ალ­ბათ ხში­რად გქო­ნი­ათ შემ­თხვე­ვა, რო­დე­საც მიმხვდარ­ხართ, რომ ვი­ღა­ცამ მო­გა­ტყუ­ათ, გა­გა­ცუ­რათ და ასე ვთქვათ, "გა­ჭა­მათ"... ასეთ დროს, ბუ­ნებ­რი­ვია, ადა­მი­ანს პრო­ტეს­ტის გრძნო­ბა და იმის სურ­ვი­ლი უჩ­ნდე­ბა, რომ თაღ­ლითს უკან წა­არ­თვას ის, რაც მან ააღ­ლი­ტა. ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში, ეს შე­უძ­ლე­ბე­ლი ხდე­ბა, რად­გა­ნაც ფაქ­ტის დამ­ტკი­ცე­ბას ვერ ახერ­ხებს. მა­ტყუ­ა­რა მომ­ზა­დე­ბუ­ლია სა­ი­მი­სოდ, რომ თავი იმარ­თლოს, ჩა­დე­ნი­ლი ვინ­მეს ან რა­მეს გა­და­აბ­რა­ლოს. თუ თაღ­ლი­თი პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლია, არც ის არის გა­მო­რი­ცხუ­ლი, რომ ისევ შენ გა­მო­გიყ­ვა­ნოს დამ­ნა­შა­ვე და ბო­დი­შიც კი მო­გახ­დე­ვი­ნოს. ხში­რია ისე­თი შემ­თხვე­ვაც, რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნი ვერც კი ხვდე­ბა (მა­გა­ლი­თად, სხვა­დას­ხვა ფას­დაკ­ლე­ბის დროს), რომ მო­ტყუ­ე­ბუ­ლია.

ამ წე­რი­ლით ვი­წყებთ ციკლს, რო­მელ­შიც ჩვენს ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბა­ში ლა­მის ცხოვ­რე­ბის წე­სად ქცე­ულ, სხვა­დას­ხვაგ­ვა­რი ტყუ­ი­ლის სქე­მას გა­მო­ვა­აშ­კა­რა­ვებთ და მა­ტყუ­ა­რე­ბი­სა და თაღ­ლი­თე­ბის­გან თავ­დაც­ვის მე­თო­დებს გა­გიმ­ხელთ. მერ­წმუ­ნეთ, ყვე­ლა­ზე მდი­და­რი ფან­ტა­ზი­აც კი ვერ და­ი­ტევს იმას, თუ რო­გორ, რამ­დენ­ჯერ და რა სფე­რო­ებ­ში გვა­ტყუ­ე­ბენ. დიდი და მცი­რე, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი და უმ­ნიშ­ვნე­ლო ტყუ­ი­ლე­ბი­სა და მა­ტყუ­ა­რე­ბის "დას­ტი­დან" ამ­ჯე­რად, ვაჭ­რო­ბის სფე­როს გა­მო­ვარ­ჩევთ.

და­ვინ­ტე­რეს­დი - სა­შუ­ა­ლოდ, რა თან­ხის ზა­რალს გა­ნიც­დის მო­ტყუ­ე­ბუ­ლი მომ­ხმა­რე­ბე­ლი. პირ­ველ რიგ­ში, ელექტრო­სას­წო­რი შე­ვი­ძი­ნე, რო­მე­ლიც წო­ნას გრა­მე­ბის სი­ზუს­ტით აღ­რი­ცხავს, და სურ­სა­თის მა­ღა­ზი­ებ­სა თუ ბა­ზარ­ში "სა­კონ­ტრო­ლო შეს­ყიდ­ვე­ბის" გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა გა­დავ­წყვი­ტე. თბი­ლი­სის ცენ­ტრა­ლურ ქუ­ჩა­ზე, იმ სუ­პერ­მარ­კეტ­ში შე­ვე­დი, სა­დაც ხილ-ბოსტნე­უ­ლი­თაც ვაჭ­რო­ბენ. პრო­დუქ­ტი რომ შე­ვი­ძი­ნე, ბო­ლოს ყვე­ლაფ­რის წონა მათ თვალ­წინ გა­და­ვა­მოწ­მე. 2 კი­ლოგ­რამ (მათი სას­წო­რის მი­ხედ­ვით) კარ­ტო­ფილ­ში 2 ლარი გა­და­ვი­ხა­დე (გა­და­მოწ­მე­ბი­სას 200 გრა­მით ნაკ­ლე­ბი აღ­მოჩ­ნდა), 2 კი­ლოგ­რამ ხახვში - 2 ლარი (250-ით ნაკ­ლე­ბი), იმა­ვე რა­ო­დე­ნო­ბის ვაშლში - 8 ლარი (250-ით ნაკ­ლე­ბი). 1,5 კი­ლოგ­რამ კომ­ბოს­ტო­ში - 1,5 ლარი (170 გრა­მით ნაკ­ლე­ბი).

იმა­ვე მა­ღა­ზი­ა­ში 2 კი­ლოგ­რამ ყველ­ში 16 ლარი გა­და­ვი­ხა­დე (250 გრა­მით ნაკ­ლე­ბი), 1 კი­ლოგ­რამ ბრინ­ჯში - 1,8 ლარი (140 გრა­მით ნაკ­ლე­ბი), 2 კი­ლოგ­რამ ფქვილ­ში - 3,2 ლარი (250 გრა­მით ნაკ­ლე­ბი), ნა­ხე­ვარ კი­ლოგ­რამ კა­რაქ­ში - 6,5 ლარი (100 გრა­მით ნაკ­ლე­ბი), 2 კი­ლოგ­რამ შა­ქარ­ში - 4,4 ლარი (250 გრა­მით ნაკ­ლე­ბი).

სულ ჩემ­მა ნა­ვაჭრ­მა 45,4 ლარი შე­ად­გი­ნა. მარ­ტი­ვი არით­მე­ტი­კუ­ლი გა­მოთ­ვლით კი რე­ა­ლუ­რად, 40 ლა­რის პრო­დუქ­ტი მქონ­და შე­ძე­ნი­ლი, რაც იმას ნიშ­ნავს, რომ 5 ლარი და 40 თეთ­რი ვი­ზა­რა­ლე. ახლა თუ ამ რი­ცხვს მთელ წე­ლი­წად­ზე გავ­თვლით, იოლი წარ­მო­სად­გე­ნია, რამ­დე­ნი ლა­რით "გვი­სუფ­თა­ვე­ბენ ჯი­ბეს".

რო­გორ გვა­ტყუ­ე­ბენ ბა­ზარ­ში

არ­სე­ბო­ბენ ისე­თი პრო­ფე­სი­ის ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლებ­თა­ნაც ყო­ველ­დღი­უ­რად გვი­წევს შე­ხე­ბა, მა­გა­ლი­თად, გამ­ყიდ­ვე­ლი. სამ­წუ­ხა­როდ, მათი უმე­ტე­სო­ბა არაპრო­ფე­სი­ო­ნა­ლია, თან - ბევ­რი მკი­თხვე­ლი და­მე­თან­ხმე­ბა - კლი­ენ­ტის მო­ტყუ­ე­ბა­ში გა­წა­ფუ­ლი. წო­ნა­ში მო­ტყუ­ე­ბის გან­სა­კუთ­რე­ბულ "ილე­თებს" ბაზ­რის მო­ვაჭ­რე­ე­ბი ფლო­ბენ, რომ­ლე­ბიც ასა­წო­ნად ე.წ. "ან­ტიკ­ვა­რულ" "ბეზ­მენს", იმა­ვე კა­უ­ჭი­ან სას­წორს იყე­ნე­ბენ. თურ­მე კლი­ენ­ტის მო­სა­ტყუ­ებ­ლად უამ­რა­ვი მე­თო­დი არ­სე­ბობს, რომ­ლე­ბიც თა­ნა­მედ­რო­ვე ტექ­ნი­კურ პროგ­რეს­თან ერ­თად, სულ უფრო იხ­ვე­წე­ბა. კო­ჭე­ბი­ა­ნი სა­ან­გა­რი­შო კალ­კუ­ლა­ტორ­მა შეც­ვა­ლა, "ბეზ­მე­ნი" და გი­რე­ბი­ა­ნი სას­წო­რი კი - ელექტრო­ნულ­მა, მაგ­რამ კლი­ენ­ტი მა­ში­ნაც და ახ­ლაც მო­ტყუ­ე­ბუ­ლი რჩე­ბა და ზა­რალ­დე­ბა.

გამ­ყიდ­ვე­ლის მთა­ვა­რი "ია­რა­ღი" სას­წო­რი და გი­რე­ბი გახ­ლავთ, მაგ­რამ არა­ნაკ­ლებ მნიშ­ვე­ლო­ვა­ნია სას­წო­რის თეფ­შე­ბიც. სას­წორ­ზე გამ­ყიდ­ვე­ლი ილუ­ზი­ო­ნის­ტის მო­ხერ­ხე­ბუ­ლო­ბით, ისარს რამ­დე­ნი­მე და­ნა­ყო­ფით ნუ­ლი­დან მარ­ჯვნივ აყე­ნებს - 5-10-20 გრა­მის ნიშ­ნულ­თან (მის სინ­დი­სი­ე­რე­ბას გა­აჩ­ნია) და ყო­ველ ჯერ­ზე რამ­დე­ნი­მე თეთ­რს იგებს.

ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში რამ­დე­ნი­მე ათე­უ­ლი გრა­მის მო­ტყუ­ე­ბა­ში მას მო­ყან­ყა­ლე­ბუ­ლი მა­გი­და ეხ­მა­რე­ბა, რო­მელ­ზეც სას­წო­რი დგას. მა­გი­დის ყან­ყა­ლი­სას სას­წო­რის ისა­რიც მოძ­რა­ობს. გამ­ყიდ­ველ­მა იცის, ეს თა­ვის სა­სარ­გებ­ლოდ რო­გორ გა­მო­ი­ყე­ნოს: არ ელო­დე­ბა ის­რის გა­ჩე­რე­ბას და ისე იღებს პრო­დუქტს სას­წო­რის თეფ­ში­დან. თქვენ ვე­რა­ფერს ამ­ჩნევთ, ის კი კმა­ყო­ფი­ლია, რომ გა­გა­ცუ­რათ.

არის შემ­თხვე­ვე­ბი, რო­დე­საც ეტა­ლო­ნის მი­ხედ­ვით დამ­ზა­დე­ბუ­ლი გი­რე­ბის უმე­ტე­სო­ბა სხვა­დას­ხვა ხერ­ხი­თაა "შემ­სუ­ბუ­ქე­ბუ­ლი" ან სას­წო­რის თეფშს, რო­მელ­ზეც ასა­წო­ნი პრო­დუქ­ტი ლაგ­დე­ბა, ქვე­და მხრი­დან თუ­თია აქვს მი­დუ­ღე­ბუ­ლი. გამ­ყიდ­ველს კარგ სამ­სა­ხურს უწევს და­მა­ტე­ბი­თი ჭურ­ჭე­ლი, რო­მელ­შიც პრო­დუქ­ტი ლაგ­დე­ბა და სას­წო­რის თეფ­შზე იწო­ნე­ბა. ე.წ. ტა­რას წო­ნას არა­ვინ ით­ვა­ლის­წი­ნებს. ზო­გი­ერ­თი პლასტმა­სის ჯა­მის წონა 250-300 გრამ­საც აღ­წევს. ასე­თი მე­თო­დე­ბი ყო­ველ­დღი­ურ შე­მო­სა­ვალ­ზე საკ­მა­ოდ კარგ და­ნა­მატს ქმნის.

გარ­და ზე­მოთ ჩა­მოთ­ვლი­ლი ხერ­ხე­ბი­სა, კლი­ენ­ტის მო­სა­ტყუ­ებ­ლად სხვა მე­თო­დე­ბიც არ­სე­ბობს. მა­გა­ლი­თად:

"კო­მუ­ნი­კა­ცი­უ­რი მო­ტყუ­ე­ბა" - ეს ხერ­ხი გან­სა­კუთ­რე­ბულ, ფსი­ქო­ლო­გი­ურ მომ­ზა­დე­ბას სა­ჭი­რო­ებს და მხო­ლოდ გა­მოც­დილ გამ­ყიდ­ვე­ლებს ხე­ლე­წი­ფე­ბათ. მისი არსი მდგო­მა­რე­ობს შემ­დეგ­ში: გამ­ყიდ­ვე­ლი კლი­ენ­ტის ყუ­რა­დღე­ბას ლა­პა­რა­კით იპყრობს, კომ­პლი­მენტს ეუბ­ნე­ბა ან კი­თხვას უს­ვამს; კლი­ენ­ტის მზე­რა სას­წო­რის ის­რი­დან გამ­ყიდ­ველ­ზე გა­და­დის და სწო­რედ ამ დროს ხდე­ბა მისი მო­ტყუ­ე­ბა.

"დაგ­დე­ბით მო­ტყუ­ე­ბა" - გა­სა­ყიდ სა­ქო­ნელს გამ­ყიდ­ვე­ლი სას­წორ­ზე აგ­დებს და მა­შინ­ვე იღებს.

"სის­წრა­ფით მო­ტყუ­ე­ბა" დიდ პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლიზმს სა­ჭი­რო­ებს. გამ­ყიდ­ვე­ლი ისე სწრა­ფად წო­ნის სა­ქო­ნელს, რომ კლი­ენ­ტი სას­წო­რის ის­რის­თვის თვა­ლის მი­დევ­ნე­ბა­საც ვერ ას­წრებს.

თუ სას­წო­რი დახლზე ირი­ბად დგას (ელექტრო­ნუ­ლის გარ­და), იცო­დეთ, რომ გამ­ყიდ­ვე­ლი გა­ტყუ­ებთ: რო­დე­საც სას­წორს გვერ­დი­დან უყუ­რებთ, ისა­რი უფრო მარ­ჯვნივ გა­დახ­რი­ლად ჩანს. ასე რომ, ასეთ შემ­თხვე­ვა­ში 20-30 გრა­მი - გამ­ყიდ­ვე­ლის სა­სარ­გებ­ლოდ!

სას­წო­რის თეფ­შზე მაგ­ნი­ტის მი­მაგ­რე­ბა მო­ტყუ­ე­ბის ძვე­ლი მე­თო­დია. ამი­ტომ, გამ­ყიდ­ვე­ლებ­მა ახალ - შე­და­რე­ბით უსაფრ­თხო გზას მი­აგ­ნეს: სი­გა­რე­ტის კო­ლოფ­ში ჩა­დე­ბუ­ლი ძლი­ე­რი მაგ­ნი­ტი სას­წო­რის იმ თეფ­შის ქვეშ დევს, რო­მელ­ზეც პრო­დუქტს დე­ბენ. ასე­თი მაგ­ნი­ტი გამ­ყიდ­ველს 50 გრა­მის მო­ტყუ­ე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას აძ­ლევს.

არ ვიცი, თქვენც ყო­ფილ­ხართ თუ არა ბაზ­რის გამ­ყიდ­ვე­ლის მსხვერ­პლი, მაგ­რამ პი­რა­დად მე, ასე­თი შემ­თხვე­ვა მქონ­და: სა­უ­კე­თე­სო პო­მი­დო­რი შე­ვარ­ჩიე და არც შე­ვე­ვაჭ­რე, 3 კილო ისე ვი­ყი­დე. გამ­ყიდ­ველ­მა ზურგს უკან მდგარ სას­წორ­ზე აწო­ნა, შემ­დეგ ცე­ლო­ფა­ნის პარ­კი სა­გულ­და­გუ­ლოდ გა­ნას­კვა და მო­მა­წო­და. ბუ­ნებ­რი­ვია, ფული გა­და­ვი­ხა­დე. შინ მი­სულ­მა აღ­მო­ვა­ჩი­ნე, რომ სა­უ­კე­თე­სო, დახლზე ჩემი ხე­ლით არ­ჩე­უ­ლი პო­მიდვ­რის ნაც­ვლად, პარკში და­ჭყლე­ტი­ლი და დამ­პა­ლი პო­მი­დო­რი იყო ჩა­ლა­გე­ბუ­ლი. გაბ­რა­ზე­ბულ­მა არ და­ვი­ზა­რე და გამ­ყიდ­ველს უკან მი­ვუ­ტა­ნე თა­ვი­სი პრო­დუქ­ტი, მაგ­რამ ურ­ცხვად მო­მა­ხა­ლა, რომ მას ასე­თი პო­მი­დო­რი არ ჰქო­ნია და ფულს არა­ვი­თარ შემ­თხვე­ვა­ში არ და­მიბ­რუ­ნებ­და. ბრა­ლი აქეთ დამ­დო - სახ­ლში გა­გი­ფუჭ­და პო­მი­დო­რი და ახლა ჩემ­თან მო­ი­ტა­ნე, რომ შე­მო­მა­სა­ღოო. საქ­მე­ში პატ­რუ­ლი ჩა­ერ­თო, დახ­ლს ქვე­მო­დან რამ­დე­ნი­მე პარ­კი გა­მო­ი­ღო, რომ­ლებ­შიც კლი­ენ­ტე­ბის­თვის შე­სა­სა­ღებ­ლად წი­ნას­წარ გამ­ზა­დე­ბუ­ლი, და­ფა­სო­ე­ბუ­ლი ნა­ყა­რი პრო­დუქ­ტი ჰქონ­და.

რო­გორ გვა­ტყუ­ე­ბენ მა­ღა­ზი­ებ­ში

წო­ნა­ში დაკ­ლე­ბის გარ­და, კლი­ენ­ტის მო­ტყუ­ე­ბის სხვა მე­თო­დე­ბიც არ­სე­ბობს. მა­გა­ლი­თად, ნაკ­ლე­ბი ხა­რის­ხის პრო­დუქ­ცი­ის გა­ყიდ­ვა მა­ღა­ლი ხა­რის­ხის ანა­ლო­გის ფა­სად ან "ასორ­ტის" გა­კე­თე­ბა ანუ სხვა­დას­ხვა ხა­რის­ხი­სა და შე­სა­ბა­მი­სად, გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ფა­სის მქო­ნე პრო­დუქ­ცი­ის ერ­თმა­ნეთ­ში არე­ვა (ამ შემ­თხვე­ვა­ში, გა­სა­ყი­დი პრო­დუქ­ტის ძი­რი­თად მა­სას მა­ღალ­ხა­რის­ხო­ვა­ნი პრო­დუქ­ცია შე­ად­გენს, და­ნარ­ჩენს - მდა­რე), რაც კლი­ენ­ტის­თვის, რო­გორც წესი, შე­უმ­ჩნე­ვე­ლი რჩე­ბა.

მა­ღა­ზი­ე­ბი (ან გამ­ყიდ­ვე­ლე­ბი) ცდი­ლო­ბენ, შა­ქა­რი, ბურ­ღუ­ლი, ფქვი­ლი და მა­რი­ლი და­უ­ფა­სო­ებ­ლად - ტომ­რე­ბით შე­ი­ძი­ნონ. თუ ამ პრო­დუქტს 2-3 დღით ნეს­ტი­ან ად­გილ­ზე მო­ა­თავ­სე­ბენ, თი­თო­ე­უ­ლი ტო­მა­რა წო­ნა­ში 4-5 კი­ლოგ­რა­მით მო­ი­მა­ტებს.

ბოლო დროს მა­ღა­ზი­ებ­ში მე­ქა­ნი­კუ­რი სას­წო­რი თით­ქმის აღარ გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა. სულ ტყუ­ი­ლად ფიქ­რობთ, რომ თუ დახლზე ელექტრო­სას­წო­რი დგას, ვერ მო­გა­ტყუ­ე­ბენ. პი­რი­ქით, ელექტრო­სას­წორ­ზე მო­ტყუ­ე­ბა გა­ცი­ლე­ბით მო­სა­ხერ­ხე­ბე­ლია. მას არა­ვი­თა­რი მაგ­ნი­ტი, შემ­სუ­ბუ­ქე­ბუ­ლი გი­რე­ბი და სხვა ფო­კუ­სე­ბი არ სჭირ­დე­ბა. ელექტრო­ნულ სას­წორს აქვს მო­წყო­ბი­ლო­ბა, რო­მე­ლიც წო­ნის შე­სა­ბა­მის სიგ­ნალს იმახ­სოვ­რებს. ამ პრო­ცე­დუ­რას "კა­ლიბ­როვ­კას" ეძა­ხი­ან. ამ დროს შე­საძ­ლე­ბე­ლია სას­წო­რის ისე მო­მარ­თვა, რომ 900 გრა­მი 1 კი­ლოგ­რა­მად "ჩა­წე­როს", "და­ი­მახ­სოვ­როს" და ყო­ველ კი­ლოგ­რამ­ზე მყიდ­ვე­ლი 100 გრა­მით მო­ტყუვ­დე­ბა. სას­წო­რი მუშა რე­ჟიმ­ში, რე­ა­ლურ­ზე 10%-ით მეტ წო­ნას უჩ­ვე­ნებს. "კა­ლიბ­როვ­კის­თვის" მხო­ლოდ "ატ­ვი­ორ­ტკაა" სა­ჭი­რო. ვი­ნა­ი­დან სას­წო­რის "პას­პორ­ტში" მთე­ლი პრო­ცე­დუ­რა დაწ­ვრი­ლე­ბი­თაა აღ­წე­რი­ლი, დიდ სირ­თუ­ლეს სუ­ლაც არ წარ­მო­ად­გენს მისი მო­მარ­თვა.

ალ­ბათ ხში­რად გი­ნა­ხავთ ვიტ­რი­ნა­ში და­ლა­გე­ბუ­ლი, ყი­ნუ­ლის სქე­ლი ფე­ნით და­ფა­რუ­ლი ქათ­მის ფილე, ბარ­კლე­ბი ან თევ­ზი. ესეც მო­ტყუ­ე­ბის ერ­თგვა­რი ხერ­ხია: ყუთ­ში ჩა­ლა­გე­ბულ პრო­დუქტს ღა­მით წყალს ას­ხა­მენ, რო­მე­ლიც დი­ლის­თვის ყი­ნუ­ლის სქელ ფე­ნას ქმნის და ყი­ნულს იმა­ვე ფას­ში მოგ­ვყი­დი­ან, რაც ხორ­ცი ან თევ­ზი ღირს. შინ მი­ტა­ნი­ლი, გამ­დნა­რი პრო­დუქ­ტი, რო­მელ­შიც 1 კი­ლოგ­რა­მის ფასი გაქვთ გა­დახ­დი­ლი, შე­საძ­ლოა, 300-350 გრა­მით ნაკ­ლე­ბი აღ­მოჩ­ნდეს. წყლის ფუ­ლად გა­დაქ­ცე­ვა ერ­თგვა­რი ფო­კუ­სია, რო­მელ­საც ბევ­რი მა­ღა­ზია წარ­მა­ტე­ბით ატა­რებს.

პრო­დუქ­ცი­ის გა­სა­ღე­ბის ერთ-ერთი პო­პუ­ლა­რუ­ლი ხერ­ხია მყიდ­ვე­ლის მიერ მო­თხოვ­ნილ­ზე მეტი პრო­დუქ­ცი­ის აწო­ნა. ვთქვათ, გსურთ 1 კი­ლოგ­რა­მი ძეხ­ვი; გამ­ყიდ­ვე­ლი აწო­ნის და გე­უბ­ნე­ბათ, რომ 1 კი­ლოგ­რა­მი და 200 გრა­მია. ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში მომ­ხმა­რე­ბე­ლი თა­ნახ­მაა, ზედ­მე­ტი პრო­დუქ­ცია შე­ი­ძი­ნოს. ამ გზით დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში 10-15 კი­ლოგ­რა­მით მეტი პრო­დუქ­ტის გა­ყიდ­ვაა შე­საძ­ლე­ბე­ლი.

და­ახ­ლო­ე­ბით იმა­ვე, ოღონდ უფრო დახ­ვე­წილ მე­თო­დებს ფლო­ბენ სუ­პერ­მარ­კე­ტებ­ში. რო­დე­საც იქ შე­დი­ხართ, ათას­გვა­რი მარ­კე­ტინ­გის, მერ­ჩენ­და­ი­ზინ­გი­სა (მარ­კე­ტინ­გის პრო­ცე­სის ნა­წი­ლია, რო­მე­ლიც მა­ღა­ზი­ა­ში სა­ქონ­ლის გა­ყიდ­ვის მე­თოდს გან­სა­ზღვრავს) და სხვა ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი მე­თო­დე­ბის გავ­ლე­ნის ქვეშ ექ­ცე­ვით. მაგ­რამ მომ­ხმა­რე­ბელ­თა უმე­ტე­სო­ბა ვერ აც­ნო­ბი­ე­რებს, რომ მათი არ­ჩე­ვა­ნით მო­ხერ­ხე­ბუ­ლად მა­ნი­პუ­ლი­რე­ბენ. ეს კი გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლად იმ შეს­ყიდ­ვებ­ზე აი­სა­ხე­ბა, რო­მელ­საც სუს­ტი სქე­სის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი ახორ­ცი­ე­ლე­ბენ - სუ­პერ­მარ­კეტ­ში პუ­რის სა­ყიდ­ლად შე­სუ­ლე­ბი შინ უამ­რა­ვი ნა­ვაჭ­რით ბრუნ­დე­ბი­ან.

ყუ­რა­დღე­ბა მი­აქ­ცი­ეთ: ყვე­ლა სუ­პერ­მარ­კე­ში მოძ­რა­ო­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბა გან­სა­ზღვრუ­ლია. ყო­ველ­დღი­უ­რი მოხ­მა­რე­ბის სა­ქო­ნე­ლი (პური, რძე) სა­ვაჭ­რო დარ­ბა­ზის ყვე­ლა­ზე ბოლო წერ­ტილ­შია გან­თავ­სე­ბუ­ლი. პური რომ შე­ი­ძი­ნო და სა­ლა­როს­თან მიხ­ვი­დე, მთე­ლი დარ­ბა­ზი უნდა გა­ი­ა­რო. შე­სა­ბა­მი­სად - ათას­გვა­რი პრო­დუქ­ცი­ით დატ­ვირ­თულ დახ­ლებს, ვიტ­რი­ნებს, მა­ცივ­რებ­სა და სტე­ლა­ჟებს უნდა ჩა­უ­ა­როთ.

პრაქ­ტი­კულ­მა ამე­რი­კე­ლებ­მა გა­მოთ­ვა­ლეს, რომ მა­ღა­ზი­ა­ში გა­ტა­რე­ბუ­ლი ყო­ვე­ლი ზედ­მე­ტი წუთი მომ­ხმა­რე­ბელს 2,5 დო­ლა­რი უჯ­დე­ბა. მა­შა­სა­და­მე, მომ­ხმა­რებ­ლის მა­ღა­ზი­ა­ში შე­ყოვ­ნე­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ფაქ­ტო­რი ყო­ფი­ლა. მა­ღა­ზი­ის სიმ­პა­თი­უ­რი, მო­ღი­მა­რი, მაგ­რამ არა აბე­ზა­რი თა­ნამ­შრომ­ლე­ბი გა­მუდ­მე­ბით თა­რო­ებ­ზე პრო­დუქ­ცი­ას ალა­გე­ბენ ან გა­და­ა­ად­გი­ლე­ბენ, რაც კი­დევ ერთი ნი­უ­ან­სია და მომ­ხმა­რებ­ლის ყუ­რა­დღე­ბის მი­პყრო­ბას ით­ვა­ლის­წი­ნებს.

მე­ლო­დია, რო­მე­ლიც სა­ვაჭ­რო დარ­ბაზ­ში ის­მის, მყიდ­ველ­ზე ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი ზე­მოქ­მე­დე­ბის­თვი­საა გან­კუთ­ვნი­ლი და გა­მოკ­ვლე­ვებ­მა უჩ­ვე­ნა, რომ მას მყიდ­ველ­თა 70% ქვეც­ნო­ბი­ე­რად დიდ მნიშ­ვნე­ლო­ბას ანი­ჭებს. წყნა­რი მე­ლო­დია სა­ვაჭ­რო დარ­ბაზ­ში სიმ­ყუდ­რო­ვის შეგ­რძნე­ბას წარ­მო­შობს და მყიდ­ვე­ლი აუჩ­ქა­რებ­ლად ათ­ვა­ლი­ე­რებს დახ­ლებს, შე­სა­ბა­მი­სად - გა­ცი­ლე­ბით მეტ პრო­დუქტს ყი­დუ­ლობს. ჩქა­რი მე­ლო­დია კი მყიდ­ველს აჩ­ქა­რებს და მას პი­კის სა­ა­თებ­ში იყე­ნე­ბენ, რომ მა­ღა­ზი­ა­ში დიდი რიგი არ დად­გეს.

გა­სა­ყი­დი სა­ქონ­ლის დიდი არ­ჩე­ვა­ნი და მისი ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა, თა­რო­ებ­ზე გან­ლა­გე­ბი­სა და გა­ფორ­მე­ბის ხერ­ხე­ბი აი­ძუ­ლებს მყიდ­ველს, და­უ­გეგ­მა­ვი, იმ­პულ­სუ­რი შეს­ყიდ­ვე­ბი გა­ა­კე­თოს (გა­ყი­დუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის 60% სწო­რედ ასეთ შეს­ყიდ­ვებ­ზე მო­დის). მა­ღა­ზი­ა­ში შე­სუ­ლი კლი­ენ­ტი რამ­დე­ნი­მე წუ­თის შემ­დეგ იმას კი არ ცდი­ლობს, თა­რო­ებ­ზე ის მო­ძებ­ნოს, რის­თვი­საც მა­ღა­ზი­ა­ში შე­ვი­და, არა­მედ ფიქ­რობს - "კი­დევ რა არის აქ სა­ინ­ტე­რე­სო, იქ­ნებ გა­მო­მად­გეს?"

გარ­და ამი­სა, სუ­პერ­მარ­კე­ტე­ბის მე­პატ­რო­ნე­ე­ბის მიერ მყიდ­ვე­ლის მო­ტყუ­ე­ბის აპ­რო­ბი­რე­ბუ­ლი მე­თო­დია ზო­გი­ერთ სა­ქო­ნელ­ზე ფა­სის მო­მა­ტე­ბა. თუ ეს ყო­ველ­დღი­უ­რი მოხ­მა­რე­ბის პრო­დუქტზე - პურ­ზე, შა­ქარ­ზე, ყველ­ზე, კა­რაქ­ზე მოხ­დე­ბა, მომ­ხმა­რებ­ლის­თვის შე­უმ­ჩნე­ვე­ლი არ დარ­ჩე­ბა, თუნ­დაც მისი ფასი რამ­დე­ნი­მე თეთ­რით იყოს გაზ­რდი­ლი. ამი­ტომ, სუ­პერ­მარ­კე­ტებ­ში ასეთ პრო­დუქტს არ "ეხე­ბი­ან" (და­ახ­ლო­ე­ბით 500 და­სა­ხე­ლე­ბის პრო­დუქ­ტი). გა­ცი­ლე­ბით "უსაფრ­თხოა" ფა­სე­ბის მო­მა­ტე­ბა იმ სა­ქო­ნელ­ზე, რო­მელ­საც იშ­ვი­ა­თად ვყი­დუ­ლობთ და შე­სა­ბა­მი­სად, ვერ მი­ვა­დევ­ნებთ თვალს ფა­სის ზრდას. მა­ღა­ზი­ის მფლო­ბელ­თა სა­სი­ხა­რუ­ლოდ, ასე­თი პრო­დუქ­ცია გა­ცი­ლე­ბით მე­ტია (და­ახ­ლო­ე­ბით 45 ათა­სი და­სა­ხე­ლე­ბის) და მათ­ზე ფა­სის 5%-ით გაზ­რდაც კი შე­უმ­ჩნე­ვე­ლი რჩე­ბა. სწო­რედ ეს აძ­ლევს მა­ღა­ზი­ებს სა­შუ­ა­ლე­ბას, დრო­დად­რო ფას­დაკ­ლე­ბე­ბის აქ­ცი­ე­ბი გა­მო­ა­ცხა­დონ.

ყვე­ლა დიდ სუ­პერ­მარ­კეტს აქვს "მუდ­მი­ვი მომ­ხმა­რებ­ლის ბა­რა­თი" და სა­ლა­როს­თან გე­კი­თხე­ბი­ან - ჩვე­ნი ბა­რა­თი ხომ არ გაქ­ვთო? მათი სა­შუ­ა­ლე­ბით ხდე­ბა ქუ­ლე­ბის დაგ­რო­ვე­ბა, რაც შემ­დეგ ზო­გი­ერ­თი პრო­დუქ­ცი­ის ფას­დაკ­ლე­ბით შე­ძე­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბას გაძ­ლევთ. თუმ­ცა ზე­მოთ ხსე­ნე­ბუ­ლი ბა­რა­თე­ბი სულ სხვა საქ­მეს ემ­სა­ხუ­რე­ბა. მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, მსგავ­სი ბა­რა­თის გახ­სნის სა­შუ­ა­ლე­ბა მხო­ლოდ მას შემ­დეგ გეძ­ლე­ვათ, რო­დე­საც მა­ღა­ზი­ა­ში გარ­კვე­უ­ლი თან­ხის პრო­დუქ­ცი­ის შეს­ყიდ­ვას მო­ახ­დენთ (უმე­ტე­სად, არა­ნაკ­ლებ 50-70 ლა­რი­სა). შე­სა­ბა­მი­სად, ბა­რა­თის მფლო­ბე­ლი ის მომ­ხმა­რე­ბე­ლი ხდე­ბა, ვი­საც შე­და­რე­ბით "სქე­ლი ჯიბე" აქვს. მა­ღა­ზი­ის მო­გე­ბაც მათ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. რო­დე­საც სა­ლა­როს­თან აპა­რატ­ში ბა­რა­თის გა­ტა­რე­ბა ხდე­ბა, მა­ღა­ზი­ას რჩე­ბა სრუ­ლი ინ­ფორ­მა­ცია თქვენ მიერ შე­ძე­ნი­ლი პრო­დუქ­ტის შე­სა­ხებ, შე­სა­ბა­მი­სად - იო­ლია იმის გა­კონ­ტრო­ლე­ბა, რა სა­ხე­ო­ბის პრო­დუქ­ცი­ა­ზეა მეტი მო­თხოვ­ნა. ბა­რათ­ზე დაგ­რო­ვე­ბუ­ლი ქუ­ლე­ბით კი ფას­დაკ­ლე­ბას იმ პრო­დუქ­ცი­ა­ზე შე­მოგ­თა­ვა­ზე­ბენ, რო­მელ­ზეც ნაკ­ლე­ბი მო­თხოვ­ნაა. თქვენ შე­ი­ძენთ სა­ჭი­რო პრო­დუქტს და ვი­ნა­ი­დან ბა­რათ­ზე ქუ­ლე­ბი გაქვთ (ხომ არ და­კარ­გავთ), ხელს იმა­საც გა­ა­ყო­ლებთ, რა­საც მა­ღა­ზია ფას­დაკ­ლე­ბით გთა­ვა­ზობთ. ამ­გვა­რად გა­საღ­დე­ბა ე.წ. "ჩა­წო­ლი­ლი" პრო­დუქ­ცია და თქვენც აქ­ცი­ით კმა­ყო­ფი­ლი დარ­ჩე­ბით. სი­ნამ­დვი­ლე­ში კი ამ აქ­ცი­ით მო­გე­ბუ­ლი მხო­ლოდ მა­ღა­ზი­ის მფლო­ბე­ლი რჩე­ბა.

მყიდ­ვე­ლის მო­ტყუ­ე­ბის ერთ-ერთი ვა­რი­ან­ტი ვა­და­გა­სუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის გა­სა­ღე­ბაა. სუ­პერ­მარ­კეტ­ში, თა­რო­ებ­ზე გან­ლა­გე­ბუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის ნა­წი­ლი შე­საძ­ლოა, ვა­და­გა­სუ­ლი იყოს. ყუ­რა­დღე­ბი­ა­ნი მომ­ხმა­რე­ბე­ლი პრო­დუქ­ტის ვარ­გი­სი­ა­ნო­ბას შე­ა­მოწ­მებს, მაგ­რამ ზო­გი­ერ­თი შე­ფუთ­ვა­ზე გა­მოშ­ვე­ბის თა­რიღს არც და­ხე­დავს, ისე მო­ა­თავ­სებს კა­ლათ­ში. შე­სა­ბა­მი­სად, შე­საძ­ლოა, სწო­რედ ვა­და­გა­სუ­ლი პრო­დუქ­ტი შერ­ჩეს ხელთ. რო­გორც წესი, თა­რო­ზე ასეთ პრო­დუქტს ცოტა სიღ­რმე­ში დე­ბენ (არც მთა­ლად წინ და არც მთლად ბო­ლო­ში). თუ მომ­ხმა­რე­ბე­ლი პრე­ტენ­ზი­ას გა­მოთ­ქვამს, მას უმალ მი­აწ­ვდი­ან ვარ­გის პრო­დუქტს, ბო­დიშს მო­უხ­დი­ან და ეტყვი­ან, რომ შემ­თხვე­ვით შე­ე­რია.

მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, სუ­პერ­მარ­კე­ტებ­ში "მოგ­ზა­უ­რო­ბის" დას­რუ­ლე­ბა მა­ღალ­ტექ­ნო­ლო­გი­ურ სა­ლა­როს აპა­რატ­თან ხდე­ბა. თით­ქოს ყვე­ლა­ფე­რი კონ­ტროლს ექ­ვემ­დე­ბა­რე­ბა - მო­ლა­რე თქვენ მიერ არ­ჩე­ულ პრო­დუქ­ცი­ას სა­თი­თა­ოდ ატა­რებს სკა­ნერ­ზე და ეკ­რან­ზე აი­სა­ხე­ბა ფასი. მაგ­რამ ალ­ბათ ყვე­ლას გქო­ნი­ათ შემ­თხვე­ვა, რო­დე­საც სკა­ნე­რი არ "არ­ტყამს" ფასს და მო­ლა­რე ერ­თსა და იმა­ვე პრო­დუქტს რამ­დენ­ჯერ­მე ატა­რებს. ყუ­რა­დღე­ბით უნდა იყოთ, ვი­ნა­ი­დან შე­საძ­ლოა, ზედ­მე­ტი გა­და­გახ­დე­ვი­ნონ და რე­ა­ლუ­რად შე­ძე­ნი­ლი პრო­დუქ­ტის რა­ო­დე­ნო­ბა არ ემ­თხვე­ო­დეს სა­ლა­რო­ზე გა­ტა­რე­ბულს. ეს შე­საძ­ლოა, თქვენ­თვის შე­უმ­ჩნე­ვე­ლი დარ­ჩეს, მით უმე­ტეს, თუ თქვენ მიერ შეს­ყი­დუ­ლი პრო­დუქ­ცი­ის სია საკ­მა­ოდ დი­დია. ქვი­თარ­თან ერ­თად, აუ­ცი­ლებ­ლად მო­ი­თხო­ვეთ პრო­დუქ­ცი­ის ჩა­მო­ნათ­ვა­ლი და გა­და­ა­მოწ­მეთ.

P.S რო­დე­საც იცი, თუ რო­გო­რი მე­თო­დით ცდი­ლო­ბენ შენს მო­ტყუ­ე­ბას, სა­კუ­თა­რი უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვა გა­ცი­ლე­ბით იო­ლია. ვფიქ­რობ, ჩვე­ნი მოყ­ვა­ნი­ლი მა­გა­ლი­თე­ბი და­გეხ­მა­რე­ბათ იმა­ში, რომ მო­ტყუ­ე­ბუ­ლი არ დარ­ჩეთ. ახლო მო­მა­ვალ­ში თქვენს ყუ­რა­დღე­ბას და­საქ­მე­ბის ოფი­სე­ბის მუ­შა­ო­ბის თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბებ­სა და თაღ­ლი­თურ სქე­მებ­ზე გე­სა­უბ­რე­ბით.

მარი ჯა­ფა­რი­ძე

ჟურ­ნა­ლი "გზა"

(გა­მო­დის ხუთ­შა­ბა­თო­ბით)