მდინარეები ბოლო 30 წელიწადში სწრაფი ტემპით შრება - რას ამბობენ მეცნიერები სამომავლოდ წყალმომარაგების პრობლემის შექმნაზე
გლობალურად წყლის მარაგთან დაკავშირებულ საფრთხეებზე სპეციალისტები უკვე დიდი ხანია საუბრობენ, თუმცა ახლა ამას ისიც დაემატა, რომ როგორც კვლევა აჩვენებს, ბოლო 30 წლის განმავლობაში მდინარეები კიდევ უფრო სწრაფი ტემპით დაშრა.
- მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის (WMO) გლობალური წყლის რესურსების მდგომარეობის ანგარიშის მიხედვით, ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში, მსოფლიო მასშტაბით მდინარეებში, ისევე, როგორც წყალსაცავებში წყლის დონე საშუალოზე დაბალი იყო.
2023 წელს გლობალური მასშტაბით, მდინარის აუზების 50%-ზე მეტში ნორმიდან ამოვარდნილი პირობები დაფიქსირდა, მათ უმეტესობაში წყლის დეფიციტი იყო. მსგავსი შედეგები გამოჩნდა 2022 და 2021 წლებშიც. არეალები, სადაც გვალვა ფიქსირდებოდა და მდინარეში წყლის დონე დაბალი იყო, მოიცავდა ჩრდილოეთ, ცენტრალური და სამხრეთ ამერიკის დიდ ტერიტორიებს;
მაგალითად, ამაზონის და მისისიპის მდინარეებს რეკორდულად დაბალი წყლის დონე ჰქონდათ. აზიასა და ოკეანეთში, დიდი განგის, ბრაჰმაპუტრას და მეკონგის მდინარის აუზებში, თითქმის მთელი აუზის ტერიტორიებზე, ნორმალურზე დაბალი მონაცემები იყო.
- კლიმატის ცვლილება ექსტრემალური წყალდიდობების და გვალვების გამოწვევას უწყობს ხელს. 2023 წელი ყველაზე ცხელი წელი იყო. მაგრამ გარდა გვალვისა, წლის განმავლობაში ასევე მთელ მსოფლიოში კატასტროფული წყალდიდობებიც მოხდა.
WMO-ს თანახმად, 2023 წლის შუა პერიოდში უკიდურესობები ასევე ლა-ნინიადან ელ-ნინიოზე გადასვლის გამო მოხდა. ეს ბუნებრივად წარმოქმნილი ამინდის მოდელებია; ელ-ნინიო საშუალოზე მაღალ ზღვის ზედაპირის ტემპერატურებს აღნიშნავს, რომლებიც აღმოსავლეთ-ცენტრალურ ეკვატორულ წყნარ ოკეანეში პერიოდულად ვითარდება, ხოლო ლა-ნინია ამ ტერიტორიებზე პერიოდულ გაგრილებას ნიშნავს. თუმცა, მეცნიერები ამბობენ, რომ კლიმატის რღვევა ამ მოვლენების გავლენას ამძაფრებს და მათ პროგნოზირებას უფრო რთულს ხდის.
- ტერიტორიები, სადაც წყალდიდობები მოხდა, მოიცავდა აფრიკის აღმოსავლეთ სანაპიროს, ახალი ზელანდიის ჩრდილოეთის კუნძულსა და ფილიპინებს.
გაერთიანებულ სამეფოში, ირლანდიაში, ფინეთსა და შვედეთში ნორმალურზე მაღალი ნაკადი იყო, რაც წყლის მოცულობაა, რომელიც დროის მოცემულ მომენტში გაედინება მდინარეში.
- "ჩვენ შეშფოთების მიზეზები გვაქვს სულ უფრო ექსტრემალური ნალექების, წყალდიდობების და გვალვების სახით, რომლებიც მძიმე ზიანს აყენებენ სიცოცხლეს, ეკოსისტემებსა და ეკონომიკებს. დნობადი ყინული და მყინვარები საფრთხეს უქმნიან გრძელვადიან წყლის უსაფრთხოებას მილიონობით ადამიანისთვის. და მაინც, ჩვენ არ ვიღებთ საჭირო გადაუდებელ ზომებს.ტემპერატურის მატების შედეგად, ჰიდროლოგიური ციკლი დაჩქარდა.
ის ასევე უფრო არაპროგნოზირებადი და არასტაბილური გახდა და მზარდ პრობლემებს ვაწყდებით ან ძალიან ბევრი, ან ძალიან ცოტა წყლის გამო. უფრო თბილი ატმოსფერო მეტ ტენიანობას მოიცავს, რაც ძლიერ ნალექებს უწყობს ხელს. უფრო სწრაფი აორთქლება და ნიადაგის გაშრობა გვალვის პირობებს აუარესებს," - განაცხადა WMO-ს გენერალურმა მდივანმა, სელესტე საულომ
ასეთი პირობები წყლის მარაგს უქმნის საფრთხეს. ამჟამად, 3.6 მილიარდ ადამიანს წყალი ისე არ მიეწოდება, როგორც საჭიროება მოითხოვს და გაეროს წყლის მონაცემების თანახმად მოსალოდნელია, რომ ეს რიცხვი 2050 წლისთვის 5 მილიარდზე მეტამდე გაიზრდება.