გა­უფრ­თხი­ლებ­ლად სამ­სა­ხუ­რი­დან და­თხოვ­ნა, სამ­სა­ხუ­რებ­რი­ვი მო­ვა­ლე­ო­ბის შეს­რუ­ლე­ბი­სას მი­ღე­ბუ­ლი ტრავ­მე­ბი, არა­ნორ­მი­რე­ბუ­ლი სა­მუ­შო გრა­ფი­კი - დარ­ღვე­უ­ლი შრო­მი­თი უფ­ლე­ბე­ბი ბევ­რი მო­ქა­ლა­ქის­თვის არის პრობ­ლე­მა. რა უნდა იცო­დეთ შრო­მით უფ­ლე­ბებ­ზე, რა გე­კუთ­ვნით და რისი უფ­ლე­ბა გაქვთ? თქვენს კი­თხვებს სა­ქარ­თვე­ლოს პროფ­კავ­ში­რე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა პა­სუ­ხობს.

გა­მოგ­ზავ­ნი­ლი შე­კი­თხვე­ბი:

მკი­თხვე­ლი ნიკა: მი­ზე­ზის და­სა­ხე­ლე­ბის გა­რე­შე სამ­სა­ხუ­რი­დან და­თხოვ­ნის შემ­თხვე­ვა­ში რა ბერ­კე­ტე­ბი აქვს მო­ქა­ლა­ქეს შე­ლა­ხუ­ლი უფ­ლე­ბე­ბის და­სა­ცა­ვად? პრაქ­ტი­კა­ში არ­სე­ბუ­ლი მა­გა­ლი­თე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რამ­დე­ნად შე­დე­გის მომ­ტა­ნია ამ შემ­თხვე­ვა­ში სა­კუ­თა­რი უფ­ლე­ბე­ბის­თვის ბრძო­ლა?

სამ­წუ­ხა­როდ, სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის კო­დექ­სი, რო­მე­ლიც 2006 წლი­დან მოქ­მე­დებს, დამ­საქ­მე­ბელს აძ­ლევს უფ­ლე­ბას ყო­ველ­გვა­რი ახ­სნა-გან­მარ­ტე­ბე­ბის გა­რე­შე და­ი­თხო­ვოს და­საქ­მე­ბუ­ლი სამ­სა­ხუ­რი­დან. დამ­საქ­მე­ბელს ენი­ჭე­ბა თით­ქმის შე­უ­ზღუ­და­ვი უფ­ლე­ბა პი­რის სა­მუ­შა­ო­ზე აყ­ვა­ნი­სა და გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბი­სა, ყო­ველ­გვა­რი გან­მარ­ტე­ბე­ბი­სა და მი­ზე­ზე­ბის და­სა­ხე­ლე­ბის გა­რე­შე. კერ­ძოდ, შრო­მის კო­დექ­სის 37-ე მუხ­ლის "დ" პუნ­ქტი­სა და 38-ე მუხ­ლის მე­სა­მე ნა­წი­ლის თა­ნახ­მად, დამ­საქ­მე­ბელს აქვს უფ­ლე­ბა სა­კუ­თა­რი სურ­ვი­ლით შე­წყვი­ტოს შრო­მის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა და­საქ­მე­ბულ­თან, იმ პი­რო­ბით, რომ მას მის­ცეს ერთი თვის ხელ­ფა­სის ოდე­ნო­ბის კომ­პენ­სა­ცია, თუ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით სხვა რამ არ არის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი. აღ­ნიშ­ნუ­ლი ნორ­მა დამ­საქ­მე­ბელს აძ­ლევს თვით­ნე­ბო­ბი­სა და და­საქ­მე­ბუ­ლის სა­მუ­შა­ო­დან უსა­მარ­თლო გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბას. აღ­ნიშ­ნულ შემ­თხვე­ვა­ში ერ­თა­დერ­თი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, რო­მე­ლიც ძლი­ერ მხა­რეს - დამ­საქ­მე­ბელს ეკის­რე­ბა არის ის, რომ მან უნდა აუ­ნა­ზღა­ე­როს და­საქ­მე­ბულს არა­ნაკ­ლებ ერთი თვის ხელ­ფა­სი. ნე­ბის­მი­ერ შემ­თხვე­ვა­ში, სა­ქარ­თვე­ლოს პრო­ფე­სი­უ­ლი კავ­ში­რე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა პროფ­კავ­ში­რის წევ­რებს უწევს უფა­სო იუ­რი­დი­ულ დახ­მა­რე­ბას, იცავს მათ უფ­ლე­ბებს დამ­საქ­მებ­ლებ­თან ურ­თი­ერ­თო­ბა­ში და უზ­რუნ­ველ­ყოფს მათი ინ­ტე­რე­სე­ბის დაც­ვას სა­სა­მარ­თლოს ყვე­ლა ინ­სტან­ცი­ა­ში. სამ­სა­ხუ­რი­დან დის­კრი­მი­ნა­ცი­ის სა­ვა­რა­უ­დო მო­ტი­ვით და­თხოვ­ნის შემ­თხვე­ვებ­ში (რაც სამ­წუ­ხა­როდ ძა­ლი­ან ხში­რია) პროფ­კავ­ში­რე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა ასე­ვე მი­მარ­თავს შრო­მის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ფარ­გლებ­ში არ­სე­ბულ გა­სა­ჩივ­რე­ბის მე­ქა­ნიზ­მებ­საც.

აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს პროფ­კავ­ში­რე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბის ექ­ვსწლი­ა­ნი მცდე­ლო­ბე­ბის შე­დე­გად (ახა­ლი შრო­მის კო­დექ­სი მი­ღე­ბულ იქნა 2006 წელს) დღეს­დღე­ო­ბით სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბა შრო­მის კო­დექ­სის ძი­რე­უ­ლად შეც­ვლის მო­თხოვ­ნით გა­ნიც­დის ძლი­ერ წნეხს სა­ერ­თა­შო­რი­სო თა­ნა­მე­გობ­რო­ბი­სა­გან, მათ შო­რის აშშ-ს მთავ­რო­ბის, ევ­რო­კავ­ში­რის, შრო­მის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის, ევ­რო­საბ­ჭოს და სხვა სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ე­ბი­სა­გან.

მკი­თხვე­ლი სან­დრო:გავ­რცელ­და ინ­ფორ­მა­ცია, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბა და­უ­საქ­მე­ბელ მო­ქა­ლა­ქე­თათ­ვის ე.წ. "უმუ­შევ­რო­ბის ხელ­ფა­სის" გა­დახ­დას აპი­რებს. რე­ა­ლუ­რია თუ არა ეს ინ­ფორ­მა­ცია და რო­გორ გა­ნი­სა­ზღვრე­ბა ანა­ლო­გი­უ­რი სა­ხის ხელ­ფა­სი სხვა ქვეყ­ნებ­ში?

უმუ­შე­ვარ­თათ­ვის სა­ხელ­მწი­ფო კომ­პენ­სა­ცი­ის/შემ­წე­ო­ბის და­ნიშ­ვნის შე­სა­ხებ რა­ი­მე ოფი­ცი­ა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცია არ გავ­რცე­ლე­ბუ­ლა. თუმ­ცა ნი­შან­დობ­ლი­ვია ის გა­რე­მო­ე­ბა, რომ ახ­ლად­შექ­მნი­ლი და­საქ­მე­ბის სა­ხელ­მწი­ფო მი­ნის­ტრის აპა­რა­ტის დე­ბუ­ლე­ბის მე–3 მუხ­ლის "ი" ქვე­პუნ­ქტის თა­ნახ­მად, და­საქ­მე­ბის სა­ხელ­მწი­ფო მი­ნის­ტრის აპა­რა­ტი შე­ი­მუ­შა­ვებს და სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბას წა­რუდ­გენს

წი­ნა­და­დე­ბებს უმუ­შე­ვარ­თათ­ვის სა­ხელ­მწი­ფო შე­ღა­ვა­თე­ბის/კომ­პენ­სა­ცი­ე­ბის დად­გე­ნის შე­სა­ხებ. ზე­მო­აღ­ნიშ­ნუ­ლი დეკ­ლა­რი­რე­ბუ­ლი ფუნ­ქცი­ის მი­უ­ხე­და­ვად, ჯერ­ჯე­რო­ბით არ გა­ცხა­დე­ბუ­ლა, თუ რო­დის ან რო­გორ გან­ხორ­ცი­ელ­დე­ბა უმუ­შე­ვარ­თა სა­მარ­თლებ­რი­ვი სტა­ტუ­სის დად­გე­ნა, რა ოდე­ნო­ბი­თა და რა ვა­დით გა­ნი­სა­ზღვრე­ბა უმუ­შე­ვარ­თათ­ვის სა­ხელ­მწი­ფო კომ­პენ­სა­ცი­ის მი­ცე­მა. რაც შე­ე­ხე­ბა თქვე­ნი შე­კი­თხვის მე­ო­რე ნა­წილს, უნდა აღი­ნიშ­ნოს, რომ ევ­რო­პის, აშშ-სა და ყვე­ლა ნაკ­ლე­ბა­დცი­ვი­ლი­ზე­ბულ ქვეყ­ნებ­ში მოქ­მე­დებს უმუ­შე­ვარ­თათ­ვის სა­ხელ­მწი­ფო კომ­პენ­სა­ცი­ის მი­ცე­მის წესი, რაც შე­სა­ბა­მი­სად ასა­ხუ­ლია სა­კა­ნონ­მდებ­ლო დო­ნე­ზე. კომ­პენ­სა­ცი­ის გა­ან­გა­რი­შე­ბი­სას მხედ­ვე­ლო­ბა­ში მი­ი­ღე­ბა სხვა­დას­ხვა ფაქ­ტობ­რი­ვი გა­რე­მო­ე­ბა, სა­ხელ­მწი­ფო ანა­ზღა­უ­რე­ბა შრო­მის სტა­ჟი, უმუ­შევ­რის ოჯა­ხის წევრთა რა­ო­დე­ნო­ბა, უმუ­შევ­რად ყოფ­ნის ხან­გრძლი­ვო­ბა, მისი პრო­ფე­სი­უ­ლი გა­მოც­დი­ლე­ბა და კვა­ლი­ფი­კა­ცია, სა­ცხოვ­რე­ბე­ლი ად­გი­ლის მი­ხედ­ვით სა­მომ­ხმა­რებ­ლო ფა­სე­ბი და სხვა.

მკი­თხვე­ლი ხა­თუ­ნა: რო­გორც ცნო­ბი­ლია, სა­დეკ­რე­ტო შვე­ბუ­ლე­ბა­ში გას­ვლა შე­უძ­ლია რო­გორც ცოლს, ასე­ვე ქმარს. რა სა­ხის და­ნა­მა­ტია გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი დეკ­რეტ­ში გას­ვლის შემ­დეგ თა­ნამ­შრომ­ლის­თვის და მაქ­სი­მუმ, რამ­დენ ხანს შე­იძ­ლე­ბა გრძელ­დე­ბო­დეს ანა­ზღა­უ­რე­ბა­დი სა­დეკ­რე­ტო შვე­ბუ­ლე­ბა?

რო­მე­ლი კა­ნო­ნი არე­გუ­ლი­რებს სა­დეკ­რე­ტო შე­ვე­ბუ­ლე­ბებს და სად შე­იძ­ლე­ბა ვი­პო­ვო ეს კა­ნო­ნი?

კა­ნო­ნი ბავ­შვის მა­მას მხო­ლოდ დე­დის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში აძ­ლევს ბავ­შვის მოვ­ლის გამო ანა­ზღა­უ­რე­ბა­დი შვე­ბუ­ლე­ბით სარ­გებ­ლობს უფ­ლე­ბას. კერ­ძოდ, სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის, ჯან­მრთე­ლო­ბი­სა და სო­ცი­ა­ლუ­რი დაც­ვის მი­ნის­ტის 2006 წელს დამ­კი­ცე­ბუ­ლი "ორ­სუ­ლო­ბის, მშო­ბი­ა­რო­ბი­სა და ბავ­შვის მოვ­ლის, ასე­ვე ახალ­შო­ბი­ლის შვი­ლად აყ­ვა­ნის გამო შვე­ბუ­ლე­ბის ანა­ზღა­უ­რე­ბის წე­სის" თა­ნახ­მად, ორ­სუ­ლო­ბის, მშო­ბი­ა­რო­ბი­სა და ბავ­შვის მოვ­ლის გამო შვე­ბუ­ლე­ბა და შე­სა­ბა­მი­სად ანა­ზღა­უ­რე­ბა ორ­სუ­ლი (მშო­ბი­ა­რე) ქა­ლის ოჯა­ხის წევ­რებს არ მი­ე­ცე­მათ, გარ­და იმ შემ­თხვე­ვი­სა, როცა მშო­ბი­ა­რე ქა­ლის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის გამო ცო­ცხა­ლი ბავ­შვის და­ბა­დე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში დახ­მა­რე­ბას ღე­ბუ­ლობს ბავ­შვის მამა ან მე­ურ­ვე პირი. თუმ­ცა, ბავ­შვის მა­მას აქვს უფ­ლე­ბა ბავ­შვის მოვ­ლის გამო ისარ­გებ­ლოს ანა­ზღა­უ­რე­ბის გა­რე­შე შვე­ბუ­ლე­ბით. სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის კო­დექ­სის 30-ე მუხ­ლის თა­ნახ­მად ბავ­შვის მოვ­ლის გამო და­მა­ტე­ბი­თი შვე­ბუ­ლე­ბა შე­იძ­ლე­ბა მი­ე­ცეს ნე­ბის­მი­ერ პირს, რო­მე­ლიც ფაქ­ტობ­რი­ვად უვ­ლის ბავ­შვს, არა­ნაკ­ლებ წე­ლი­წად­ში 2 კვი­რი­სა სა­ნამ ბავ­შვს შე­უს­რულ­დე­ბა 5 წელი.

ამა­ვე კო­დექ­სის 27-ე მუხ­ლის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლის თა­ნახ­მად, და­საქ­მე­ბულს თა­ვი­სი მო­თხოვ­ნის სა­ფუძ­ველ­ზე ეძ­ლე­ვა შვე­ბუ­ლე­ბა ორ­სუ­ლო­ბის, მშო­ბი­ა­რო­ბი­სა და ბავ­შვის მოვ­ლის გამო – 477 კა­ლენ­და­რუ­ლი დღის ოდე­ნო­ბით, აქე­დან ანა­ზღა­უ­რე­ბა­დია 126 კა­ლენ­და­რუ­ლი დღე, ხოლო მშო­ბი­ა­რო­ბის გარ­თუ­ლე­ბის ან ტყუ­პის შო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში – 140 კა­ლენ­და­რუ­ლი დღე. "ორ­სუ­ლო­ბის, მშო­ბი­ა­რო­ბი­სა და ბავ­შვის მოვ­ლის, ასე­ვე ახალ­შო­ბი­ლის შვი­ლად აყ­ვა­ნის გამო შვე­ბუ­ლე­ბის ანა­ზღა­უ­რე­ბის წე­სის მე-5 მუხ­ლის თა­ნახ­მად, დახ­მა­რე­ბა გა­ი­ცე­მა ფონ­დის მიერ, მაგ­რამ არა უმე­ტეს 600 ლა­რი­სა მოქ­მე­დი კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის შე­სა­ბა­მი­სად. თუმ­ცა და­საქ­მე­ბუ­ლი და დამ­საქ­მე­ბე­ლი შე­იძ­ლე­ბა შე­თან­ხმდნენ და­მა­ტე­ბით ანა­ზღა­უ­რე­ბა­ზე.

ამ სა­ხის ურ­თი­ერ­თო­ბებს არე­გუ­ლი­რებს სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის კო­დექ­სი და 2006 წლის 25 აგ­ვის­ტოს სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის, ჯან­მრთე­ლო­ბი­სა და სო­ცი­ა­ლუ­რი დაც­ვის მი­ნის­ტრის ბრძა­ნე­ბა №231/ნ "ორ­სუ­ლო­ბის, მშო­ბი­ა­რო­ბი­სა და ბავ­შვის მოვ­ლის, ასე­ვე ახალ­შო­ბი­ლის შვი­ლად აყ­ვა­ნის გამო შვე­ბუ­ლე­ბის ანა­ზღა­უ­რე­ბის წე­სის" დამ­ტკი­ცე­ბის თა­ო­ბა­ზე.

მკი­თხვე­ლი ბაია: მაქვს მუ­შა­ო­ბის 15 წლი­ა­ნი სტა­ჟი, მაგ­რამ არც ერთი სა­მუ­საო ად­გი­ლი არ არის და­ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი შრო­მის წიგ­ნაკ­ში, ასე­თი წიგ­ნა­კი სა­ერ­თოდ არ გა­მაჩ­ნია. 90-იან წლებ­ში მას არა­ვინ კი­თხუ­ლობ­და, მოგ­ვი­ა­ნე­ბით რამ­დე­ნი­მე ად­გილ­ზე უარი მი­თხრეს შრო­მის წიგ­ნა­კის გახ­სნა­ზე. ჩემს მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში საკ­მა­ოდ ბევ­რი ადა­მი­ა­ნია. რო­გორ გა­და­წყდე­ბა სა­მო­მავ­ლოდ ჩვე­ნი პენ­სი­ით უზ­რუნ­ველ­ყო­ფა?

პირ­ველ რიგ­ში უნდა მი­მარ­თოთ სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნულ არ­ქივს, სა­დაც და­ცუ­ლია სა­ხელ­მწი­ფო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ა­თა (ყვე­ლა იმ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ა­თა მო­ნა­ცე­მე­ბი რომ­ლებ­მაც თა­ვი­ან­თი დო­კუ­მენ­ტა­ცია არ­ქივს გა­და­ა­ბა­რეს) სა­ბუ­ღალ­ტრო მა­სა­ლე­ბი, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც გა­ი­ცე­მა შე­სა­ბა­მის ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ა­ში პი­როვ­ნე­ბის სამ­სა­ხურ­ში მი­ღე­ბა-გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბა­სა და შრო­მის ანა­ზღა­უ­რე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ცნო­ბე­ბი. შრო­მი­თი სტა­ჟის შე­სა­ხებ ცნო­ბა და­გეხ­მა­რე­ბათ სა­პენ­სიო და სხვა სო­ცი­ა­ლუ­რი სუბ­სი­დი­ე­ბის მი­ღე­ბა­ში.

სა­მუ­შაო სტა­ჟის შე­სა­ხებ ცნო­ბის მი­სა­ღე­ბად თან უნდა იქო­ნი­ოთ შემ­დე­გი დო­კუ­მენ­ტე­ბი: პი­რა­დო­ბის მოწ­მო­ბა; იუ­რი­დი­უ­ლი პი­რის შემ­თხვე­ვა­ში, ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნე­ლის ან მისი მო­ად­გი­ლის წე­რი­ლო­ბი­თი მო­მარ­თვა ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ბლანკზე (ასე­თის არ­სე­ბო­ბის შემ­თხვე­ვა­ში); მე­სა­მე პი­რის მინ­დო­ბი­ლო­ბა (ასე­თის სა­ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში); საბ­რძო­ლო მოქ­მე­დე­ბე­ბის ვე­ტე­რა­ნის მოწ­მო­ბა (უფა­სოდ მომ­სა­ხუ­რე­ბის სურ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში); იძუ­ლე­ბით გა­და­ად­გი­ლე­ბუ­ლი პი­რის მოწ­მო­ბა (უფა­სოდ მომ­სა­ხუ­რე­ბის სურ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში); ოთხი და მეტი შვი­ლის მშო­ბე­ლის შემ­თხვე­ვა­ში, შვი­ლე­ბის და­ბა­დე­ბის მოწ­მო­ბე­ბი (უფა­სოდ მომ­სა­ხუ­რე­ბის სურ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში); სო­ცი­ა­ლუ­რად და­უც­ვე­ლი პი­რის ცნო­ბა (უფა­სოდ მომ­სა­ხუ­რე­ბის სურ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში); I და II ჯგუ­ფის შე­ზღუ­დუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბის პი­რის მოწ­მო­ბა (უფა­სოდ მომ­სა­ხუ­რე­ბის სურ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში); სა­პენ­სიო მოწ­მო­ბა (50%-იანი შე­ღა­ვა­თით მომ­სა­ხუ­რე­ბის სურ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში. იმ პი­რო­ბით, რომ გა­მო­თხო­ვი­ლი ცნო­ბა ეხე­ბა პი­რა­დად განმცხა­დე­ბელს).

იმ შემ­თხე­ვა­ში თუკი სა­ქარ­თვე­ლოს ეროვ­ნუ­ლი არ­ქი­ვი უარს გე­ტყვით სა­მუ­შა­ოს სტა­ჟის შე­სა­ხებ ცნო­ბის გა­ცე­მა­ზე, თქვენ უფ­ლე­ბა გაქვთ მი­მარ­თოთ სა­სა­მარ­თლოს.

"შრო­მი­თი სტა­ჟის მი­ხედ­ვით სა­პენ­სიო ასა­კის სა­ფუძ­ვლით და­ნიშ­ნუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო პენ­სი­ის და­ნა­მა­ტის გან­სა­ზღვრის შე­სა­ხებ" სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბის დად­გე­ნი­ლე­ბის პირ­ვე­ლი მუხ­ლის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლის "გ" ქვე­პუნ­ქტის თა­ნახ­მად, 2007 წლის 1 სექ­ტემ­ბრი­დან გან­სა­ზღვრუ­ლია შრო­მი­თი სტა­ჟის სა­პენ­სიო ასა­კის სა­ფუძ­ვლით და­ნიშ­ნუ­ლი მი­ნი­მა­ლუ­რი სა­ხელ­მწი­ფო პენ­სი­ის და­ნა­მა­ტი, რაც 15-დან 25 წლამ­დე სა­ერ­თო შრო­მი­თი სტა­ჟის მქო­ნე პენ­სი­ო­ნე­რე­ბი­სათ­ვის – 7 ლარს შე­ად­გენს.

მკი­თხვე­ლი აჩი­კო: ამ­დე­ნი ხალ­ხი რომ იხო­ცე­ბა და შავ­დე­ბა მშე­ნებ­ლო­ბებ­ზე, ასე­ვე უამ­რა­ვი ადა­მი­ა­ნი მუ­შა­ობს ფი­ზი­კუ­რად დღე­ში 9-10 სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში, ხში­რად პა­პა­ნა­ქე­ბა სი­ცხე­ში ან პი­რი­ქით, ძლი­ერ სი­ცი­ვე­ში ან უჰა­ე­რო სივ­რცე­ში და ჯან­მრთე­ლო­ბას ვნებს. მო­ე­თხო­ვე­ბა თუ არა დამ­საქ­მე­ბელს მათი შერ­ყე­უ­ლი ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის კომ­პენ­სა­ცი­ის ან მკურ­ნა­ლო­ბის ხარ­ჯე­ბის გა­დახ­და? სა­ერ­თოდ, სა­მუ­შაო პი­რო­ბე­ბი­სა და ხან­გრძლი­ვო­ბის რა­ი­მე სტან­დარ­ტე­ბი მოქ­მე­დებს ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში?

სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის კო­დექ­სის 35-ე მუხ­ლის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლის თა­ნახ­მად, დამ­საქ­მე­ბე­ლი ვალ­დე­ბუ­ლია უზ­რუნ­ველ­ყოს და­საქ­მე­ბუ­ლი სი­ცო­ცხლი­სა და ჯან­მრთე­ლო­ბი­სათ­ვის მაქ­სი­მა­ლუ­რად უსაფრ­თხო სა­მუ­შაო გა­რე­მო­თი. ამა­ვე კო­დექ­სის 14-ე მუხ­ლის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლის თა­ნახ­მად, თუ შრო­მი­თი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით სხვა რამ არ არის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი, დამ­საქ­მებ­ლის მიერ გან­სა­ზღვრუ­ლი სა­მუ­შაო დრო­ის ხან­გრძლი­ვო­ბა, რომ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­შიც და­საქ­მე­ბუ­ლი ას­რუ­ლებს სა­მუ­შა­ოს, არ უნდა აღე­მა­ტე­ბო­დეს კვი­რა­ში 41 სა­ათს. სა­მუ­შაო დრო­ში არ ით­ვლე­ბა შეს­ვე­ნე­ბის და დას­ვე­ნე­ბის დრო. აქვე აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ შრო­მის სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცია და სა­ქარ­თვე­ლოს პრო­ფე­სი­უ­ლი კავ­ში­რე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა, მო­უ­წო­დებს სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბას, რომ სა­ერ­თა­შო­რი­სო კონ­ვენ­ცი­ე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად, შრო­მის კო­დექ­სით იმ­პე­რა­ტი­უ­ლად გან­სა­ზღვროს სა­მუ­შაო კვი­რის ხანგძლი­ვო­ბა 41 სა­ა­თის ოდე­ნო­ბით ანუ დღე­ში არა­უ­მე­ტეს 8 სა­ა­თი­სა ცვლი­ა­ნო­ბის უწყვე­ტი გრა­ფი­კით მუ­შა­ო­ბის შემ­თხვე­ვე­ბის გარ­და და მხა­რე­ებს არ მის­ცეს უფ­ლე­ბა ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბით და­ად­გი­ნონ უფრო ხან­გრძლი­ვი სა­მუ­შაო კვი­რა, რა­საც სამ­წუ­ხა­როდ არ­ცთუ იშ­ვი­თად აქვს ად­გი­ლი.

თქვე­ნი შე­კი­თხვის მე­ო­რე ნა­წი­ლის პა­სუ­ხად გაც­ნო­ბებთ, რომ დამ­საქ­მე­ბე­ლი ვალ­დე­ბუ­ლია და­საქ­მე­ბულს შე­უქ­მნას შრო­მი­სათ­ვის ღირ­სე­უ­ლი პი­რო­ბე­ბი, მის­ცეს ღირ­სე­უ­ლი ანა­ზღა­უ­რე­ბა და სამ­სა­ხუ­რე­ობ­რი­ვი მოვ­ლე­ო­ბის შეს­რუ­ლე­ბის დროს მი­ღე­ბუ­ლი ტრამ­ვის ან და­ზი­ა­ნე­ბის შე­თხვე­ვა­ში მო­ახ­დი­ნოს შე­სა­ბა­მი­სი კომ­პენ­სა­ცი­ის გა­ცე­მა. კერ­ძოდ, შრო­მის კო­დექ­სის 35-ე მუხ­ლის მე-6 ნა­წი­ლის შე­სა­ბა­მი­სად, დამ­საქ­მე­ბე­ლი ვალ­დე­ბუ­ლია სრუ­ლად აუ­ნა­ზღა­უ­როს და­საქ­მე­ბულს სა­მუ­შა­ოს შეს­რუ­ლე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი, ჯან­მრთე­ლო­ბის მდგო­მა­რე­ო­ბის გა­უ­ა­რე­სე­ბით მი­ყე­ნე­ბუ­ლი ზი­ა­ნი და აუ­ცი­ლე­ბე­ლი მკურ­ნა­ლო­ბის ხარ­ჯე­ბი. და­საქ­მე­ბულს თა­ვის მხრივ უფ­ლე­ბა აქვს უარი გა­ნა­ცხა­დოს იმ სა­მუ­შა­ოს შეს­რუ­ლე­ბა­ზე, რო­მე­ლიც ეწი­ნა­აღ­მდე­გე­ბა კა­ნონს ან შრო­მის უსაფრ­თხო­ე­ბის პი­რო­ბე­ბის და­უც­ვე­ლო­ბის გამო აშ­კა­რა და არ­სე­ბით საფრ­თხეს უქ­მნის მის ან მე­სა­მე პი­რის სი­ცო­ცხლეს, ჯან­მრთე­ლო­ბას, სა­კუთ­რე­ბას ან ბუ­ნებ­რი­ვი გა­რე­მოს უსაფრ­თხო­ე­ბას. მხა­რეს ასე­ვე უფ­ლე­ბა აქვს მი­მარ­თოს სა­სა­მარ­თლოს თა­ვი­სი უფ­ლე­ბე­ბი­სა და თა­ვი­სუფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის მიზ­ნით.

სამ­წუ­ხა­როდ, ამ უკა­ნას­კნე­ლი უფ­ლე­ბის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა და­საქ­მე­ბულს ან მათი ოჯა­ხის წევ­რებს შე­ზღუ­დუ­ლი აქვთ გა­მომ­დი­ნა­რე სა­ად­ვო­კა­ტო მო­მა­ხუ­რე­ბის და სა­სა­მარ­თლო საქ­მის წარ­მო­ე­ბის სიძ­ვი­რის გამო. პროფ­კავ­ში­რის წევ­რებს, პროფ­კავ­ში­რე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა უწევ­და და კვლა­ვაც უწევს უფა­სო დახ­მა­რე­ბას დამ­საქ­მე­ბელ­თან უფ­ლე­ბე­ბის დაც­ვის, სა­სა­მარ­თლო­ში ინ­ტე­რე­სე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბი­სა და სხვა სა­ჭი­რო სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბით. ამ კუ­თხით პროფ­კავ­ში­რებს აქვთ არა­ერ­თი საქ­მის წარ­მა­ტე­ბით დას­რუ­ლე­ბის გა­მოც­დი­ლე­ბა.

მკი­თხვე­ლი ლანა: რა­ი­მე შე­ღა­ვა­თებს ით­ვა­ლის­წი­ნებს კა­ნო­ნი მცი­რე­წლო­ვა­ნი ბავ­შვე­ბის დე­დე­ბის­თვის? ვგუ­ლის­ხმობ უფრო ხან­გრძლივ შვე­ბუ­ლე­ბებს?

სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის კო­დექ­სის 27-ე მუხ­ლის თა­ნახ­მად და­საქ­მე­ბულს თა­ვი­სი მო­თხოვ­ნის სა­ფუძ­ველ­ზე ეძ­ლე­ვა შვე­ბუ­ლე­ბა ორ­სუ­ლო­ბის, მშო­ბი­ა­რო­ბი­სა და ბავ­შვის მოვ­ლის გამო – 477 კა­ლენ­და­რუ­ლი დღის ოდე­ნო­ბით. ამა­ვე კო­დექ­სის 30-ე მუხ­ლის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლის შე­სა­ბა­სად და­საქ­მე­ბულს თა­ვი­სი­ვე თხოვ­ნით, უწყვე­ტად ან ნა­წილ-ნა­წილ, მაგ­რამ არა­ნაკ­ლებ წე­ლი­წად­ში 2 კვი­რი­სა, ეძ­ლე­ვა ანა­ზღა­უ­რე­ბის გა­რე­შე შვე­ბუ­ლე­ბა ბავ­შვის მოვ­ლის გამო – 12 კვი­რის ოდე­ნო­ბით, სა­ნამ ბავ­შვს შე­უს­რულ­დე­ბა 5 წელი. გარ­და შვე­ბუ­ლე­ბი­სა და­საქ­მე­ბულს რო­მე­ლიც მე­ძუ­ძუ­რი ქა­ლია და კვე­ბავს ერთ წლამ­დე ასა­კის ბავ­შვს შე­უძ­ლია და­მა­ტე­ბი­თი შეს­ვე­ნე­ბით ისარ­გებ­ლოს სა­მუ­შაო დღს გან­მავ­ლო­ბა­ში. შრო­მის კო­დე­ქის მე-19 მუხ­ლის თა­ნახ­მად, და­საქ­მე­ბულს, რო­მე­ლიც მე­ძუ­ძუ­რი ქა­ლია და კვე­ბავს ერთ წლამ­დე ასა­კის ბავ­შვს, მისი მო­თხოვ­ნის სა­ფუძ­ველ­ზე ეძ­ლე­ვა და­მა­ტე­ბი­თი შეს­ვე­ნე­ბა დღე­ში არა­ნაკ­ლებ 1 სა­ა­თი­სა. ბავ­შვის კვე­ბი­სათ­ვის შეს­ვე­ნე­ბა ით­ვლე­ბა სა­მუ­შაო დრო­ში და ანა­ზღა­ურ­დე­ბა. გარ­და ამი­სა აკ­რძა­ლუ­ლია ღა­მის სა­მუ­შა­ო­ზე (22 სა­ა­თი­დან 6 სა­ა­თამ­დე) არას­რულ­წლოვ­ნის, ორ­სუ­ლი, ახალ­ნამ­შო­ბი­ა­რე­ბი ან მე­ძუ­ძუ­რი ქა­ლის და­საქ­მე­ბა, ხოლო 3 წლამ­დე ასა­კის ბავ­შვის მომ­ვლე­ლის ან შე­ზღუ­დუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბის მქო­ნე პი­რის და­საქ­მე­ბა – მისი თან­ხმო­ბის გა­რე­შე. ასე­ვე, აკ­რძა­ლუ­ლია ორ­სუ­ლი ან ახალ­ნამ­შო­ბი­ა­რე­ბი ქა­ლის, შე­ზღუ­დუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბის მქო­ნე პი­რის ზე­გა­ნაკ­ვე­თურ სა­მუ­შა­ო­ზე და­საქ­მე­ბა მისი თან­ხმო­ბის გა­რე­შე.

მკი­თხვე­ლი ირა: ჩვენს ქვე­ყა­ნა­ში მარ­თლაც მიმ­დი­ნა­რე­ობს გრან­დი­ო­ზუ­ლი მშე­ნებ­ლო­ბე­ბი, მაგ­რამ რა­ტომ­ღაც და­საქ­მე­ბულ­თა რი­ცხვი არ იზ­რდე­ბა. რა არის ამის მი­ზე­ზი, მუშა ხე­ლიც უცხო­ე­თი­დან ჩა­მო­ყავთ?

სამ­წუ­ხა­როდ, სა­ქარ­თვე­ლო­ში სან­დო ოფი­ცი­ა­ლუ­რი სტა­ტის­ტი­კა არ მო­ი­პო­ვე­ბა ქვე­ყა­ნა­ში და­საქ­მე­ბუ­ლი უცხო­ე­თის მო­ქა­ლა­ქე­ბის შე­სა­ხებ. ეკო­ნო­მი­კუ­რი სი­დუ­ხ­ჭი­რი­სა და უმუ­შევ­რო­ბის მა­ღა­ლი დო­ნის მი­უ­ხე­და­ვად, ბოლო დროს შრო­მი­თი

მიგ­რან­ტე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­შიც გა­მოჩ­ნდნენ. ჩი­ნე­თი­დან, თურ­ქე­თი­დან, ონ­დო­ე­თი­დან და სხვა მე­ზო­ბე­ლი თუ შო­რე­უ­ლი ქვეყ­ნე­ბი­დან შე­მო­სუ­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბი თუ სა­ხელ­მწი­ფო ტენ­დერ­ში გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბი მეტ­წი­ლად ტა­ვი­სი­ვე ქვეყ­ნის მო­ქა­ლა­ქე­ებს ასაქ­მე­ბენ. ეს დი­ნა­მი­კა მზარ­დია.

ძი­რი­თა­დად, ქარ­თვე­ლი მუ­შა­ხე­ლის­თვის და­საქ­მე­ბა­ზე უა­რის თქმი­სა და მათ­თვის და­ბა­ლი ანა­ზღა­უ­რე­ბის და­ნიშ­ვნის ერთ-ერთ მთა­ვარ მი­ზე­ზად მათი არა­საკ­მა­რი­სი კვა­ლი­ფი­კა­ცია და ქვე­ყა­ნა­ში უცხო ქვეყ­ნის მო­ქა­ლა­ქის სა­მუ­შა­ო­ზე და­ქი­რა­ვე­ბის პრო­ცე­დუ­რის სი­მარ­ტი­ვე სა­ხელ­დე­ბა. თუმ­ცა ისიც უნდა აღი­ნიშ­ნოს, რომ უცხო­ე­ლი ინ­ვეს­ტო­რე­ბი ად­გი­ლობ­რივ მო­სახ­ლე­ო­ბას, ძი­რი­თა­დად, დის­კრი­მი­ნა­ცი­ის ხარ­ჯზე ასაქ­მებს. ამა­ზე მე­ტყვე­ლებს 2012 წელს გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბუ­ლი მსოფ­ლიო ჩარ­თუ­ლო­ბის რე­ი­ტინ­გიც, რო­მელ­შიც უცხო­ე­ლი მუ­შა­ხე­ლის და­ქი­რა­ვე­ბის სი­მარ­ტი­ვით სა­ქარ­თვე­ლომ მე­სა­მე ად­გი­ლი და­ი­კა­ვა.

რაც შე­ე­ხე­ბა კი­თხვას, თუ რა­ტომ არის გრან­დი­ო­ზუ­ლი მშე­ნებ­ლო­ბე­ბის წარ­მო­ე­ბის ფონ­ზე უმუ­შევ­რო­ბა ჯერ კი­დევ მა­ღა­ლი, უნდა აღი­ნიშ­ნოს, რომ მსგავ­სი მშე­ნებ­ლო­ბე­ბი არის დრო­ე­ბი­თი ხა­სი­ა­თის, რომ არა­ფე­რი ვთქვათ, იმა­ზე, რომ მხო­ლოდ ერთ ან ორ ეკო­ნო­მი­კურ სფე­რო­ში გა­აქ­ტი­უ­რე­ბა ვერ უზ­რუნ­ველ­ყოფს მყა­რი და ღირ­სე­უ­ლი სა­მუ­შაო ად­გი­ლე­ბის შექ­მნა­სა და უმუ­შევ­რო­ბის შემ­ცი­რე­ბას.

ამას­თან, კვლა­ვაც მიმ­დი­ნა­რე­ობს მუ­შა­ხე­ლის შემ­ცი­რე­ბა ტრა­დი­ცი­უ­ლად მა­ღა­ლი და­საქ­მე­ბის დო­ნით გა­მორ­ჩე­ულ სექ­ტო­რებ­ში, კერ­ძოდ შპს "სა­ქარ­თვე­ლოს რკი­ნიგ­ზამ მხო­ლოდ 2011-12 წწ.-ებში სა­მუ­შა­ო­დან 1500 ადა­მი­ა­ნი და­ი­თხო­ვა. იმა­ვე პე­რი­ოდ­ში მა­სობ­რი­ვი და­თხოვ­ნე­ბი გან­ხორ­ცი­ელ­და ფო­თის პორ­ტი­და­ნაც. ცი­ვი­ლი­ზე­ბულ შრო­მის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტებთნ შე­უ­სა­ბა­მო ქარ­თუ­ლი შრო­მის კა­ნონ­მდებ­ლო­ბის გამო, დამ­საქ­მებ­ლებს სა­შუ­ა­ლე­ბა აქვთ გა­ზარ­დონ სა­მუ­შაო დატ­ვირ­თვე­ბი შტა­ტე­ბის შემ­ცი­რე­ბის პა­რა­ლე­ლუ­რად სა­მუ­შაო დრო­ის 8სთ-ზე მე­ტად გაზ­რდის, ზე­გა­ნაკ­ვე­თუ­რი ანა­ზღა­უ­რე­ბი­სათ­ვის თა­ვის არი­დე­ბის, შრო­მის ანა­ზღა­უ­რე­ბის შემ­ცი­რე­ბის, სო­ცი­ა­ლუ­რი შე­ღა­ვა­თე­ბის გა­უქ­მე­ბის/შეკ­ვე­ცის გზით.

მკი­თხვე­ლი საბა: სა­ქარ­თვე­ლო­ში უმუ­შე­ვარ­თა რე­ა­ლუ­რი სტა­ტის­ტი­კა თუ არ­სე­ბობს და რო­დის მოხ­და მისი დად­გე­ნა. უმუ­შე­ვარ­თა რი­ცხვს ყვე­ლა პო­ლი­ტი­კუ­რი ძალა სა­კუ­თა­რი ინ­ტე­რე­სე­ბის მი­ხედ­ვის ზრდის ან ამ­ცი­რებს.რე­ა­ლუ­რი ციფ­რე­ბი არ­სე­ბობს?

თქვე­ნი შე­კი­თხვის პა­სუ­ხად გაც­ნო­ბებთ, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში არ­სე­ბუ­ლი სხვა­დას­ხვა სტა­ტის­ტი­კუ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბი გან­თავ­სე­ბუ­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სა­ა­გენ­ტოს ოფი­ცი­ა­ლურ ვებგ­ვერ­დზე. ამ მო­ნა­ცე­მებ­ზე დაყ­რდნო­ბით, დღეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში უმუ­შე­ვარ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა 16% აღ­წევს, თუმ­ცა რე­ა­ლუ­რად ეს პრო­ცენ­ტუ­ლი მაჩ­ვე­ნებ­ლი გა­ცი­ლე­ბით მა­ღა­ლია. სტა­ტის­ტი­კის დე­პარ­ტა­მენ­ტის მიერ გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი მე­თო­დო­ლო­გია უზუს­ტოა და რე­ა­ლო­ბას ვერ ასა­ხავს. კვლე­ვის

სა­ყო­ველ­თა­ოდ აღი­ა­რე­ბუ­ლი მე­თო­დო­ლო­გი­ის გა­მო­ყე­ნე­ბას სა­ხელ­მწი­ფო თავს არი­დებს.

მკი­თხვე­ლი ნა­თია: ახ­ლა­ხან კას­ტინ­გი გა­ვი­ა­რე ტან­საც­მლის ერთ-ერთ მა­ღა­ზი­ა­ში, სა­დაც საც­დე­ლი ვა­დით 5 დღე მა­მუ­შა­ვეს. 9 სა­ა­თის გან­მავ­ლო­ბა­ში მე­ნე­ჯე­რი უფ­ლე­ბას არ მაძ­ლევ­და დავ­მჯდა­რი­ყა­ვი ან კე­დელს მა­ინც მივყრდნო­ბო­დი, თუნ­დაც მა­ღა­ზი­ა­ში არ­ცერ­თი მყიდ­ვე­ლი არ ყო­ფი­ლი­ყო. ასე მუ­შა­ო­ბენ დღეს მისი კონ­სულ­ტან­ტე­ბი, ყვე­ლას ფე­ხე­ბი აქვს და­სი­ე­ბუ­ლი გა­ნუ­წყვე­ტე­ლი დგო­მის­გან. ასეთ არა­ა­და­მი­ა­ნურ პი­რო­ბებ­ზე ვინ­მეს პა­სუ­ხი მო­ე­თხო­ვე­ბა?

ერთ-ერთი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბა, რო­მელ­საც შრო­მის კო­დექ­სი დამ­საქ­მე­ბელს აკის­რებს არის და­საქ­მე­ბუ­ლი­სათ­ვის შრო­მი­სათ­ვის ღირ­სე­უ­ლი და უსაფრ­თხო პი­რო­ბე­ბის შექ­მნა. სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის კო­დექ­სის 35-ე მუხ­ლის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლის შე­სა­ბა­მი­სად, დამ­საქ­მე­ბე­ლი ვალ­დე­ბუ­ლია უზ­რუნ­ველ­ყოს და­საქ­მე­ბუ­ლი სი­ცო­ცხლი­სა და ჯან­მრთე­ლო­ბი­სათ­ვის მაქ­სი­მა­ლუ­რად უსაფრ­თხო სა­მუ­შაო გა­რე­მო­თი. დამ­საქ­მე­ბელს ასე­ვე აქვს უფ­ლე­ბა პირი სამ­სა­ხურ­ში მი­ი­ღოს გა­მო­საც­დე­ლი ვა­დით. ამა­ვე კო­დექ­სის მე-9 მუხ­ლის პირ­ვე­ლი ნა­წი­ლის თა­ნახ­მად, შე­სას­რუ­ლე­ბელ სა­მუ­შა­ოს­თან პი­რის შე­სა­ბა­მი­სო­ბის დად­გე­ნის მიზ­ნით, მხა­რე­თა შე­თან­ხმე­ბით, კან­დი­დატ­თან შე­საძ­ლე­ბე­ლია მხო­ლოდ ერთხელ და­ი­დოს შრო­მი­თი ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა გა­მო­საც­დე­ლი ვა­დით არა უმე­ტეს 6 თვი­სა. რაც შე­ე­ხე­ბა სა­მუ­შაო დრო­ის ხანგძლი­ვო­ბას 41 სა­ა­თი­ა­ნი სა­მუ­შაო კვი­რის შემ­თხვე­ვა­ში, რაც სა­ქარ­თვე­ლოს შრო­მის კო­დექ­სით არის დად­გე­ნი­ლი, დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში არ უნდა აღე­მა­ტე­ბოს 8 სა­ათს ან გა­მო­ყო­ნე­ბულ უნდა იქ­ნას ცვლი­ა­ნი მუ­სა­ო­ბის ისე­თი გრა­ფი­კი, რომ­ლის დრო­საც სა­მუ­საო დღე­ებს შრო­სი შუ­ა­ლე­დი არ უნდა იყოს 12 სა­ათ­ზე ნაკ­ლე­ბი და კვი­რა­ში 41 სა­ა­თის ჯა­მუ­რი რა­ო­დე­ნო­ბა უნდა იყოს და­ცუ­ლი. დღე­ში 8 სა­ათ­ზე ან კვი­რა­ში 41 სა­ათ­ზე ხან­გრძლი­ვად ნა­მუ­შე­ვა­რი დრო ით­ვლე­ბა ზე­გა­ნაკ­ვე­თუ­რად ნა­მუ­შე­ვარ დროდ და ის უნდა ანა­ზღა­ურ­დეს გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი ტა­რი­ფით, რო­მელ­საც დამ­საქ­მე­ბე­ლი და და­საქ­მე­ბუ­ლი უნდა ად­გენ­დნენ ურ­თი­ერ­თშე­თან­ხმე­ბით. თქვე­ნი შე­კი­თხვი­დან არ ირ­კვე­ვა გა­გი­ფორ­მათ თუ არა დამ­საქ­მე­ბელ­მა ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა გა­მო­საც­დე­ლი ვა­დის პე­რი­ოდ­ში. ნე­ბის­მი­ე­რი ასე­თი დარ­ღვე­ვის ფაქ­ტის შემ­თხვე­ვა­ში თქვენ შე­გიძ­ლი­ათ მო­მარ­თოთ სა­ქარ­თვე­ლოს პრო­ფე­სი­უ­ლი კავ­ში­რე­ბის გა­ერ­თი­ა­ნე­ბას ჩვენ უზ­რუნ­ველ­ყოფთ თქვენს წარ­მო­მად­გენ­ლო­ბას და ინ­ტე­რე­სე­ბის დაც­ვას, რო­გორც დამ­საქ­მე­ბელ­თან ასე­ვე სა­სა­მარ­თლო ინ­სტან­ცი­ებ­ში.