ვარდების რევოლუცია დადებითი მოვლენა იყო ქვეყნის ისტორიაში, ის საქართველოს ბევრი მიმართულებით განვითარებაში დაეხმარა, შემცირდა კორუფციის დონე, მაგრამ ქვეყანაში დემოკრატიული განვითარების და საგარეო ურთიერთობის თვალსაზრისით იმედგაცრუებული დავრჩით. მართლაც უცნაურად იქცევა საქართველოს ხელისუფლება იმისთვის, რომ ოპოზიციას აქტიურობა გაურთულოს. ყველამ ვიცით, რომ პოლიტიკა ბინძური საქმეა, მაგრამ ის, რაც საქართველოში ბოლო ხანს ხდება, პოლიტიკურ ძალებს შორის ნორმალური ბრძოლის ფარგლებს სცდება. ოპოზიციისთვის დაკისრებული უზარმაზარი ჯარიმები ამის ერთ-ერთი მაგალითია, გარდა ამისა, უმნიშვნელოვანესი თემაა მედიის ხელმისაწვდომობა, ყველა ქართველს უნდა ჰქონდეს საშუალება, მიიღოს ამომწურავი ინფორმაცია, მოვლენები უნდა გაშუქდეს ობიექტურად, - განაცხადა საქართველოში აშშ-ის ყოფილმა ელჩმა რიჩარდ მაილსმა ტელეკომპანია "მე-9 არხისთვის" მიცემულ ინტერვიუში. მანვე მომავალი საპარლამენტო არჩევნები თავისი მნიშვნელობით 2003 წლის არჩევნებს შეადარა და განაცხადა: "არ მინდა იმაზე ლაპარაკი, რომ არჩევნები ცუდად ჩატარდება, მაგრამ თუ ასე მოხდა, ეს იქნება დიდი იმედგაცრუება და შეაფერხებს დასავლეთთან და სხვა ერებთან საქართველოს ძლიერი კავშირების ჩამოყალიბებასა და განვითარებას".
წესით, ყურადსაღები უნდა იყოს იმ დიპლომატის განცხადება, რომელიც "ვარდების რევოლუციის" დროს იყო ელჩი საქართველოში და ჩვენი საზოგადოების ნაწილი მას დღემდე ამ რევოლუციის თანამონაწილედაც კი მიიჩნევს. პარალელურად ვხედავთ, რომ ხელისუფლების რიტორიკა სულ უფრო აგრესიული ხდება. მიმდინარე პროცესების შეფასება სოციოლოგსა და პოლიტოლოგ რამაზ საყვარელიძეს ვთხოვეთ:
- ხელისუფლების ეს აგრესიული რიტორიკა ამომრჩეველს ყურს ნამდვილად ჭრის და მაინცდამაინც დადებითად არ განაწყობს. თვალშისაცემია, რომ ბოლო დღეებში არა მხოლოდ პრეზიდენტის რიტორიკა იყო აგრესიული, არამედ ბევრი იმ პოლიტიკოსისაც, რომლებიც აქამდე ასეთ აგრესიას არ ავლენდნენ. გადახედეთ მერაბიშვილის, უგულავას, ბაქრაძის ბოლო განცხადებებს, რომლებიც მაფიქრებინებს, რომ ეს აგრესიულობა შემთხვევითი არ არის და ამგვარი ტონით ლაპარაკს "ნაციონალურ მოძრაობაში" უკვე სავალდებულო ხასიათი აქვს. პოლიტიკაში არსებობს მოქმედების ამგვარი სტრატეგია, როდესაც შენი აგრესიულობით და შეუპოვრობით ცდილობ მეტოქის მორალურად გატეხას და, ამასთანავე, ცდილობ მაყურებელს დაანახვო, რომ შენს ძალებში დარწმუნებული ხარ. საბჭოთა წარსულს თუ გადავხედავთ, ვნახავთ, რა აგრესიული იყო საბჭოთა რიტორიკა მათ მიმართ, ვინც კედლის მიღმა იყო. საბჭოთა კავშირის პერიოდში აგრესიული ურთიერთობა იყო იდეოლოგიურ მტრებს შორის. იგივე უცხოელები, რომლებიც ბოროტების სიმბოლოდ აღიქვამდნენ საბჭოთა კავშირს და აგრესიულ განცხადებებს აკეთებდნენ, ასეთი ტერმინებით ქვეყნის შიგნით თავიანთ ოპონენტებზე არ ლაპარაკობდნენ - დემოკრატიული ქვეყნისთვის დამახასიათებელი ფორმებით ოპონირებდნენ. ჩვენ თუ დემოკრატიულ განვითარებაზე გვაქვს პრეტენზია, უნდა ვიცოდეთ, რომ დემოკრატიას თავისი ენა და ეთიკა აქვს, რომელიც არ გულისხმობს იმის განადგურებას, ვინც განსხვავებულად ფიქრობს. მერაბიშვილის განცხადება, რაღაც კლასი უნდა გაქრესო, აჩენს განცდას, რომ ამ ქვეყანაში დემოკრატიაზე არავინ ზრუნავს. არადა, ჩვენი ქვეყნის განვითარების უმთავრესი ქვაკუთხედი ესაა, ეს არის აუცილებელი პირობა, რასაც ჩვენგან ჩვენი პარტნიორები ითხოვენ. მერაბიშვილმა ახსენა "კლასის გაქრობა"... ტერმინი "კლასობრივი მტერი", რომელიც უნდა გაქრეს, სწორედ საბჭოთა კავშირიდან გვახსოვს. იმ პირველ ბოლშევიკებს, რომლებიც დიდი აგრესიულობით ხასიათდებოდნენ, და ჩვენს ხელისუფლებას ბევრი საერთო თვისება აქვთ, კერძოდ, მართვაში გამოუცდელობა. მართვაში გამოუცდელ ადამიანს ჰგონია, რომ რაც უფრო მეტად შეაშინებს მეორეს, მით უფრო იოლად მართავს მას. მოკლედ, შიშით მართვა უფრო ეადვილებათ, ვიდრე სიკეთით მართვა. ამიტომ იყო, რომ საბჭოთა კავშირი საკუთარ მოსახლეობასთან ურთიერთობისას სულ იარაღზე იყურებოდა.
- როგორ ფიქრობთ, ამგვარი აგრესიული რიტორიკა ამართლებს?
- საზოგადოების რაღაც ნაწილზე ეს ყოველთვის მოქმედებს იმ ნაწილზე, რომელსაც შიში სჩვევია. თუმცა არის ერთი ფაქტორი, რომლის გაუთვალისწინებლობაც შეიძლება ძვირად დაუჯდეს ამ სტრატეგიის ავტორებს: შიშს აქვს თავისი საზღვარი, თუ ადამიანი მივიდა უკიდურესობამდე, თუ დასაკარგი აღარაფერი აქვს, მაშინ შიში ქრება. ასეთ შემთხვევაში, რაც უფრო მეტად ეცდები მის დაშინებას, მით მეტად აგრესიულ პასუხს მიიღებ. ვფიქრობ, ჩვენი მოსახლეობა მისულია იმ ზღვრამდე, როდესაც შიშის განცდა ქრება.
- თქვენი აზრით, ეს რიტორიკა მხოლოდ პოლიტიკური სტრატეგიაა, თუ შესაძლებელია ხელისუფლება ამ აგრესიული ტერმინების შესაბამის მოქმედებასაც გეგმავდეს?
- სამწუხაროდ, საკმაოდ მკაცრი ფიზიკური ანგარიშსწორების მოწმენი ადრეც ვყოფილვართ, ახლაც ვრცელდება ინფორმაცია, რომ სადღაც მზადდება სადამსჯელო რაზმები. ასე რომ, სავარაუდოა, ხელისუფლება მხოლოდ სიტყვით არ გვაშინებდეს და ემზადებოდეს იმისთვის, რომ რეალურად უფრო საშიში გახდეს.
- როგორ შეაფასებთ მმართველი პარტიის ყრილობას, რომელიც საქართველოს 11 ქალაქში გაიმართა. აგრესიული განცხადებების მთელი კასკადი მოვისმინეთ ამ თავყრილობებზე.
- ეს აგრესიულობა განსაკუთრებით თვალსაჩინო გახდა იმ საპასუხო ღონისძიების შემდეგ, რომელიც "ქართულმა ოცნებამ" თელავში "ნაციონალური მოძრაობის" ყრილობიდან მეორე დღეს გამართა. ბიძინა ივანიშვილის რიტორიკა იყო ხაზგასმით მშვიდობიანი და საქმიანი. ეს მშვიდობიანობა უფრო მკვეთრად აჩენს ხელისუფლების აგრესიულობას. რაც შეეხება ყრილობას, ეს იყო კარგად ორგანიზებული ღონისძიება. სხვა საკითხია, როგორ გამოიყენეს ადმინისტრაციული რესურსი, მაგრამ მასშტაბურობა და სიძლიერის დემონსტრირება, რასაც მიზნად ისახავდნენ, ვფიქრობ, მოახერხეს. თუმცა, ჩემი აზრით, ცოტა ნაადრევად ჩაატარეს ამ მასშტაბის ღონისძიება, რადგან საპასუხო სვლებისთვის მეტოქეს ბევრი დრო აქვს. "ქართული ოცნება" საარჩევნო კამპანიის დასკვნით, გრანდიოზულ თავყრილობას სექტემბრის ბოლოსთვის გეგმავს, ადამიანის მეხსიერებაში, როგორც წესი, უკეთესად რჩება ის ამბები, რაც დასასრულს ხდება.
- შევხვედრივარ ადამიანებს, რომლებიც ბიძინა ივანიშვილს სწორედ მოქმედების არააგრესიულ მეთოდებს უწუნებენ.
- ყველა სტრატეგიასა და მოქმედების სტილს დადებითი მხარეებიც აქვს და უარყოფითიც. დღევანდელ პირობებში, როდესაც ასეთი აგრესიულია ხელისუფლება, შეიძლება წაგებიანი იყოს, ოპოზიციამ ამავე სტილში რომ დაიწყოს მასთან შეჯიბრი.
- ბატონო რამაზ, ვფიქრობ, საინტერესო შეფასებები მოვისმინეთ ამერიკის ყოფილი ელჩის, რიჩარდ მაილსისგან, რომელმაც განაცხადა, რომ თუ არჩევნები ცუდად ჩატარდა, "ეს იქნება დიდი იმედგაცრუება და შეაფერხებს დასავლეთთან და სხვა ერებთან საქართველოს ძლიერი კავშირების ჩამოყალიბებისა და განვითარების პროცესს". თქვენი აზრით, თუ საპარლამენტო არჩევნების შედეგები მართლაც კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგა, დასავლეთი რა პოზიციას დაიკავებს?
- ეს კითხვა ბოლო ხანს ხშირად ისმის. მაილსის განცხადების კონტექსტში კი საკითხი კიდევ უფრო საყურადღებო ხდება. მაილსის კრიტიკული განცხადება, არა მგონია, ერთი კონკრეტული ადამიანის განწყობა იყოს, ის აუცილებლად გამოხატავს აშშ-ის გარკვეული პოლიტიკური წრეების აზრს. ჩემთვის ცხადი ხდება, რომ დასავლეთი არა მხოლოდ დემოკრატიის, არამედ სხვა მოტივების გამოც შეიძლება აღარ უჭერდეს მხარს საქართველოს დღევანდელ ხელისუფლებას. საქმე ის არის, რომ "ვარდების რევოლუციის" დროს, ანუ "მაილსის ეპოქაში", ამერიკას ჰქონდა გეგმა, ხავერდოვანი რევოლუციებით გადაელახა კონტინენტი და მიეღწია ნავთობითა და ტერორიზმით მდიდარ რეგიონებამდე. ეს გარკვევით გვითხრა ბუშმა თბილისში ყოფნისას. მერე ეს გეგმა ჩავარდა, რატომ - ეს სხვა თემაა, ამიტომ გამოცხადდა სააკაშვილი "დემოკრატიის შუქურად". დღეს პარადიგმა შეცვლილია. თუკი ობამამ განაგრძო აშშ-ის მართვა, იგი კვლავაც შეეცდება, ყველა მეტოქესთან შეარბილოს ურთიერთობის სტილი და სწორედ ამ პოლიტიკით მოახერხოს თავისი ინტერესების გატარება. თუ რესპუბლიკელები აღმოჩნდნენ ხელისუფლებაში, მაშინ ამერიკა შეიძლება ისევ დაპირისპირების რეჟიმს დაუბრუნდეს, განსაკუთრებით - რუსეთთან, თუ ობამას მართვის სტილიდან გამომდინარე, შევხედავთ პოლიტიკურ პროცესებს, ის აგრესიულობა და დაპირისპირება, რითაც ხასიათდება სააკაშვილის პოლიტიკა რუსეთთან, ხელს უნდა უშლიდეს ობამას რუსეთთან ურთიერთობის დაწყობაში. ამიტომაც რაღაცა უნდა შეიცვალოს, ჩვენ არაერთხელ გვთხოვეს - შეცვალეთ რიტორიკა და ეცადეთ გამოძებნოთ რუსეთთან მშვიდობიანი ურთიერთობის გზებიო, მაგრამ არაფერი შეცვლილა, რიტორიკა იგივეა, მეტიც, სააკაშვილი პოლიტიკურ ოპონენტებსაც რუსეთის სახელით ებრძვის. ამიტომაც ვფიქრობ, რომ ამერიკა სააკაშვილის ხელისუფლების მხარდასაჭერად ნაკლებად მოტივირებულია. სააკაშვილის ხელისუფლებამ თავის დროზე ამერიკის საწინააღმდეგოდ გადადგა საკმაოდ მკვეთრი ნაბიჯი, ობამა უკვე პრეზიდენტი იყო, როდესაც 2008 წლის ომის შემდეგ განაწყენებულმა სააკაშვილმა დასავლეთის ჯიბრით ირანთან უვიზო რეჟიმი დააწესა. ვფიქრობ, მას ამასაც გაუხსენებენ, მით უფრო, რომ დღეს ირანთან ურთიერთობა ამერიკისთვის ურთულესი საკითხია. მოკლედ, პრაქტიკულად არ ჩანს მოტივი იმისა, რატომ მოისურვებს ამერიკა სააკაშვილის მხარდაჭერას.
- 2008 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებისას ამერიკისთვის ამგვარ მოტივად იქცა ის, რომ მათ არ მოსწონდათ სააკაშვილის ოპონენტი ლევან გაჩეჩილაძე.
- ვფიქრობ, რომ ეს დამოკიდებულება შეიცვალა. ამერიკაში დღეს უკვე სერიოზულად არიან დაინტერესებული ბიძინა ივანიშვილით.
ნათია დოლიძე
ყოველკვირეული გაზეთი "ყველა სიახლე"
(გამოდის ოთხშაბათობით)