბა გა­მო­ვი­ტა­ნოთ მომ­ხდა­რი­დან?

- გარ­კვე­ულ­წი­ლად, უკვე გა­მო­ვი­ტა­ნეთ კი­დეც. ჩვენ ახლა ვსწავ­ლობთ, რომ სა­ხელ­მწი­ფოს ყო­ველ­დღი­უ­რი, ყო­ველ­წა­მი­ე­რი მოვ­ლა უნდა და რომ ეს საქ­მე, პირ­ველ რიგ­ში, გვე­ვა­ლე­ბა ჩვენ - რი­გით მო­ქა­ლა­ქე­ებს. საკ­მა­რი­სია, ერთხელ და­ხუ­ჭო თვა­ლი ტყუ­ილ­სა და ძა­ლა­დო­ბა­ზე, რომ შემ­დეგ ბო­რო­ტე­ბა ზვა­ვი­ვით და­გა­ტყდე­ბა თავს. უკვე "კრი­ტი­კუ­ლად" ბევ­რმა ადა­მი­ან­მა იცის ეს. ეს კი ნიშ­ნავს, რომ ჩვენ არ აღ­მოვ­ჩნდით ხალ­ხი, ვი­საც სა­კუ­თა­რი ის­ტო­რია გა­მოც­დი­ლე­ბას ვერ სძენს. ნელა, წვა­ლე­ბით, მაგ­რამ მა­ინც ვი­ძენთ გა­მოც­დი­ლე­ბას. არა­სო­დეს ყო­ფი­ლა ქარ­თვე­ლი კაცი ისე­თი ფრთხი­ლი და ეჭ­ვი­ა­ნი, რო­გო­რიც დღე­საა. ამ ზა­ფხულს ლა­მის მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლო შე­მო­ვი­ა­რე და და­ბე­ჯი­თე­ბით შე­მიძ­ლია ამის მტკი­ცე­ბა. თუ წინა წლებ­ში ყო­ველ ნა­ბიჯ­ზე მო­ის­მენ­დი, "ოღონდ ეს არა" და "ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გად იქ­ნე­ბა", დღეს სი­ტუ­ა­ცია სხვაგ­ვა­რია. ჩვენ­მა რი­გით­მა მო­ქა­ლა­ქემ იგ­რძნო, რომ ეჭ­ვი­სა და სიფრ­თხი­ლის გა­რე­შე მას უბე­დუ­რე­ბა ელის და გა­მუდ­მე­ბით სვამს კი­თხვებს. ასეთ მო­ქა­ლა­ქეს­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა ნე­ბის­მი­ერ მმარ­თველს გა­უ­ჭირ­დე­ბა. ის ადა­მი­ა­ნე­ბიც, რომ­ლე­ბიც სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ აზრს ქმნი­ან, დღეს გა­ცი­ლე­ბით მე­ტად გრძნო­ბენ პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბას, ვიდ­რე - გუ­შინ. მე თუ მკი­თხავთ, ეს ძა­ლი­ან კარ­გია. ეს უკვე იმის ნი­შა­ნია, რომ სა­ზო­გა­დო­ებ­რი­ვი სიმ­წი­ფე ნელა, მაგ­რამ მა­ინც დგე­ბა.

ხა­თუ­ნა ბახ­ტუ­რი­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)