როგორ შეგიძლია გახდე დამკვირვებელი - რატომ არის ეს მნიშვნელოვანი და რას ამბობენ სამოქალაქო აქტივისტები?
ლუკა და ზვიადი ე.წ. აგენტების კანონის წინააღმდეგ გამოსვლების აქტივისტები იყვნენ, ახალგაზრდული ასაკის მიუხედავად, კარგად აქვთ გაცნობიერებული სამოქალაქო პასუხისმგებლობა და სამოქალაქო აქტივიზმის მნიშვნელობაც. დღეს კი ორივე საარჩევნო პროცესს აკვირდება, მათ დამკვირვებლისთვის საჭირო რეგისტრაცია უკვე გაიარეს და 26 ოქტომბერს საარჩევნო უბნებთან დაიცავენ საკუთარ თუ სხვა ამომრჩეველთა ხმებს.
"ვინაიდან საქართველოს ისტორიაში ეს ერთ-ერთი ყველაზე გადამწყვეტი არჩევნებია, ძალზე მნიშვნელოვანია დამკვირვებლებად ყოფნა. თბილისში გადმოვეწერე და დედაქალაქის ერთ-ერთ უბანში ვიქნები დამკვირვებლად", - გვეუბნება ზვიად ცეცხლაძე და იქვე გვიხსნის, რომ პირველად საქართველოში, ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების წინ, გაჩნდა იდეა, რომ საარჩევნო პროცესს ჰყოლოდა ათასობით მოხალისე დამკვირვებელი.
სამოქალაქო ორგანიზაციების დიდმა ნაწილმა კი წელს გადაწყვიტა, კოალიციურად დააკვირდეს არჩევნებს სადამკვირვებლო მისიის "ჩემი ხმა“ ფარგლებში, რომელშიც 30-ზე მეტი არასამთავრობო ორგანიზაცია გაერთიანდა, პარალელურად, არჩევნებს დააკვირდებიან "ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციისა“ და "სამართლიანი არჩევნების“ დამკვირვებლებიც.
უკვე კარგა ხანია არასამთავრობო ორგანიზაციები საინფორმაციო შეხვედრას მართავენ დამკვირვებლებად რეგისტრირებულ იმ ახალგაზრდებთან, რომლებმაც უნდა აუხსნან მოქალაქეებს, როგორ მისცენ ხმა სასურველ პოლიტიკურ პარტიას და რას და როგორ დააკვირდნენ საარჩევნო დღეს.
“მხოლოდ რამდენიმე დღე დარჩა იმისთვის, რომ 26 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებზე დამკვირვებლები გავხდეთ. ამიტომ, მოვუწოდებ მოქალაქეებს, რომ ამ მიმართულებით იაქტიურონ", - გვეუბნება "საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ იურისტი, ანალიტიკოსი და პროექტების კოორდინატორი თამთა კახიძე.
მისი თქმით, დამკვირვებლების მობილიზაცია აქტიურად მიმდინარებს სადამკვირვებლო მისიისთვის "ჩემი ხმა“:
"გვაქვს შეხვედრები ქალაქებში, რეგიონებში, ვხვდებით სტუდენტებს, ვატარებთ ონლაინ კამპანიას, რომ დარეგისტრირდნენ მოქალაქეები დამკვირვებლებად მისამართზე https://www.wevote.ge/myvote
მნიშვნელოვანია, რომ მოქალაქეები დარეგისტრირდნენ ამ საიტზე. არსებობს კონკრეტული დათქმები, რომ დამკვირვებელი არ შეიძლება გახდეს ის, ვინც წინა არჩევნებზე იყო რომელიმე პოლიტიკური პარტიის დამკვირვებელი. გარდა ამისა, მსურველმა უნდა შეავსოს კითხვარი ჩვენს საიტზე და იქ მიუთითოს, სად მუშაობს ამჟამად. არის გარკვეული სამუშაო ადგილები, მაგალითად, სამართალდამცავი უწყებები, პროკურატურა და ასე შემდეგ, სადაც დასაქმებულს არ აქვს დამკვირვებლად მუშაობის უფლება. დარეგისტრირების შემდეგ ვუკავშირდებით დამკვირვებლებს და ვუტარებთ ტრენინგებს. არსებობს იურისტთა გუნდი, რომლებიც მთელი დღის განმავლობაში ამ ადამიანებს კონსულტაციას უწევენ და ა.შ. სინამდვილეში პროცესი არის ძალიან მარტივი, აზარტული და ამიტომ მოქალაქეებს მოვუწოდებ, რომ შემოგვიერთდნენ,“ - აცხადებს ambebi.ge -თან თამთა კახიძე.
- როგორ შემიძლია გავხდე დამკვირვებელი?
უნდა შეავსოთ დამკვირვებლებისთვის შექმნილი ფორმა.
- ვინ მასწავლის, როგორ გავხდე დამკვირვებელი?
გარდა ორგანიზაციისა "საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო", ორგანიზაცია “ღია სივრცე კავკასიაც” (COS) მზადაა გასწავლოთ, როგორ გახდეთ არჩევნების დამკვირვებელი.
COS-ის გამგეობის წევრი თეონა მაჭარაშვილი აცხადებს, რომ მოხალისეებისთვის ღიაა მათი ყველა ონლაინრესურსი, მათ შორის, ონლაინ სასწავლო პროგრამა. აქვეა ინფორმაცია არჩევნების საერთაშორისო სტანდარტებზე, განხილულია ის საკანონმდებლო ნორმები, რომლებიც არეგულირებს არჩევნებს.
საინტერესო შეკითხვებზე პასუხის მიღება შეგიძლიათ ამ ლინკზე https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc-XP-GzFHDOuh7ehGqLWAOR1Tw4DznA_Tcjrovo0EvC9-Npw/viewform
მზადაა “სამართლიანი არჩევნებისა და დემოკრატიის საერთაშორისო საზოგადოებასაც” (ISFED).
ამ ორივე ორგანიზაციას აქვს არჩევნებზე დაკვირვების მრავალწლიანი გამოცდილება.
- ვთქვათ გადავწყვიტე, რას მასწავლიან?
ყველაფერს, რაც საარჩევნო უბანზე დამკვირვებლად ყოფნისას გამოგადგებათ - მათ შორის, დარღვევების აღრიცხვა, საჩივრების წერა და კანონმდებლობით გათვალისწინებული ყველა დანარჩენი წესი.
- როდის არის დამკვირვებლად დარეგისტრირების ბოლო ვადა?
ოფიციალურად არჩევნებამდე 5 დღით ადრე, თუმცა სასურველია ბოლო დღეს არ დაელოდოთ.
- რატომ არის მნიშვნელოვანი არჩევნებზე დაკვირვება?
ამ კითხვას ჩვენი რესპონდენტები პასუხობენ :
ლუკა ჭოხონელიძე, სტუდენტური მოძრაობა "ნაბიჯი“:
"სამწუხაროდ, ვცხოვრობთ იმ დროში, როდესაც ხმის მიცემა საკმარისია. სამწუხაროა, რომ ხმის მიცემის იქით ჩვენი ხმის დაცვა გვიწევს, რასაც არ აკეთებს ხელისუფლება და არ აკეთებს ცენტრალური საარჩევნო კომისია. ეს სამწუხარო ფაქტია დემოკრატიულ ქვეყანაში, კატასტროფაა, როცა მოქალაქეს ამ დოზით უწევს არჩევნებში ჩართვა და როცა ხმის მიცემა საკმარისი არ არის. მგონია, რომ იმ ქუჩის "შპანას“ დახვედრებს და ფსევდო ქურდულ მენტალიტეტს უნდა დავუპირისპირდეთ სუფთა სტუდენტები, ახალგაზრდები, რომლებიც საარჩევნო უბნებთან უნდა იყვნენ და არ მივცეთ მათ მოსახლეობის არც შეშინების და ამ არჩევნებში არც ერთი ხმის დაკარგვის საშუალება. არა მარტო ახალგაზრდები, არამედ სხვადასხვა ასაკის ადამიანები რეგისტრირდებიან დამკვირვებლად, მათ შორის არიან ინფლუენსერები, საზოგადოებისთვის ნაცნობი და საყვარელი ადამიანები, ასე რომ, ეს არჩევნები აუცილებლად განსხვავებული იქნება. მეც დღეს დავრეგისტრირდი, ვინაიდან ვგრძნობ ჩემს დიდ პასუხისმგებლობას ქვეყნის მომავლის წინაშე... ჩვენ უნდა გავაკეთოთ ჩვენი მაქსიმუმი, ვიცით, რომ გაყალბება არ ხდება მხოლოდ საარჩევნო უბნებზე, გაყალბება არის მოსყიდვა, დაშინება, მუქარა, იძულება, რაც უკვე დაიწყო "ქართულმა ოცნებამ“, მაგრამ მჯერა, რომ საზოგადოების მოქალაქეობრივი თვითშეგნება უკვე ამაღლებულია და არ მგონია, ვინმე 50 ლარად ან 5 კგ. კარტოფილის ფასად გაიყიდება“.
ზვიად ცეცხლაძე, ახალგაზრდული მოძრაობა "დაფიონის“ ლიდერი:
"ვინაიდან საქართველოს ისტორიაში ეს ერთ-ერთი ყველაზე გადამწყვეტი არჩევნებია, ძალზე მნიშვნელოვანია დამკვირვებლებად ყოფნა. თბილისში გადმოვეწერე და თბილისის ერთ-ერთ უბანში ვიქნები დამკვირვებლად. ვფიქრობ, იქნება გაყალბების მცდელობა და აუცილებელია ამის დაფიქსირება. თუ იქნება გაყალბების ფაქტები, აუცილებელია ამის სათანადოდ აღნუსხვა. ასეთ შემთხვევაში ჩვენ საერთაშორისო პარტნიორებს უნდა დავუმტკიცოთ, რომ მოხდა გაყალბება. ხდება ხდება არჩევნების გაყალბება წინასწარ და ხდება გაყალბება არჩევნების პროცესში. გაყალბების ფაქტები უნდა შეგროვდეს, მაქსიმალურად უნდა იყოს დასაბუთებული... უნდა გვქონდეს არა მხოლოდ მორალური, არამედ სამართლებრივი საერთაშორისო მხარდაჭერა და ამისთვის აუცილებელია დაკვირვება. ეს მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ ერთის მხრივ ხელისუფლება უფრო შებოჭილები იქნება და ნაკლებად გააყალბებენ, მეორეს მხრივ, თუ გაბედავენ და გააყალბებენ, ხელში გექნება საბუთი, მტკიცებულება, სამართლებრივი ზურგი საიმისოდ, რომ ეს არჩევნები იყო არალეგიტიმური და მისი შედეგები არ ცნონ პარტნიორებმა.
ჩემი კურსელებიდან დაწყებული, ჩემს გარემოცვაში უკვე ძალიან ბევრია დამკვირვებლად ჩაწერილი და კიდევ ბევრია მსურველი. მოკლედ, ძალიან აქტიურად ვხედავ ახალგაზრდებს, რომლებსაც სურთ დამკვირვებლობა და ამ არჩევნების მიმართ ისინი დიდ პასუხისმგებლობას გრძნობენ, ყველას უნდა, რომ თავისი წვლილი ჰქონდეს ჭეშმარიტების დაცვაში. ვფიქრობ, ეს აქტივობა გათვლილია უფრო იმაზე, რომ გაყალბება შედეგების თვალს იქით, ანუ შეუმჩნეველი არ დარჩეს, თორემ ჩვენს ხელისუფლებას და ამ სისტემას გაყალბება იმდენად სისხლში აქვს გამჯდარი, რომ ამას უკვე წინასწარ ვხედავთ. რასაც წინასწარ ვხედავთ, საერთაშორისო საზოგადოებაში ის გასულია და განხილული, რეაგირებენ კიდეც. რაც არჩევნებზე მოხდება, იმას ექნება პირდაპირი კავშირი არჩევნების შემდგომ პროცესზე - მაგალითად, პოლიციის სტრუქტურა გადაწყვეტს თუ არა დაემორჩილოს იმ მთავრობას, რომელიც არალეგიტიმურია იმიტომ, რომ ამ შემთხვევაში მათი პასუხისმგებლობის საკითხი სულ სხვანაირად დგება - ერთია, როდესაც დემოკრატიულად არჩეული მთავრობის ბრძანებას ასრულებენ და მეორე - არადემოკრატიული და არალეგიტიმური მთავრობის. მათი პასუხისმგებლობის საკითხიც და საზოგადოების მხრიდან მათდამი დამოკიდებულებაც სულ სხვანაირია. ახალგაზრდები რაც უფრო პირდაპირ ვიქნებით ამ საქმეში ჩართულნი და რაც უფრო პირადად დავინახავთ გაყალბების მცდელობებს მით უფრო სწორი პოზიცია და დამოკიდებულება გვექნება საზოგადოებაში. ეს კი აუცილებელია ქვეყნის მომავლისთვის“.
ცნობისთვის:
ამ დროისთვის ცესკოში 90 ადგილობრივი დამკვირვებელი ორგანიზაციაა რეგისტრირებული. ნაწილს რეგისტრირებული დამკვირვებლების რაოდენობა უკვე წარდგენილი აქვს. 17 ოქტომბრის მდგომარეობით, ჯამურად 5200 დარეგისტრირებული დამკვირვებელია წარმოდგენილი, თუმცა, როგორც ცესკოში ამბობენ, ეს რაოდენობა კიდევ გაიზრდება.
რაც შეეხება ცესკოში რეგისტრირებული საერთაშორისო დამკვირვებელი ორგანიზაციებსა და მათ მიერ წარდგენილ დამკვირვებლებს, მთლიანობაში წარმოდგენილია 64 ორგანიზაცია, რომლებმაც 639 უკვე დარეგისტრირებული დამკვირვებელი წარადგინა.
- ავტორები:
თეონა რამაზაშვილი, ნანა ფიცხელაური
იხილეთ ასევე:
- როგორ მოვიქცეთ, თუ რომელიმე პარტიისთვის ხმის მიცემას გვაძალებენ? - "თქვენი ხმა არის ფარული და ვერავინ ვერასდროს გაიგებს, კაბინაში ყოფნის დროს ვის მიეცით ხმა"
- პაემნიდან აქციაზე გაპარული ბიჭი, რომელსაც სახელი ზვიად გამსახურდიას პატივსაცემად დაარქვეს - "კობახიძე ჩემი ლექტორია, იმდენად შევუწუხე გული, მის ლექციებზე აღარც მიშვებენ“