"ვი­ღა­ცამ ხომ უნდა იმუ­შა­ოს, ბიჭო, ცი­ხე­ში?!. აბა, რო­გორ გგო­ნია, იქ ყვე­ლა სა­დის­ტი და კა­ცი­ჭა­მი­აა?" - მე­კი­თხე­ბო­და ჩემი ახ­ლო­ბე­ლი თით­ქმის ყო­ველ­დღე და სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბით სის­ტე­მა­ში მუ­შა­ო­ბას მთა­ვა­ზობ­და. კარ­გა ხანს უარ­ზე ვი­ყა­ვი. არა­და, უცხო­ე­თი­დან ახა­ლი ჩა­მო­სუ­ლი გახ­ლდით, იქ არა­ლე­გა­ლუ­რად ვცხოვ­რობ­დი და ერთ დღე­საც, სრუ­ლი­ად მო­უ­ლოდ­ნე­ლად ამიყ­ვა­ნეს და დე­პორ­ტი გა­მი­კე­თეს. 21 ევრო მედო ჯი­ბე­ში... შენ რა გგო­ნია, იქ ვინც მუ­შა­ობს, ყვე­ლას ღირ­სე­ბა აქვს და­კარ­გუ­ლი? "უბ­რა­ლოდ, სან­დო ადა­მი­ა­ნი მჭირ­დე­ბა და იმი­ტომ გე­ლა­პა­რა­კე­ბი ამ­დენს. იქ­ნებ, პა­ტიმ­რე­ბის გე­ში­ნია, ნუ გე­ში­ნია, დაც­ვით გა­ტა­რებ - ჩემს ფსი­ქო­ლო­გი­ურ და­მუ­შა­ვე­ბას გა­ნაგ­რძობ­და ჩემი ახ­ლო­ბე­ლი და ერთ დღე­საც დავ­თან­ხმდი", - იხ­სე­ნებს ცი­ხის ყო­ფი­ლი თა­ნამ­შრო­მე­ლი სას­ჯე­ლაღ­სრუ­ლე­ბით სის­ტე­მა­ში მის­ვლის დროს და სა­კუ­თარ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას ასე ხსნის: "წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­ქარ­თვე­ლო­ში არ მი­ცხოვ­რია და არც ისე­თი ახ­ლო­ბე­ლი მყავ­და, რამე ნორ­მა­ლუ­რი სამ­სა­ხუ­რის მო­წყო­ბა­ში დამ­ხმა­რე­ბო­და". მან ორ­თა­ჭა­ლის ცი­ხე­ში თით­ქმის ორი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში იმუ­შა­ვა და საკ­მა­ოდ ბევრ არა­ს­ა­სი­ა­მოვ­ნო საქ­მე­ში თა­ნა­მო­ნა­წი­ლე­ო­ბამ მო­უ­წია.

მისი დახ­მა­რე­ბით ცი­ხის კი­დევ ორ თა­ნამ­შრო­მელს ვე­სა­უბ­რეთ, აქე­დან ერთ-ერთი სწო­რედ გლ­და­ნის მერ­ვე სა­პყრო­ბი­ლის თა­ნამ­შრო­მე­ლია.

ილია, 37 წლის:

- მის­ვლი­დან ერთ კვი­რა­ში ვი­ნა­ნე ეს გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა, მაგ­რამ რა­ღას ვი­ზამ­დი. ეს დრო საკ­მა­რი­სი აღ­მოჩ­ნდა, რომ ცი­ხის სო­ცი­უმ­ში გავ­რკვე­უ­ლი­ყა­ვი. ყვე­ლა გან­ყო­ფი­ლე­ბის ავ-კარ­გი­ა­ნო­ბას მისი უფ­რო­სი გან­სა­ზღვრავ­და. თუ უფ­რო­სი და­უნ­დო­ბე­ლი იყო, თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი ცდი­ლობ­დნენ, მის კვალს გაჰ­ყო­ლოდ­ნენ. ერთი კვი­რის შემ­დეგ, მა­შინ ჯერ კი­დევ ცი­ხის შიდა დაც­ვის სამ­სა­ხურ­ში ვი­ყა­ვი, ბი­ჭებ­მა მკი­თხეს, "კა­პე­ზე­დან" ახა­ლი ეტა­პია მო­სუ­ლი, არ გინ­და, "ნათ­ლო­ბა" მი­ი­ღოო?.. უკვე ვი­ცო­დი, ეს რა­საც ნიშ­ნავ­და, მაგ­რამ ისიც ვი­ცო­დი, თუ არ ავ­ყვე­ბო­დი, ეს ყვე­ლა­ფე­რი ცუ­დად მო­მიტ­რი­ალ­დე­ბო­და. მათ უკვე იცოდ­ნენ ყვე­ლა­ფე­რი ჩემ შე­სა­ხებ. გავ­ყე­ვი. სამი პა­ტი­მა­რი შე­მო­იყ­ვა­ნეს. ერთ-ერთი - ძა­ლი­ან ცნო­ბი­ლი თაღ­ლი­თი. მის შე­სა­ხებ ჯერ კი­დევ ცი­ხე­ში მუ­შა­ო­ბის და­წყე­ბამ­დე მქონ­და გა­გე­ბუ­ლი. ერთ-ერ­თმა ვი­თომ პა­ტი­ვი მცა და მი­თხრა, - მიდი, ამათ შენი კუნ­თე­ბის ძალა აჩ­ვე­ნეო. წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ძა­ლოს­ნურ სპორტზე დავ­დი­ო­დი, მაგ­რამ ამა­ზე თა­ნამ­შრომ­ლებ­თან არას­დროს მი­სა­უბ­რია. ეტყო­ბა, ბევ­რი რამ იცოდ­ნენ ჩემ­ზე. სა­ი­და­ნაც პა­ტიმ­რე­ბი მო­იყ­ვა­ნეს, იქაც კარ­გად ჰყავ­დათ და­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი. სა­ხე­ზე არა­ფე­რი ეტყო­ბო­დათ, მაგ­რამ ფეხ­ზე დგო­მა უჭირ­დათ. ის, ვის­თვი­საც უნდა და­მერ­ტყა, ისე­თი უმ­წეო თვა­ლე­ბით იყუ­რე­ბო­და, ვერ და­ვარ­ტყი. არ მინ­და, ძმაო, არ შე­მიძ­ლია და თქვენ რაც გინ­დათ, ის ქე­ნით-მეთ­ქი. "ჩვე­ნე­ბი­დან", ჩემი გა­მოკ­ლე­ბით, ხუ­თნი იყ­ვნენ. ისე­თი სი­ტყვე­ბით აგი­ნებ­დნენ, ამ­ხე­ლა კაცი ვარ და შემ­ზა­რა. გა­რეთ როცა არი­ან, სად­მე რომ შე­გე­ფე­თონ, შეგ­ჭა­მენ ეს ახ­ვრე­ბი, ესე­ნი რო­გორ უნდა შე­გე­ცო­დოს, ბიჭო? - და­იყ­ვი­რა ერ­თმა და ყვე­ლა­ზე ახალ­გაზ­რდას გაშ­ლი­ლი ხელი სა­ხე­ში ღო­ნივ­რად და­არ­ტყა.

ამის და­ნახ­ვა­ზე მე­ო­რე, ჭა­ღა­რა კაცი აყ­ვირ­და, 45 წლის კაცი ვარ, გული მა­წუ­ხებს და არ და­მარ­ტყათ, თო­რემ მოვ­კვდე­ბიო. თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი­დან გან­სა­კუთ­რე­ბით ერთი აქ­ტი­უ­რობ­და. სხვებს მის აგ­რე­სი­უ­ლო­ბა­ზე ეცი­ნე­ბო­დათ, სა­დის­ტია ეს ოხე­რიო... ამა­სო­ბა­ში სხვე­ბიც შე­მოგ­ვე­მატ­ნენ და რო­მე­ლი რო­მელს ურტყამ­და, ვერც გა­ვი­გე. პა­ტიმ­რე­ბის არა­ა­და­მი­ა­ნუ­რი ღმუ­ი­ლი და ცი­ხის თა­ნამ­შრომ­ლე­ბის შე­ძა­ხი­ლე­ბი ერ­თმა­ნეთ­ში ირე­ო­და. ისე­თი "ჟრი­ა­მუ­ლი" იყო, ჩემი პა­სი­უ­რო­ბა არა­ვის შე­უმ­ჩნე­ვია. აზარ­ტში შე­სულ­მა ჩვე­ნი გუნ­დის წევ­რმა ქამ­რის შეხ­სნა და­ი­წყო. - ამ ერთხელ შე­ეშ­ვი რა, - უთხრეს სხვებ­მა. მან გა­ი­ცი­ნა, - ამ ხნის კა­ცია, შე­იძ­ლე­ბა, აქე­დან ცო­ცხალ­მა ვე­ღარც გა­აღ­წი­ოს და ერთხელ მა­ინც ხომ უნდა გა­სინ­ჯო­სო, - არ ჩერ­დე­ბო­და. სა­მი­ვეს სახე და­სის­ხლი­ა­ნე­ბუ­ლი ჰქონ­და, თით­ქმის უგო­ნოდ მიგ­დე­ბუ­ლე­ბი წელს ზე­ვით შიშ­ვლე­ბი იყ­ვნენ და ია­ტაკ­ზე მუც­ლით ეყარ­ნენ. ვერ მო­ვით­მი­ნე და მივ­ვარ­დი, რას აკე­თებ, შე მარ­თლა ნა­ბიჭ­ვა­რო-მეთ­ქი. - შენ ვინ მიგ­დი­ხარ, ვი­ღაც გუ­შინ­დე­ლი მო­სუ­ლი რა "პრა­ვებს მი­კა­ჩა­ვე­ბო" - არ ვიცი, ამ კაც­მა ამ უმ­სგავ­სო­ბას მოჰ­კრა თვა­ლი თუ ცე­მის­გან და­ე­მარ­თა, მაგ­რამ ამა­სო­ბა­ში სხვე­ბი აყ­ვირ­დნენ, გა­ი­თი­შაო... მა­შინ­ვე ვედ­რო­თი ცივი წყა­ლი მო­ი­ტა­ნეს და სა­ხე­ში შე­ას­ხეს, მაგ­რამ გონ­ზე ვერ მო­იყ­ვა­ნეს. შე­ე­შინ­დათ და ჩქა­რა ცი­ხის სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში გა­და­ვიყ­ვა­ნო­თო, აყ­ვირ­დნენ. მერე გა­ვი­გე, რომ პა­ტი­მა­რი გა­დარ­ჩა, მაგ­რამ ტვინ­ში გა­ჟონ­ვა და­ე­მარ­თა.

- ასე­თი შემ­თხვე­ვა შემ­დგომ­შიც ბევ­რი იყო?

- საკ­მა­ოდ. საქ­მე ის არის, რომ ბი­ჭე­ბი ამ­ბობ­დნენ, გლ­დან­თან შე­და­რე­ბით აქ სა­მო­თხე გვაქ­ვსო. სხვა­თა შო­რის, იმა­ვეს ამ­ბობ­დნენ იქი­დან გად­მოყ­ვა­ნი­ლი პა­ტიმ­რე­ბი... გლ­და­ნის "ცირ­კებ­ზე" მისი თა­ნამ­შრო­მე­ლი გი­ამ­ბობთ. მე კი იმ პირ­ვე­ლი შემ­თხვე­ვის დროს გა­მო­ჩე­ნი­ლი არაპრო­ფე­სი­ო­ნა­ლიზ­მის გამო საყ­ვე­დუ­რი მო­მაკ­რეს. სამ­სა­ხუ­რი­დან გაგ­დე­ბას იმ ახ­ლო­ბელ­მა გა­და­მარ­ჩი­ნა, თუმ­ცა მა­ნაც "ჩა­მი­ნა­მი­ო­კა", - რა გჭირს, რა ლა­წი­რა­კი ბი­ჭი­ვით იქ­ცე­ვი, არ იცი, რომ ცი­ხე­ში "ბა­ლე­რი­ნე­ბი" არც მუ­შა­ო­ბენ და არც ხვდე­ბი­ა­ნო?.. ჩემ გარ­შე­მო რამ­დე­ნი­მე ისე­თი ბი­ჭიც მუ­შა­ობ­და, ვინც პა­ტიმ­რე­ბის ცე­მა­ში არ მო­ნა­წი­ლე­ობ­და. მათ ხელ­ფას­ზე მო­მუ­შა­ვე "ბულ­კებს" ეძახ­დნენ.

- რას ნიშ­ნავს "ხელ­ფას­ზე მო­მუ­შა­ვე?"

- ის "მტრე­დი" კა­ტე­გო­რია არც პა­ტიმ­რე­ბის ცე­მა­ში მო­ნა­წი­ლე­ობ­და და არც პრე­მი­ებს აძ­ლევ­დნენ. თა­ნამ­შრომ­ლებ­სა და ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბას ათ­ვალ­წუ­ნე­ბუ­ლი ვყავ­დი და ვგრძნობ­დი, რომ იქ დიდ­ხანს დარ­ჩე­ნა არ მე­წე­რა. ის იყო, ისევ უცხო­ეთ­ში, ამ­ჯე­რად, სხვა ქვე­ყა­ნა­ში წას­ვლის გზებს ვე­ძებ­დი, რომ ჩემი ახ­ლო­ბე­ლი, ვისი პრო­ტექ­ცი­ი­თაც ცი­ხე­ში მოვ­ხვდი, და­ა­წი­ნა­უ­რეს და ერთ-ერთი გან­ყო­ფი­ლე­ბა ჩა­ა­ბა­რეს. ის უკვე ნა­ნობ­და, რომ მისი ინი­ცი­ა­ტი­ვით ვი­ყა­ვი ამ სის­ტე­მა­ში მი­სუ­ლი, რამ­დენ­ჯერ­მე მი­თხრა, მე­გო­ნა, სი­ტუ­ა­ცი­ას მო­ერ­გე­ბო­დიო. ვე­უბ­ნე­ბო­დი, კა­ცის გა­უ­პა­ტი­უ­რე­ბა­სა და ცე­მით მოკ­ვლას აპი­რე­ბენ და ამა­ში რო­გორ მი­ვი­ღო მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა-მეთ­ქი?, - შე კაცო, არ გა­გი­გია, რომ ცი­ხე­ში ბო­როტ­მოქ­მე­დე­ბი ხვდე­ბი­ან და აქ მათ ფა­ფას არა­ვინ აჭ­მევ­სო. არა­და, ასა­კო­ვა­ნი კა­ცია, შვი­ლე­ბიც ჰყავს, შვი­ლიშ­ვი­ლე­ბიც... ალ­ბათ მას­თან სამ­დუ­რა­ვი არა­ფე­რი მაქვს, თა­ვი­სე­ბუ­რად ცდი­ლობ­და, ხელი და­ე­ფა­რე­ბი­ნა ჩემ­თვის. და­წი­ნა­უ­რე­ბის შემ­დეგ თა­ვის გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში გა­და­მიყ­ვა­ნა. ეტყო­ბა იფიქ­რა, ჩემი მოყ­ვა­ნი­ლია, სპორ­ტსმე­ნია, ძალა ერ­ჩის და რა­საც მინ­და, იმას გა­ვა­კე­თე­ბი­ნე­ბო... იქ ჩემი კუ­თხის "სას­ტა­ვი" მუ­შა­ობ­და და მათ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა უფრო გა­მი­ად­ვილ­და. ცე­მის ფაქ­ტე­ბი ნაკ­ლე­ბი იყო, მაგ­რამ პა­ტიმ­რე­ბი ისეთ დღე­ში იყ­ვნენ, სი­ტუ­ა­ცი­ის გაპ­რო­ტეს­ტე­ბის ძა­ლაც კი არ ჰქონ­დათ. სა­კან­ში იმ­დე­ნი პა­ტი­მა­რი იყო, არ ვიცი, რო­გორ სუნ­თქავ­დნენ, მაგ­რამ ვიცი, რომ მო­რი­გე­ო­ბით ეძი­ნათ.

და­წი­ნა­უ­რე­ბამ ჩემი ახ­ლო­ბე­ლი უფრო აგ­რე­სი­უ­ლი გა­ხა­და. ერთ დღეს მი­თხრა, სტრას­ბურ­გში მომ­ჩი­ვა­ნი პა­ტი­მა­რი უნდა ჩა­გა­ბა­რო. ცემა არ შე­გიძ­ლია, გა­სა­გე­ბია, მაგ­რამ მის ოჯახ­თან უნდა იმუ­შაო, ერთი-ორი სი­ტყვის თქმას რაღა უდ­გას წინ, აგერ მისი მო­ნა­ცე­მე­ბიო და კა­ცის ოჯა­ხის წევ­რე­ბის სრუ­ლი მო­ნა­ცე­მე­ბი და მი­სა­მარ­თი და­მი­დო წინ. ორ­დღი­ა­ნი ვადა მომ­ცა.

- რა უნდა გა­გე­კე­თე­ბი­ნათ?

- მისი ოჯა­ხი იძუ­ლე­ბუ­ლი უნდა გა­მე­ხა­და, რომ სტრას­ბურ­გში შე­ტა­ნი­ლი სა­ჩი­ვა­რი უკან გა­მო­ე­ტა­ნათ. ორი, "მგლე­ბის" სა­ხე­ლით ცნო­ბი­ლი ბიჭი მო­მა­მაგ­რა. მივ­ხვდი, ბო­ლომ­დე არ მენ­დო­ბო­და, მე რა­ღაც მო­ვი­მი­ზე­ზე და საქ­მე ამ ბი­ჭებს გა­და­ვა­ბა­რე. პრე­მი­აც თქვე­ნი იყოს-მეთ­ქი. შემ­დეგ გა­ვი­გე, სტრას­ბურ­გში მომ­ჩი­ვა­ნი პა­ტი­მა­რი კარ­ცერ­ში შიშ­ვე­ლი ჩა­უს­ვამთ. მას­ზე მეტი არა­ფე­რი ვიცი, რად­გან ამ ამ­ბი­დან რამ­დე­ნი­მე დღე­ში გა­მა­თა­ვი­სუფ­ლეს... ახლა არ ვიცი, რა ხდე­ბა, მაგ­რამ ჩემი იქ მუ­შა­ო­ბის წლებ­ში, 2011 წლის და­სა­წყის­ში, იქ იყ­ვნენ ბი­ჭე­ბი, რომ­ლე­ბიც ნარ­კო­ტიკ­ზე შეჯ­დნენ. სამ­სა­ხუ­რის და­კარ­გვა არ უნ­დო­დათ, მაგ­რამ მუდ­მი­ვად არა­ა­და­მი­ა­ნუ­რი ცხოვ­რე­ბის რე­ჟიმ­მა მათ ფსი­ქი­კა გა­უ­ნად­გუ­რა. თუმ­ცა იყ­ვნენ ისე­თე­ბიც, რომ­ლე­ბიც უფ­რო­სე­ბის და­ვა­ლე­ბას წარ­ბშე­უხ­რე­ლად ას­რუ­ლებ­დნენ.

თეა, 32 წლის, ორ­თა­ჭა­ლის ცი­ხის ყო­ფი­ლი თა­ნამ­შრო­მე­ლი:

- სამი წელი პა­ემ­ნე­ბის გან­ყო­ფი­ლე­ბა­ში ვმუ­შა­ობ­დი. პა­ტიმ­რე­ბის ოჯა­ხის წევ­რებ­თან მი­წევ­და ურ­თი­ერ­თო­ბა. არა­ერ­თი შემ­თხვე­ვა ყო­ფი­ლა, როცა პა­ტი­მარს პა­ე­მა­ნი ეკუთ­ვნო­და, მაგ­რამ რად­გან ძა­ლი­ან მა­გა­რი ნა­ცე­მი იყო, მისი ოჯა­ხის წევ­რს გარ­კვე­უ­ლი დრო­ის გან­მავ­ლო­ბა­ში ვა­ტყუ­ებ­დით, პა­ტიმ­რის საქ­მის ხე­ლა­ხა­ლი ძი­ე­ბა და­ი­წყო და პა­ემ­ნის უფ­ლე­ბა არ აქ­ვსო. სხვა გზა არ მქონ­და, ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბა პირ­და­პირ გვე­უბ­ნე­ბო­და, რამე მო­ი­ფიქ­რეთ და ოჯა­ხის ახ­ლობ­ლე­ბი ცოტა ხნით მო­ი­შო­რეთ, ამ ეტაპ­ზე პა­ტიმ­რის გა­მოყ­ვა­ნა არ შე­იძ­ლე­ბაო. რო­დე­საც პა­ტიმ­რის ატი­რე­ბუ­ლი ოჯა­ხის წევ­რე­ბი მე­კი­თხე­ბოდ­ნენ, რა ხდე­ბა ჩვენს თავს, ნა­ცე­მი ხომ არ არი­სო, "გა­ო­ცე­ბუ­ლი" ვპა­სუ­ხობ­დი, - რას ამ­ბობთ, შე­ვარ­დნა­ძის დრო­ინ­დე­ლი ციხე კი არ არის-მეთ­ქი. ზოგი იჯე­რებ­და, თუმ­ცა, ბევ­რი მა­შინ­ვე რეკ­ვას იწყებ­და... ერთხელ "პატ­რო­ნი­ა­ნი" პა­ტი­მა­რი უცე­მი­ათ და ამას ცი­ხის ად­მი­ნის­ტრა­ცია კი­ნა­ღამ გა­ა­და­ყო­ლეს. გან­სა­კუთ­რე­ბით მძი­მე მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში იყ­ვნენ გლ­და­ნის სა­პყრო­ბი­ლი­დან გად­მოყ­ვა­ნი­ლე­ბი, რო­მელ­თაც გზა­ში, ტრან­სპორ­ტი­რე­ბის დრო­საც სცემ­დნენ.

- რა­ტომ, რა იყო მი­ზე­ზი?

- ხან რა, ხან რა. ძი­რი­თა­დად ის, რომ მუდ­მი­ვად და­ში­ნე­ბუ­ლი უნდა ყო­ფი­ლიყ­ვნენ, რათა გაქ­ცე­ვის სურ­ვი­ლი არ გას­ჩე­ნო­დათ. ერთი პა­ტი­მა­რი მახ­სოვს, ასა­კო­ვა­ნი - 333-ე მუხ­ლი ჰქონ­და მის­ჯი­ლი, რაც სამ­სა­ხუ­რებ­რი­ვი უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბის გა­და­ჭარ­ბე­ბას გუ­ლის­ხმობს. სა­ერ­თოდ, ყვე­ლა პა­ტიმ­რის მო­სა­ტე­ხად ერთი მე­თო­დი ჰქონ­დათ შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი, გა­უ­პა­ტი­უ­რე­ბის მუ­ქა­რა. ამ კაცს არა­სამ­თავ­რო­ბო­ებ­ში ახ­ლობ­ლე­ბი ჰყავ­და და პირ­და­პირ ვე­რა­ფე­რი უქ­ნეს, ამი­ტომ "სა­ქათ­მე­ში" შე­აგ­დეს. თვე-ნა­ხე­ვარ­ში გული გა­უს­კდა და მოკ­ვდა. მისი სიკ­ვდი­ლის შე­სა­ხებ კი ოჯახ­მა მხო­ლოდ მას შემ­დეგ გა­ი­გო, რაც უკვე გარ­დაც­ვლი­ლი ცი­ხის სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში გა­და­იყ­ვა­ნეს.

- თეა, სამ­სა­ხუ­რი სა­კუ­თა­რი სურ­ვი­ლით და­ტო­ვეთ?

- არა. იქ მუ­შა­ო­ბის პე­რი­ოდ­ში, გინ­და თუ არა, რამ­დე­ნი­მე ადა­მი­ან­თან, პა­ტიმ­რის ახ­ლობ­ლებ­თან, ადა­მი­ა­ნუ­რი ურ­თი­ერ­თო­ბა ჩა­მოგ­ვი­ყა­ლიბ­და. მათ შო­რის ერთ-ერთი მო­ხუ­ცი ქალ­ბა­ტო­ნი იყო, რო­მე­ლიც ძლივს და­დი­ო­და. მის მე­ო­რე შვილს ჩემი ნო­მე­რი მი­ვე­ცი და ვუ­თხა­რი, წი­ნას­წარ და­მი­მე­სი­ჯეთ და ჩაგ­წერთ, რომ დი­ლის 5 სა­ა­თი­დან არ მო­გი­წი­ოთ რიგ­ში დგო­მამ-მეთ­ქი. ერთ დღე­საც ჩვე­ნი გან­ყო­ფი­ლე­ბის უფ­რო­სის მო­ად­გი­ლემ დაგ­ვი­ბა­რა, იქ მი­სუ­ლებს მო­ბი­ლუ­რე­ბი ჩა­მოგ­ვარ­თვა და მე­სი­ჯე­ბი წა­ი­კი­თხა. იმა­ვე დღეს ჩემ­თან ერ­თად ორი გოგო გა­ა­თა­ვი­სუფ­ლეს.

ნო­და­რი, 30 წლის, გლ­და­ნის #8 სა­პყრო­ბი­ლის თა­ნამ­შრო­მე­ლი:

- ცი­ხე­ში არის კა­ტე­გო­რია, რო­მე­ლიც ამის გამ­კე­თე­ბე­ლია და ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბაც ამის მი­ხედ­ვით არ­ჩევს ამა თუ იმ საქ­მე­ზე გა­საშ­ვებ კად­რებს. სა­ზო­გა­დო­ე­ბას რა­ტომ­ღაც ახალ­გაზ­რდა ბი­ჭე­ბის მი­მართ აქვს აგ­რე­სია. არა­და, იქ არი­ან 40 წელს გა­და­ცი­ლე­ბუ­ლი თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი, რომ­ლებ­საც ამ სის­ტე­მა­ში მუ­შა­ო­ბის რამ­დე­ნი­მე­წ­ლი­ა­ნი სტა­ჟი აქვთ და ყვე­ლა და­ვა­ლე­ბის შეს­რუ­ლე­ბა შე­უძ­ლი­ათ. ჩვენ­თან მუ­შა­ობ­და კაცი, რომ­ლის ძმის­შვი­ლიც რუს­თა­ვის "ზო­ნა­ში" 15-წლი­ან სას­ჯელს იხ­დი­და და თვი­თონ აქ პა­ტიმ­რე­ბის წა­მე­ბით გან­თქმუ­ლია. ზოგს ხა­სი­ათ­ში აქვს ეს და ამა­ში ცუდს ვე­რა­ფერს ხე­დავს. უთხრეს და შე­ას­რუ­ლა. სხვა­ნა­ი­რად არ შე­უძ­ლია. ვერ გე­ტყვით, რომ ფრთი­ა­ნი ან­გე­ლო­ზი ვარ, ერთი-ორი ნარ­კო­რე­ა­ლი­ზა­ტო­რის­თვის მეც შე­მო­მი­ლა­წუ­ნე­ბია, მაგ­რამ არა­ვი­თარ შემ­თხვე­ვა­ში არ ვა­მარ­თლებ გა­უ­პა­ტი­უ­რე­ბის ფაქტს.

- პა­ტიმ­რის­თვის "შე­მო­ლა­წუ­ნე­ბა" ცი­ხის შიდა წეს­დე­ბა­ში შე­დის?

- სის­ტე­მის ყვე­ლა გან­ყო­ფი­ლე­ბის უფ­რო­სი თა­ვად ად­გენს, რო­გორ უნდა მარ­თოს გან­ყო­ფი­ლე­ბა. მისი ნე­ბარ­თვის გა­რე­შე არა­ფე­რი ხდე­ბა, არც პა­ტიმ­რე­ბის წა­მე­ბა. როცა პა­ტი­მა­რი და­კი­თხვა­ზე გაჰ­ყავთ, მან უკვე იცის, რომ კარ­გი დღე არ ელო­დე­ბა, ამი­ტომ სას­წრა­ფოდ ად­ვო­კატს ითხოვს...

- 9 სა­ა­თის შემ­დეგ სა­კან­ში სი­ჩუ­მე უნდა იყო­სო, ასეა?

- აბა, ერთ სა­კან­ში 20-მდე პა­ტი­მა­რია და ყვე­ლამ ერ­თად შუ­ა­ღა­მემ­დე რომ ილა­პა­რა­კოს, წარ­მო­გიდ­გე­ნი­ათ, რა "ბარ­და­გი" იქ­ნე­ბა?.. დიახ, ბევრ შემ­თხვე­ვა­ში თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი, ბად­რა­გი, ზე­დამ­ხედ­ვე­ლო­ბა და ად­მი­ნის­ტრა­ცია ძა­ლა­დობს, მაგ­რამ ეს ყვე­ლას­თვის არ არის მი­სა­ღე­ბი.

ნინო აფხა­ზა­ვა

ჟურ­ნა­ლი "რე­ი­ტინ­გი"

(გა­მო­დის ორ­შა­ბა­თო­ბით)