პუმა პუნკუ (Puma punku - "ვეფხვის კარიბჭე") არის პრეინკური არქეოლოგიური ძეგლი, რომელიც მდებარეობს სამხრეთ ამერიკაში, კერძოდ, ბოლივიაში. ეს გახლავთ მეგალითური, რიტუალური კომპლექსი, რომელსაც უკავშირებენ ტივანაკუს კულტურას, რომელიც მიიჩნევა ერთ-ერთი ყველაზე წინ წასული ცივილიზაციად, თუმცა მისი აყვავების ხანასა და კულტურულ მემკვიდრეობას მეცნიერები დღემდე იკვლევენ. უძველესი კომპლექსი ლას-პასიდან 72 კილომეტრში, ტბა ტიტიკაკას აღმოსავლეთ სანაპიროზეა გადაშლილი.
დოკუმენტურ წყაროებში პუმა პუნკუ პირველად, 1549 წელს, მოიხსენია ესპანელმა კონკისტადორმა პედრო სიეზა დე ლეონმა. მისი მშენებლობა ჩვენი, წელთაღრიცხვით, მე-6 საუკუნით თარიღდება. ინკებისთვის ეს ქალაქი მიიჩნეოდა სამყაროს შექმნის მნიშვნელოვან ადგილად.
პუმა პუნკუს აღმოჩენის შემდეგ, კვლევის ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი საგანი იყო კომპლექსის ასაკის დადგენა. მისი ბორცვის ქვედა ფენის რადიოკარბონული დათარიღებით დადგინდა, რომ მშენებლობის სამი ეტაპიდან პირველი დაიწყო ჩვ.წ. 536-600 წლებში, თუმცა მეცნიერთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ ეს დათარიღება არ არის ზუსტი, რადგან არქეოლოგიური მონაცემები არ არის სრულყოფილი.
ამ ადგილის უნიკალურობა გამოიხატება იმაში, რომ დღემდე არ არის ამოხსნილი აქ არსებული უზარმაზარი, ტონიანი ქვების დამუშავებისა და მონტაჟის ტექნიკა. ვის ბლოკების ზომა და წონა პუმა პუნკუში არაჩვეულებრივია, რაც მნიშვნელოვნად უწყობს ხელს საიტის მშენებლობის ტექნიკის გარშემო არსებულ ინტრიგას.
პუმა პუნკუს ყველაზე დიდი ქვა თითქმის რვა მეტრის სიგრძისაა, ხუთ მეტრზე მეტი სიგანის და საშუალოდ, მეტრზე მეტი სისქის და იწონის 131 ტონას.
მრავალი გიგანტური ბლოკის გარდა, საიტზე განთავსებულია ათობით პატარა, მაგრამ თანაბრად, დიდი სიზუსტითმოჭრილი ქვა, რომლებიც, სავარაუდოდ, გამოიყენებოდა სხვადასხვა სტრუქტურული და დეკორატიული მიზნებისთვის, მათ შორის დახვეწილი კარიბჭეების მოპირკეთებისა და კედლის რთული ჩუქურთმებისთვის
ამ თეორიის თანახმად, არქეოლოგები მიიჩნევენ, რომ პუმა პუნკუს ქვები წარმოიშვა ადგილობრივი ტივანაკუს ცივილიზაციის წიაღში. ეს ცივილიზაცია კი თავის მხრივ ჩამოყალიბდა, დაახლოებით , ჩვ,წ.აღ-მდე 110 წლიდან. ისინი დიდ წარმატებებს აღწევდნენ ქვის დამუშავებაში. მიიჩნევა, რომ ისინი ლითონის იარაღებისა და ძველი ტექნოლოგიების გამოყენებით გადაამუშავებდნენ ისეთ მყარი ქვებს, როგორიცაა გრანიტი და ანდეზიტი.
ზოგიერთი პოპულარული თეორია ამტკიცებს, რომ პუმა პუნკუს ქვები შეიძლება იყოს არამიწიერი, უცხოპლანეტელების ცივილიზაციის მიერ შექმნილი. ამის მთავარ არგუმენტად მოჰყავთ ქვების წარმოუდგენელი სიზუსტე და მონტაჟის რთული სტრუქტურა, რომელიც დღევანდელი ტექნოლოგიითაც კი გამოწვევას წარმოადგენს. ამ აზრის მხარდამჭერები მიიჩნევენ, რომ ასეთი მაღალგანვითარებული ტექნოლოგია, როგორიცაა ქვების ერთიანი დამუშავება და მათი რეპლიკაცია, შეიძლება ყოფილიყო ხელმისაწვდომი მხოლოდ უცხოპლანეტელებისთვის.
კიდევ ერთი თეორია მიიჩნევს, რომ პუმა პუნკუ შეიძლება იყოს არა მხოლოდ ტივანაკუს კულტურის ნაწილი, არამედ მისი შექმნა დაკავშირებული იყოს ჯერ გამოუკვლეველ, სხვა უძველეს ცივილიზაციასთან.
ზოგიერთი მკვლევარი გთავაზობს, რომ პუმა პუნკუს ქვების დამუშავებისათვის გამოიყენეს ადგილობრივი რესურსები, თუმცა გამოიყენებოდა ის მეთოდები, რომლებიც ჩვენი დღევანდელი გაგებით აუხსნელია. მაგალითად, თუ ამ ქვების დამუშავების ტექნიკა, როგორიცაა დიდი ქვების ჭრა და წვეტების გამოძერწვა, ძალიან რთულია, ეს შეიძლება არ ნიშნავს რომ უცხო ტექნოლოგიები იყო გამოყენებული, არამედ, უბრალოდ, გვიჩვენებს, რომ იმხანად ქვის დამუშავების ძალიან სპეციფიკური ადგილობრივი ტრადიციები არსებობდა.
პუმა პუნკუს ქვების წარმოშობის შესახებ თეორიები საკმაოდ მრავალფეროვანია. მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს მრავალი განსხვავებული ახსნა, ბევრი მკვლევარი დარწმუნებულია, რომ პუმა პუნკუს უდიდესი საიდუმლოება შეიძლება მხოლოდ მომავალმა კვლევებმა გაამჟღავნოს.
პუმა პუნკუს ქვების აგებულება საოცრად ზუსტი და დახვეწილია. ბევრი ისტორიკოსი და არქეოლოგი შთაგონებულია იმით, რომ ქვები ძალიან რთულად არის მოჭრილი, მათი ასე თანმიმდევრულად მოთავსება კი დღესაც კი რთული მისაღწევია. ქვებს აქვთ მომცრო და ტაქტილურად დამუშავებული ზედაპირები, რომლებიც ჯადოსნურად სწორად ჯდება ერთმანეთში...
ერთ-ერთი ყველაზე უცნაური ასპექტი არის ის, რომ ზოგიერთი ქვის მასა ძალიან დიდია, რაც აძლიერებს ეჭვებს, რომ პუმა პუნკუს პალატები და სხვა სტრუქტურები აშენდა უჩვეულო ტექნოლოგიების გამოყენებით.
პუმა პუნკუში ნაპოვნია სვასტიკის ფორმის რამდენიმე სიმბოლო. მოგეხსენებათ, სვასტიკა არ არის მხოლოდ ნაცისტურ გერმანიასთან დაკავშირებული; იგი გვხვდება ძველ ინდურ, ჩინურ, ბუდისტურ და სხვა ცივილიზაციებში, სადაც ის მზის, სიხარულის, მარადისობისა და ბედნიერების სიმბოლოდ მიიჩნეოდა...
პუმა პუნკუში სვასტიკებს შეიძლება ჰქონდეთ რელიგიური ან ასტრონომიული მნიშვნელობა. ზოგიერთი კვლევა ვარაუდობს, რომ ამ სიმბოლოების გამოყენება დაკავშირებულია ცივილიზაციის ასტრონომიულ ცოდნასთან და ისინი სამყაროს რუკის ან კალენდრის ნაწილი შეიძლება ყოფილიყო.
ლეგენდების თანახმად, პუმა პუნკუ აშენდა ზეადამიანური ან მითური არსებების მიერ. ეს ისტორიები ხშირად შეიცავს ღმერთებს ან ნახევარღმერთებს, რომლებიც ფლობდნენ განუზომელ ძალებს, რაც წარმოადგენს ღვთაებრივი ან ზებუნებრივი ჩარევის საერთო მითოლოგიური თემის ნაწილს. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ზღაპრები ღირებულია კულტურულად და მითოლოგიურად, ისინი არ წარმოადგენენ ისტორიულ ან არქეოლოგიურ მტკიცებულებებს იმის შესახებ, თუ როგორ აშენდა პუმა პუნკუ.
მიუხედავად იმისა, რომ ტივანაკუს კულტურა ფართოდ არის შესწავლილი, პუმა პუნკუ მაინც მრავალი ისტორიკოსისა და არქეოლოგისთვის რჩება ამოუხსნელ საიდუმლოდ. ბევრი თეორია არსებობს იმის შესახებ, თუ როგორ და რატომ აშენდა ეს ძეგლი: ზოგიერთი მათგანი მიიჩნევს, რომ პუმა პუნკუ იყო რელიგიური ცენტრი, მაშინ როცა სხვები მიიჩნევენ, რომ ეს შეიძლება ყოფილიყო ენერგეტიკული ადგილი ან საკვანძო ტექნოლოგიური წერტილი.
ამასთანავე, პუმა პუნკუს ქვებთან დაკავშირებული საიდუმლოებები ძალიან ხშირად ხდება შეთქმულების თეორიების საფუძველი.უპასუხოდ რჩება კითხვები მეგალითების აგების უჩვეულო ტექნოლოგიებისა და იმ არქიტექტურული შესაძლებლობების თაობაზე, რომლების არსებობასაც იმ დროისთვის წარმოუდგენელი ჩანს.
მიუხედავად იმისა, რომ ეს კომპლექსი ფართოდ არ არის ცნობილი სამხრეთ ამერიკის ფარგლებს გარეთ, პუმა პუნკუ რჩება ერთ-ერთ ყველაზე იდუმალ და შიშის მომგვრელ არქეოლოგიურ ადგილად მსოფლიოში...
იხილეთ ასევე: