მსოფლიო
პოლიტიკა
სამხედრო

25

მარტი

დღის ზოგადი ასტროლოგიური პროგნოზი

სამშაბათი, მთვარის ოცდამეექვსე დღე დაიწყება 06:31-ზე, მთვარე მერწყულში საკმაოდ რთული დღეა. თავი შეიკავეთ ყოველგვარი კონფლიქტისგან. არ დაიწყოთ ახალი საქმეები. მოერიდეთ ფულის ხარჯვას; ვაჭრობაში არ მოტყუვდეთ. კარგი დღეა სწავლისა და გამოცდის ჩასაბარებლად. მოერიდეთ სამსახურის, საქმიანობის შეცვლას. უფროსთან კამათს. მგზავრობა და მივლინება სხვა დღისთვის გადადეთ. კარგია მსუბუქი ვარჯიში; საოჯახო საქმეების შესრულება. მოერიდეთ ხორციან კერძებს. სასურველია თევზისა და ბოსტნეულის. თავი შეიკავეთ მოწევისა და ალკოჰოლისგან. გაფრთხილდით, მოსალოდნელია ტრავმები და მოტეხილობები.
მოზაიკა
სამართალი
სპორტი
Faceამბები
კულტურა/შოუბიზნესი
კვირის კითხვადი სტატიები
თვის კითხვადი სტატიები
ასტრონომებმა აქამდე აღმოჩენილ ყველაზე შორეულ გალაქტიკაში, ჟანგბადის კვალს მიაგნეს - რას ნიშნავს ეს
ასტრონომებმა აქამდე აღმოჩენილ ყველაზე შორეულ გალაქტიკაში, ჟანგბადის კვალს მიაგნეს - რას ნიშნავს ეს

ას­ტრო­ნო­მებ­მა აქამ­დე აღ­მო­ჩე­ნილ ყვე­ლა­ზე შო­რე­ულ გა­ლაქ­ტი­კა­ში ჟანგბა­დი და ისე­თი ელე­მენ­ტე­ბი აღ­მო­ა­ჩი­ნეს, რო­გო­რი­ცაა მძი­მე ლი­თო­ნე­ბი. გა­ლაქ­ტი­კა დე­და­მი­წის­გან 13,4 მი­ლი­არ­დი სი­ნათ­ლის წლი­თაა და­შო­რე­ბუ­ლი, რაც იმას ნიშ­ნავს, რომ ის უძ­ვე­ლე­სია.

ას­ტრო­ნო­მე­ბი თვლი­ან, რომ დიდ­მა აფეთ­ქე­ბამ სამ­ყა­რო 13,8 მი­ლი­არ­დი წლის წინ შექ­მნა.

  • უჩ­ვე­უ­ლოდ დიდი, კაშ­კა­შა შო­რე­უ­ლი გა­ლაქ­ტი­კა, სა­ხე­ლად JADES-GS-z14-0, თავ­და­პირ­ვე­ლად 2024 წლის იან­ვარ­ში ჯე­იმს უე­ბის კოს­მო­სუ­რი ტე­ლეს­კო­პის გა­მო­ყე­ნე­ბით აღ­მო­ა­ჩი­ნეს.

ტე­ლეს­კოპს შე­უძ­ლია იპო­ვოს ისე­თი გა­ლაქ­ტი­კე­ბიც კი, რო­მე­ლიც დიდი აფეთ­ქე­ბი­დან მა­ლე­ვე და­ი­ბად­ნენ.

  • გა­ლაქ­ტი­კა JADES-GS-z14-0-ს ჩვენს ნა­წი­ლამ­დე მი­სას­ვლე­ლად 13,4 მი­ლი­არ­დი წელი დას­ჭირ­და. ამი­ტომ “ჯე­იმს უები“ და სხვა ობ­სერ­ვა­ტო­რი­ე­ბი, (ALMA, ატა­კა­მა) გა­ლაქ­ტი­კას ისე ხე­და­ვენ, რო­გო­რიც ის 300 მი­ლი­ო­ნი წლის წინ იყო.

თავ­და­პირ­ვე­ლად ას­ტრო­ნო­მე­ბი გა­ოგ­ნე­ბუ­ლე­ბი იყ­ვნენ ჟანგბა­დი­სა და მძი­მე ლი­თო­ნე­ბის აღ­მო­ჩე­ნით. ეს აჩენს ვა­რა­უდს, რომ გა­ლაქ­ტი­კე­ბი უფრო სწრა­ფად ჩა­მო­ყა­ლიბ­დნენ, ვიდ­რე აქამ­დე ეგო­ნათ. დას­კვნე­ბი გა­მოქ­ვეყ­ნდა ჟურ­ნალ­ში The Astrophysical Journal და Astronomy & Astrophysics.

“ეს ჰგავს მო­ზარ­დის პოვ­ნას, სა­დაც მხო­ლოდ ჩვი­ლებს ელო­დე­ბით. შე­დე­გე­ბი აჩ­ვე­ნებს, რომ გა­ლაქ­ტი­კა ძა­ლი­ან სწრა­ფად ჩა­მო­ყა­ლიბ­და და ასე­ვე სწრა­ფად მწიფ­დე­ბა“, - თქვა The Astrophysical Journal-ის კვლე­ვის წამ­ყვან­მა ავ­ტორ­მა და ნი­დერ­ლან­დე­ბის ლე­ი­დე­ნის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის და ობ­სერ­ვა­ტო­რი­ის დოქ­ტო­რან­ტმა, სან­დერ შო­ვეს­მა.

“რო­დე­საც ას­ტრო­ნავ­ტებ­მა 700 შო­რე­უ­ლი გა­ლაქ­ტი­კა გა­მო­იკ­ვლი­ეს, JADES-GS-z14-0-ი იყო სი­კაშ­კა­შით მე­სა­მე, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ყვე­ლა­ზე შორს იყო“,- თქვა შო­ვეს­მა.

მაგ­რამ ყვე­ლა­ზე ძვე­ლი გა­ლაქ­ტი­კე­ბი, სა­ვა­რა­უ­დოდ, უფრო პა­ტა­რა და ბუნ­დო­ვა­ნი იქ­ნე­ბა, რად­გან იმ დროს სამ­ყა­რო გა­ცი­ლე­ბით პა­ტა­რა იყო.

რო­გორც წესი, გა­ლაქ­ტი­კე­ბი ყა­ლიბ­დე­ბი­ან გა­ზის უზარ­მა­ზა­რი ღრუბ­ლის­გან, რო­მე­ლიც იშ­ლე­ბა და ბრუ­ნავს, ივ­სე­ბა ახალ­გაზ­რდა ვარ­სკვლა­ვე­ბით და ძი­რი­თა­დად შედ­გე­ბა მსუ­ბუ­ქი ელე­მენ­ტე­ბი­სა­გან, რო­გო­რი­ცაა ჰე­ლი­უ­მი და წყალ­ბა­დი. ვარ­სკვლა­ვე­ბი დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში ვი­თარ­დე­ბი­ან, ისი­ნი ქმნი­ან უფრო მძი­მე ელე­მენ­ტებს, რო­გო­რი­ცაა ჟანგბა­დი და ლი­თო­ნე­ბი, რა­საც ფან­ტა­ვენ მთელ გა­ლაქ­ტი­კა­ში და სი­ცო­ცხლის ბო­ლოს ვარ­სკვლა­ვე­ბი ფეთ­ქდე­ბი­ან.

თა­ვის მხრივ, მო­მაკ­ვდა­ვი ვარ­სკვლა­ვე­ბის მიერ გა­მო­თა­ვი­სუფ­ლე­ბუ­ლი ელე­მენ­ტე­ბი იწ­ვევს უფრო მეტი ვარ­სკვლა­ვის წარ­მოქ­მნას, ისე­ვე რო­გორც პლა­ნე­ტე­ბის - რომ­ლე­ბიც მათ გარ­შე­მო ბრუ­ნავს. მაგ­რამ JADES-GS-z14-0-ში არა­ფე­რი ემ­თხვე­ვა ამ მო­დელს. სა­მა­გი­ე­როდ, გა­ლაქ­ტი­კა შე­ი­ცავს მო­სა­ლოდ­ნელ­ზე 10-ჯერ მეტ მძი­მე ელე­მენ­ტებს, აცხა­დე­ბენ კვლე­ვის ავ­ტო­რე­ბი.

დას­კვნის სა­ხით, (JADES-GS-z14-0) უფრო მომ­წი­ფე­ბუ­ლია, ვიდ­რე მო­სა­ლოდ­ნე­ლი იყო და ეს შე­დე­გე­ბი გუ­ლის­ხმობს, რომ გა­ლაქ­ტი­კე­ბის პირ­ველ­მა თა­ო­ბამ მათი მასა ძა­ლი­ან სწრა­ფად მო­ი­პო­ვა.

წყა­რო

იხი­ლეთ ასე­ვე:

დღის ვიდეო
00:00 / 00:00
"ერთა ლიგის" "პლეი ოფის" საპასუხო მატჩში საქართველოს ნაკრებმა სომხეთი ანგარიშით 6:1 დაამარცხა
ავტორი:

ასტრონომებმა აქამდე აღმოჩენილ ყველაზე შორეულ გალაქტიკაში, ჟანგბადის კვალს მიაგნეს - რას ნიშნავს ეს

ასტრონომებმა აქამდე აღმოჩენილ ყველაზე შორეულ გალაქტიკაში, ჟანგბადის კვალს მიაგნეს - რას ნიშნავს ეს

ასტრონომებმა აქამდე აღმოჩენილ ყველაზე შორეულ გალაქტიკაში ჟანგბადი და ისეთი ელემენტები აღმოაჩინეს, როგორიცაა მძიმე ლითონები. გალაქტიკა დედამიწისგან 13,4 მილიარდი სინათლის წლითაა დაშორებული, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის უძველესია.

ასტრონომები თვლიან, რომ დიდმა აფეთქებამ სამყარო 13,8 მილიარდი წლის წინ შექმნა.

  • უჩვეულოდ დიდი, კაშკაშა შორეული გალაქტიკა, სახელად JADES-GS-z14-0, თავდაპირველად 2024 წლის იანვარში ჯეიმს უების კოსმოსური ტელესკოპის გამოყენებით აღმოაჩინეს.

ტელესკოპს შეუძლია იპოვოს ისეთი გალაქტიკებიც კი, რომელიც დიდი აფეთქებიდან მალევე დაიბადნენ.

  • გალაქტიკა JADES-GS-z14-0-ს ჩვენს ნაწილამდე მისასვლელად 13,4 მილიარდი წელი დასჭირდა. ამიტომ “ჯეიმს უები“ და სხვა ობსერვატორიები, (ALMA, ატაკამა) გალაქტიკას ისე ხედავენ, როგორიც ის 300 მილიონი წლის წინ იყო.

თავდაპირველად ასტრონომები გაოგნებულები იყვნენ ჟანგბადისა და მძიმე ლითონების აღმოჩენით. ეს აჩენს ვარაუდს, რომ გალაქტიკები უფრო სწრაფად ჩამოყალიბდნენ, ვიდრე აქამდე ეგონათ. დასკვნები გამოქვეყნდა ჟურნალში The Astrophysical Journal და Astronomy & Astrophysics.

“ეს ჰგავს მოზარდის პოვნას, სადაც მხოლოდ ჩვილებს ელოდებით. შედეგები აჩვენებს, რომ გალაქტიკა ძალიან სწრაფად ჩამოყალიბდა და ასევე სწრაფად მწიფდება“, - თქვა The Astrophysical Journal-ის კვლევის წამყვანმა ავტორმა და ნიდერლანდების ლეიდენის უნივერსიტეტის და ობსერვატორიის დოქტორანტმა, სანდერ შოვესმა.

“როდესაც ასტრონავტებმა 700 შორეული გალაქტიკა გამოიკვლიეს, JADES-GS-z14-0-ი იყო სიკაშკაშით მესამე, მიუხედავად იმისა, რომ ყველაზე შორს იყო“,- თქვა შოვესმა.

მაგრამ ყველაზე ძველი გალაქტიკები, სავარაუდოდ, უფრო პატარა და ბუნდოვანი იქნება, რადგან იმ დროს სამყარო გაცილებით პატარა იყო.

როგორც წესი, გალაქტიკები ყალიბდებიან გაზის უზარმაზარი ღრუბლისგან, რომელიც იშლება და ბრუნავს, ივსება ახალგაზრდა ვარსკვლავებით და ძირითადად შედგება მსუბუქი ელემენტებისაგან, როგორიცაა ჰელიუმი და წყალბადი. ვარსკვლავები დროთა განმავლობაში ვითარდებიან, ისინი ქმნიან უფრო მძიმე ელემენტებს, როგორიცაა ჟანგბადი და ლითონები, რასაც ფანტავენ მთელ გალაქტიკაში და სიცოცხლის ბოლოს ვარსკვლავები ფეთქდებიან.

თავის მხრივ, მომაკვდავი ვარსკვლავების მიერ გამოთავისუფლებული ელემენტები იწვევს უფრო მეტი ვარსკვლავის წარმოქმნას, ისევე როგორც პლანეტების - რომლებიც მათ გარშემო ბრუნავს. მაგრამ JADES-GS-z14-0-ში არაფერი ემთხვევა ამ მოდელს. სამაგიეროდ, გალაქტიკა შეიცავს მოსალოდნელზე 10-ჯერ მეტ მძიმე ელემენტებს, აცხადებენ კვლევის ავტორები.

დასკვნის სახით, (JADES-GS-z14-0) უფრო მომწიფებულია, ვიდრე მოსალოდნელი იყო და ეს შედეგები გულისხმობს, რომ გალაქტიკების პირველმა თაობამ მათი მასა ძალიან სწრაფად მოიპოვა.

წყარო

იხილეთ ასევე: