რუსთაველის თეატრის დასის მიერ ორგანიზებული თეატრალური აქცია, პირობითი სახელწოდებით "პაემანი რუსთაველზე", 31 აგვისტოს საღამოს თეატრის შენობის წინ გაიმართა. რუსთაველის თეატრის მსახიობების ინიციატივით, ამ დღეს მათ სამხატვრო ხელმძღვანელის გათავისუფლება კიდევ ერთხელ გააპროტესტეს. მსახიობებს რეჟისორის გამოსახულებიანი მაისურები ეცვათ, ზურგზე კი რობერტ სტურუას სამხატვრო ხელმძღვანელის თანამდებობიდან გათავისუფლების ბრძანება იყო დატანილი, რომელსაც კულტურისა და ძეგლთა დაცვის მინისტრი ნიკოლოზ რურუა აწერს ხელს. კედლებზე გაკრული იყო რეჟისორის ფოტოები წარწერით "მომხსნეს", ერთგან გაკეთებული იყო იმ სპექტაკლების სათაურების კოლაჟი, რომელიც მან დადგა: "კავკასიური ცარცის წრე", "ხანუმა", "სტიქსი", "მაკბეტი", "მერე რა, რომ სველია, სველი იასამანი", "ჰამლეტი" "შობის მეთორმეტე ღამე", "ნადირობის სეზონი" და სხვა. იქვე "იჯდა" თავდახრილი თოჯინაც - კეპით, ველვეტის ქურთუკითა და ჯინსის შარვლით შემოსილი...
თეატრის შენობასთან რამდენიმე დაფა იდგა და თითოეულზე ეწერა: "შეცდომაა, რობერტ სტურუა აღარ არის რუსთაველის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი, სწორია: რობერტ სტურუა რუსთაველის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელია!" ვინც ამ პოზიციას ეთანხმებოდა, მათ თავიანთი თანხმობის დაფიქსირება ხელმოწერებით შეეძლოთ. თავდაპირველად ამ ინფორმაციით საზოგადოებას რუსთაველის თეატრის მსახიობმა ლელა ალიბეგაშვილმა მიმართა, რის შემდეგაც შექმნილ ვითარებაზე თავიანთი მოსაზრება გამოთქვეს რეზო ამაშუკელმა, გიორგი შენგელაიამ, ჯანსუღ ჩარკვიანმა, რეზო ესაძემ, იური მეჩითოვმა, ნუკრი ქანთარიამ და სხვებმა. იქვე დიმა ჯაიანმა ჭაბუა ამირეჯიბის მიმართვა წაიკითხა: "რუსთაველის თეატრს, მთელ მის დასს, რობერტ სტურუას, გენიოსს, მხარში უდგას მამა დავითი, ქართველებო, ფხიზლად! ჭაბუა ამირეჯიბი". დიმა ჯაიანს დაუკავშირდნენ გიგა ლორთქიფანიძე, ოთარ მეღვინეთუხუცესი, გია ბურჯანაძე, მედეა კუჭუხიძე, ნინელი ჭანკვეტაძე და რუსთაველის თეატრის დასს თანადგომა გამოუცხადეს.
როცა გამომსვლელები თავიანთ პოზიციას ტრიბუნიდან ახმოვანებდნენ, რუსთაველის თეატრის წინ შეკრებილი ხალხის რაოდენობამ რამდენიმე წუთით გამზირზე საავტომობილო მოძრაობის შეჩერება გამოიწვია. თეატრალებსა და ხელოვნების სხვა წარმომადგენლებთან ერთად, შეკრებილთა შორის თეატრის მოყვარულები და გულშემატკივრებიც მრავლად იყვნენ. თუმცა რა შედეგი მოჰყვება ამ ყველაფერს, ჯერჯერობით გაურკვეველია.
გიორგი შენგელაია (რეჟისორი):
- ის, რაც რუსთაველის თეატრში მოხდა, ჩემი ღრმა რწმენით, არის ჩვენი მმართველი რეჟიმის ბოროტების, ბრაზის, უსამართლობის ერთ-ერთი უკანასკნელი გამოხატულება. ის, რისთვისაც ჩვენ დღეს შევიკრიბეთ, მარტო რუსთაველის თეატრსა და რობიკო სტურუას არ ეხება, არამედ მთელ სახელმწიფო წყობას, რომელშიც კულტურას ყოველთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი ადგილი ეკავა. ჩვენ გვიცნობენ ჩვენი სპექტაკლებით, წიგნებით, ფილმებით. ქართველების ძირითადი თვისება ნიჭია და ახლა აქ დაგვარტყეს, მაგრამ ბოდიშს ვიხდი და ჩემს ფეხებს მიიღებენ! მათ არაფერი სჭირდებათ: არც ფილმები, არც წიგნები და არც თეატრი. ხომ ხედავთ, რას აკეთებენ?! აიღეთ "ქეთო და კოტე", ან მათ მიერ პრივატიზებული არხები რას გადმოსცემენ. ეს ჩვენ არ შეგვეხება, რადგან მათზე მეტი ვიცით, ვერ გადაგვივლიან და გზიდან ვერ გადაგვიყვანენ, მაგრამ ახალგაზრდები მეცოდებიან. გამოთქმაა ასეთი: გიჟი ქორწილში მივიდა, ჩემს სახლს ესა სჯობიაო. ჩვენ ზუსტად ასეთი მთავრობა გვყავს... რადგან ჩვენს ყველაზე სანუკვარ კულტურას შეეხნენ, მივიჩნევ, რომ აქედან უნდა დაიწყოს დიდი პროტესტი.
მარლენ ეგუტია (მარჯანიშვილის თეატრის მსახიობი).
- რას ნიშნავს რობერტ სტურუას სამხატვრო ხელმძღვანელის პოსტიდან გათავისუფლება?
- ეს ნიშნავს უმაღლესი განაჩენის გამოტანას, ე.ი. დახვრეტას. თეატრიდან სამხატვრო ხელმძღვანელს რომ გაუშვებ, ეს დახვრეტის ტოლფასია. ამას ჭკუათმყოფელი არ გააკეთებს. სახელმწიფო უნდა ამაყობდეს, რომ ასეთი შვილი ჰყავს.
- მარჯანიშვილის თეატრის მსახიობებთან თუ გისაუბრიათ ამ თემაზე?
- როგორ არა, ყველა აღშფოთებულია, მაგრამ რა ვქნათ?! თოფს ვერ ვესვრით. ასე გამოვალთ და აქციებს ჩავატარებთ. საბედნიეროდ, სტურუას მხარდამჭერი ყოველთვის ეყოლება. ღმერთმა დიდხანს აცოცხლოს და მისი სახელი საუკუნოდ დარჩება.
ნუკრი ქანთარია (რეჟისორი):
- მე, როგორც თეატრალური კავშირის პრეზიდიუმისა და "ქართული აკადემიის" წამომადგენელმა, მინდა, რუსთაველის თეატრს მადლობა ვუთხრა. დღეს რუსთაველის თეატრმა გამოიჩინა საერთოდ თეატრისთვის და ბოლო ხანს ჩვენს ქვეყანაში არცთუ ისე დამახასიათებელი ერთსულოვნება. ეს მისასალმებელია. მე მიხარია, რომ მათ შორის არიან ჩემი სტუდენტები. მინდა მოვუწოდო საზოგადოებას და ვუთხრა, რომ ახლა რუსთაველის თეატრს სხვა ქართული თეატრების წარმომადგენლებიც თუ შეუერთდებიან, შეუძლიათ შეცვალონ ვითარება მთელ ქვეყანაში. მე ვიცი ამათი ხრიკები. აქ არავის დანიშნავენ, გავა რამდენიმე თვე, მოიწვევენ გარკვეულ რეჟისორებს და მხოლოდ მერე შეეცდებიან, თავიანთ უსინდისობას თავი დაადგან. ამიტომ თეატრის დასს სიმტკიცისაკენ მოვუწოდებ. ახლა დაიწყება მოსყიდვები, მუქარაც, მაგრამ ნუ შეგეშინდებათ. ცოტა ხანიც გავუძლოთ და მათ მთელი საზოგადოება შეუერთდება. მოვუწოდებ თეატრებს, გააკრან აბრა წარწერით: "სპექტაკლები შეჩერებულია უსამართლობის გამო" და ყოველ საღამოს 8 საათზე მაყურებელი რუსთაველის თეატრთან მოვიდეს.
ლევან ღვინჯილია (ლინგვისტი):
- "ქსენოფობია" უცხოს მიმართ შიშია. სტურუას არ უთქვამს, რომ სომხების ეშინია. მას არ აქვს სომხოფობია, არანაირი ეთნოფობია მას არ შეიძლება ჰქონდეს. ძაღლის თავი იქ არის დამარხული, როცა კულტურის მინისტრმა დაარღვია კანონის მოთხოვნა და გათავისუფლების ბრძანებაში არ ჩაწერა სტურუას გათავისუფლების მოტივაცია. ეს რომ ჩაეწერა, ნებისმიერ სასამართლოში ბრძანება გასაუქმებელი იქნებოდა, იმიტომ რომ ქსენოფობია არ დადასტურდებოდა. მეტსაც გეტყვით, უფრო საშიში მგონია ის, რაც კულტურის მინისტრმა ჩაიდინა. 15 რიცხვში მას ჰკითხეს, მართალია თუ არა, რომ სტურუა გაათავისუფლეთო. არა, ბატონო, მსგავსი არაფერი მომხდარაო და თურმე მას 9-ში ბრძანებაზე უკვე ხელი ჰქონდა მოწერილი. ეს სიცრუეა ჩვენი უბედურება და არა სტურუას მოხსნა. სტურუას ვერსაიდან მოხსნი, განა შეიძლება, შოთა რუსთაველი ან გალაკტიონ ტაბიძე პოეზიიდან მოხსნა?!
ლევან ხურცია (რუსთაველის თეატრის მსახიობი):
- ეს არ არის მარტო რუსთაველის თეატრისა და დასის საქმე, ეს არის თითოეული იმ ადამიანის პრობლემა, ვინც ხელოვნებასთან რამე კავშირშია და არამარტო მათი. ეს სრულიად საქართველოს საქმეა, იმიტომ რომ, როცა იწყება კულტურის დასამარება, მაშინ იწყება ერის გადაგვარება. თუ გვინდა, შევქმნათ მომავალი, წარსული არ უნდა დავივიწყოთ. თუ ჩვენს წარსულს დავივიწყებთ, არც აწმყო გვექნება და არც მომავალი.
- თეატრის სეზონი რომ გაიხსნება, სპექტაკლებს ითამაშებთ?
- ახლა ამაზე ლაპარაკი ნაადრევია, მაგრამ მე ზუსტად ვიცი, რომ მინდა, ბოლომდე ვიბრძოლო იმისთვის, რომ საქართველოში კულტურა და თავისუფალი სიტყვა არ მოკვდეს. ვფიქრობ, ეს ხალხი, ვინც დღეს აქ დგას, გაათმაგდება, გაასმაგდება, გაათასმაგდება და ყველა ერთად ვიტყვით: თავისუფლება კულტურასა და სიტყვას.
- თქვენი პროტესტი აქციებით გაგრძელდება?
- სიტყვა "აქცია" უკვე მეზიზღება, ალბათ ისევე, როგორც ყველა ქართველს. მე ვიტყვი იმ სიტყვას, რაც რუსთაველის თეატრს ეკადრება. ეს არის ბრძოლა სცენიდან, ხელოვანების ბრძოლა და მე ამ ყველაფერს უფრო დავარქმევდი სპექტაკლს, რომელსაც "კულტურის თავისუფლება" ჰქვია.
ზურა ინგოროყვა (რუსთაველის თეატრის მსახიობი):
- რთულ მდგომარეობაში ვართ. რობიკოს გარეშე ყოფნა თითოეული ჩვენგანისთვის მძიმეა. ალბათ ყველაფერი კარგად იქნება და ბატონი რობიკო ჩვენთან დარჩება. თუ საჭირო გახდა, სისტემატურად შევიკრიბებით და ამგვარი აქციებით მის თეატრში დაბრუნებას მოვითხოვთ. ვნახოთ...
ქეთი ხიტირი (რუსთაველის თატრის მსახიობი):
- რუსთაველის თეატრის სეზონი ჯერ არ გახსნილა და სპექტაკლებს ვითამაშებთ თუ არა, ამაზე ჯერ არ გვისაუბრია. თუმცა ჩვენი პროტესტი გაგრძელდება, თუ საჭირო იქნება, ამგვარ აქციებსაც მოვაწყობთ, მთავარია, რუსთაველის თეატრი რობერტ სტურუას გარეშე არ დარჩეს.
ნიკა ქაცარიძე (რუსთაველის თეატრის მსახიობი):
- არ ვიცი, დაბრუნდება თუ არა ბატონი რობერტი თეატრში, მაგრამ ყოველ შემთხვევაში მგონია, რომ რუსთაველის თეატრის მსახიობებმა, შემოქმედმა ხალხმა: მწერლებმა, მუსიკოსებმა, მხატვრებმა და ყველამ ხმა უნდა ავიმაღლოთ. ასე ცხოვრება უკვე მართლა აღარ შეიძლება. არ შეიძლება აკეთო მხოლოდ ის, რაც გინდა და ხალხს არაფერი ჰკითხო. მე, მაგალითად, ისეთი შეგრძნება მაქვს, როგორც მაშინ, როცა მამა გარდამეცვალა (ტირის, - ავტ). განადგურებული ვარ ამ სითავხედით, ამ უვიცობით, ამ უნიჭობით, ამ ყველაფერზე წამსვლელობითა და ერზე გადაბიჯებით. რად უნდათ ასეთი ხალხი, ვისაც გადაუვლიან, ან რად უნდათ ასეთ ქვეყანაში ცხოვრება, არ მესმის.
დიმა ჯაიანი (მსახიობი, სოხუმის თეატრის ყოფილი მმართველი).
- ბატონო დიმა, საინტერესოა, რა პოზიციაზე არიან თბილისისა და რეგიონების თეატრები...
- რუსთაველის თეატრის დასის პოზიციას იზიარებენ ბათუმის ილია ჭავჭავაძის სახელობის სახელმწიფო თეატრის მთელი დასი - გოგი თავაძის მმართველობით; ოზურგეთის ალექსანდრე წუწუნავას სახელობის სახელმწიფო თეატრი; სენაკის აკაკი ხორავას სახელობის თეატრის მთელი დასი; თელავის ვაჟა-ფშაველას სახელობის სახელმწიფო დრამატული თეატრის გარკვეული ნაწილი - ივანე იანტბელიძისა და გოგი ჩაკვეტაძის სახით. ზოგიერთი თეატრი არ გამოგვხმაურებია, მაგრამ გასათვალისწინებელია ისიც, რომ თეატრები შვებულებაში არიან და ჯერ არ შეკრებილან.
- თეატრალური საზოგადოების თავმჯდომარე გოგი ქავთარაძე მგონი საქართველოში არ იმყოფება...
- დიახ, გოგი ქავთარაძე საზღვარგარეთ სპექტაკლს დგამს. ის ყოველდღე უკავშირდება ბატონ რობერტს და რუსთაველის დასის მოთხოვნას უერთდება. თეატრალურმა საზოგადოებამ უკვე ორჯერ გააკეთა განცხადება იმის შესახებ, რომ რობერტ სტურუა რუსთაველის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი უნდა იყოს.
ანა კალანდაძე
ჟურნალი "რეიტინგი"
(გამოდის ორშაბათობით)