ინ­ტერ­ნეტ­ში ადა­მი­ა­ნებს შო­რის სო­ცი­ა­ლუ­რი სა­ზღვრე­ბი ფაქ­ტობ­რი­ვად წაშ­ლი­ლია და თი­თო­ე­უ­ლი ჩვენ­გა­ნი შე­იძ­ლე­ბა გახ­დეს და­ცინ­ვის, შე­ვიწ­რო­ე­ბი­სა და პი­რა­დი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გავ­რცე­ლე­ბის მსხვერ­პლი. ისეთ პო­პუ­ლა­რულ პლატ­ფორ­მებ­ზე, რო­გო­რი­ცაა „ფე­ის­ბუ­ქი“, „ტი­კტო­კი“ და „ინ­სტაგ­რა­მი“, ყო­ველ­დღი­უ­რად ვა­წყდე­ბით ნე­გა­ტი­ურ, შე­უ­რა­ცხმყო­ფელ კო­მენ­ტა­რებს და ხან­და­ხან მუ­ქა­რა­საც კი, რაც ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი ძა­ლა­დო­ბის ფორ­მე­ბია და რა­მაც შე­იძ­ლე­ბა, მსხვერ­პლი მძი­მე შე­დე­გე­ბამ­დე მი­იყ­ვა­ნოს.

ონ­ლა­ინ სივ­რცე­ში გან­სა­კუთ­რე­ბით ხში­რია გენ­დერუ­ლი ძა­ლა­დო­ბა, როცა ქა­ლე­ბის მი­მართ ხდე­ბა შე­უ­რა­ცხმყო­ფე­ლი, ღირ­სე­ბის შემ­ლა­ხა­ვი კამ­პა­ნი­ის აგო­რე­ბა და ხან­და­ხან ამა­ში ასო­ბით პი­რია ჩარ­თუ­ლი. კვლე­ვე­ბი ცხად­ყოფს, რომ მსოფ­ლი­ო­ში ქა­ლე­ბის 38%-ს პი­რა­დად გა­მო­უც­დია ონ­ლა­ინ ძა­ლა­დო­ბა, ქა­ლე­ბის 85% კი სხვა ქა­ლე­ბის მი­მართ ონ­ლა­ინ ძა­ლა­დო­ბის შემ­სწრე გამ­ხდა­რა. ევ­რო­პი­სა და ცენ­ტრა­ლუ­რი აზი­ის ქვეყ­ნებ­ში, ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი გენ­დერუ­ლი ძა­ლა­დო­ბის ალ­ბა­თო­ბა 4-ჯერ უფრო მა­ღა­ლია 18-24 წლის ქა­ლე­ბის მი­მართ, ვიდ­რე 65 წელს გა­და­ცი­ლე­ბულ ქა­ლე­ბის. იმის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში ახალ­გაზ­რდე­ბი სა­შუ­ა­ლოდ დღე­ში 3,7 სა­ათს ატა­რე­ბენ ინ­ტერ­ნეტ­ში და მათი 86 პრო­ცენ­ტი სო­ცი­ა­ლურ მე­დია ქსე­ლებს იყე­ნებს, სწო­რედ ისი­ნი წარ­მო­ად­გე­ნენ ჯგუფს, რო­მე­ლიც ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი გენ­დერუ­ლი ძა­ლა­დო­ბის მა­ღა­ლი რის­კის ქვეშ არი­ან.

ძა­ლა­დო­ბის ამ ფორ­მის მი­მართ გან­სა­კუთ­რე­ბით და­უც­ვე­ლე­ბი არი­ან მო­ზარ­დე­ბი, რო­მელ­თა ფსი­ქო­ლო­გი­უ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბაც ხში­რად პირ­და­პირ არის და­მო­კი­დე­ბუ­ლი გა­რე­მოს­გან მი­ღე­ბულ უკუ­კავ­შირ­ზე.

ონ­ლა­ინ სივ­რცე­ში ძა­ლა­დო­ბა უკვე იმ­დე­ნად დიდ გა­მოწ­ვე­ვად იქცა, რომ ად­გი­ლობ­რივ­მა და სა­ერ­თა­შო­რი­სო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­მა თა­ვი­სი უფ­ლე­ბა­მო­სი­ლე­ბის ფარ­გლებ­ში სა­პა­სუ­ხო ნა­ბი­ჯე­ბის გა­დად­გმა და­ი­წყეს. გა­ე­როს მო­სახ­ლე­ო­ბის ფონდმა (UNFPA) შექ­მნა სა­ინ­ფორ­მა­ციო-სა­კო­ორ­დი­ნა­ციო პლატ­ფორ­მა, რო­მე­ლიც პრობ­ლე­მის აღ­მო­სა­ფხვრე­ლად სხვა­დას­ხვა აქ­ტი­ვო­ბას ახორ­ცი­ე­ლებს, მათ შო­რის არის სპე­ცი­ა­ლუ­რი მო­დუ­ლის შექ­მნა სკო­ლე­ბის­თვის.

ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი ძა­ლა­დო­ბის შე­სა­ხებ ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­სა­ღე­ბად ეწ­ვი­ეთ გა­ე­როს მო­სახ­ლე­ო­ბის ფონ­დის ვებგ­ვერდს.

რა ფორ­მე­ბი აქვს ტექ­ნო­ლო­გი­ურ ძა­ლა­დო­ბას, რა შე­დე­გე­ბამ­დე შე­იძ­ლე­ბა მიგ­ვიყ­ვა­ნოს მან, რა­ტომ ხდე­ბა თავ­დას­ხმის მსხვერ­პლი უმე­ტე­სად ქალი და რო­გორ უნდა და­ვიც­ვათ თავი ასე­თი შემ­თხვე­ვე­ბის­გან, ამის შე­სა­ხებ ციფ­რუ­ლი უსაფრ­თხო­ე­ბის ექ­სპერ­ტი ნინო გა­მი­სო­ნია სა­უბ­რობს:

• რა ფორ­მა შე­იძ­ლე­ბა ჰქონ­დეს ტექ­ნო­ლო­გი­ურ ძა­ლა­დო­ბას?

ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი ძა­ლა­დო­ბის მსხვერ­პლი შე­იძ­ლე­ბა გახ­დეს ნე­ბის­მი­ე­რი ჩვენ­გა­ნი, თუმ­ცა რო­გორც წესი სა­მიზ­ნე­ე­ბი უფრო მე­ტად არი­ან ქა­ლე­ბი, LGBTQ+ თე­მის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, ეთ­ნი­კუ­რი უმ­ცი­რე­სო­ბა და შშმ პი­რე­ბი. გან­სა­კუთ­რე­ბით და­უც­ვე­ლე­ბი არი­ან მო­ზარ­დე­ბი და ახალ­გაზ­რდე­ბი, რად­გან ბუ­ლინ­გმა და სი­ტყვი­ე­რი ძა­ლა­დო­ბის სხვა ფორ­მებ­მა უკვე აქ­ტი­უ­რად გად­მო­ი­ნაც­ვლა სო­ცი­ა­ლურ ქსე­ლებ­ში.

გარ­და ამი­სა, ხში­რად ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი და ტრა­დი­ცი­უ­ლი ძა­ლა­დო­ბა ურ­თი­ერ­თდა­კავ­ში­რე­ბუ­ლია: ძა­ლა­დო­ბა შე­იძ­ლე­ბა და­ი­წყოს ტრა­დი­ცი­უ­ლი ფორ­მით - რო­გო­რი­ცაა ფი­ზი­კუ­რი ან ემო­ცი­უ­რი შე­ვიწ­რო­ე­ბა და გამ­წვავ­დეს ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით, რო­გო­რი­ცაა სოცქსე­ლებ­ში შე­ვიწ­რო­ე­ბა ან პი­რა­დი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­ჟონ­ვა. ასე­ვე, ძა­ლა­დო­ბა შე­იძ­ლე­ბა და­ი­წყოს ონ­ლა­ინ­სივ­რცე­ში (ონ­ლა­ინ­შე­ვიწ­რო­ე­ბა, მუ­ქა­რე­ბი, სი­ძულ­ვი­ლის ენის გა­მო­ყე­ნე­ბა სოცქსე­ლებ­ში), შემ­დეგ კი გა­და­ი­ზარ­დოს ფი­ზი­კურ ძა­ლა­დო­ბა­ში ან სხვა ტრა­დი­ცი­უ­ლი ფორ­მის შე­ვიწ­რო­ე­ბა­ში - გახ­დეს ფი­ზი­კუ­რი ან ემო­ცი­უ­რი ძა­ლა­დო­ბის ნა­წი­ლი რე­ა­ლურ ცხოვ­რე­ბა­ში, გა­და­ი­ზარ­დოს შეხ­ვედ­რებ­ში, სა­დაც მო­ძა­ლა­დე ცდი­ლობს, პი­რა­დად და­უ­პი­რის­პირ­დეს მსხვერ­პლს. ფი­ზი­კუ­რი და კი­ბერ­ძა­ლა­დო­ბა ხში­რად გა­და­ჯაჭ­ვუ­ლია, რაც კი­დევ უფრო არ­თუ­ლებს მსხვერ­პლის მდგო­მა­რე­ო­ბას და სა­ჭი­რო­ებს კომ­პლექ­სურ მიდ­გო­მას მათი პრე­ვენ­ცი­ი­სა და რე­ა­გი­რე­ბის კუ­თხით.

ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნილ ძა­ლა­დო­ბას სხვა­დას­ხვა ფორ­მა აქვს:

• კი­ბერ­ბუ­ლინ­გი, რო­დე­საც ბუ­ლინ­გი ხდე­ბა ონ­ლა­ინ ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით, სხვა­დას­ხვა სო­ცი­ა­ლურ სივ­რცე­ში;
• დოქ­სინ­გი, რაც გუ­ლის­ხმობს პერ­სო­ნა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის უნე­ბარ­თვოდ გავ­რცე­ლე­ბას;
• გა­მო­რი­ცხვა, რაც გუ­ლის­ხმობს პი­რის ან ჯგუ­ფის ონ­ლა­ინ პლატ­ფორ­მე­ბი­დან მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლად იგ­ნო­რი­რე­ბას. შე­იძ­ლე­ბა, მოს­წავ­ლე­ებ­მა შექ­მნან ონ­ლა­ინ ჯგუ­ფი, კონ­კრე­ტუ­ლი პირი არ და­ა­მა­ტონ და მან ამის გამო გა­რი­ცხუ­ლად იგ­რძნოს თავი;
• ონ­ლა­ინ შე­ვიწ­რო­ე­ბა გუ­ლის­ხმობს ციფ­რუ­ლი ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბით შე­უ­რა­ცხმყო­ფე­ლი, მუ­ქა­რის შემ­ცვე­ლი კო­მენ­ტა­რე­ბის წე­რას, რა­საც ონ­ლა­ინ სივ­რცე­ში ყო­ველ­დღი­უ­რად ვა­წყდე­ბით;
• ტრო­ლინ­გი, რაც გუ­ლის­ხმობს ინ­ტერ­ნეტ­მომ­ხმა­რებ­ლე­ბის გან­ზრახ გა­ღი­ზი­ა­ნე­ბას ან გან­ზრახ არას­წო­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გავ­რცე­ლე­ბას;
• ფრე­პინ­გი, რო­მე­ლიც გა­მომ­დი­ნა­რე­ობს სი­ტყვე­ბის­გან Facebook და Rape, გუ­ლის­ხმობს სხვის მე­დია ან­გა­რი­შებ­ზე არა­სან­ქცი­რე­ბულ წვდო­მა­სა და მის ცვლი­ლე­ბას მფლო­ბე­ლის თან­ხმო­ბის გა­რე­შე.
• დი­სინ­გი (ინ­გლი­სუ­რად "dissing" - ანუ disrespecting, disrespectful actions) გუ­ლის­ხმობს პი­რის ან ჯგუ­ფის მი­მართ უპა­ტივ­ცე­მუ­ლო­ბის გა­მო­ხატ­ვას, მათ­ზე დამ­ცი­ნა­ვი ან შე­უ­რა­ცხმყო­ფე­ლი კო­მენ­ტა­რე­ბის გა­კე­თე­ბას.
• სი­ძულ­ვი­ლის ენა (ინ­გლი­სუ­რად “hate speech”) მო­ი­ცავს სი­ძულ­ვი­ლის, მუ­ქა­რის, დის­კრი­მი­ნა­ცი­ულ თუ შე­უ­რა­ცხმყო­ფელ გა­მო­ნათ­ქვა­მებს კონ­კრე­ტუ­ლი პი­როვ­ნე­ბე­ბის ან ჯგუ­ფე­ბის მი­მართ მათი რა­სის, ეთ­ნი­კუ­რი კუთ­ვნი­ლე­ბის, რე­ლი­გი­ის, გენ­დე­რის, სექ­სუ­ა­ლუ­რი ორი­ენ­ტა­ცი­ის, შე­ზღუ­დუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბის ან იდენ­ტო­ბის სხვა მა­ხა­სი­ა­თებ­ლე­ბის სა­ფუძ­ველ­ზე.

თი­თო­ე­უ­ლი მათ­გა­ნი ძა­ლი­ან გავ­რცე­ლე­ბუ­ლია და სამ­წუ­ხა­როდ, შემ­თხვე­ვე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა სულ უფრო იმა­ტებს.

• რა­ტომ ხდე­ბა ონ­ლა­ინ სივ­რცე­ში ძა­ლა­დო­ბი­სა და შე­ვიწ­რო­ე­ბის მსხვერ­პლი ძი­რი­თა­დად ქალი?

ონ­ლა­ინ ძა­ლა­დო­ბი­სა და შე­ვიწ­რო­ე­ბის მსხვერ­პლი ძი­რი­თა­დად ქა­ლე­ბი ხდე­ბი­ან სხვა­დას­ხვა სო­ცი­ა­ლურ, კულ­ტუ­რულ და სტრუქ­ტუ­რულ ფაქ­ტორ­თა გამო. პატ­რი­არ­ქა­ლუ­რი ნორ­მე­ბი, რომ­ლე­ბიც ქა­ლებს სა­ჯა­რო სივ­რცე­ებ­ში ჩაგ­ვრას ახ­ვე­ვენ, ციფ­რულ სამ­ყა­რო­შიც გრძელ­დე­ბა, სა­დაც ანო­ნი­მუ­რო­ბა და და­უს­ჯე­ლო­ბის გან­ცდა მო­ძა­ლა­დე­ებს უფრო მეტ შე­საძ­ლებ­ლო­ბას აძ­ლევს. ქა­ლე­ბი, გან­სა­კუთ­რე­ბით აქ­ტი­ვის­ტე­ბი, ჟურ­ნა­ლის­ტე­ბი და სა­ჯა­რო პი­რე­ბი, ხში­რად ხდე­ბი­ან მი­ზან­ში იმის გამო, რომ ხმა­მაღ­ლა სა­უბ­რო­ბენ ფე­მი­ნის­ტურ, პო­ლი­ტი­კურ თუ სო­ცი­ა­ლურ თე­მებ­ზე. ასე­ვე, მე­დი­ა­სა და სა­ზო­გა­დო­ებ­რივ დის­კურ­სში გა­ბა­ტო­ნე­ბუ­ლი სტე­რე­ო­ტი­პე­ბი ხში­რად ხელს უწყობს მსხვერ­პლის და­და­ნა­შა­უ­ლე­ბას და ძა­ლა­დო­ბის მიჩ­ქმალ­ვას, რაც დამ­ნა­შა­ვე­ებს მეტ კომ­ფორ­ტს უქ­მნის. შე­დე­გად, ქა­ლე­ბი უფრო მე­ტად აწყდე­ბი­ან კი­ბერ­ბუ­ლინგს, დოქ­სინგს, სექ­სუ­ა­ლურ შე­ვიწ­რო­ე­ბას და სხვა სა­ხის ციფ­რულ ძა­ლა­დო­ბას, რაც მათ ონ­ლა­ინ მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას ზღუ­დავს და რა­საც მათი ხმის ჩა­სახ­შო­ბად იყე­ნე­ბენ.

• ხში­რია ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი ძა­ლა­დო­ბა მო­ზარ­დებს შო­რის, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი კი­ბერ­ბუ­ლინ­გი. რა მე­ქა­ნიზ­მე­ბით შეგ­ვიძ­ლია მათი დაც­ვა?

მო­ზარ­დებ­სა და ახალ­გაზ­რდებს შო­რის ძა­ლა­დო­ბის ერთ-ერთი ყვე­ლა­ზე გავ­რცე­ლე­ბუ­ლი ფორ­მაა კი­ბერ­ბუ­ლინ­გი, რომ­ლის და­საძ­ლე­ვად მუ­შა­ო­ბა მხო­ლოდ ბოლო პე­რი­ოდ­ში და­ი­წყო. გა­ე­როს მო­სახ­ლე­ო­ბის ფონდთან ერ­თად შე­ვი­მუ­შა­ვეთ მო­დუ­ლი, რო­მე­ლიც სკო­ლებს აწ­ვდის ინ­ფორ­მა­ცი­ას, რო­გორ ამო­იც­ნონ ძა­ლა­დო­ბის აღ­ნიშ­ნუ­ლი ფორ­მა, რო­გორ აღ­მო­ფხვრან ის ან რა უნდა გა­ა­კე­თონ კი­ბერ­ბუ­ლინ­გის პრე­ვენ­ცი­ის­თვის.

მო­ზარ­დებს შო­რის კი­ბერ­ბუ­ლინ­გმა გან­სა­კუთ­რე­ბით მას­შტა­ბუ­რი ხა­სი­ა­თი მი­ი­ღო იმის გამო, რომ მათ უმე­ტე­სო­ბას აქვს სო­ცი­ა­ლურ ქსე­ლებ­ზე წვდო­მა. „ფე­ის­ბუ­ქი­სა“ და „ტი­კტო­კის“ შე­ზღუდ­ვის თა­ნახ­მად, 13 წლამ­დე ასა­კის ბავ­შვს პლატ­ფორ­მა­ზე რე­გის­ტრა­ცია არ შე­უძ­ლია, თუმ­ცა თა­ვად ან მშობ­ლე­ბის დახ­მა­რე­ბით ისი­ნი გა­ცი­ლე­ბით პა­ტა­რა ასაკ­ში იწყე­ბენ სო­ცი­ა­ლუ­რი ქსე­ლე­ბის მოხ­მა­რე­ბას, გა­წევ­რი­ა­ნე­ბუ­ლე­ბი არი­ან სხვა­დას­ხვა ჯგუფ­ში, სა­დაც შე­იძ­ლე­ბა ბუ­ლინ­გის ში­ნა­არ­სის შემ­ცვე­ლი პოს­ტე­ბი იდე­ბო­დეს. ახალ­გაზ­რდე­ბი უმე­ტე­სად იყე­ნე­ბენ „ტი­კტოკს“, რო­მელ­საც მო­დე­რა­ცი­ის პრობ­ლე­მა აქვს, შე­სა­ბა­მი­სად, პლატ­ფორ­მა­ზე ბევ­რი ძა­ლა­დობ­რი­ვი კო­მენ­ტა­რიც ხვდე­ბა.

იყო შემ­თხვე­ვა, რომ კლა­სე­ლებ­მა ერთ-ერთი მოს­წავ­ლე „ამო­ი­ჩე­მეს“, დე­და­მი­სის მიერ „ფე­ის­ბუქ­ზე“ ატ­ვირ­თუ­ლი ფოტო გა­ნა­თავ­სეს ერთ-ერთ ჯგუფ­ში, სა­დაც მისი და­ცინ­ვა და ბუ­ლინ­გი მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და. ბავ­შვმა რა თქმა უნდა, მტკივ­ნე­უ­ლად აღიქ­ვა თა­ნა­ტო­ლე­ბის და­ცინ­ვა, ჩა­ი­კე­ტა და სკო­ლა­ში წას­ვლა აღარ უნ­დო­და.

კი­ბერ­ბულნგმა შე­იძ­ლე­ბა ძა­ლი­ან მძი­მე შე­დე­გე­ბამ­დე მი­იყ­ვა­ნოს რო­გორც ზრდას­რუ­ლი, ისე მო­ზარ­დი. ონ­ლა­ინ ძა­ლა­დო­ბა მო­ზარ­დებ­ზე კი­დევ უფრო დიდ ტრავ­მას ტო­ვებს, ამი­ტომ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, მი­ვაქ­ცი­ოთ ყუ­რა­დღე­ბა, რა ტი­პის კონ­ტენტს ათავ­სე­ბენ ისი­ნი სო­ცი­ა­ლურ ქსე­ლებ­ში, რა სა­ხის კონ­ტენ­ტით არი­ან და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლე­ბი, მაქ­სი­მა­ლუ­რად მი­ვა­წო­დოთ ინ­ფორ­მა­ცია კი­ბერ­ბუ­ლინგზე, და­ვეხ­მა­როთ სო­ცი­ა­ლი­ზა­ცი­ა­ში, და­ვინ­ტე­რეს­დეთ მათი პრობ­ლე­მე­ბით და სხვა.

• სა­ინ­ტე­რე­სოა, აქვთ თუ არა სა­მარ­თალ­დამ­ცავ უწყე­ბებს ბერ­კე­ტე­ბი, რე­ა­გი­რე­ბა მო­ახ­დი­ნოს ტექ­ნო­ლო­გი­ურ ძა­ლა­დო­ბა­ზე?

TFGBV-ზე (ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი გენ­დერუ­ლი ძა­ლა­დო­ბა) კონ­კრე­ტუ­ლი კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა არ გაქვს. სა­მარ­თალ­დამ­ცა­ვი უწყე­ბე­ბი რე­ა­გი­რე­ბენ პერ­სო­ნა­ლუ­რი მო­ნა­ცე­მე­ბის მო­პო­ვე­ბის ან ადევ­ნე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, თუმ­ცა ძა­ლა­დობ­რი­ვი კო­მენ­ტა­რე­ბი­სა და ონ­ლა­ინ მუ­ქა­რის დროს კა­ნო­ნი ვერ გვი­ცავს. გა­მო­დის, რომ სრუ­ლად შენ­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი, რო­გორ იცავ თავს და ბავ­შვებს და თუ ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნილ­მა ძა­ლა­დო­ბამ რე­ა­ლურ ცხოვ­რე­ბა­ში არ გად­მო­ი­ნაც­ვლა, ნაკ­ლე­ბად სა­ვა­რა­უ­დოა, რომ სა­მარ­თალ­დამ­ცავ­მა უწყე­ბებ­მა ქმე­დი­თი ნა­ბი­ჯე­ბი გა­დად­გან.

• რა რე­კო­მენ­და­ცი­ებს მოგ­ვცემთ ტექ­ნო­ლო­გი­უ­რი ძა­ლა­დო­ბის­გან თა­ვის და­სა­ცა­ვად, გან­სა­კუთ­რე­ბით მა­შინ, როცა პლატ­ფორ­მე­ბის შიდა რე­გუ­ლი­რე­ბის სის­ტე­მა და რო­გორც აღ­ნიშ­ნეთ კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა ამის სა­შუ­ა­ლე­ბას არ იძ­ლე­ვა?

ციფ­რუ­ლი უსაფრ­თხო­ე­ბა ონ­ლა­ინ ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი ძა­ლა­დო­ბის თა­ვი­დან აცი­ლე­ბის ერთ-ერთი კომ­პო­ნენ­ტია. ჩვენ უნდა და­ვიც­ვათ ან­გა­რი­შე­ბი უცხო პი­რე­ბის შეღ­წე­ვის­გან, თავი უნდა შე­ვი­კა­ვოთ სო­ცი­ა­ლურ ქსე­ლებ­ში ისე­თი პერ­სო­ნა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გავ­რცე­ლე­ბის­გან, რო­გო­რიც არის სა­მუ­შაო და სა­ცხოვ­რე­ბე­ლი ად­გი­ლე­ბის მი­სა­მარ­თი, ტე­ლე­ფო­ნის ნო­მე­რი და სხვა. ბავ­შვე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში არ უნდა გან­ვა­თავ­სოთ მათი სკო­ლი­სა და ბა­ღის და­სა­ხე­ლე­ბე­ბი და მი­სა­მარ­თი, მათი ფო­ტო­ე­ბი, რო­მე­ლიც შე­იძ­ლე­ბა სხვებ­მა ბო­რო­ტად გა­მო­ი­ყე­ნოს და სხვა.

მო­წყო­ბი­ლო­ბებ­ზე და ან­გა­რი­შებ­ზე უნდა გვქონ­დეს ძლი­ე­რი და უნი­კა­ლუ­რი პა­რო­ლი, რო­მე­ლიც მი­ნი­მუმ 15 სიმ­ბო­ლოს­გან შედ­გე­ბა. პა­როლ­ში დიდი ასო­ე­ბი და სიმ­ბო­ლო­ე­ბი არ უნდა მო­ვაქ­ცი­ოთ თავ­სა და ბო­ლო­ში, არა­მედ უნდა გა­ვაბ­ნი­ოთ, რათა რთუ­ლად ამო­საც­ნო­ბი გახ­დეს. გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია, რომ სხვა­დას­ხვა პლატ­ფორ­მა­ში შე­საღ­წე­ვად გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი პა­რო­ლე­ბი უნდა გა­მო­ვი­ყე­ნოთ, რათა ერთი ან­გა­რი­შის „გა­ტე­ხის“ შემ­თხვე­ვა­ში, ჩვე­ნი სხვა ან­გა­რი­შე­ბიც არ ჩა­უ­ვარ­დეს ხელ­ში და­ინ­ტე­რე­სე­ბულ პირს. აღ­ნიშ­ნუ­ლი პა­რო­ლე­ბი შეგ­ვიძ­ლია ვმარ­თოთ პა­რო­ლის მე­ნე­ჯე­რით. ასე­ვე, რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია ყვე­ლა პლატ­ფორ­მა­ზე და­ვა­ყე­ნოთ ორ­ფაქ­ტო­რი­ა­ნი ავ­ტო­რი­ზა­ცია, რათა პა­რო­ლის გა­ჟონ­ვის შემ­თხვე­ვა­ში მა­ინც ვერ შეძ­ლონ ჩვენს ან­გა­რი­შებ­ზე წვდო­მა.

აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, მო­წყო­ბი­ლო­ბებ­ზე გა­ვა­აქ­ტი­უ­როთ ბოლო გა­ნახ­ლე­ბე­ბი, რათა უსაფრ­თხო­ე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით მო­წყვლა­დი ხვრე­ლე­ბი ამო­ვავ­სოთ, არ გა­მო­ვი­ყე­ნოთ სა­ეჭ­ვო წარ­მო­მავ­ლო­ბის პროგ­რა­მე­ბი, რომ­ლის შემ­ქმნე­ლებ­საც ჩვენს მო­წყო­ბი­ლო­ბა­ზე ვაძ­ლევთ წვდო­მას.

რე­კო­მენ­დე­ბუ­ლია, კო­მუ­ნი­კა­ცი­ის­თვის გა­მო­ვი­ყე­ნოთ Signal-ი, რო­მე­ლიც ორ­მხრი­ვად და­შიფ­რუ­ლი პროგ­რა­მაა და გა­რე­შე პირს ჩვენს მი­მო­წე­რა­სა და ზა­რებ­ზე წვდო­მას არ აძ­ლევს.

გა­სათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბე­ლია, რომ ინ­ფორ­მი­რე­ბუ­ლო­ბა და პი­რა­დი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გან­თავ­სე­ბის­გან თა­ვის შე­კა­ვე­ბა კი­ბერ­ძა­ლა­დო­ბის­გან თა­ვის დაც­ვის ერთ-ერთი მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მე­ქა­ნიზ­მია.

ამ­დე­ნად, ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბით ჩა­დე­ნი­ლი ძა­ლა­დო­ბა სულ უფრო მას­შტა­ბუ­რი პრობ­ლე­მა ხდე­ბა, გან­სა­კუთ­რე­ბით კი ქა­ლე­ბის, მო­ზარ­დე­ბი­სა და ახალ­გაზ­რდე­ბის­თვის. ონ­ლა­ინ პლატ­ფორ­მებ­ზე ბუ­ლინ­გი, შე­ვიწ­რო­ე­ბა და პერ­სო­ნა­ლუ­რი ინ­ფორ­მა­ცი­ის გავ­რცე­ლე­ბა შე­საძ­ლოა სე­რი­ო­ზულ ფსი­ქო­ლო­გი­ურ და სო­ცი­ა­ლურ ზი­ა­ნად იქ­ცეს.

რად­გან სა­მარ­თლებ­რი­ვი მე­ქა­ნიზ­მე­ბი ჯერ კი­დევ არ არის სრულ­ყო­ფი­ლი, ამი­ტომ ციფ­რუ­ლი უსაფრ­თხო­ე­ბის ცოდ­ნა და პრე­ვენ­ცი­უ­ლი ზო­მე­ბი გა­დამ­წყვე­ტია. ამას­თან, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია სა­ზო­გა­დო­ე­ბის ცნო­ბი­ე­რე­ბის ამაღ­ლე­ბა და კო­ლექ­ტი­უ­რი ძა­ლის­ხმე­ვა, რათა ინ­ტერ­ნეტ­სივ­რცე უფრო უსაფრ­თხო გახ­დეს ყვე­ლას­თვის.