"მიუხედავად ქვეყანაში არსებული მძიმე სიტუაციისა, დღეს გვყავს 50-ზე მეტი რეჟიმის პატიმარი და ყოველდღიურად გრძელდება პოლიტიკური რეპრესიები, ხალხს აქვს გამარჯვების რწმენა, რომ ამ ბრძოლით შედეგს დადებენ და არ მგონია, ეს ერთმანეთის შეგულიანება იყოს მხოლოდ. წარმოუდგენელი გაუტეხლობის მაგალითებს გვაძლევენ დღეს ციხიდან რეჟიმის პატიმრები, რაც მნიშვნელოვანი სტიმულია ამ ბრძოლაში. ასევე, წარმოუდგენელი სოლიდარობის მომსწრენი ვართ" - ამ სიტყვების ავტორი ნანა მალაშხიაა.
გასულ შემოდგომას ის "კოალიცია ცვლილებისთვის"“ წევრი გახდა და სიის პირველი ნომერი. AMBEBI.GE-ს კითხვებს ნანა მალაშხია პასუხობს.
- როგორ აფასებთ პროცესებს, რომელიც ახლა ჩვენს ქვეყანაში მიმდინარეობს?
- ამ ეტაპზე პოლიტიკური სივრცე შევიწროებულია. დღეს ძირითადი პოლიტიკური სივრცე ქუჩაშია, სახალხო პროტესტში, ეს სივრცე რამდენიმე კრიტიკული მედიაცაა, ორივე სამიზნეა დღეს რუსული რეჟიმი, ორივეს მიმართ რეპრესიული პოლიტიკა ხორციელდება და დღითიდღე "იხვეწება“ ახალი კანონებით. რეალურად ჩვენს სახელმწიფოში აღარ არსებობს დამოუკიდებელი ინსტიტუტები. არალეგიტიმურია პარლამენტი, აღარ გვყავს ლეგიტიმური მთავრობა, ლეგიტიმური პრეზიდენტი, არ გვაქვს სამართლიანი სასამართლო...
ძირითადი პოლიტიკური პროცესი, რომელიც ოპოზიციას აძლევს საზღვარგარეთ პარტნიორებთან პოლიტიკურ კრიზისზე და მის გადაჭრის გზებზე საუბრის ლეგიტიმაციას, ქუჩაშია, თუმცა არა მხოლოდ იქ. დღეს საქართველოს პრეზიდენტი არის ოპოზიციურად განწყობილი ხალხის, პოლიტიკური სუბიექტების მაკონსოლიდებელი ძალა. ამასთანავე, პოლიტიკური სივრცე შევიწროვდა იმდენად, რამდენადაც დღის წესრიგშია ქვეყნისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი საკითხები, დამოუკიდებლობა, თავისუფლება, უსაფრთხოება. თუმცა დღეს, ქუჩაში პროტესტმა დაგვანახა, რომ საჭიროა ამ პოლიტიკური სივრცის გაფართოება, ქვეყანაში არსებულ პრობლემებზე და მის გადაწყვეტის გზებზე გახსნილი მსჯელობა, რაც ალბათ ხელს შეუწყობს პროტესტში დაინახოს საკუთარი თავი იმ ადამიანებმაც, ვინც აქამდე ვერ ხედავდა ან პასიური იყო. ბოლო სოციოლოგიურმა კვლევამ აჩვენა, რომ ოპოზიციის მხარდამჭერი ამომრჩევლების 60%-ია, გაურკვევლები კი 6.2%. მიუხედავად იმისა, რომ ქართული ოცნების ამომრჩეველი შემცირებულია და დღეს მაქსიმუმ 34%-ია, ამომრჩევლების ხმების ასეთი გადანაწილება გვიჩვენებს, რომ არსებობს "სივრცე“, რომელიც ოპოზიციამ უნდა აითვისოს, ამაზე მუშაობაა საჭირო. მე, როგორც ყოფილი საჯარო მოხელე, ცალკე გამოვყოფდი საჯარო სამსახურებში მიმდინარე რეპრესიებსა და დაშინებებს, რომელიც მიზნად ისახავს საჯარო სამსახურში პარტიული გავლენების ზრდას, საჯარო სექტორის სრულ "მოთვინიერებას“.
ევროკავშირთან მოლაპარაკებების შეწყვეტის თაობაზე საჯარო მოსამსახურეებმა, მოხელეებმა ღიად გამოხატეს პროტესტი, სწორედ ამის მერე დაიწყო მმართველი პირების მხრიდან მუქარები. დედაქალაქის მერი საკუთარ თანამშრომლებს რეორგანიზაციით დაემუქრა, საჯარო მოხელეების განცხადება საბოტაჟად და სახელმწიფო გადატრიალებაში თანამონაწილეობად შეაფასა.
- თბილისის მერიაში 9 წელზე მეტი იმუშავეთ და ალბათ ამას განსაკუთრებით განიცდით...
- კი, ეს ყველაფერი კიდევ უფრო ამიტომაც მხვდება გულზე. არადა, საჯარო მოხელეები დედაქალაქის მერისგან რას ითხოვენ? კონსტიტუციის 78-ე მუხლის დაცვას, სადაც წერია სახელმწიფო ინსტიტუტების მხრიდან ევროინტეგრაციის ხელშეწყობის ვალდებულება. ის კი ამას საბოტაჟს და გადატრიალებაში თანამონაწილეობას უწოდებს, სახლში უშვებს პროფესიონალებს, იმუქრება რეორგანიზაციით. ცხადია, ეს დაშინებისთვის სჭირდება, სრული კონტროლის დასამყარებლად. სოციოლოგიური გამოკვლევის თანახმად, 82%-მდე ადამიანს მიაჩნია, რომ ქვეყანაში პოლიტიკური კრიზისია და 78% ფიქრობს, რომ ამაში დამნაშავეა „ქართული ოცნება“. ამ ციფრებში მათი მხარდაჭერებიც შედიან, ამდენადაა გადასული საჯარო სამსახურებშიც, ქუჩაშიც ე.წ. ხელისუფლება რეპრესიებზე, მათ სჭირდებათ ჩაახშონ საპროტესტო მუხტი და ამ გზით "მოაგვარონ" პოლიტიკური კრიზისი... ამიტომაც იკრიბება ხალხი, პოლიტიკური პარტიების წევრები ყოველ საღამოს რუსთაველზე, ძალიან მნიშვნელოვანია ქუჩის პროტესტი, მას არ ჰყავს ლიდერი და არც რომელიმე პოლიტიკური სუბიექტი ცდილობს ამ სახალხო პროტესტის მითვისებას. პროტესტს გარეთ გამოაქვს პოლიტიკური კრიზისი და ხილული ხდება.
- არც ისე დიდი ხნის წინ, 2024 წლის 1-ელ ოქტომბერს პოლიტიკისკენ გადმოდგით ნაბიჯი. როგორ ფიქრობთ, სწორი გადაწყვეტილება იყო?
- ჩემი პოლიტიკაში წამოსვლა არსებულმა სიტუაციამ განაპირობა. ყოველთვის აქტიური მოქალაქე ვიყავი, საპროტესტო აქციებზეც გამოვდიოდი, მაგრამ პოლიტიკაში წასვლაზე არ ვფიქრობდი. პოლიტიკაში ყოფნა უდიდესი პასუხისმგებლობაა ხალხის წინაშე.არჩევნებამდე ერთი თვით ადრე შემოვედი პოლიტიკაში და შევუერთდი "კოალიცია ცვლილებისთვის" გუნდს. მარტივი გადაწყვეტილება არ იყო, ბევრი ვიფიქრე, მაშინ ბრძოლის წინა ხაზი არჩევნებზე გადიოდა, აქ დავინახე ჩემი თავი, რომ რაღაც წვლილის შეტანა შემეძლო. მას მერე არც ისე დიდი დრო გავიდა, ჯერჯერობით ჩემს თავს პოლიტიკოსად არ ვთვლი. მიუხედავად იმისა, რომ იქამდეც, რბილად რომ ვთქვათ, ტურბულენტური იყო პოლიტიკური სივრცე, არ ვნანობ ამ ნაბიჯს.
ვარ ისეთ გუნდში, სადაც საერთო ღირებულებები გვაქვს, საერთო მიზნები. ბევრი საინტერესო ახალი ადამიანია ჩვენთან. არსებობს ლიდერებთან მსჯელობის, კამათის სივრცეც, ხშირად მეკითხებიან ამას და ამიტომაც ვაზუსტებ. ეს არ არის უბრალოდ მორჩილი გუნდი, რომელიც ვინმეს მიერ იმართება, არც საკითხია ასე დაყენებული ლიდერებისგან. არჩევნებამდე ბევრი რამ გაკეთდა, მაგრამ ბევრი რამ გასაკეთებელია კიდევ. ახალი შექმნილი პარტიაა, სადაც მიმდინარეობს მუშაობა მიმართულებების, სფეროების მიხედვით, იქნება ეს მართლმსაჯულების სისტემა, ადამიანების უფლებები, განათლება, სოციალური პოლიტიკა, კულტურა, ეკონომიკა თუ სხვა... ვმსჯელობთ იმაზეც, როგორ შეიძლება პროტესტის გაფართოება და საკუთარი ამომრჩევლების მოზიდვა. ბევრ ახალ სიახლესაც ვნერგავთ, რისი გაკეთებაც არჩევნებამდე ვერ მოესწრო.
- საჯარო სამსახურში კონკრეტულად რას საქმიანობდით?
- კულტურის, განათლების, სპორტისა და ახალგაზრდობის საქალაქო სამსახურში ვმუშაობდი. არ ვიყავი გადაწყვეტილების მიმღები პირი. ჩემი განყოფილების უფროსიც კი ვერ იღებდა გადაწყვეტილებას, მოადგილესთან მიდიოდა, ის მოადგილე თავის ზემდგომთან, საქალაქო სამსახურის უფროსთან. საბოლოოდ, ელემენტარულ თემებზეც კი საქალაქო სამსახურის უფროსის გარეშე გადაწყვეტილება არ მიიღებოდა. მომავალში, როდესაც რეფორმები ჩატარდება, აქაც უნდა მოხდეს ცვლილება, რომ პასუხისმგებლობა გადანაწილდეს ქვედა რგოლზეც, მარტივ საკითხებზე გადაწყვეტილების მიმღები არ უნდა იყოს მხოლოდ საქალაქო სამსახურის უფროსი. ეს პროცესში მეტ ჩართულობას გაზრდის და საჯარო მმართველობის განვითარებისა და წინსვლის ერთ-ერთი წინაპირობა იქნება.
- ძველი სამსახურის მიმართ ნოსტალგია ხომ არ გაგიჩნდათ?
- აბსოლუტურად არა, სადაც ვარ, იქ თავს კარგად ვგრძნობ. ვფიქრობ, რომ სწორი გადაწყვეტილება მივიღე, რადგან ცხოვრებაში მეტი შესაძლებლობა მომეცა. აქ მეტად ვარ ჩართული მიმდინარე პროცესებში, მეტი შესაძლებლობაა აკეთო კარგი საქმეები, შენი იდეები განავითარო, თუ სხვა კარგ იდეებს ლობირებდე, ისწავლო. გუნდში და მის მიღმა მყავს თანამოაზრეები, მომწონს მათთან ერთად მუშაობა. ამიტომ არანაირი ნოსტალგია და სინანული არ მაქვს.
- 2023 წლის 7 მარტის შემდეგ - "ქალი ევროკავშირის დროშით" - გიწოდეს... დაუვიწყარია თქვენი კადრები - აქციის დაშლისას თქვენი თავგანწირული საქციელი. ამის შემდეგ საჯარო სამსახურში თქვენ მიმართ პოლიტიკური ნიშნით რაიმე ტიპის შევიწროება ხომ არ ყოფილა, ან გაფრთხილება, შენიშვნა ხომ არ მიგიღიათ?
- ამ კითხვით მოუმართავთ არა მხოლოდ ადგილობრივ ჟურნალისტებს, არამედ უცხოურ მედიასაც. დასამალი არაფერი მაქვს, მსგავს რამე რომ ყოფილიყო, აუცილებლად ვიტყოდი...
- 2023 წლის 7 მარტს რომ დავუბრუნდეთ, როდესაც ევროკავშირის დროშით დამიზნებულ წყლის ჭავლს ეწინააღმდეგებოდით, თქვენი მეუღლე სად იყო?
- საპროტესტო ქალთა მარშზე წასვლას 8 მარტს ვგეგმავდი, რადგან ვიცოდი, 7 მარტს ამ კანონს კენჭს არ უყრიდნენ, მაგრამ ოცნებამ აქაც დაარღვია პირობა. ეს ინფორმაცია მე და ჩემმა მეუღლემ კლინიკის მისაღებში გავიგეთ. იქიდან ორივე პირდაპირ რუსთაველზე წავედით და ჩემს დასაც შევხვდით. დროშა იქვე, აქციაზე შევიძინე... რაღაც მომენტში დაიძაბა სიტუაცია, მშვიდობიანი აქციის დაშლისკენ მოგვიწოდებდნენ, გაუშვეს მხუთავი აირი, ჩემი მეუღლე სიტუაციის დასაზვერად წავიდა, რომ გაეგო, რა ხდებოდა. ვფიქრობდი, ნუთუ უკვე რუსეთში გავიღვიძეთ?! აქცია აბსოლუტურად მშვიდობიანი იყო, პროტესტის უფლებასაც გვართმევენ?! მე და ჩემი და აღარ დაველოდეთ ჩემს მეუღლეს და ჩიტაძის მიმართულებით წავედით, სადაც უკვე იდგნენ რობოკოპები და იდგა წყლის ჭავლის მანქანა. რაღაც მომენტში, ჩემი დაც დავკარგე - როგორც მერე გავარკვიე, რობოკოპების მიმართულებით გაქცეულა... შემდეგ კი იყო ის, რაც უკვე ყველამ ნახეთ...
- ადამიანები, რომლებიც თქვენ გარშემო იყვნენ და თქვენს დაცვას ცდილობდნენ, თვითონაც ჭავლის დამიზნების გამო ძირს ეცემოდნენ... მახსოვს, მერე წითელქუდიან ბიჭს ეძებდით. იპოვეთ?
- არავის ვიცნობდი, არც იმ წითელქუდიან ბიჭს, რომელიც შემდეგ "რადიო თავისუფლებამ" იპოვა და ასე გავიცანი. სხვები დღემდე არ ვიცი, ვინ იყვნენ... რაღაც მომენტში კი მქონდა პროტესტის გაცდა, რატომ მაკავებდნენ, - ისეთი აღშფოთებული და გაბრაზებული ვიყავი, წასვლა ბოლომდე მინდოდა, მაგრამ საბოლოოდ ის ერთიანობის კადრი იყო ყველაზე ზუსტი, რაც ჩვენი შეუპოვარი ბრძოლის შინაარს გამოხატავს...
- იმ წყლის ჭავლის გამო სხეულზე თქვენც გქონდათ ჰემატომები, ხომ?
- კი... საერთოდ არასაჯარო ადამიანი ვარ. ჩემ მიმართ გაჩენილი დიდი ინტერესი და ყურადღება შოკს იწვევდა. ივანიშვილის რეჟიმმა შეძლო, რომ დავთმე ჩემი კომფორტის ზონა და საჯარო პირი გავხდი.... დღემდე ვფიქრობ, რომ განსაკუთრებული არაფერი გამიკეთებია, ხალხს თვალიც დაუკარგავს, სიცოცხლეც დაუთმია იდეებისთვის ბრძოლაში... მერე მივხდი, რომ ამ ფაქტს, საყოველთაო ყურადღებას, ვერ გავექცეოდი და ასე მივიღე ეს რეალობაც და გადავდგი შემდეგი ნაბიჯიც.
- პროფესიით ვინ ხართ?
- სოციოლოგი, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი დავამთავრე. მაშინ ფილოსოფია-სოციოლოგიის ფაკულტეტი იყო, "წითელ დიპლომზე" დავამთავრე, ასპირანტურაშიც ვსწავლობდი, დაცვით აღარ დამიცავს. დავოჯახდი და ჩემი გეგმებიც შევცვალე. მიმუშავია ინტერვიუერად, ლაბორანტად, უნივერსიტეტში სემინარებს ვატარებდი, ვმონაწილეობდი პროექტში, ვიყავი საჯარო მოხელე...
- ერთი შვილი გყავთ?
- კი, ერთი ბიჭი, რომელსაც თავისი ოჯახი ჰყავს, მაგრამ ბებია ჯერ არ ვარ.
- პოლიტიკას რომ დავუბრუნდეთ - დღეს ოპოზიციის მიმართაც საყვედურები გაისმის, რომ მოისუსტებენ... არსებულ სიტუაციაში გამოსავლად რას მიიჩნევთ?
- ავტორიტარულ რეჟიმებში ოპოზიცია არაა ძლიერი, ასევეა ჩვენთანაც. ბევრი ადამიანისგან მომისმენია, რომ ხმა მისცა პარტიას თუ კოალიციას არა მასთან ძლიერი კავშირის, საკუთარი თავის პოლიტიკურ სუბიექტთან იდეოლოგიური სიახლოვის მიხედვით, არამედ გამორიცხვის მიხედვით, მეტ-ნაკლები სიმპათიით. ამას როგორც უკვე აღვნიშნე, აქვს თავისი ახსნაც, ავტორიტარული რეჟიმი. ასევე, ალბათ გახსოვთ, პრეზიდენტის სიტყვა, ქართული ქარტიის წარდგენისას, რომ არსებული პოლიტიკური და საარჩევნო გარემო არ იძლევა შესაძლებლობას ჩვეულებრივი არჩევნების ჩასატარებლად, სადაც იქნება შესაძლებლობა პოლიტიკურ პროგრამის წარსადგენად, ამ არჩევნებზე უნდა გადავწყვიტოთ არა ის, თუ ვის ვაძლევთ ხმას, არამედ რას ვაძლევთ ხმას, ეს არჩევნები რეფერენდუმია, რომელზეც ვპასუხობთ, გვინდა თუ არა ევროპა.
დღეს მესმის ბევრი საყვედური ამ მიმართუებითაც, რომ არ იყო საარჩევნო პროგრამები წარდგენილი, არადა, მაინც იყო, არა ისე, როგორც საჭიროა ჩვეულებრივი არჩევნების დროს, ამიტომაც გავიხსენე პრეზიდენტის სიტყვები, მაგრამ მაინც იყო პროგრამის წარდგენა, მცირე დოზით. პოლიტიკურმა პარტიებმა, კოალიციებმა აირჩიეს პოზიტიური საარჩევნო კამპანია, ასე მოიქცა "კოალიცია ცვლილებისთვის“. დღეს რეალობა გვკარნახობს, რომ საჭიროა მნიშვნელოვან თემებზე თანხმობა, სადაცაა ეროვნული ინტერესები და ეს ერთობაც არსებობს, სრული თანხმობაა საპროტესტო 2 მოთხოვნაში. თანხმობაა იმაში, რომ არა მარტო პოლიტიკურმა თანამდებობების პირებმა უნდა აგონ პასუხი, პასუხისმგებლობა ეკისრება შემსრულებლებსაც.
დგება ამ შემსრულებლების სიები, არის თანხმობა სანქციების მოთხოვნაში, თანხმობაა პოლიტიკური ნიშნით გათავისუფლებული საჯარო პირების აღდგენის აუცილებლობაში თუ სხვა საკითხში. დღეს, ამ გადმოსახედიდან, ვერ ვხედავ ერთიანი პოლიტიკური ოპოზიციური გაერთიანების შესაძლებლობას, საჭიროებასაც. ვნახოთ, მოვლენების რა განვითარება იქნება. ოპოზიციურმა პარტიებმა უნდა გააძლიერონ პროპაგანდასთან ბრძოლა, უნდა იმუშაონ პროტესტის გაფართოებაზე, წარადგინონ საკუთარი ხედვები სხვადასხვა მიმართულებით, ესაუბრონ ამომრჩევლებს და გააქტიურონ პასიურები. მოკლედ, მეტი მუშაობა ოპოზიციას და საკუთარი დღის წესრიგის შექმნა. ლალი ფაცია